Book Title: Yogbindu Vachna
Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan Jain Religious
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009159/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yogabindu [adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatA ane vRttisaMkSaya : A pAMca prakAranA yoga uparanI vAcanAzreNI] :: vAcanApradAtA :: pa.pU. paramazAsanaprabhAvaka pUjyapAda sva.A. bha.zrI.vi. rAmacandrasUrIzvarajI ma.nA paTTAlaMkAra pa.pU. sva.A.bha.zrI.vi. mukticandrasU.ma.nA ziSyaratna pa.pU. sva.A.bha.zrI.vi. amaragumasUma.nA ziSyaratna pa.pU.A.bha.zrI.vi. candraguptasU.ma. :: prakAzana :: zrI anekAMta prakAzana jaina rilIjIyasa TrasTa :: Arthika sahakAra :: sva. ratIlAla maNIlAla zAha parivAra hA. gautamabhAi ratIlAla rasilAbena gautamabhAi avani gautamabhAI amadAvAda-15. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yogabindu pustaka : zrI yogabindu AvRtti : prathama, vi.saM. 2069 dha nakala : 1000 [ prakAzana : zrI anekAMta prakAzana jaina rilIjIyasa TrasTa | prAptisthAna : zA. mukuMdabhAi ramaNalAla 201, navaratna phleTsa, navA vikAsagRha mArga, pAlaDI, amadAvAda-380 007. pramodabhAI choTAlAla zAha 102, vorA AziSa, 5. solIsITara roDa, malADa (isTa), muMbai-40 97. jatInabhAi hemacaMda rAha 'komala' chAparIyA zerI, mahIdharapurA, surata-3. sanIlabhAi e. vorA 4/74, kRSNakuMja, jUnA pulageTa pAse, 2392 /93, janarala thImaiyA roDa, pUnA-411 01. (adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatA ane vRttisaMkSaya : A pAMca prakAranA yoga uparanI vAcanAzreNI) rAjakoTa vi.saM. 205ra anantopakArI zrI vItarAgaparamAtmAnA paramatAraka zAsananA paramArthane pAmyA pachI, zAstrakAra paramarSioe jyAre jyAre bhavyajIvonA kalyANanI vAta karI che tyAre mokSanI ja vAta karI che. vItarAgaparamAtmAnA zAsananI chAyA jemanA para paDI che ane e chAyAne laIne sarvajIvonuM kalyANa karavAnI bhAvanA jemane haiye vasI che evA mahApuruSo mokSamArgane batAvavA sivAya bIjuM koI paNa kAma karatA nathI. AvA ja mahApuruSomAMnA - sUripuraMdara AcAryabhagavanta zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe A yogabindu nAmanA graMthanI racanA karI che. Ama to yoganA viSayamAM teozrIe cAra graMtho lakhyA che. temAMthI ApaNe ahIM yogabindu nAmanA graMtha upara vicAraNA karavI che. pa27 zlokapramANa A graMthanuM vistArathI vAMcana karavA mATe to ghaNo samaya joIe, ApaNI pAse atyAre eTalo samaya nathI. chatAM alpa paNa samayamAM, mULamArgane samajAvanArI amuka gAthAo para thoDI vicAraNA karI levI che. pU. haribhadrasUri ma.nA dareka graMthamAM mokSamArganI chAyA paDelI ja che. duniyAnA badhA ja AstikadarzanakAronuM dhyeya eka mokSane meLavavAnuM ja che. mokSa sivAya kalyANanI vAta karavAnuM kAma koie karyuM nathI. koIno mArga pUrNa hato to koIno adhUro hato. sAdhana badhAnAM bhinna bhinna hovA chatAM dareka darzanakAre eka mokSanA dhyeyathI ja lokone AgaLa vadhAravAno prayatna karyo che. tethI ja sarvadarzanane mAnya evA mokSanA vAstavika svarUpanuM ane te mokSaprAptinA vAstavika upAyanuM varNana, sarvadarzanakArane grAhya bane te rIte A graMthamAM karavAmAM AvyuM che. ApaNA - jainadarzananA padArtho evA nathI ke je duniyAnAM bIjAM darzanonI sAthe TakarAyA kare. kadAgraha na hoya to na samajAya evI koI vAta nathI. madhyastha hoya ane abhiniveza na hoya to koI paNa darzanakAra jainadarzananI vAta mAnya karyA vagara na rahe, evA padArtho jainadarzanamAM batAvyA che. ame ahIM je bolIe chIe te barAbara na samajAya to ahIM ja pUchI lejo, paNa tame amArA nAme ( mudraka : Tejas Printers F/5, Parijat Complex, Swaminarayan Mandir Road, Kalupur, A'bad-1. (M) 98253 47620 Ph. (079) (0) 22172271 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alaga vAto karo to te samajAvavAnI javAbadArI amArI nathI. ame je bolyA chIe te tamane samajAvavAnI javAbadArI amArI che. zAstrakAro kalyANano mArga cIMdhe ane ApaNe akalyANanA mArge doDyA karIe - e kharekhara buddhimAnonuM lakSaNa nathI. vartamAnamAM ApaNe badhA skUla dharmanA arthI banyA chIe. jyAre zAstrakAro ApaNane yoganA-sukSmadharmanA arthI banAvavA mAge