Aptamimansa

SR No.: 001170
Original Sutra Author: Samantbhadracharya
Author: Jugalkishor Mukhtar
Publisher: Veer Seva Mandir Trust
Publication Year: 1978
Total Pages: 190
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 9 MB

Page 46

२९
है कि प्रस्तुत वृत्ति में न कहीं अष्टशतीके पदवाक्यादिका निर्देश मिलता है और न कहीं अष्टसहस्त्रीके । अस्तु । यह देवागमवृत्ति कलकत्ताकी सनातन जैन ग्रन्थमाला द्वारा सन् १९१४ में एक बार प्रकाशित हो चुकी है । यह अब अच्छे संस्करण के रूपमें पुनः मुद्रित होना चाहिए ।
(घ) देवागम - रचनाका मूलाधार :
ऊपर देवागम और उसकी व्याख्याओंका परिचय देनेके बाद उसकी रचनाके मूलाधारपर भी यहाँ विचार किया जाता है ।
प्रस्तावना
आ. विद्यानन्दका जैन वाङ्मयमें सम्मानपूर्ण स्थान है और उनकी कृतियोंको आप्त-वचन जैसा माना जाता है । इन विद्यानन्दके उल्लेखानुसार स्वामी समन्तभद्रने देवागमकी रचना तत्त्वार्थ सूत्रके आरम्भमें स्तुत आप्तकी मीमांसा के लिये की थी । उनके वे उल्लेख निम्न प्रकार हैं :( १ ) ' शास्त्रावताररचितस्तुतिगोचराप्तमीमांसिशं कृति ...... अष्टस. आदिमङ्गलश्लो. १, पृ. १ । ( २ ) 'शास्त्रारम्भेऽभिष्टुतस्याप्तस्य मोक्षमार्गप्रणेतृतया कर्मभूभृद्भेतृतया विश्वतत्त्वानां ज्ञातृतया च भगवदर्हत्सर्वज्ञस्यैवान्ययोगव्यवच्छेदेन व्यवस्थापनपरा परीक्षेयं विहिता ।'
"
अष्टस. पृ० २९४ ।
( ३ ) श्रीमत्तत्त्वार्थशास्त्राद्भुतसलिलनिधेरिद्धरत्नोद्भवस्य, प्रोत्थानारम्भकाले सकलमलभिदे शास्त्रकारैः कृतं यत् । स्तोत्रं तीर्थोपमानं प्रथित - पृथु-पथं स्वामि-मीमांसितं तत् विद्यानन्दः स्वशक्त्या
11 आप्तप० का. १२३, पृ० २६५ । ( ४ ) '''''इति संक्षेपतः शास्त्रादौ परमेष्ठिगुणस्तोत्रस्य मुनिपुङ्गवै - विधीयमानस्यान्वयः सम्प्रदायाव्यवच्छेदलक्षण: पदार्थघटनालक्षणो वा लक्षणीयः, प्रपञ्चतस्तदन्वयस्याक्षेप समाधानश्रीमत्समन्तभद्रस्वामिभिर्देवागमाख्याप्तमीमांसायां
- आप्तप० का ० १२०, पृ० २६१-२६२ ।
लक्षणस्य
प्रकाशनात् । '

Translation AI Generated

29
It is stated that the present commentary does not contain any reference to the Ashta Shatika, its verses, or words, nor to the Ashta Sahasri. However, this Devagam Vritti was published once in 1914 by the Sanatan Jain Granthamala of Calcutta. It should now be reprinted in a good edition.
(d) Devagam - Basis of Composition:
After introducing the Devagam and its commentaries above, its basis of composition is also considered here.
Introduction
A. Vidyānanda holds a respected place in Jain literature and his works are considered to be like the words of an omniscient being. According to these Vidyānanda, Swami Samantabhadra composed the Devagam at the beginning of the Tattvartha Sutra for the purpose of examining the omniscient being. His references are as follows: (1) 'Shastravatara-rachita-stuti-gochara-apta-mimamsa-ishyam kriti ...... Ashta-s. Aadi-mangala-shlo. 1, p. 1. (2) 'Shastra-arambhe-abhishtuta-syapta-syamoksha-marga-pranetrutaya karma-bhu-bhritrutaya visva-tattva-naam jnatrutaya cha bhagavad-arhat-sarvajnasya eva anya-yoga-vyavachchedhena vyavasthapan-para-pariksheyam vihita.'
"
Ashta-s. p. 294.
(3) Shrimant-Tattvartha-shastrad-bhutasalila-nidher-iddha-ratno-dbhavasya, proththana-arambha-kale sakala-mala-bhide shastra-karais-kritam yat. Stotram tirtha-upamana-prathita - prithu-patham swami-mimamsitam tat vidyanandaha swashakt-ya
11 Apta-p. ka. 123, p. 265. (4) '''''Iti sanksepatah shastra-dau parameshthi-guna-stotrasya muni-pungavai - vidhiyamanasyanvayaha sampradaya-vyavachchedha-lakshanaha padartha-ghatana-lakshanaha va lakshaniyaha, prapanchatas-tad-anvayasya-akshepa-samadhana-shrimant-Samantabhadra-swamibhir-devagama-khya-apta-mimamsayaam
- Apta-p. ka. 120, p. 261-262.
lakshanasya
prakasanat. '