________________
અને અનુબંધ બંન્ને ટાળવા છે. છતાં બંધમાં ન બચાય તો ય અનુબંધથી તો બચવું જ: એ અપેક્ષાએ અનુબંધ પર ભાર અપાય છે, બંધની ગૌણતા બતાવવા નહિ.
* કોઈ આપણને અપરાધી કહે તો ચિંતા ન કરવી, કારણ કે આપણે અપરાધ કરીએ જ છીએ. કદાચ અપરાધ ન જણાય તોપણ સમજી રાખવું કે કર્મ પડ્યાં છે ત્યાં સુધી અપરાધી છીએ જ.
* જ્યાં સુધી દેવગુરુધર્મનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ ન સમજાય ત્યાં સુધી ગમે તેટલી શ્રદ્ધા એમની પ્રત્યે હોય તોપણ તે અજ્ઞાનમૂલક જ ગણાય.
* નિદ્રાના કારણે આપણું જ્ઞાન પણ નકામું થઈ જાય છે. ગમે તેવા જ્ઞાનીને પણ જડ બનાવી દે એવી આ નિદ્રા છે.
* અટવીમાં થાકી ગયા પછી પણ વાઘ આવે તો થાક ઊતરી જાય ને? તેમ સંસારનો ભય લાગે તો ક્રિયાનો થાક બધો ઊતરી જાય.
* જાગતા રહીએ તો જ્ઞાન મળે, ઊંઘતા રહીએ તો નવું જ્ઞાન તો ન મળે, ઊલટું મળેલું જ્ઞાન પણ નકામું થઈ જાય.
* દલીલ કરવાની ટેવ છે અને સરળતાપૂર્વક વાત સ્વીકારવાનું હૈયું નથી માટે ધર્મ કરવા છતાં ધર્મની યોગ્યતા આવતી નથી.
* આંખ મીંચીને સંથારા વગેરેમાં આડા પડવું તે બાહ્યનિદ્રા અને જેના કારણે મોક્ષની સાધના અટકી પડે તેનું નામ અભ્યન્તરનિદ્રા. સુખ મેળવવા માટે અને દુઃખ ટાળવા માટેનો જે કોઈ પુરુષાર્થ કરવો તેનું નામ અભ્યન્તરનિદ્રા. બાહ્યનિદ્રા શરીર લે, અભ્યન્તરનિદ્રા આત્મા લે છે. શરીર ઊંઘી જાય તો ચાલે, પણ આત્મા ન ઊંઘવો જોઈએ. આત્માની નિદ્રા તે મોહની નિદ્રા. અજ્ઞાનદશામાં જીવવું, જ્ઞાનનો ઉપયોગ કરવો નહિ અને મોક્ષની સાધના અટકી પડે એ રીતે વર્તવું તેનું નામ મોહનિદ્રા. આ મોહનિદ્રાને ટાળવાનો ઉપાય એ છે કે સ્વાધ્યાય કરતા રહેવું, સૂત્ર અને અર્થનું, પરાવર્તન અને અનુપ્રેક્ષા કરતાં રહેવું. ૧૦. શોક :
* ઈષ્ટવસ્તુના વિરહના કારણે ઉત્પન્ન થયેલો ચિત્તનો જે સંતાપ તેનું નામ શોક. મોક્ષનો વિરહ છે ને? છતાં તેનો સંતાપ નથી તો માનવું પડે ને કે મોક્ષ ઈષ્ટ
૫૬
શ્રી દર્શનશુદ્ધિ પ્રકરણ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