che. jemanI najara puNya upara ane puNyathI maLatA sukha upara che, teo pUla dharma mATe ja prayatna kare che, yoga mATe nahi. yoganA kAraNe nirjarA thAya che, sthUla dharmanA kAraNe puNya baMdhAya che. A 9 divasamAM skUla dharma ane yoga vacceno bheda ApaNe barAbara samajI levo che. marIne devaloka badhAne joIe che paNa du:kha veThIne kevalajJAna joIe che kharuM ? A je pharaka che te dharmanA ane yoganA bhedanA kAraNe che. sthUla dharmanA kAraNe sukha maLe che jyAre yoganA kAraNe sukha chUTI jAya che. saMsAranA sukha sAme najara rAkhanArA vAstavika dharmanA ke dharmanA dhyeyanA paNa arthI banI zakavAnA nathI. cakravartIno ghoDo marIne AThamA devalokamAM jAya ane sanaskumAra cakravartI trIjA devalokamAM jAya - ApaNI najara kyAM che ? zreNika mahArAjA narake thaIne mokSe jaze, sanakumAra cakravartI devalokamAM thaIne mokSe jaze - baMnne eka ja bhavanA AMtare mokSe javAnA - ApaNane zuM game ? du:kha game ? du:kha jo karma baMdhAvatuM na hoya to ApaNe tene svIkAravuM che ? anuttaravAsI devo sukhamAM nathI mUMjhAtA ane zreNika mahArAjA du:khamAM nathI mUMjhAtA. karmabaMdhanuM kAraNa na banatuM hoya tevuM sukha bhogavavAmAM ke du:kha bhogavavAmAM vAMdho nathI. tethI ArAdhanAnuM mApa puNyanA AdhAre nathI kaDhAtuM paraMtu nirjarAnA AdhAre kaDhAya che. sukha ke du:kha karmabaMdhanuM kAraNa nathI, temAM thatI rati ke arati karma baMdhAve che. A rati ke arati TALatAM AvaDe to sukha hoya ke du:kha hoya te nirjarA karAvI Ape che ane A sAmarthya yoganI sAdhanAmAMthI maLe che. yogamAM A vizeSatA che ke jethI mANasanI najara puNya uparathI UThI jAya che ane nirjarA upara sthira thAya che. AvA yoganA mAhAbhyane samajAvavAnuM kAma pU. haribhadrasUrIzvarajI ma.e karyuM che. A avasarpiNIkALamAM zAstranAM rahasyo ApaNA sudhI pahoMcADavA teozrIe je puruSArtha karyo che te khUba ja mahattvano che. jIvananA chellA zvAsa sudhI graMtha racavAnuM cAlu rAkhe evA mahAtmA A eka ja hatA. teozrIe karelo upakAra yAda rahI jAya to bhagavAnanA sAdhusAdhvI kevA hoya te khabara paDyA vagara na rahe. badhA sAdhusAdhvI bhale navA graMtho na race parantu chellI ghaDI sudhI zAstra bhaNavAnuM, vAMcavAnuM ke sAMbhaLavAnuM to cAlu rAkhe ne ? kALanA prabhAve jJAnAdino hrAsa thAya che eTale AvA uttama mahAtmAno yoga na thAya e banavAjoga che chatAM paNa, maratAM sudhI AvA graMtho bhaNavAno, vAMcavAno, zravaNa karavAno prayatna ApaNe cAlu rAkhIe toya teozrInI chAyA ApaNA AtmA para paDI che - ema mAnI zakAya. AvA graMtho vAMcIne zAstrakAronAM vacana para zraddhA jAge, zAstrakAro pratye ahobhAva jAge, jJAnanuM arthIpaNuM jAge ane krame karIne zAstrano paramArtha pamAya che. A rIte ekavAra zAstrano paramArtha samajAI jAya, athavA to e paramArthane samajAvanArA gurubhagavaMta maLI jAya to bIje kyAMya bhaTakavA jevuM nathI. tamAre tyAM paNa zuM cAle che ? kapaDuM ke zAkabhAjI levA janArAne iSTasthAnethI iSTa vastu maLI jAya to dukAne dukAne phare kharA ? nahi ne ? tema vItarAgaparamAtmAnA zAsananA paramArthane samajAvanArA mahAtmA maLI jAya to Thera Thera pharavAnI jarUra nathI. tAttvika pakSapAta sudhI pahoMcyA pachI mana chUTuM na hoya, khIle baMdhAyeluM hoya. sAcuM na samajAya tyAM sudhI badhe phare - e bane, paNa sAcuM samajAvyA pachI paNa pharaphara kare to saMbhava che ke maLeluM tattva paNa gumAvI bese. eTalA mATe kahevuM che ke - pU. haribhadra su.ma.nA graMthono paramArtha samajAI jAya te mATe ja prayatna karavo che ane samajAI gayA pachI temAMthI mAthuM UMcuM karavuM nathI. zAstronA paramArtha sudhI pahoMcADanArA AvA graMtho ApaNane maLyA temAM pU. haribhadra su.ma.nA ziSyo - haMsa ane paramahaMsano paNa phALo che. temaNe potAnA gurunI AjJA mAnI nahi ane bauddhane tyAM gayA hatA. potAnA gurubhagavaMta samartha hovA chatAM ane teozrIe vAryA chatAM haMsa-paramahaMsa jIvanA jokhame tyAM gayA; temAM temanI uddaMDatA, svacchaMdIpaNuM ke avinaya na hato, kevaLa zAsana pratyeno rAga hato. zAsana pratyenA avihaDa rAganA kAraNe je pravRtti thAya temAM guradroha na lAge. potAnA mA-bApane gALo ApanArano, mA-bApa nA pADe chatAM pratIkAra karavA taiyAra thAya to te mA-bApano