________________
શિવકેત
જ ૨૫
બાકી ગાય, ભેંશ, બળદ, અશ્વ, વગેરે પદાર્થોનું દાન જે આપણે લઈએ છીએ તે તો સ્વયે સજીવ પદાર્થો છે, અને તે પોતે ભૂખ્યાં તરસ્યાં થાય તો જાતે દુઃખી થાય. તોફાને ચડે તો અનેક જણને દુઃખી કરે. તે પશુઓ થકી અનેક નાનાં જંતુઓની હિંસા પણ થાય. અને વળી તેમની સંભાળ રાખવામાં પણ ઘણી જીવહિંસા થાય. આવા દ્રવ્યોનું દાન તે યોગ્ય દાન ન ગણાય.”
વિશ્વભૂતિ અને દાન માટે યોગ્ય પાત્ર કોણ ગણાય? એ પણ જરા કહી દે ને!
. - શિવકેતુઃ પિતાજી, જેણે બધા પાપ-વ્યાપારો તજ્યા હોય, ઘરપુત્ર-પત્ની આદિ પરિવારનો ત્યાગ કર્યો હોય, સંસારનાં સુખસાધનોથી વિરક્ત હોય, ક્રોધ-અભિમાન-માયા-લોભ વગેરે દોષોને જેમણે જીત્યા હોય, પાંચે ઈન્દ્રિયો વડે જિતેન્દ્રિય હોય; વળી, જે પોતાના જીવની જેમ જીવમાત્રનું જતન કરતા હોય, નગણ્ય પણ અસત્ય બોલતા ન હોય, ચોરી તો કરે જ નહિ, સાથે બ્રહ્મચર્યનું પણ રૂડું પાલન કરતા હોય, ને પરિગ્રહ કે આસક્તિ વિહોણા હોય, આવા મનુષ્યો આ જગતમાં દાન આપવા માટે યોગ્ય સુપાત્ર ગણાય
પિતાજી, આમાંનો એક પણ ગુણ છે ખરો આપણામાં? - શિવકેતુ વાતને પરાકાષ્ઠાએ પહોંચાડી રહ્યો હતો. તેણે મનોમન જાણે નક્કી કરી લીધું હતું કે આજે તો કોઈ પણ હિસાબે આ વાત ખીલે જ બાંધવી છે. તેણે પોતાનું વક્તવ્ય આગળ ચલાવ્યું:
પિતાજી, ખરી વાત તો એ છે કે આવો એક પણ ગુણ ન હોવા છતાં આપણે આપણી જાતના વખાણ કરવામાંથી ને જગતના ચોકમાં પોતાને જ સુપાત્ર ગણાવવામાંથી ઊંચા નથી આવતા. અને આવા તમામ ગુણો ધરાવનાર પેલા “સેવડા' સાધુઓને વગર દોષે પણ દોષિત ઠરાવીને તેમની નિંદા કરવામાંથી આપણે નવરા પડતા નથી. શું આ વાજબી છે? આપ આ બધું બરાબર હોવાનું સ્વીકારી શકો છો? મને જવાબ આપો પિતાજી! હું આપની કે આપણા સમાજની નિંદા કરવા માટે આ બધું નથી કરી રહ્યો, બલ્ક ' ,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
