________________
દૈવસિક પ્રતિક્રમણની વિધિના હેતુઓ ૭ ૬૦૭
સ્થવિરાદિ પ્રત્યે કષાયોનું જે સેવન કર્યું હોય, તેમાંથી પાછો હઠી રહ્યો છે, કાઉસ્સગ્ગની સિદ્ધિ અર્થે કષાયની આવી શાંતિ ઉપર્યુક્ત છે.
પછી ‘કરેમિ ભંતે’ સૂત્ર, ‘ઇચ્છામિ ઠામિ’ સૂત્ર, ‘તસ્સ ઉત્તરી’ સૂત્ર તથા ‘અન્નત્થ’ સૂત્ર બોલીને બે લોગસ્સનો કાઉસ્સગ્ગ કરવામાં આવે છે, તેનો હેતુ ચારિત્રાચારની વિશુદ્ધિ છે. અહીં કાઉસ્સગ્ગ કરતાં પહેલાં જે સૂત્રો બોલવામાં આવે છે, તેનો અર્થ વિચા૨વાથી ચારિત્રનું શુદ્ધ સ્વરૂપ સમજાય છે તથા તેમાં કઈ વસ્તુઓ અતિચારરૂપ છે, તેનો સ્પષ્ટ ખ્યાલ આવે છે.
પછી ‘લોગસ્સ’ તથા ‘સવ્વલોએ અરિહંત-ચેઈઆણં' સૂત્ર બોલીને એક લોગસ્સનો કાઉસ્સગ્ગ કરવામાં આવે છે, તેનો હેતુ દર્શનાચા૨ની વિશુદ્ધિ છે. પછી ‘પુÐરવરદીવર્ડ્ઝ' સૂત્ર બોલવામાં આવે છે, તેનો હેતુ જ્ઞાનાચારની વિશુદ્ધિ છે.
પછી ‘સિદ્ધાણં બુદ્ધાણં' સૂત્ર બોલવામાં આવે છે, તેનો હેતુ સર્વ આચારનું નિરતિચારપણે પાલન કરવાથી ઉત્કૃષ્ટ ફળ પ્રાપ્ત કરનાર સર્વ સિદ્ધોને વંદન કરવાનો છે.
આ રીતે ચારિત્રાચાર, દર્શનાચાર અને જ્ઞાનાચારની વિશુદ્ધિ નિમિત્તે કાયોત્સર્ગ કર્યા પછી, તથા સિદ્ધ ભગવંતોને વંદના કર્યા પછી, શ્રુતદેવતા અને ક્ષેત્રદેવતાનાં આરાધન નિમિત્તે એક એક નમસ્કારના કાઉસ્સગ્ગ કરવામાં આવે છે.
૯. પછી નમસ્કાર ગણી, મુહપત્તીનું પડિલેહણ કરી, દ્વાદશાવર્ત્તવંદન કરવામાં આવે છે. તેમાં નમસ્કારની ગણના મંગલ અર્થે કરવામાં આવે છે અને મુહપત્તીનું પડિલેહણ તથા દ્વાદશાવર્ત્ત-વંદન છઠ્ઠા ‘પ્રત્યાખ્યાન’ આવશ્યક-નિમિત્તે કરવામાં આવે છે. લોકોમાં પણ એવો રિવાજ છે કે રાજા અમુક કાર્ય બતાવે, તે કર્યા બાદ પ્રણામ કરીને તે નિવેદન કરવું. પછી પ્રતિક્રમણ કરનાર છયે છ આવશ્યક કર્યાનું સ્મરણ કરવા રૂપે છ આવશ્યકો કરી લીધાનું નિવેદન કરે છે અને અહીં ષડાવશ્યકમય પ્રતિક્રમણની ક્રિયા પૂરી થાય છે.
૧૦. પછી ‘ઇચ્છામો અણુસિટ્ઠ' એવાં વચનો બોલવામાં આવે છે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