avinaya gaNAya ke temanI bhakti gaNAya ? je divase zAsana pratye Avo rAga pragaTaze te divase A badhuM samajAze. Aje to amArAM sAdhu-sAdhvI, gurunI AjJA mAne topaNa potAnA zarIrAdinA roganA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNe !! je phAve evuM na hoya tenI to AjJA levA ja na jAya ane je phAve e AjJA hoMze hoMze pALe. apavAda pote rAgAdinA kAraNe serva ane caDhAve gurunA nAme ke - 'temanI AjJAthI karuM chuM.' apavAda gurunI AjJAnA kAraNe nathI sevAto paraMtu potAnI asahiSNutA ke rAgAdinA kAraNe sevAya che - chatAMya tevA vakhate potAnA doSane AgaLa na karatAM gurubhagavaMtanI AjJA ke udAratA(!)ne AgaLa kare tevAM sAdhu-sAdhvI A AjJAyoganuM mahattva zI rIte samajI zake ? A viSamatA jotAM lAge che ke AjJAyoga pAmavA mATe bhavobhavanI sAdhanA joize. yogamArga para najara nathI tenA kAraNe A badhAM dUSaNo cAlu che. gurunizrAmAM rahIne AjJAyogamAM kai rIte jIvavuM - e A dRSTAMta uparathI zIkhavA jevuM che. prasaMgathI ATalI vAta karIne ApaNe pAchA mULa vAta para AvIe. yogamAM ane sthUla dharmamAM zuM bheda che e ApaNe samajI levo che. dharmanA kAraNe puNya baMdhAya che ane yoganA kAraNe nirjarA thAya che. sa sAheba ! yoganA kAraNe puNya baMdhAya ja nahi ? yoganA kAraNe puNya baMdhAya topaNa te guNasthAnakapratyayika ja baMdhAya, temAM pradhAnatA nirjarAnI che. tamArI najara puNya para sthira che. tethI Avo prazna UThe che. haiyAno DhALa jevo hoya tevI zaMkA thAya. jo nirjarA tarapha najara gaI hota to ema prazna karata ke, "dharmanA kAraNe nirjarA na thAya ?' ane e vastu AgaLa samajAvavI ja che ke - jema yoganA kAraNe puNya baMdhAvA chatAM te gauNa che tema dharmanA kAraNe nirjarA thAya topaNa te atyanta alpa guNasthAnakapratyayika - thAya che. AthI ja ApaNe dharmane yogamAM pheravavA mATe puruSArtha karavo che. puNya bAMdhavAno puruSArtha karIe ne temAM nirjarA thaI jAya tenI kiMmata nathI. ane nirjarA mATe puruSArtha karanArane puNya baMdhAya to tenI ciMtA nathI. dharma karavAthI sukha maLe ne duHkha TaLe ema to badhA mAne che ane bole che jyAre zAstrakAro samajAve che ke - je dharma karavAthI nirjarA thAya ne mokSa maLe te dharma kAmano. je dharmAnuSThAna, AtmAno mokSa sAthe meLApa karAvI Ape te dharmAnuSThAnane yoga kahevAya che. yogamArgamAM ja A vizeSatA che ke mANasanuM mana puNya uparathI UThI jAya che ane nirjarA tarapha vaLe che. mATe ja mokSamArge caDanArane puNya baMdhAvanAra nahi paraMtu nirjarA karAve tevo dharma batAvavo joIe. sukhI thavAno vicAra to badhAne Dagale ne pagale Ave che, je divase mokSe javAno vicAra Avaze te divase yogamArganI kiMmata samajAze. mokSa atyAre maLavAno nathI - ema kahI-kahIne ja ApaNe bagADayuM. ahIMthI paNa eka bhavanA AMtare mokSa meLavI zakAya che. ema jo bolatAM-mAnatAM thayA hota to ApaNI najara puNya parathI khasIne nirjarA para TharI hota. mokSamAM javA nIkaLelAM sAdhu-sAdhvI paNa, jyotiSI pAsethI (kevaLI bhagavanta pAsethI nahi !), devalokamAM javAno nizcaya thAya toya rAjI-rAjI thaI jAya. 'abhavyo sAdhupaNuM pALIne navamA traiveyaka sudhI jAya topaNa enI kiMmata nahi !' tevuM bhArapUrvaka samajAvanArA potAne devalokamAM javAnuM thAya temAM pAchA rAjI thAya !! cAritramArga ane yogamArgamAM koI bheda nathI. kAraNa ke cAritra paNa karmanI nirjarA karAve che ane yoga paNa karmanI nirjarA karAve che. chatAM ApaNI najara puNya para hovAthI ApaNe cAritrane yogathI juduM pADyuM. jJAnamaMdiranI pATe eka vAra pU. sAhebajIe (pa.pU.A.bha.zrI.vi. rAmacandra sU.ma.) kahyuM hatuM ke, 'je sAdhupaNuM pALIne devalokamAM gayA temane pALatAM na AvaDayuM mATe gayA.' je sAdhupaNuM barAbara na pALe te devalokamAM jAya. jo sAdhupaNuM barAbara pALe to te mokSamAM ja jAya. devalokamAM javuM e sAdhupaNAnuM phaLa nathI. devalokamAM javuM e to sarAgasaMyamanuM e phaLa che. devaloka ja nahi, zAstrakAro to kahe che ke tIrthaMkaranAmakarmano baMdha paNa sarAgasaMyamanA kAraNe thAya che. niSkAmabhAvanuM (rAga vagaranuM) saMyama to nirjarA dvArA mokSa Ape che. vizuddhi jAya tyAre AyuSya baMdhAya che. atyanta vizuddha nirmaLacAritra pALatAM AvaDe to te AyuSya bAMdhyA vinA mokSe pahoMcI