Dvadasharam Naychakram Part 1 Tika

SR No.: 001108
Original Sutra Author: Mallavadi Kshamashraman
Author: Sighsuri, Jambuvijay
Publisher: Atmanand Jain Sabha
Publication Year: 1966
Total Pages: 662
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Nay, & Nyay
File Size: 19 MB

Page 75

५८
प्रस्तावना
-रचाएली छे, अहीं खोपज्ञवृत्तिकार दिङ्गाग ज ' टीकाकार' शब्दथी विवक्षित होय एम लागतुं नथी । अत्यारे प्रमाणसमुच्चय उपर दिङ्गागे रचेली खोपज्ञवृत्ति तथा जिनेन्द्रबुद्धिए रचेली विशालामल तीटीका ज टिबेटन भाषांतरना रूपमां मळे छे । धर्मकीर्तिनुं प्रमाणवार्तिक पण प्रमाणसमुच्चयना केटलाक पाठो उपरनी स्वतंत्र व्याख्या छे । धर्मकीर्ति तथा जिनेन्द्रबुद्धि बन्ने य नयचक्रकार श्री मल्लवादी तथा नयचत्रटीकाकार सिंहसूरिक्षमाश्रमण पछी थएला छे, एटले धर्मकीर्ति तथा जिनेन्द्रबुद्धिना मतना उल्लेखनो अहीं संभव ज नथी, आ बधी बाबतो विषे अमे विस्तारथी प्राक्कथनमां [ पृ० ११] जणाव्युं छे । जिज्ञासुओए त्यां
जो
'दिङ्गाग एवसुबंधुनो शिष्य हतो छतां तेणे मत्सराविष्ट थईने पोताना गुरु वसुबंधुना ग्रंथनुं ( वादविधिनुं ) खंडन कर्युं छे' एवो स्पष्ट उल्लेख नयचक्रवृत्ति पृ० ९६ मा छे, एटले दिङ्गाग वसुबंधुनो शिष्य हतो आ जातनुं जे वर्णन 'बौद्ध कथाग्रंथमां आवे छे तेने पण आनाथी समर्थन मळे छे । नयचक्रवृत्तिकार सिंहसूरिक्षमाश्रमण दिङ्गागना लगभग समीप काळमां ज थएला छे, एटले एमनो आ विषेनो उल्लेख तद्दन प्रमाणभूत छे, एटले वसुबंधु अने दिङ्गागना गुरुशिष्यभाव विषे कोई कोई संशोधको जे आशंका करे छे तेने हवे स्थान जं रहेतुं नैथी ।
भर्तृहरिकृत वाक्यपदीय - शब्दार्थ, वाक्यार्थ विगेरेनी विचारणामां भर्तृहरिना वाक्यपदीयनी अनेक कारिकाओ आ ग्रंथैमां उद्धृत करेली छे । आठमा अरमां अभिजल्प शब्दार्थनी चर्चामा भर्तृहरिना वाक्यपदीयनुं विस्तारथी खंडन छे । वसुरात भर्तृहरिनो उपाध्याय ( गुरु ) हतो अने भर्तृहरि वसुरातनो शिष्य हतो एवो स्पष्ट उल्लेख आठमा अरमां छे । वसुरातना मतनुं खंडन पण आठमां अरमां छे । 'वसुरात मोटो वैयाकरण हतो अने तेणे वसुबंधुना अभिधर्मकोशमां व्याकरणसंबंधी भूलो जणावी हती' एवो उल्लेख बौद्ध ग्रंथमां आवे 'छे । वसुरात पासे भर्तृहरिए अभ्यास कर्यो हतो एवो उल्लेख वाक्यपदीयमां पण आवे छे। दिङ्नागे भर्तृहरिना वाक्यपदीयमांथी बे कारिका उद्धृत करेली छे तेमज त्रैकाल्यपरीक्षांनी रचना करती वखते दिङ्गागे वाक्यपदीयना प्रकीर्णकांडनी अनेक कारिकाओनो उपयोग कर्यो छे ए वात अमे मल्लवादिना समयनी चर्चामा जणावी दीधी छे । भर्तृहरिना शब्दब्रह्मवादनो निर्देश पृ० २३० पं० १७ मां छे ए अमे पहेलां कही गया छीए ।
योग षडंगयोगविषयक संक्षिप्त छतां अत्यंत उपयोगी उल्लेख नयचक्रवृत्ति पृ० ३३२ मां छे । एमां प्रत्याहार, रेचक - पूरक - कुंभक प्राणायाम, ध्यान, धारणा, तर्क तथा समाधि आ योगना छ मोनुं सुंदर वर्णन छे । योगना अभ्यासीओए ए वर्णन जरूर वांचवा जेवुं छे ।
१ प्रमाणसमुच्चय उपर एक Darm rinchen नामना टिबेटन लेखके टिबेटन भाषामां घणां वर्षों पूर्वे एक टीका 'लखेली छे अने तेना Derge edition ना फोटाओ थोडा समय पूर्वे जापानी विद्वान् हाकुयु हाडानो (Prof. Dr. Hakuyu Hadano, Tohoku University, Sendai, Japan ) पासेथी अमने मळ्या छे । परंतु ए. टीका - मूळथी जटिबेटन भाषामा लखेली होवाथी अमे अहीं एनो निर्देश कर्यो नथी । विशालामलवतीथी आ टिबेटन टीका 'घणी ज अर्वाचीन छे ए पण ध्यानमा रहे । १२ जुओ प्राकथन पृ० १६ टि० ३ ॥ ३ जुओ प्राकथन पृ० ३ टि० ३ ॥ ४ जुओ प्राक्कथन पृ० १६ टि० १६ ॥ ५ जुओ पृ० ५८१, ५९५ । जुओ प्राक्कथन पृ० १५ टि० २ ॥