________________
૧૩૨૦શ્રી શ્રાદ્ધ-પ્રતિક્રમણ સૂત્રપ્રબોધટીકા-૩ ઉત્તરગુણ-પ્રત્યાખ્યાન. તે દરેકના પણ સર્વ અને દેશથી બે બે પ્રકારો છે, એટલે પ્રત્યાખ્યાન કુલ ચાર પ્રકારનાં બને છે : (૧) સર્વ મૂલગુણ પ્રત્યાખ્યાન, (૨) દેશ મૂલગુણ પ્રત્યાખ્યાન, (૩) સર્વ ઉત્તરગુણપ્રત્યાખ્યાન અને (૪) દેશ ઉત્તરગુણ પ્રત્યાખ્યાન. તેમાં સર્વ ઉત્તરગુણપ્રત્યાખ્યાનના દસ પ્રકારો છે : “અનાગત, અતિક્રાન્ત, કોટિ-સહિત, નિયત્રિત, સાકાર, અનાકાર, કૃત-પરિમાણ, નિરવશેષ, સંકેત અને અદ્ધા.-એ દશ પચ્ચક્ખાણોનું સ્વયં પાલન કરવું, પણ બીજાને આહાર આપવાનો કે તપ વિશે ઉપદેશ દેવાનો નિષેધ નથી. અર્થાત આહાર કે તપ વિશે ઉપદેશ આપવા અપાવવામાં સમાધિ અનુસારે વધુ લાભ થાય તેમ વર્તવું. આ પ્રત્યાખ્યાનો પૈકી સંયમની તાલીમ માટે સંકેત અને અદ્ધા પ્રત્યાખ્યાનો વિશેષ ઉપયોગી છે અને તેમાં પણ અદ્ધા-પ્રત્યાખ્યાનની મુખ્યતા * આવ. નિર્યુક્તિ અધ્યયન માં નીચે પ્રમાણે કહ્યું છે :
अणागयमइक्वंतं, कोडिसहियं निअंटिअं चेव । सागारमणगारं, परिमाणकडं निरवसेसं ॥१॥ संकेअं चेव अद्धाए, पच्चक्खाणं तु दसविहं होइ। સથવાનુ પત્રકથા, રાવણે નદ સમાધિ ગરા | Ta. ૨૬૪-૬ધા
જુઓ ધર્મસંગ્રહ ભાષાં. ભાગ ૧. પૃ. ૫૦૫. + અંદુ-મુઠ્ઠિ iડી, ઘર સે () સાસુ-fથવુ-ગોવા एअं संकेअ भणिअं, धीरेहिं अनंत नाणीहिं ।।
-आव० निर्युः गा. १५७८ ભાવાર્થ-૧. અંગૂઠો. ૨. મુકી. ૩. ગ્રંથિ. ૪. ગૃહ. ૫. સ્વેદ-પરસેવો. ૬. શ્વાસોચ્છવાસ ૭. જલ-બિન્દુઓ, અને ૮. જયોતિષ્મ-જયોતિ-દીપકનો પ્રકાશ વગેરે ચિહ્નોને-સંકેતને અનંતજ્ઞાની ધીર શ્રી જિનેશ્વરોએ સંકેત પચ્ચક્ખાણ કહ્યું છે-એમ “સંકેત પ્રત્યાખ્યાન આઠ પ્રકારનું છે.
ધર્મસંગ્રહ ભાષાં. ભાગ ૧, પૃ. ૫૦૬ x नवकारपोरिसीए, पुरिमड्डेगासणेगठाणे अ । आयंबिलअभत्तद्वे, चरिमे अ अभिग्गहे विगई ।।
- प्रव० सारो० गा० २०२
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