jAya. caturaMtacakravartI - cAre gatino aMta karanArA tIrthaMkara paramAtmA koI paNa sAdhanAnA mukhya phaLa tarIke devalokane na ja jaNAve - e samajI zakAya evuM che. chatAM paNa Aja sudhI ApaNe sAdhanAnuM mApa nirjarAnA AdhAre kADhavAnA badale sukha-du:khanI prAptinA AdhAre ja kADhatAM AvyA chIe mATe ja cAre gatimAM rakhaDyA karIe chIe. vItarAgaparamAtmAnuM zAsana pAmelAne ahIMthI marIne devalokamAM javAno ke narakamAM javAno harSa-zoka na hoya. mokSanA arthane to ahIMthI AyuSya bAMdhIne paralokamAM javuM paDe che eno ja bhaya hoya che. Avo bhaya jene jAge tenI najara nirjarA para ja sthira thAya, ane nirjarArthIne yogamArga vinA nistAra nathI. A yogamArganuM mAhAtmya samajAvatAM A 'yogabindu' Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmanA graMthano prAraMbha karatAM pahelA paramAtmAnI stavanA karatAM yogabindunI TIkAmAM pU. graMthakAra paramarSi jaNAve che ke sadyogacintAmaNito'naNIyo / yenAdhijagme jagataH prabhutvam / / sa yogivRndArakavandanIyo / yatAdavadyAni ghanaM jino naH / / 1 / / sadyogasvarUpa cintAmaNithI jeoe jagatanuM anaNIya (nAnuM nahi - eTale ke mahAna) svAmitva prApta karyuM che, ane jeo uttama evA yogIjanone vaMdana karavA yogya che - te zrI jinezvarabhagavAna amArAM pApono sarvathA nAza kare. A pramANe zlokano artha che. Azaya e che ke zrI vItarAgaparamAtmA A jagatamAM uttamottama che, jeozrInA bAhya ane abhyantara guNonI tulanA jemanI sAthe karI zakAya evA koI ja nathI. ananyasAdhAraNa guNono Avo vaibhava prApta karI zrI jinezvaradevoe samasta jagatanuM svAmitva prApta karyuM che, emAM sadyoga kAraNa che. duniyAnI koI paNa iSTa vastunI prApti jevI rIte cintAmaNithI thaI zake che; tema jagatanA mahAna svAmitvanI prAptimAM kAraNabhUta lokottara guNono vaibhava mAtra sayogathI ja prApta thAya che. AthI ahIM sadyogane (zrI vItarAgaparamAtmAnA AjJAyogane) cintAmaNinI upamA ApI che. sadyoga vastutaH cintAmaNithI paNa adhika prabhAvavanto che. kAraNa ke cintAmaNithI A lokasaMbaMdhI ja phalanI prApti thAya che ane sadyogathI to loka-lokottara phaLanI prApti thAya che. lokottara guNavaibhavane sadyogathI prApta karI zrI tIrthaMkara paramAtmA jagatanA svAmIpaNAne prApta karanArA banyA che. temanA svAmitvane ahIM mana tarIke varNavyuM che. zrI vItarAgaparamAtmAnuM svAmitva vAstavika ja moTuM hovA chatAM teno ullekha 'nAnuM nathI' - ema kahIne karyo che. dareka darzanakAro ApaNA bhagavAnanuM AvuM mahAna prabhutva ekAeka svIkAre nahi. tethI te mahAna prabhutva, nAnuM nathI - ema kahyuM che. sava sarvagrAhI banAvavA mATe nyUnatA lavAya ? nyUnatA nathI lAvyA. mAtra bhinnarUpe nirUpaNa karyuM che. mahAna che ema kahevAne badale nyUna nathI - ema jaNAvyuM che. zrotAne jeTaluM ruce eTaluM samajAvavAnuM, paNa ruci mujaba paNa ApavAnuM e tattva ja, 'ochuM nahi" ema samajAvavAthI nyUnatA nathI AvatI. vAstavikatAno bAdha thAya evuM samajAve : tattvanA badale atattva samajAve to nyUnatA Ave. ane A rIte paramAtmAnA cintAmaNisamAna mahimAne jaNAvIne, jeTalo Adara cintAmaNi pratye che teTalo ya Adara paramAtmA pratye keLavAya topaNa nikhAra thAya - ema graMthakArazrI samajAvavA mAge che. zrI tIrthaMkara paramAtmAne jagatanA svAmI tarIke jaNAvIne AgaLa jaIne yogIjanone vaMdanIya tarIke jaNAvyA che. tIrthaMkara bhagavano svayaM yogamArganI sAdhanA karIne siddha thayela hovAthI paramayogI che. yogIjano ja yogIjanane oLakhI zake, mATe yogIpuruSoe paramayogI evA tIrthaMkara paramAtmAne karelI vaMdanA sArthaka hovAthI ahIM temanuM grahaNa karyuM che. bhogI vaMdanA kare to lAlaca vagerethI kare mATe tenI kiMmata nathI. AthI 'yogIjanonI vaMdanA ja gaNanApAtra che.' - evuM jANIne dharmArthIjano potAnI vaMdanAne sArthaka banAvavA mATe yogamArgamAM prayANa kare - e AzayathI ahIM graMthakArazrIe 'yogIjanone vaMdanIya' A pramANe kahIne paramAtmAnI stavanA karI che. AvA paramAtmAne A rIte karelI vaMdanA ApaNAM pApono sarvathA ya kare che - e sArI rIte samajI zakAya che. pU. haribhadra su.ma.ne samadarzI mAnanArA ane kahenArAoe e khAsa yAda rAkhavAnI jarUra che ke - sarvadarzanone grAhya bane tevA graMthonI racanA karanArA e