________________
સિદ્ધસેન શતક [] ૧૯૩
૮૮
ગુરુની કાર્યશૈલી
आदेशस्मारणाक्षेप
प्रायश्चित्तान्युपक्रमाः। यथारसं प्रयोक्तव्याः
સિદ્ધચસિદ્ધિગતા તૈ:II (૪.૭૨) આદેશ આપવો, સંભારી આપવું ઠપકો દેવો, પ્રાયશ્ચિત્ત કરાવવું – આ ચાર શિષ્યના અનુશાસન માટેના ઉપક્રમ છે. શિષ્ય કર્તવ્ય કરે, કરવાનું ભૂલી જાય, કરવાનું રહી જાય, ન કરવાનું થઈ જાય – વગેરે સંજોગોને ધ્યાનમાંરાખીને ગુરુએ ઉપર મુજબનો અનુશાસનનો ક્રમ યોજવો જોઈએ.
મુમુક્ષુ પોતાના વિકાસ માટે ગુરુને આત્મસમર્પણ કરે છે. પોતાનું ઘડતર કરવાનો અધિકાર એ ગુરુને આપે છે. ગુરુ શિષ્યને રાજી રાખવા તેના દોષો તરફ આંખમીંચામણા કરે તો તે ગુરુ કર્તવ્ય ચૂકયા ગણાય. સાચા ગુરુ શિષ્યના દોષોને નભાવી લેતા નથી. શિષ્યની નબળાઈઓ નભાવી લેવી – એ ગુરુની પોતાની નબળાઈ દર્શાવે છે.
બીજી તરફ ગુરુમા વાત્સલ્ય અને વિવેક તો હોય જ. શિષ્યમાં આળસ, અજ્ઞાન, ખોટી ટેવો વગેરે હોઈ શકે. ગુરુ તેનાથી અકળાતા નથી. . “HRUTI ° - મુદ્રિત પાઠ, ર°તાનુ - મુદ્રિત પાઠ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
