________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनम् ।
कालवाच्येकवचनान्तं द्विगौ च विषये मेयवाचिना समासस्तत्पुरुष: स्यात् । मासजात: ; द्विगौ-एकमासजात: , व्यह्नसुप्तः । काल इति किम् ? द्रोणो धान्यस्य ।।५७||
स्वयं-सामी क्तेन ।३।११५८॥ एते अव्यये क्तान्तेन समासस्तत्पुरुष: स्याताम् । स्वयंधौतम् , सामिकृतम् । क्तेनेति किम् ? स्वयं कृत्वा ।।५८।।
द्वितीया खट्वा क्षेपे ।३।१५९॥ खट्वेति द्वितीयान्तं क्षेपे निन्दायां क्तान्तेन सहैकायें समासस्तत्पुरुष: स्यात् । खट्वारूढः । क्षेप इति किम् ? खट्वामारूढः पिताऽध्यापयति ।।५९||
कालः ।३।१६०॥ कालवाचि द्वितीयान्तं क्तान्तेन समासस्तत्पुरुष: स्यात् । रात्र्यारूढा: , अहरतिसृताः ॥६०॥
व्याप्तौ ।३।१६।। गुण-क्रिया-द्रव्यैरत्यन्तसंयोगे या द्वितीया तदन्तं कालवाचि व्यापकार्थेन समासस्तत्पुरुष: स्यात् । मुहुर्तसुखम् , क्षणपाठः , दिनगुडः । व्याप्ताविति किम् ? मासं पूरको याति ॥६१।।
श्रितादिभिः ।३।२६२॥ द्वितीयान्तं श्रितादिभि: समासस्तत्पुरुषः स्यात्। धर्मश्रित: , शिवगतः ।।६२।।
प्राप्ता-ऽऽपन्नौ तयाऽच्च ।३।१६३॥ एतौ प्रथमान्तौ द्वितीयान्तेन समासस्तत्पुरुषः स्याताम् , तद्योगे चानयोरंत् स्यात् । प्राप्तजीविका , आपन्नजीविका ॥६३।।
ईषद् गुणवचनैः ।३।१६४॥ ईषदव्ययं गुणवचनैः समासस्तत्पुरुषः स्यात् । ये गुणे वर्त्तित्वा तद्योगाद् गुणिनि वर्त्तन्ते ते गुणवचना: । ईषपिङ्गल: , ईषद्रक्तः । गुणवचनैरिति किम् ? ईषद् गार्ग्य: ॥६४।।
तृतीया तत्कृतैः ।३।११६५॥ १. रच्च स्यात् खं१,२ ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