mahApuruSe potAnA graMthomAM vaMdana to kAyama mATe vItarAga paramAtmAne ja karyo che, itaradevone nahi. mAtra temanI pratye dveSa na karavo ane karuNAbhAve rAkhavo - eTalA pUrato ja samabhAva hato. anya pratye dveSa nahi chatAM haiyuM mAtra ahIM ThAlavyuM e ja teozrIno samabhAva hato. ucipravRttinuM sevana karanArA ja samabhAva rAkhI zake. alaMkAra pratye game teTalo samabhAva hoya toya paganuM alaMkAra gaLAmAM na naMkhAya. badhAne ekasthAne besADavA, goLa ane khoLane sarakhA karavA, kudeva ane sudevane eka mAnavA, kugura ane sugurane eka gaNavA, kudharma ane sudharmane eka karavo : enuM nAma samabhAva nathI. darekanuM vAstavika svarUpa oLakhIne potapotAnI kakSA mujaba ucita sthAne rAkhavA tenuM nAma samabhAva. AthI ja AvA samadarzI te sUripuraMdare sarvadarzanane mAnya bane e rIte vItarAga paramAtmAnuM svarUpa A yogabindu nAmanA graMthanI AdimAM jaNAvyuM che. pahelA zlokathI vItarAga paramAtmAnI stavanA karIne bIjA lokathI graMthakArazrI pharamAve che - amRtanA biMdumAtrano saMgraha karatAM jema atyaMta AnaMda anubhavAya che tema yoganAM biMdumAtrano paNa ahIM saMgraha karatAM teozrI atyanta Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMdane anubhave che. yogapravAda nAmanA pUrvAntargata padArtho tema ja te te darzanamAM prasiddha evA yogapratipAdaka zAstrone najaramAM rAkhIne A graMthanI racanA karatI vakhate teozrInI sAme puSkaLa padArtho hovAthI A graMthane biMdu samAna gaNAve che, paraMtu ApaNA sau mATe to e dariyAsamAna che. mATe biMdu mAnIne tenI upekSA karavAnI jarUra nathI. bindunuM grahaNa upekSAthI thAya, biMdu mATe koI pAtra na lAve. tame lAvyA cho ke nahi ? jo dariyo mAnazo to pAtra lAvavAnuM mana thaze. amRtanA arthIne jema amRtanuM biMdu paNa dariyAsamAna lAge che tema yogamArganA arthIne paNa yoganuM biMdu dariyAsamAna lAge. paraMtu yoganuM arthIpaNuM jAgyuM che ke nahi te ApaNe khUba zAMtithI vicAravAnI jarUra che. mokSanI sAthe joDI ApanAra A yoganuM svarUpa ATaluM ramaNIya hovA chatAM, ahIM yoganA badale yoganA biMduno ja saMgraha kema karyo che tenuM kAraNa jaNAvatAM trIjA zlokamAM graMthakArazrI pharamAve che ke - teozrI pAse te vakhate tevA prakArano koI guno upadeza nathI tema ja viziSTa koTino matino kSayopazama paNa nathI chatAM paNa yoganI prItinA kAraNe ja yogabiMduno saMgraha karyo che. te vakhatamAM apratima buddhipratibhAnA svAmI hovA chatAM, caudapUrvanuM zruta potAnI najara sAme hovAthI ja, potAnI pAse vipulamati nathI ema graMthakArazrI mAne che ane yoganA premane vaza thaIne ja A graMthanI racanA karI che ema jaNAve che. jene paisA game, te hAthamAM AvelI pAvalI paNa khIsAmAM nAMkhe, pachI tenAthI nirvAha thaze ke nahi teno vicAra karavA na rahe. tema ahIM paNa yoganA biMdumAtrathI nistAra nathI thato evuM jANavA chatAM paNa mAtra yogamArganI prItine laIne, graMthakArazrIe AtmasmaraNanA abhyAsa mATe ATalo prayAsa karyo che. teozrInI A yoganI prItinI AMzika paNa pratIti ApaNane thaI jAya to ApaNe paNa A graMthane vAMcatAM-sAMbhaLatAM atyanta AnaMdane anubhavI zakIzuM. jene zAsana pratye rAga hoya te zAsanane vINavAnuM kAma kare ane jene zAsana pratye rAga na hoya te zAsanane pheMkavAnuM kAma kare che. vartamAnamAM je audayikabhAvanuM sAmrAjya vyAkhyuM che tenuM kAraNa e che ke - yopazamabhAvamAM jhilAvanArA AvA graMthonuM adhyayana ochuM thaI gayuM. AgaLa vadhIne kaho to adhyayanano prema paNa ghaTI gayo. e adhyayananA premane pAcho jIvato karIe to A graMtha ApaNA AtmAne audayikabhAvanA sAmrAjyamAMthI bahAra kADhavA mATe samartha bane. graMthanA eka eka akSaramAM tAkAta che ke ApaNA AtmAne kSayopazamabhAvamAM sthira kare. A graMthano eka paNa akSara choDavA jevo nathI. ApaNI pAse samaya-saMyogo nathI, chatAM jeTaluM hAthamAM Ave eTaluM paNa kAMika nakkara - AtmAne lAbha kare evuM - tattva AmAMthI meLavIne javuM che, ATaluM paNa nakkI rAkhIe to kAma thAya. yoga ane dharmano bheda jyAM sudhI na samajAya tyAM sudhI AgaLa vadhavuM nathI. sonAne pArakhavAnI zakti na hoya to na le, thobhI jAya paraMtu pittaLane sonuM mAnIne gharamAM ghAlavAnI bhUla na kare, tema ahIM paNa samajI