________________
॥ सिद्धं मनोवाञ्छितम् ॥
नित्यं स्वाध्याय-संयमरतानां साधूनां शब्दसंयमोपासना कदाऽर्थवती भवेत् ? यदा तया उपासनया संसारवृक्षमूलानां कषायाणां मन्दता स्यात् तदा सा उपासना फलवती भवेत् । यदा कषायाणां मन्दता भवति तदा मनसि संकल्पविकल्पमालाकुला विचारधारा न संभवति ; समत्वं च समुच्छलति । प्रत्युत मनः स्तिमितोदधिसन्निभं भवति ।
,
अन्ततो गत्वा स्वाध्यायसंयमसाधनायाः फलं तु आत्मदर्शनमेव गीयते । तत्र आत्मनि न तर्काः, न शब्दाः तेन निःशब्दत्वं निर्विचारत्वं च साध्यं भवति । तस्य साधने द्वे शास्त्रसंपर्क: शास्त्रज्ञसंपर्कश्च । शास्त्र - शब्दसाधना तदा समीचीना प्रतिभाति यदा निःशब्दत्वे प्रचुरा प्रीतिः सम्पद्यते । तेन कषायमन्दताकृते शास्त्राभ्यास उपादेयः, कषायमन्दता यदा सम्पादिता स्यात् तदा तदा शब्दव्यापारः परम-समीचीनो भवति ।
कथम् एतद् भवति ?
ये शब्दाः कषायमन्दतायाः कारणं भवन्ति ते शास्त्रज्ञहृदयगुहाया: प्रकटीभूता भवन्ति । येषां शास्त्रज्ञमहर्षीणां जीवने कषाया मन्दीभूता भवन्ति तेषां वचनानि कषायजये सहायभूतानि भवन्ति ।
इदं पञ्चसूत्रकं तादृशेन महर्षिणा रचितमस्ति । तदभ्यासात् निश्चितं कषायवृत्तीनां मन्द-मन्दतर-मन्दतमावस्थालाभो जायते इति निश्चप्रचम् ।
एकदा मे मनसि एतादृक् सङ्कल्पः समुद्भूतः । गभीरार्थभृतानि पञ्चसूत्राणि यदि गीर्वाणगिरि पद्यबद्धानि स्युस्तदाऽऽत्मदर्शनलिप्सूनां साधकानां तत्कण्ठस्थकरणं सुकरं भवेत् । विद्वद्वरेण्यैर्मन्मित्रवर्यैः साधकोत्तमैरुपाध्यायपदालङ्कृतैः श्रीभुवनचन्द्रैस्तत् कार्यं सहजतया परिपूर्णं कृतम् ।
तत्सर्वं ज्ञात्वा मन्मनोमयूरो हर्षभरेण नृत्यति वदति च सिद्धं मनोवाञ्छितम् इति श्रीः ।
मार्गशुक्ल एकादशी २०६३, भावनगर
Jain Education International
श्रीनेमि - अमृत - देवसूरिपट्टालङ्कारहेमचन्द्रसूरिशिष्यः प्रद्युम्नसूरिः
$
For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
