________________
વજકુંડલ
આ ધરતી અતિ વિશાળ છે.
જેટલી દેખાય છે, તેના કરતાં નહિ દેખાતી ધરતી ઘણી મોટી
એમાં ભાતભાતનાં ક્ષેત્રો છે, અવનવા પર્વતો છે; તો અગણિત દ્વીપો અને સમુદ્રો અને નદી-નદીઓ પણ અઢળક છે.
માણસની પહોંચમાં છે, તેના કરતાં તેની પહોંચ બહારનો ભૂખંડ ઘણો વિસ્તીર્ણ અને વળી વિવિધતાથી છલકાતો છે.
જૈન ધર્મગ્રંથોની ધારણા પ્રમાણેની ભૂગોળ, કદાચ, જગતજુદી ભૂગોળ છે. દશ્યમાન દુનિયાના જેમ ગોળા અને નકશા બને છે અને સમજાવવામાં આવે તો અભ્યાસીઓ સમજી શકે છે, તેમ જૈન-ભૂગોળના પણ નકશા મળે છે, અને તેના જાણકારો તેનું અધ્યયન તેમજ વર્ણન કરી પણ શકે છે.
આવા નકશાઓનું અવલોકન કરીએ તો ભૂગોળનું કેન્દ્રબિંદુ જણાશે મેરુ પર્વત, અને તેની ફરતે પથરાયેલો જબૂદ્વીપ.
જબૂદ્વીપમાં ઘણાઘણા વિભાગો છે; તેમાં મુખ્ય ત્રણ તે આ : ભરત ક્ષેત્ર, ઐરાવત ક્ષેત્ર, વિદેહ ક્ષેત્ર.
એ ત્રણમાંના વિદેહક્ષેત્રના પશ્ચિમભાગમાં એટલે કે અપર વિદેહક્ષેત્રમાં “ગંધાવતી' નામે “વિજય' છે, તેમાં “સૌગંધિક નામે દેશ છે; તેના પાટનગરનું નામ છે “ગંધમાદનપુર'.
વજનાભિ નામે રાજા ત્યાં રાજ કરે છે.
તે ચક્રવર્તી છે, એટલે તે “વિજયના છએ ખંડ પર તેની જ આણ પ્રવર્તે છે. દિગ્વિજય દ્વારા તે પ્રદેશના તમામ રાજવીઓને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