levuM. jJAna na hoya to mauna rahevuM paNa khoTAnI prazaMsA ke khoTAno Adara koI saMyogomAM nathI karavo. sukhanI arthI evI duniyAne paNa kyAreya saMsAranA sukha mATe dharma karavAno upadeza zAstrakAroe Apyo nathI, sukha apAvanAra dharma uparathI najara khaseDI nirjarA karAvanAra yogamArgane sevavA mATeno ja upadeza zAstrakAroe Apyo che. vItarAga paramAtmAnA zAsanane pAmyA pachI paNa jeo yogamArganI upekSA karIne ekAnta dharmano ja upadeza ApIne lokone dhamanuSThAna karAvavAno prayatna kare che tene zAstrakAroe unmArgagAmI kahyA che. evAo pote unmArge javAnI sAthe aneka mugdha AtmAone umArge laI javAnuM kAma kare che. dharmadezakanI javAbadArI ghaNI che. dharmanI AcaraNAmAM zithilatA nabhAvAya, prarUpaNAmAM na nabhAvAya. Aja sudhI koI zAstrakAroe cAritranI TIkA karI nathI, paraMtu prarUpaNAnI TIkA mAtra karyA vagara rahyA nathI. zarUAtamAM potAnI meLe ja dharmamArge vaLelA jIvane krame karIne, mokSanuM ane mokSanA vAstavika mArganuM jJAna karAvavAnA uddezathI ja dareka mokSasAdhaka zAstronI racanA karavAmAM AvI che. chatAM e uddeza haNAI jAya e rIte e zAstronA nAme prarUpaNA karavAmAM Ave to koI paNa zAsanano rAgI tenI TIkA karyA vagara na rahe. zAstrakAronA udezane anurUpa prayatna karavo hoya to, dharmane yogarUpe pariNAvavA mATe ja mahenata karavAnI jarUra che. yogarUpe pariNAma pAmelo dharma mukhyatve sAdhupaNAmAM ja che. mokSa mATe dharma karavAnA adhikArI tarIke zAstrakAroe sAdhubhagavaMtone jaNAvyA che. "mokSa mATe dharma karuM chuM' ema kahevAno adhikAra zrAvakane nathI. zrAvaka to kahe ke - 'sAdhu thavA mATe dharma karuM chuM.' zrAvakapaNAnAM dareka anuSThAnanA phaLa tarIke sAdhupaNAne icchanAro dharmAtmAne yogamArganI AvazyakatA keTalI che te samajAvavAnI jarUra rahetI nathI. mokSe javuM haze to sAdhu thayA vinA nahi cAle, Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu thavuM haze to yogamArganI prIti keLavyA vagara nahi cAle. A yogamArganI prAptino upAya eka ja che ke : puNya uparathI najara khaseDavI, sukha sAme najara karavI ja nahi, sukhane noMtaravuM nahi ane duHkhane noMtaryA vagara rahevuM nahi. yogamArge cAlanArAM sAdhu-sAdhvI paNa parisaha veThavA mATe tatpara ja rahe. parisaha na Ave to ciMtA thAya ke anukULatAmAM paDyA rahIzuM ne lepAI jaIzuM to marI jaIzuM. mATe du:kha paDe e rIte jIvavuM che. jyAM loko Adara-satkAra Ape tyAM sAdhupaNuM pALI nahi zakAya. mATe tyAM nathI rahevuM. AvA prakAranA vicAra je sAdhu thayA pachI na Ave to yogamArgamAM AvelAnuM patana thatAM vAra na lAge. khUba ja sAvadha rahIe ane apramattapaNe jIvIe to ja yogamArgamAM TakI zakAya. A rIte yogabindu graMthanI zarUAta karatAM pahelAM traNa zlokathI, yogamArganA praNetAnI stavanA karIne, yogagraMthanI racanAnuM prayojana jaNAvIne ane yogamArganI prItinuM mahattva samajAvIne have graMthakArazrI mULagraMthanI zarUAta karatAM pharamAve che ke natvA''dyantavinirmuktaM zivaM yogIndravanditam / yogabindaM pravakSyAmi tattvasiddhyai mahodayam / / 1 / / Adi ane antabhAvathI rahita tema ja gaNadharAdi mahAmuniothI vaMdAyelA nirupadrava avasthArUpa mokSane pAmelA muktAtmAne namaskAra karIne, mokSanA sukhane prApta karAvanAra yogabiMdu nAmanA (A) prakaraNane AtmAditattvonA zuddha svarUpanI pratIti karavA-karAvavAnA AzayathI huM kahIza. je mokSanA sukhanI prApti mATe graMthakArazrIe A yogabiMdu prakaraNanI racanA karI che te mokSanI anantasukhamayatA jaNAvatAM pahelAM teozrIe saMsAranIsaMsAranA sukhanI-anaMtadu:khamayatA samajAvavAnuM kAma karyuM che. saMsAranuM sukha Adi ane aMtavALuM che e ja moTuM du:kha che. jyAM sudhI saMsAranA sukhanI anaMtadu:khamayatA na samajAya tyAM sudhI mokSanI anaMtasukhamayatAnI kalpanA paNa AvavI zakya nathI. bhava pratye napharata na jAge to ziva pratye prema na jAge. saMsAranA sukhanI ane saMsAranI bhayaMkaratA samajAI nathI mATe ja mokSano puruSArtha aTakI paDyo che. zAstrakAro game teTalI lAlaca Ape topaNa saMsAranA sukhamAM ja saMtoSa mAnanArAne mokSanI lAlaca lAgatI nathI, pachI bhale ne e sukha bhogavatI vakhate duHkha Ave ! sukhanI lAlace e du:kha veThavAno paNa abhyAsa paDavAnA kAraNe emAM