________________
૪૫ર
શ્રી આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર - વિવેચન અનિત્ય, અધુવ જાણે છે.
આમ, આ ગાથામાં શ્રીમદ્ જણાવે છે કે વિશ્વમાં જેટલા પદાર્થો છે તેમાંથી કોઈનો સર્વથા નાશ થતો નથી, તેનું કેવળ પરિવર્તન થાય છે. કોઈ પણ પદાર્થનો કોઈ પણ કાળે સંપૂર્ણ નાશ થતો નથી. ત્રિકાળી સસ્વરૂપ વસ્તુ અનુત્પન્ન અને અવિનાશી હોય છે. જો ચેતનને નાશ પામતું માનવામાં આવે તો તે શેમાં ભળે છે તેની તપાસ કરવા યોગ્ય છે. તે શોધતાં સમજાય છે કે ચેતન કોઈમાં ભળતું નથી, તે ક્યારે પણ નાશ પામતું નથી. ચેતનનો નાશ થયો એમ કહેવામાં આવે છે, તોપણ તેનો સમૂળગો નાશ થયો એમ તો કહી શકાય જ નહીં, માત્ર અવસ્થાના પરિવર્તનરૂપ નાશ થાય છે એમ કહી શકાય અને તે અવસ્થાંતર પણ કદાપિ પરરૂપે થતું નથી, માત્ર આત્મારૂપે જ થાય છે; માટે આત્મા નિત્ય પદાર્થ છે. આવી અત્યંત સરળ રીતે શ્રીમદે સિદ્ધ કર્યું છે કે આત્માનું અસ્તિત્વ નિત્યત્વરૂપ છે. આત્મા છે અને તે નિત્ય છે. તેનું અસ્તિત્વ ક્ષણવર્તી નથી. તે ત્રિકાળવર્તી નિત્ય પદાર્થ છે. આ ગાથાની પાદપૂર્તિ કરતાં શ્રી ગિરધરભાઈ લખે છે –
‘ક્યારે કોઈ વસ્તુનો, દીઠો થયો વિનાશ; જાણ્યો પણ કદીયે નહીં, ઊંડી કરી તપાસ. માટે સત્ય પદાર્થનો, કેવળ હોય ન નાશ; અનુત્પન આ આત્મા, સ્વભાવથી અવિનાશ. પુદ્ગલ સ્કંધ મળે ટળે, પુદ્ગલ પ્રદેશ માંહિ; ચેતન પામે નાશ તો, શૂન્ય વિના નહિ કાંઈ. શૂન્યને પણ જે જાણતો, તે તો ચેતન ખાસ; તે નાશીને ક્યાં જઈ, કેમાં ભળે તપાસ.''
૧- રાજત થી અંબાલાલભાઈ', પૃ.૨૩
૧- ‘રાજરત્ન પૂ. શ્રી અંબાલાલભાઈ', પૃ. ૨૩૧ (શ્રી ગિરધરભાઈ રચિત, ‘શ્રી આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્રની
પાદપૂર્તિ, ગાથા ૨૭૭-૨૮૦)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
