________________
अनुयोगद्वारसूत्रम् [सू० ३०-३९]
८५
श्रुतोपयोगेऽवर्तमानत्वादागमत: आगममाश्रित्य द्रव्यश्रुतमिति समुदायार्थः। शेषोऽत्राऽऽक्षेपपरिहारादिप्रपञ्चो नयविचारणा च द्रव्यावश्यकवद् द्रष्टव्या, अत एव सूत्रेऽप्यतिदेशं कुर्वता जाव कम्हा?, जइ जाणए इत्यादिना पर्यन्तनिर्दिष्टानां शब्दनयानां सम्बन्धी सूत्रालापको गृहीतः । एतच्च काञ्चिदेव वाचनामाश्रित्य व्याख्यायते, वाचनान्तराणि तु हीनाधिकान्यपि दृश्यन्ते। सेतमित्यादि निगमनम्।
5 उक्तमागमतो द्रव्यश्रुतम्, इदानीं नोआगमतस्तदेवोच्यते- से किं तमित्यादि । अत्र निर्वचनम्-नोआगमतो दव्वसुतं तिविहमित्यादि। ___अत्राऽऽद्यभेदज्ञापनार्थमाह-से किं तमित्यादि।अत्रोत्तरम्- जाणगसरीरदव्वसुतं सुयत्तीत्यादि। ज्ञातवानिति जस्तस्य शरीरं तदेवानुभूतभावत्वाद्र्व्यश्रुतं ज्ञशरीरद्रव्यश्रुतम्, श्रुतमिति यत् पदं तदर्थाधिकारज्ञायकस्य यच्छरीरकं व्यपगतादिविशेषणविशिष्टं 10 तज्ज्ञशरीरद्रव्यश्रुतमित्यर्थः । ननु यदि जीवविप्रमुक्तमिदं कथं तस्य द्रव्यश्रुतत्वम् ?, लेष्ट्वादीनामपि तत्प्रसङ्गात्, तत्पुद्गलानामपि कदाचित् श्रुतवेत्तृभिः गृहीत्वा मुक्तत्वसम्भवादित्याशङ्कयाऽऽह- सेजागयमित्यादि, शेषोऽत्रावयवव्याख्यादिप्रपञ्चो ज्ञशरीरद्रव्यावश्यकवत् श्रुताभिलापतो वाच्यः यावत् सेतमित्यादिनिगमनम्। .
द्वितीयभेदनिरूपणार्थमाह- से किं तमित्यादि । अत्र प्रतिवच:- भवियसरीर- 15 दव्वसुअं जे जीवे इत्यादि, विवक्षितपर्यायेण भविष्यतीति भव्यो विवक्षितपर्यायाहः, तद्योग्य इत्यर्थः, तस्य शरीरं तदेवभाविभावश्रुतकारणत्वात् द्रव्यश्रुतं भव्यशरीरद्रव्यश्रुतम्। किं पुनस्तदिति, अत्रोच्यते, यो जीवो योनिजन्मत्वनिष्क्रान्तोऽनेनैव शरीरसमुच्छ्रयेणादत्तेन जिनोपदिष्टेनभावेन श्रुतमित्येतत् पदमागामिकाले शिक्षिष्यते न तावच्छिक्षते तज्जीवाधिष्ठितं शरीरं भव्यशरीरद्रव्यश्रुतमित्यर्थः। शेषं भव्यशरीरद्रव्यावश्यकवत् श्रुताभिलापेन सर्वं वाच्यं 20 यावत् सेतमित्यादि निगमनम्।
तृतीयभेदपरिज्ञानार्थमाह- से किं तमित्यादि । अत्र निर्वचनम्- जाणगसरीरभवियसरीरवइरित्तंदव्वसुतमित्यादि। यत्रज्ञशरीर-भव्यशरीरयोः सम्बन्धिअनन्तरोक्तं स्वरूपंनघटते तत्ताभ्यांव्यतिरिक्तंभिन्नद्रव्यश्रुतम्। किंपुनस्तदित्याह-पत्तयपोत्थयलिहियं ति। पत्रकाणि तलताल्यादिसंबन्धीनि, तत्संघातनिष्पन्नास्तु पुस्तकाः, ततश्च पत्रकाणि च 25
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
