________________
८०
जिगदासगणिमहत्तरविरइयाए चुण्णीए संजुयं [मु० ११३-१: ८० ११३. इच्चेइयम्मि दुवालमंगे गणिपिडगे अणंता भावा अणंता अभावा अणंता हेऊ अणंता अहेऊ अणंता कारणा अणंता अकारणा अणंता जीवा अणंता अजीवा अणंता भवसिद्धिया अणंता अभवसिद्धिया अणंता सिद्धा अणंता असिद्धा पण्णत्ता । संगहणिगाहा
भावमभावा हेउमहेऊ कारणमकारणा चेव ।
जीवाऽजीवा भवियमभविया सिद्धा असिद्धा य ॥ ८॥ ११३. अणता भाव त्ति भवनं भूति भावः, ते य जीवा-ऽजीवात्मका अणंता प्रतिवद्धा। 'अणंता अभाव' त्ति अभवन अभावः अभूतिर्वा । नहा जीयो अनीपत्तेण अभावो, अजीवा य जीवत्तेण, घडो पडत्तेण, पडो य घडत्तेण, एमादि अणंता अभावा प्रतिवद्धा । अहवा जे जहा जावइया भावा तेसिं पडिपक्वतो तावइया चेव
अणंता अभावा भवंति । 'अणता हेनु' ति पंच-दसावयवर्वयणेमु पक्खधम्मत्तं सपक्वसत्तं अभिलसितमत्थसाधकं 10 वयणं हेतू भण्णति, अहवा सधजुत्ति जुत्तं वगणं हेतू भण्णति, अहवा सव्वे निणवयणपहा हेतू , प्रतिपातकत्तणतो, णिदोसहेतुवयणं व, सुत्तस्स य अणंत जे०.२२२ द्वि० गमत्तगतो, एवं अणंता हेतू । भणितपडिवक्खतो य अणंता चेव अहेतू । 'अगंता कारण' त्ति क जसाधयं कारणं ति, ते य पयोग-वीससातो अणंता भाणितव्या । जंच जस्स असाधकं तं तस्स अकारणं, जहा चक-दंडादयो पडस्स, एवं अणंता अकारणा । 'अगंता जीवा' इत्यादि कंठं॥
११४. ईचेइयं दुवालसंग गणिपिडगं तीए काले अणंता जीवा आणाए विराहेत्ता 15 चाउरतं संसारकतारं अणुपरियट्टिसु । इचेइयं दुवालसंगं गणिपिडगं पडुप्पण्णकाले परित्ता
जीवा आणाए विराहेत्ता चाउरंतं संसारकंतारं अणुपरियटुंति । इचेइयं दुवालसंगं गणिपिडगं अणागते काले अणंता जीवा आणाए विराहेत्ता चाउरंतं संसारकंतारं अणुपरियट्टिस्संति ।
११४. इच्चेयं दुवालसंगं गणिपिडगं तीते काले अणंता जीवा आगाए विराहेत्ता इत्यादि । 'दुवालसंग गणिपिडगं' ति तिविहं पण्णत्तं-मुत्ततो अत्थतो तदुभयतो य । एमेव आणा तिविहा-सुत्ताणा अत्थाणा
१ इच्यम्मि खं० ॥ २ कारणा जीवा । अजीव भवियऽभविया, तत्तो सिद्धा खं० ल० शु० ॥ ३ पञ्चावयव-दशावयवज्ञानार्थमत्रोल्लिख्यमानो दशकालिकसूत्रनियुक्ति-चूर्णि-वृद्धविवरण-वृत्त्यादिगतो प्रन्थसन्दर्भोऽवधारणीयः-“पइण्णा-हेउ-दिटुंतोवसंहारणिगमणेहिं वा णिरूविजति आगमवयणं पंचहि, दसहिं वा ।" तथा "पतिण्या पढमो अवयवो १ पतिण्यासुद्धी २ हेऊ ३ हे उसुद्धी दिटुंतो ५ दिटुंतविसुद्धी ६ उवसंहारो ७ उपसंहारविमुद्धी ८ णिगमणं ९ णिगमणविमुद्धी दसमो १० ।" इति [ “कत्थति पंचावयवं" इति दशवकालिकसूत्रनियुक्तिगाथा २३ अगस्त्यसिंहचूर्णी पत्र २० ] । “कदाइ आगम-हेउ-दिहतोवसंधार-णिगमणावसाणेण पंचावयवेण कहिजइ, कदाइ पुण दसावयवेण ।' तथा-"इदाणि दसावयवाणं परूवणं काहाभि, तं०-पतिण्या पढमो अवयवो १ पइण्णाविसुद्धी बितियो २ एवं हेऊ तइओ अवयवो ३ हेउविसुद्धी चउत्थो अवयवो ४ दिटुंतो पंचमो अवयवो ५ दिटुंतविसुद्धी छट्ठो ६ उपसंहारो सत्तमो ७ उवसंहारविसुद्धी अट्टमो ८ णिगमणं णवमो ९ णिगमणविसुद्धी दसमो १० ।" इति वृद्ध विवरणे पत्र ३८-३९ । “पञ्चावयवाश्च प्रतिज्ञादयः, यथोक्तम्-'प्रतिज्ञा-हेतूदाहरणोपनय-निगमनानीत्यवयवाः" [न्यायद० १-१-३२ ] दशवकालिकहरिभद्रवृत्तिः पत्र ३३ । तथा-" ते उ पइन्न १ विभत्ती २ हेउ ३ विभत्ती ४ विवक्ख ५ पडिसेहो ६ । दिढतो . आसंका ८ तप्पडिसेहो ९ निगमणं १० च ॥ १३७॥" दशवकालिकनियुक्तिः । अस्या व्याख्यार्थ हारिभद्री वृत्तिरवलोकनीया । एषलेखेषु दशावयवद्वैविध्यमपि न विस्मरणीयम् ॥ ४ वयणे सपक्खधम्मत्त-सपक्खत्त-अभिलसितसज्झसाधकं आ• ॥ ५ पादकत्तणतो आ० दा० ॥ ६ इञ्चेयं खं० शु० । एवमप्रेऽपि सर्वत्र ज्ञेयम् ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org