________________
પ્રાપના
ઉત્તરા૦ ૩૬ આચારાંગનિયુક્તિ
૨૦ ૨૪. ગા° ૮
૧
ગા
૭૪
ગા
૭૩
૯
ર
મા ૭૫
ગા
૭૪
૧૦
ૐ
ગા॰ ૭૬
ગા ૭૫
૧૧
૪
ગા ૭૭
ગા॰ ૭૬
આચારાંગનિયુðક્તિ (ગા॰ છર, ૭૬) અને ઉત્તરાધ્યયન (ગા૦ ૭૩) માં સ્પષ્ટ ૩૬ ભેદો હાવાનુ જણાવ્યુ` છે, છતાં ઉત્તરાધ્યયનમાં ૪૦ ભેદો છે, જ્યારે આચા રાંગનિયુક્તિમાં ૩૬ જ છે. અને સૂત્રકૃતાંગ અને પ્રજ્ઞાપનામાં ૪૦ ભેદો છે. આથી સિદ્ધ થાય છે કે મૂળે ૩૬ ભેદ્ય ગણાતા હતા′ તેમાં આ ગાથામાં ચાર ઉમેરવામાં આવ્યા છે. તેથી પ્રજ્ઞાપનામાં તે ગાથાઓ અન્યગથી ઉદ્ધૃત જ માનવી પડે અને તેમાં સંશોધન થયાનું પણ માનવું પડે. સૂત્રકૃતાંગમાં પણ તે જ ગાથાઓ છે. તે ગાથાનું સૌથી જૂનું રૂપ આચારાંગનિયુક્તિમાં ઉપલબ્ધ થાય છે એમ માનવું પડે. તે ગાથા સૂત્રકૃતાંગમાં પણ ઉદ્ધૃત થઈ હાય એવા સંભવ છે.૩૫
,,
""
""
""
""
ور
સૂત્રકૃતાંગ ૨.૩.૧૯. ગા
37
Jain Education International
""
""
.
29
""
નિયુ`ક્તિ
પ્રથમ કે દ્વિતીય આચાર્યં ભદ્રબાહુની રચના માનીએ તે પણ તેમાંની બધી ગાથા આચાય બાહુએ જ રચી હોય તેવા સભવ આ છે. પણ તેમાં ઘણી સંગ્રહણીગાથાઓને સમાવેશ કરી લેવામાં આવ્યા હશે એમ માનવુ યેાગ્ય થશે. એટલે નિયુક્તિને આધારે પ્રજ્ઞાપનાના સમયના વિચાર કરવા યોગ્ય નથી.
ઉત્તરાધ્યયનનું જવાવવિભક્તિ નામનુ ૩૬મુ` અધ્યયન અને પ્રજ્ઞાપનાના પ્રથમપદની તુલના કરવાથી એ સ્પષ્ટ થાય છે કે ઉત્તરાધ્યયન પછીની ભૂમિકાએ પ્રજ્ઞાપનામાં જીવ-વિચાર કરવામાં આવ્યા છે. આથી ઉત્તરાધ્યયનનું તે અધ્યયન પ્રસ્તુત રૂપમાં પ્રજ્ઞાપનાથી પ્રાચીન જ છે. પરંતુ સ્વયં ઉત્તરાધ્યયનને વિષે ૩૪. મૂલાચારમાં (૫. ૮-૧૨) પણ પૃથ્વીના ૩૬ જ ભેદે ગણાવ્યા છે. તેથી ગાથા પણ પાઠાંતરા સાથે આવી જ છે.
૩૫. સૂત્રકૃતાંગમાં આ ગાથાઓ ઉદ્ધૃત હોય એમ જણાય છે, કારણ, ‘મામો માદાઓ અનુમંત વો” એમ કહીને ગાથાઓ આપી છે. અને અંતે વળી દ્યાો સુ માયન્યાઓનાહ્યો નામ સૂરજ તત્તા વિકૃતિ'-એમ જણાવ્યુ` છે. તુલના કરા, પ્રજ્ઞાપના, સૂત્ર ૫૫ માં સિઁગ રૂમો શાહો અનુન તજ્વાબો’” એ વાક.
6
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