du:khajevuM lAgatuM nathI. vartamAnamAM saMtoSapradhAna jIvana jIvanArAne A eka moTI takalIpha che ke ahIM (saMsAramAM) duHkhajevuM kazuM lAgatuM nathI. saMsAra bhaMDo lAgI jAya to anantajJAnIono aDadho puraSArtha to saphaLa thayo gaNAya. jene saMsAranuM sukha bhUMDuM lAge tenuM mokSanuM prayANa aTake nahi. vartamAnamAM ApaNA vikAsanuM pagathiyuM rokAyuM che tenuM kAraNa, ApaNuM vartamAnanuM saMtoSapradhAna jIvana che. vartamAna sukhamAM saMtoSa che, tenA kAraNe ja saMsAramAM kazuM kharAba nathI lAgatuM. potAnA jhuMpaDAmAM ja saMtoSa mAnanArA, lokonA mahela joIne potAnuM jhUMpaDuM toDI nathI nAMkhatA - evI ApaNI hAlata che. tucchaasAra sukhamAM saMtoSa mAnavAnA kAraNe ja anaMtajJAnIonA nirAbAdha sukhanI vAta sAMbhaLavA chatAM paNa e sukhane choDavA taiyAra nathI thatA. jhUMpaDAmAM asaMtoSI hoya te mahela banAvavA mahenata karyA vagara rahetA nathI, tema ahIM paNa saMsAranA sukhamAM asaMtoSa anubhavAya to nirAbAdha mokSanA sukhanI prApti mATeno prayatna karyA vagara na rahe. saMsAramAM je majA lAge che te saMsAramAM sukha anubhavAya che. mATe nahi, paraMtu anubhavAtA tuccha paNa sukhamAM saMtoSa che ethI majA Ave che. A mAnI lIdhelI majA jIvane AtmAnA vAstavika sukhathI dUra rAkhe che. ahIMnA sukhamAM je saMtoSanI lAgaNI che te ekavAra marI jAya to tAttvikasukhanI - zuddha AtmatattvanI - pratIti karavAno mArga khullo thAya, e AzayathI ja A graMthanI AdimAM saMsAranA sukhanuM vAstavika svarUpa samajAvavA dvArA zuddha AtmatattvanuM svarUpa graMthakArazrIe varNavyuM che. sakala dharmAnuSThAnanI upAsanA paNa tyAre ja saphaLa bane ke jyAre te AtmatatvanI siddhi karAvI Ape. anyadarzana karatAM A darzananI mahattA paNa enA kAraNe ja che ke anyadarzanamAM zuddha AtmatattvamokSanI siddhi (prApti thatI nathI, jyAre vItarAga paramAtmAnA zAsanamAM ja mokSanI prApti thaI zake che. maLelA sukhamAM saMtoSa rAkhavAnI vAto karanArA kyAreya mokSamArganuM maMDANa nahi karI zake. maLelA sukhane paNa choDavAnI taiyArI thaze tyAre mokSanI sAdhanA zarU thaze. jeo maLelAmAM saMtoSa rAkhavAnA pATha bhaNAve che teo A saMsAramAM ja lokone sthira karavAno prayatna kare che. jyAre zAstrakArono prayatna A saMsAramAMthI kaI rIte chuTAya - e mATeno che. tethI ja mokSaprAptino sAco upAya mAtra A zAstromAMthI ja maLe che. 'vItarAga Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmAnA zAsanamAM ja mokSa maLe che' - eTaluM mAnIne zAMtithI besI rahyuM nahi cAle. tenAthI eka DagaluM AgaLa vadhavuM che. vItarAga paramAtmAnA zAsanamAM paNa mokSa tyAre maLe ke jyAre puNyathI maLeluM sukha paNa bhayaMkara lAge. saMsAramAM sukha che mATe saMsAra chUTato nathI - evuM nathI. maLelA sukhamAM saMtoSa mAnI beThA mATe saMsAra chUTato nathI. tamArI ke amArI badhAnI A ja hAlata che. badhAno potapotAno mAnI lIdhelo saMsAra judo jAdo che paNa e saMsAramAM saMtoSane anubhavavAnuM kAma mAtra badhA kare che. dareka potapotAnI kakSA mujabanA saMsAramAM AnaMdane anubhave che. nAnAM bALakone ramavA-khAvA maLI jAya ne mAbApa kAMI bole nahi to hasatAM-ramatAM phare. kumArono saMsAra eTale IcchA mujaba khIsAkharca maLI jaya ne mitro sAthe pharavA maLe to emane svarganuM sukha maLyuM samajo ! yuvAnono saMsAra eTale mA-bApa ekavAra paraNAvI de ane dhaMdho goThavAI jAya eTale pachI AkhI duniyA jhakha mAre che ! prauDhono saMsAra eTale bajAramAM cAra mANasa temanI salAha levA Ave, gharamAM badhA pUchIne kAma kare eTale emanuM jIvatara saphaLa ! ne vRddhono saMsAra eTale koI emanI vAto sAMbhaLanAra maLI rahe to e rAjI. amAre tyAM paNa kakSA mujabano saMsAra goThavAyelo che. navAM sAdhu-sAdhvIno saMsAra judo, jUnAM sAdhu-sAdhvIono saMsAra judo, sthavirono saMsAra jAdo, AcAryono saMsAra judo yAvat gacchAdhipationo saMsAra paNa judo ! bhakta-bhaktANInI avarajavara cAlu rahe, ziSya parivAra taiyAra thaI jAya, mAnasanmAna maLyA kare ane koI temanI TIkA-TIppaNa kare nahi - to to teo ahIM ja "mokSanA sukha'no anubhava kare ! e ja emano saMsAra ane e ja emano mokSa !! AvA saMsAramAM saMtoSano anubhava karanArA mokSanA svarUpane zA mATe yAda kare ? AthI ja zAstrakAroe mokSanuM svarUpa