________________
चतुर्थपरिशिष्टम् [ हे० २४-२७ ] १. इज्जेति खंसं० ॥ [ हे० २८ ] १. स नास्ति खं० जे० ॥ २. स नास्ति खंसं० ॥
[ हे० ३०-३९] १. अथ किं तत् श्रुतमिति पा २ विना नास्ति ॥ २. ते पुनरुच्येते पा१॥ ३. शरीरं खं१० पा१, मां० ॥ ४. तमित्यादि शेषं खं० पा२ ॥
[ हे० ४०-४५ ] १. चटक जे० । वट्टकं पा१ ॥ २. फलहं खंमू० जेमू० । फलं हि पा१॥
[ हे० ४६-५१] १. जेसं २ विना - ज्योतिष्कानयन खं० जेमू१ । ज्योतिष्कामयन जे१, पा१, २, मां० ॥ २. तार्थ खंसं विना । ताद्यर्थ खंसं० ॥ ३. द्वीन्द्रिय नास्ति खं० ॥
४. "ज्ञानवान् मृग्यते कश्चित् तदुक्तप्रतिपत्तये । अज्ञोपदेशकरणे विप्रलम्भन शङ्किभिः ॥३२॥ तस्मादनुष्ठेयगतं ज्ञानमस्य विचार्यताम् । कीटसंख्यापरिज्ञानं तस्य न: क्वोपयुज्यते ॥३३॥ हेयोपादेयतत्त्वस्य साभ्युपायस्य वेदकः । य: प्रमाणमसाविष्टो न तु सर्वस्य वेदकः ॥३४॥
दूरं पश्यतु वा मा वा तत्त्वमिष्टं तु पश्यतु । प्रमाणं दूरदर्शी चेदेत गृध्रानुपास्महे ॥३५॥” इति प्रमाणवार्तिके प्रमाणसिद्धिपरिच्छेदे।
"अत्राह - न खलु व्यसनितया प्रमाणमन्विष्यते प्रेक्षावद्भिः, अपि तु स्वर्गापवर्गप्रधानपुरुषार्थप्रेप्सुभिः तद्विषयज्ञानवान् कश्चित् [मृग्यते] अन्विष्यते तदुक्तस्योपायस्य प्रतिपत्तयेऽनुष्ठानार्थम्, अज्ञोपदेशकरणे विप्रलम्भनशङ्किभिः विसंवादं सम्भावयद्भिः ॥३२॥
दुःखोपशमोपायोपदेष्टुर्ज्ञानं मृग्यते यतस्तस्मादनुष्ठेयगतं संसारदुःखप्रशमोपायं ज्ञानमस्य प्रमाणपुरुषस्य विचार्यताम् । अनुपयोगि कीटसंख्यापरिज्ञानं तस्योपदेष्टुर्नोऽस्माकं न क्वचित् पुरुषार्थे उपयुज्यते इति न तद्विचार्यमिति प्रतिज्ञा, प्रत्युपकारापेक्षाक्षमं सर्वसत्त्वेषु । तस्माद् यदेवं प्रेक्षावतामनुष्ठेयं तद्विषयमुपदेष्टुं ज्ञानमुपयुक्तम्, नान्यविषयम् ॥३३॥
तस्माद्धेयतत्त्वस्य दुःखसत्यस्य साभ्युपायस्य समुदयसत्यान्वितस्योपादेयतत्त्वस्य निरोधसत्यस्य साभ्युपायस्य मार्गसत्यसहितस्य प्रमाणपरिशुद्धस्य यो वेदक: असौ प्रमाणमिष्टः न तु सर्वस्य यस्य कस्यचिद्धि वेदकः । न खलु सकलज्ञानादार्यसत्यचतुष्टयदेशना, अपि तु तज्ज्ञानवत्त्वात् तदुपदेष्टतयैव च प्रामाण्यमिष्यते ॥३४॥
तदेवाह- दूरं पश्यतु वा मा वा द्राक्षीत्, तत्त्वमिष्टं तु आर्यसत्यचतुष्टयं पश्यतु तावतैव भगवान् प्रमाणम्। अन्यथाऽतत्त्वदर्श्यपि प्रमाणं दूरदर्शी चेदिष्यते एतागच्छत मुमुक्षवो गृध्रानुपास्महे दूरदर्शिन:, दीर्घश्रुतीश्च वराहानित्युपहसति ॥३५॥” इति प्रमाणवार्तिकस्य मनोरथनन्दिविरचितायां वृत्तौ ॥ ५. ष्टायेव खंमू० जे० । ष्टत्वादेव खंसं० ॥ ६. स्त्रैलोक्यचहितमहितपूजिता खं० मध्ये पश्चात् पूरितः ॥
[हे० ५२-६४] १. दिष्वपि समासः पा१ ॥ २. इतः परं त्रिप्रदेशिकस्कन्ध इत्यधिक: पाठः खं० मध्ये पश्चात् परिपूरितः ॥ ३. मिश्रस्कन्ध जे१, जेमूर, मां०, पा१॥
[हे० ६५-६८] १. क्खंधे से चेवेत्यादि खंसं० । खंधे चेवेत्यादि पार ॥ २. इति शेषः पा१,२॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org