________________
ભેદ-પ્રકારને પણ પ્રાપ્ત કરી લેવો જોઈએ. દિગ્બોહસ્વરૂપ વિઘ્ન ખૂબ જ પ્રબળ છે. તેથી તેની ઉપર પ્રાપ્ત કરેલા જયને ઉત્કૃષ્ટવિધ્વજય કહેવાય છે. શીત-તાપાદિ બાહ્ય અને શરીરમાં ઉદ્ભવેલા રોગાદિ અત્યંતર વિનોને જીત્યા પછી પણ દિગ્બોહના કારણે સાધકની સાધના બંધ પડે છે. એટલું જ નહીં પણ વિપરીત માર્ગે પણ એની સાધના શરૂ થાય છે. દિગ્મોહ એટલે દિશાભ્રમ થવો. દિશાભ્રમ થયા પછી એ વ્યક્તિને સદ્ગવદિ સાધનામાર્ગે ચાલવા માટે ગમે તે રીતે ઉત્સાહિત કરે તો પણ તેને ઉત્સાહ થતો નથી. ઇઝસ્થાનના માર્ગ અંગે જેને ભ્રમ થાય છે, તેને જ્યારે તેની આજુ-બાજુના લોકો માર્ગ બતાવી તે માર્ગે જવાની પ્રેરણા કરતા હોય છે - એ વખતે તે ભ્રાન્ત માણસને શકાકુકાના કારણે સહેજ પણ માર્ગગમનનો ઉત્સાહ થતો નથી - એ આપણે અનુભવીએ છીએ. હીન અને મધ્યમ વિધ્વજય પ્રાપ્ત કર્યા પછી સિદ્ધિની આરે આવેલા સાધકને સાધનામાર્ગથી દૂર કરવાનું કાર્ય આ દિમોહવિદન કરે છે. વર્તમાનમાં સાધનામાર્ગે ચાલી રહેલા સાધકોનો મોટો ભાગ આ દિમોહવિષ્મનો ભોગ બન્યો છે - એમ માન્યા વિના ચાલે એવું નથી. સાધુ-સાધ્વીઓમાં પણ આજે એ અવસ્થા જોવા મળે છે, ત્યારે તો દિગ્બોહમાં પ્રબળતાની ખાતરી થઈ જાય છે. અનંતજ્ઞાનીઓનાં પરમતારક વચનનો ખૂબ ઉલ્લાસપૂર્વક સ્વીકાર કર્યા પછી એના ત્યાગનું મુખ્ય કારણ દિગ્બોહ છે. પરમતારક શ્રી જિનશાસનમાં થયેલા નવ નિવો વગેરેમાં ખૂબ જ સ્પષ્ટપણે એ દિમોહનું જ્ઞાન થાય છે. અનંતજ્ઞાનીઓના નિર્મળશાન
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
