________________
बौद्धपालित्रिपिटकतुला।
चोदियमानो अनादियित्वा सङ्घ अनादियित्वा चोदकं सापत्तिको व येन कामं पक्कमति । सेय्यथापि सो भिक्खवे, अस्सखळुको 'पेही' ति वुत्तो, विद्धो समानो चोदितो सारथिना अनादियित्वा सारथि अनादियित्वा पतोदलहिं दन्तेहि मुखाधानं विधंसित्वा येन काम पक्कमति; तथूपमाहं, भिक्खवे, इमं पुग्गलं वदामि । एवरूपो पि, भिक्खवे, इधेकच्चो पुरिसखळुङ्को होति । अयं, भिक्खवे, छटो पुरिसदोसो।
१६. “पुन च परं, भिक्खवे, भिक्खू भिक्खं आपत्तिया चोदेन्ति । सो भिक्खु भिक्खूहि आपत्तिया चोदियमानो 'नेवाहं आपनोम्हि, न पनाहं आपन्नोम्ही' ति सो तुण्हीभावेन सङ्घ विहेढेति । सेय्यथापि सो, भिक्खवे, अस्सखळुको 'पेही' ति वुत्तो, विद्धो समानो चोदितो सारथिना नेव अभिक्कमति नो पटिक्कमति तत्थेव खीलट्ठायी ठितो होति; तथूपमाहं, भिक्खवे, इमं पुग्गलं वदामि । एवरूपो पि, भिक्खवे इधेकच्चो पुरिसखळुको होति । अयं भिक्खवे, सत्तमो पुरिसदोसो।।
१७. पुन च परं, भिक्खवे, भिक्खू भिक्खुं आपत्तिया चोदेन्ति । सो भिक्खु भिक्खूहि आपत्तिया चोदियमानो एवमाह-"किं नु खो तुम्हे आयस्मन्तो अतिबाळ्हं मयि न्यावटा याव इदानाहं सिक्खं पञ्चक्खाय हीनायावत्तिस्सामी'ति । सो सिक्खं पच्चक्खाय हीनायावत्तित्वा एवमाह-'इदानि खो तुम्हे आयस्मन्मतो अत्तमना होथा' ति ? सेय्यथापि सो, भिक्खवे, अस्सखलुको 'पेही' ति वुत्तो, विद्धो समानो चोदितो सारथिना पुरिमे च पादे संहरित्वा पच्छिमे च पादे संहरित्वा तत्येव चत्तारो पादे अभिनिसीदति; तथूपमाहं, भिक्खवे, इमं पुगगलं वदामि । एवरूपो पि, भिक्खवे, इधेकच्चो पुरिसखळुको होति । अयं, भिक्खवे, अट्ठमो, पुरिसदोसो। इमे खो, भिक्खवे, अट्ठ पुरिसखलुका अट्ठ च पुरिसदोसा ति ।" इति अंगुत्तरनिकाये ८।२।४) पृ० ३०१-३०४॥ ___“कतमे च, भिक्खवे, तयो अस्सखल्लुङ्का १ इध, भिक्खवे, एकच्चो अस्सखळुको जवसम्पन्नो होतिन वण्णसम्पन्नो, न आरोहपरिणाहसम्पन्नो। इध पन, भिक्खवे, एकच्चो अस्सखळुको जवसम्पन्नो च होति, वण्णसम्पन्नो च, न आरोहपरिणाहसम्पन्नो। इध पन, भिक्खवे, एकच्चो अस्सखलुको जवसम्पन्नो च होति वण्णसम्पन्नो च आरोहपरिणाहसम्पन्नो च । इमे खो, भिक्खवे, तयो अस्सखळुङ्का।।
कतमे च, भिक्खवे, तयो पुरिसखलुङ्का ? इध, भिक्खवे, एकच्चो पुरिसखळुको जवसम्पन्नो होति, न वण्णसम्पन्नो, न आरोहपरिणाहसम्पन्नो। इध पन, भिक्खवे, एकच्चो पुरिसखळुको जवसम्पन्नो च होति वणसम्पन्नो च, न आरोहपरिणाहसम्पन्नो। इध पन, मिक्खवे, एकच्चो पुरिसखलुको जबसम्पन्नो च होति वण्णसम्पन्नो च आरोहपरिणाहसम्पन्नो च। ___ कथं च, भिक्खवे, पुरिसखळुको जवसम्पन्नो होति, न वण्णसम्पन्नो न आरोहपरिणाहसम्पन्नो? इध भिक्खवे, भिक्खु 'इदं दुक्खं' ति यथाभूतं पजानाति, 'अयं दुक्खसमुदयो' ति यथाभूतं पजानाति, 'अयं दुक्खनिरोधो' ति यथाभूतं पजानाति, 'अयं दुक्खनिरोधगामिनी पटिपदा' ति यथाभूतं पजानाति इदमस्त जवस्मि वदामि । अभिधम्मे खो पन अभिविनये पञ्हं पुट्ठो संसादेति, नो विस्सज्जेति । इदमस्स न वण्णस्मि वदामि। न खो पन लाभी होति चीवरपिण्डपातसेनासनगिलानप्पच्चयमेसज्जपरिक्खारानं । इदमस्स न आरोहपरिणाहस्मि वदामि। एवं खो, भिक्खवे, पुरिसखळुङ्को जवसम्पन्नो होति, न वण्णसम्पन्नो न आरोहपरिणाहसम्पन्नो। __ कथं च, भिक्खवे, पुरिसखळुको जवसम्पन्नो च होति वण्णसम्पन्नो च, न आरोहपरिणाहसम्पन्नो ? इध, भिक्खवे, भिक्खु 'इदं दुक्खं' ति यथाभूतं पजानाति...पे०...'अयं दुक्खनिरोधगामिनी पटिपदा' ति यथाभूतं पजानाति। इदमस्स जवस्मिं वदामि । अभिधम्मे खो पन अभिविनये पहं पुट्ठो विस्सजेति, नो संसादेति । इदमस्स वणस्मिं वदामि । न खो पन लाभी होति चीवरपिण्डपातसेनासनगिलानप्पच्चयमेसज्जपरिक्खारानं । इदमस्स न आरोहपरिणाहस्मिं वदामि । एवं खो, भिक्खवे, पुरिसखलुको जवसम्पन्नो च होवि वण्णसम्पनो च, न आरोहपरिणाहसम्पन्नो ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org