________________
સન્મતિ પ્રકરણ
મહત્વવાદી અને જિનભદ્ર કથાવલી અને પ્રભાવક ચરિત્ર વગેરેમાં જે મલવાદીના પ્રબંધ છે,
તેમાં જેમને બૌદ્ધવાદિવિજયને સમય ૮૫ વિ૦ મત્સ્યવાવી સં૪૧૪ને મળે છે અને જેઓ “દાદશાનિયચક્ર ૮૬
ગ્રંથના પ્રણેતા તેમજ બૌદ્ધવિજેતા મહાન વાદી તરીકે પ્રસિદ્ધ છે, તે જ મહ્મવાદી અહીં પ્રસ્તુત છે.
આચાર્ય હેમચંદ્ર વન ત્રિવાર તા . (સિદ્ધહેમત ર–૨–૩૯) કહી જેમને શ્રેષ્ઠ તાકિક તરીકે સૂચવ્યા છે અને સન્મતિ ટીકાકાર અભયદેવે પૃ૦ ૬ ૦૮ યુગપદુપયેગવાદના પુરસ્કર્તા તરીકે જેમને નિર્દેશ કર્યો છે, તે મલવાદી જ પ્રસ્તુત મલ્લવાદી હોય એવો જ વધારે સંભવ છે. તેમને કોઈ ગ્રંથ અવિકલરૂપે ઉપલબ્ધ ન હોવાથી અંતઃપરીક્ષણ દ્વારા ઉક્ત બાબતો પરત્વે વધારે ખાતરી લાયક કહેવું અત્યારે શક્ય નથી. આચાર્ય હરિભદ્ર અનેકાન્તજયપતાકામાં અને ઉપાધ્યાય યશોવિજયજીએ અષ્ટસહસ્ત્રીની ટીકામાં સમતિના ટીકાકાર તરીકે જે મલવાદીને સૂચવ્યા ૮૭ છે, તે મલવાદી પ્રસ્તુત મલવાદી હોવા જોઈએ એવી સંભાવના રહે છે અને પરંપરા પણ તેવી જ છે. તેમની એ ટીકા અત્યારે ઉપલબ્ધ નથી; પણ બહદિપણિકાકારે એ ટીકાનું પરિમાણ ૭૦૦ શ્લોકનું બતાવેલું છે. પ્રબંધસૂચિત મલવાદીનો બૌદ્ધવાદિવિજયસમય સારો હોય અને એ જ મલ્લવાદી સન્મતિના ટીકાકાર હોય, તે સિદ્ધસેનના સમય સાથે તેમના સમયનો મેળ બેસવામાં ખાસ અડચણ આવતી નથી. સિદ્ધસેન અને મલવાદી બને સમકાલીન જ હશે અને એક બીજાના ગ્રંથ ઉપર તેમની જ વિદ્યમાનતામાં ટીકા રચી હશે. કદાચ બને વચ્ચે બીજે કોઈ સંબંધ
૮૫. પ્રભાવક ચરિત્ર પૃ૦ ૭૪. શ્લોક ૮૩. ૮૬. પ્રભાવક ચરિત્ર, મલવાદિપ્રબંધ શ્લોક ૩૪. ૮૭. જુઓ પાછળ પૃ. ૬૫. ટિવ ૧૩.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
