________________
૨૮ • મારું જીવનવૃત્ત આલિંગતા પુરુષોનાં ચિત્રો, સાંકડા મોઢાની કુંભીઓમાંથી ચીપિયા વતી બહાર ખેંચી કાઢતાં માનવોનાં ચિત્રો, સાપ, વીંછી જેવાં ઝેરી પ્રાણીઓથી ડંખાતા નરકવાસીઓનાં ચિત્રો તેમ જ શિંગડાંવાળા પરમાધામીઓનાં ભયાનક ચિત્રો – આ બધું કુતૂહલ તો ઉપજાવતું પણ બીજી બાજુ વિચાર એમ આવતો કે જો પાપનાં ફળ આવાં હોય તો એનાથી કેમ બચવું? સાધુઓ કદી જૂઠું બોલે જ નહિ અને તેઓ તો શાસ્ત્રજ્ઞ એટલે બહુ ઊંડું સમજે એ શ્રદ્ધા પાડી હતી. એટલે તેઓ રસ્તો બતાવે તે જ ખરો માનવો રહ્યો. સાધુસાધ્વીઓ રસ્તો એ બતાવતાં કે પાપથી છૂટવું હોય તો દીક્ષા લ્યો. દીક્ષા ન લઈ શકો તો સામાયિક-પ્રતિક્રમણ કરો, લીલોતરી અને કંદમૂળ ન ખાવાની બાધા લ્યો, સાધુ-સાધ્વીની વૈયાવચ્ચ (સેવા) કરો અને બ્રહ્મચર્યવ્રત લ્યો. મને એમની આ વાત ગમતી અને વિવિધ બાધા-પચ્ચખાણ કરવા ઉપરાંત સામાયિક કરતો તેમ જ રાત્રિભોજન ન કરવાનો નિયમ પાળતો. નવાં સાધુ-સાધ્વી આવે અને વળી નવી નવી બાધાઓ લેવાય. કયારેક નાહવાનો જ ત્યાગ, તો ક્યારેક જળાશયમાં પડવાનો ત્યાગ; પણ ઘણા ભાગે તો નિત્ય વપરાતી શાકભાજીનો જ ત્યાગ હોય. કેટલીક વાર એકાસણા કે ઉપવાસનો નિયમ પણ આવે. કોઈ કોઈ વાર નિયમમાં નમોકાર ગણીને જ દાતણ કરવું એ પણ આવે. મૂળે ગૂંગળાયેલી જિજ્ઞાસામાંથી એક જાતના ધાર્મિક જીવનનું વહેણ શરૂ થયું. દિવસ છતાં જમી ચોવિહાર કરી લેવાની ટેવ એ જ ઉંમરે એટલે સુધી પડેલી કે નિશાળથી સાંજે જલદી ન છુટાય તો લઘુશંકા કે વડીશંકાને બહાને દોડાદોડ ઘરે પહોંચી જવું અને ગરમ રસોઈ ન થઈ હોય તો ઠંડુ જે હોય તે જલદી જલદી ખાઈ, પાણી પી નિશાળે પહોંચી જાઉં. સ્થાનકવાસી અને મૂર્તિપૂજક સાધુનો ભેદ
મોટે ભાગે સ્થાનકવાસી સાધુ-સાધ્વીઓ જ ગામમાં આવતાં. છતાં ક્યારેક ક્યારેક મૂર્તિપૂજક પરંપરાનાં સાધુ-સાધ્વી પણ આવી ચડતાં. આમાંથી દાદા ખાંતિવિજયજીનો વૃદ્ધ અને તપસ્વી તેમ જ તેજસ્વી ચહેરો આજ પણ માનસચક્ષુ સામે એવો જ તાદશ ખડો થાય છે. ગામના બધા જૈનોની સાધુ-સાધ્વી પ્રત્યે ગચ્છ અને ફિરકાના ભેદ વિના નિર્વિશેષ ભક્તિ રહેતી એટલે મારું વલણ પણ એવું જ હતું. છતાં કુળ-ધર્મ સ્થાનકવાસી અને કુળગુરુઓ પણ તે ફિરકાનાં સાધુ-સાધ્વીઓ. એથી ગળથુથીમાંથી જ એવો સંસ્કાર પડેલો કે મૂર્તિપૂજક ફિરકો સ્થાનકવાસી ફિરકા કરતાં આચારવિચારમાં શિથિલ હોય છે; કેમ કે તે જડમૂર્તિને માને છે, તે ઉપર ફૂલ ચડાવે છે અને મંદિરમાં બહુ પાણી પણ ઢોળે છે ઈત્યાદિ. તેમ જ મૂર્તિપૂજક સાધુઓ પણ સ્થાનકવાસી સાધુઓ જેવા આચારમાં કડક હોતા નથી. તેઓ બહુ છૂટ લે છે, પાલખીમાં બેસે છે; અને મજૂરો પાસે બોજો ઊંચકાવે છે ઇત્યાદિ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org