________________
ગાથા : ૨૬
યોગદષ્ટિ સમુચ્ચય
૧૨૯
રાખવી એ તેનો સ્વભાવ હોવાથી ત્યારે પૂર્ણ પાક બનશે. વાવેલા બીજને બધી સામગ્રી મળવા છતાં તુરત જ અંકુરા થતા નથી, તથાવિધ કાલાદિની અપેક્ષા રાખે જ છે. અને તેવા પ્રકારના કાળની અપેક્ષા રાખવી એવો પણ તે દ્રવ્યનો સ્વભાવ જ છે. તેમાં કંઈ તર્ક ચાલતો નથી, કાચા ચોખા ચૂલા ઉપર ચડાવ્યા, ગેસ-પાણી આદિ સામગ્રી આપી, તો પણ પાકવામાં કાલવિલંબ લાગવાનો જ, એ તેનો સ્વભાવ જ છે. માત્ર પાકનો આરંભ થઈ ચૂકયો છે. એટલે કાર્યસિદ્ધિ અવશ્ય થશે જ- તેવી જ રીતે આ યોગબીજ પણ તથાવિધ કાલાદિ સામગ્રી દ્વારા પાકવાના તેવા તેવા પ્રકારના સ્વભાવવાળું હોવાથી અત્યારે ફળના પરિપાકના આરંભ તુલ્ય સમજવું. રિપો न चेदमेव केवलं योगबीजमिति तदन्तराभिधित्सयाऽऽह
જિનેશ્વર પ્રત્યે કુશલચિત્ત, નમસ્કાર, અને સંશુદ્ધ પ્રણામાદિ, આ જ માત્ર યોગબીજ છે એવું નથી, અર્થાત્ તેનાથી અન્ય પણ યોગબીજ છે. તે અન્ય યોગબીજ જણાવવાની ઈચ્છાથી ગ્રંથકારશ્રી કહે છે.
आचार्यादिष्वपि ह्येतद्, विशुद्धं भावयोगिषु ।
वैयावृत्यं च विधिवच्छुद्धाशयविशेषतः ॥२६॥ ગાથાર્થ = તથા ભાવયોગી એવા આચાર્યાદિને વિષે પણ વિશુદ્ધ એવું આ કુશલચિત્તાદિ તે યોગબીજ છે. અને શુદ્ધાશય વિશેષથી વિધિપૂર્વક તેમની સેવા કરવી એ પણ યોગબીજ સમજવું. ર૬ll
ટીકા -“મારબ્રિ 'િમરાપાધ્યતિથિવિષ્યgિ | પતિદેવ શનિત્તિરિ “વિશુદ્ધ” સંશુમેત્યર્થવિવિશિષ્ટપુ ? મદ-“માવપુ' ન द्रव्या-चार्यादिष्व-धर्मजलक्षणेषु कूटरूपे खल्वकूटबुद्धेरप्यसुन्दरत्वात् । नैतदेव વ« યોગવીન, ફ્રિ તહેં ? “વૈયકૃિત્ય ૪'વ્યાવૃત્તબાવક્ષામાહારાવિના, વિધિવ-ભૂગોવા-વિધિયુવત્તિ પુરુષાદ્યપેક્ષત્યર્થ. . યાદ
पुरिसंतस्सुवयारं, अवयारं चप्पणो य णाऊणं ।। कुज्जा वेयावडियं, आणं काउं निरासंसो ॥ इत्यादि । (पंचवस्तु ५४०) अत एवाह-“शुद्धाशयविशेषतः"-शुद्धचित्तप्रबन्धविशेषेण ॥२६॥
વિવેચન :- શ્રી વીતરાગ જિનેશ્વર પરમાત્મા પ્રત્યે કુશલચિત્તાદિ આચરવાં એ યોગબીજ છે એમ પૂર્વેની ૨૪/રપ ગાથામાં કહ્યું. તેનાથી એ જ યોગબીજ છે અને બીજાં નથી એમ સમજવાનું નથી. તેના વિના હજુ બીજાં પણ યોગબીજો છે. વીતરાગ ચો. ૯
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