samajAvatAM pahelAM saMsAranuM svarUpa samajAvavAno prayAsa karyo che. badhA ja bhagavAnanI dezanA 'asAroDayuM saMsAra:' thI zarU thAya che. A saMsAramAM je kAMI paNa sArabhUta hota to sarvajJa evA bhagavAna kIdhA vagara na raheta. je vastu duniyAmAM nathI e vastu kahe e jJAnI nathI. sarvajJa bhagavaMto pharamAve che ke A saMsAranuM sukha utpattivALuM ane vinAzavALuM che. saMsAranA sukhanI Adi paNa che ane aMta paNa che mATe ja e sukha IcchavAjevuM nathI. jyAre AtmAnA sukhanI Adi paNa nathI ane anta paNa nathI. mokSanuM sukha Adyantavinimukta che. tethI saMsArI jIvo mokSasukhanI sAdhanA zarU karatAM pahelAM saMsAranAM sukhanI sAdhanAthI pAchA phare e mATe jJAnI bhagavaMtono upadeza che. A upadezane jhIlavA mATe saMsAranA svarUpanuM paribhAvana karavAnI jarUra che. bhagavAnanA ke gurunA nAmanI mALA gaNanArA maLe, paraMtu bhagavAnanA ke guranA vacananI navakAravALI gaNanArA keTalA maLe ? 'asAraDavuM saMsAra:' nI navakAravALI gaNe to sukhanI Asakti ghaTayA vagara na rahe. saMsAranA svarUpanuM bhAna thAya to mokSanI upAdeyatA samajyA vagara na rahe. saMsAranI bhayaMkaratA samajAya tyArathI saMyamanI sAdhanAnuM maMDANa thAya che. A saMsAramAM game teTalI sukhImAM sukhI avasthA maLe e avasthAno eka divasa anta AvavAno ja che. mATe ja evA sukha mATe puruSArtha karavo e buddhimAnonuM lakSaNa nathI. zAlibhadrajInuM sukha kevuM hatuM ? puNyAnubaMdhI puNyanA udayathI maLeluM, Asakti na karAve evuM, maratAM sudhI na choDe topaNa durgati na thAya evuM. chatAMya e sukhane bhagavAne bhUMDuM kahyuM ke upAdeya tarIke jaNAvyuM ? zAlibhadrajI pote paNa e sukhane vaLagI rahyA ke e sukhane choDIne cAlI nIkaLyA ? sukha dharmathI ja maLe che chatAMya zAsakAroe dharmane ja upAdeya tarIke jaNAvyo che, sukhane kyAre paNa upAdeyakoTinuM jaNAvyuM nathI. mokSanI sAdhanA mATe karAtA dharmane zItala caMdananI upamA ApanArA anantajJAnIbhagavanto e dharmathI baMdhAtA puNyane, e dharmathI maLatA sukhanA bhogavaTAne aminI upamA Ape che. zItalatA ApanArA caMdananA kASThathI utpanna thayelo agni jema bALavAnuM ja kAma kare che paNa zItalatA nathI Apato ane e amithI aLagA ja rahevuM paDe, tema dharmathI maLeluM sukha sAdhaka AtmAne agni jevuM aniSTa lAge che ane AthI ja e AtmAo agninI jema e sukhathI aLagA ja rahetA hoya che. sava dharmathI je sukha maLe che e sukha paNa choDI devAnuM hoya to pachI sukha mANavAnuM kyAre ? jyAM sudhI sukha upara ja najara TharelI che tyAM sudhI Avo ja vicAra AvavAno ! vItarAga paramAtmAnI AjJA mujaba dharma karanArAnI saMbhALa to dharma pote ja rAkhe, UMcAmAM UMcuM sukha Ape ne lepAvA paNa na de. tamane maLelA sukhamAM je Asakti paDI hoya to mAnaje ke tamAro dharma AjJA mujabano na hato mATe ja dharme tamArI saMbhALa na lIdhI. dharmathI maLelA sukhane mANavAnuM mana haze tyAM sudhI dharma AjJA mujaba thavAno ja nathI. AjJA mujabano dharma Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na ArAdhe tenuM kalyANa dharma na kare. jo dharma tamArI saMbhALa lIdhI hota to tame A sukhane choDyA vagara na raheta. sa0 sAheba, amArA puNyathI ja amane sukha maLyuM che to te choDI zA mATe devAnuM e kAMi buddhimAM besatuM nathI. joyuM ! A bhAI kahe che ke 'jeTaluM maLyuM hoya teTaluM bhogavI levuM, to mAre kahevuM che ke tamArA ja pApanA phaLarUpe maLeluM du:kha paNa hAyavoya karyA vagara bhogavI lezo ne ? e duHkha paNa maLeluM ja che ne ? tyAM to badhA ekI avAje 'nA' pADI deze ! duHkhane aNagamatuM mAnavAnuM - kahevAnuM kAma to AkhI duniyA kare che. paraMtu dharmathI maLelA sukhane paNa duHkharUpa mAnavAnuM - aNagamatuM kahevAnuM kAma mAtra jainadarzanakAroe karyuM che. kAraNa ke A sukhanI Asakti ja samasta saMsAranuM mULa che. je sukhanI icchAmAtra paNa ArttadhyAna karAvavA dvArA saMklezanuM kAraNa bane che e sukhane vaLagI rahevAno upadeza anantajJAnI bhagavanto kaI rIte Ape ? buddhimAM bese e ja mAnavuM hoya to badhI ja vAto buddhimAM besavAnI nathI. kAraNa ke ApaNI buddhi alpa che ane jJeya padArtha atyanta gahana che. jJeya padArthanI gahanatAnI apekSAe buddhinI alpatA kAyama mATe rahevAnI. sarvajJa bhagavantonI vAta buddhimAM na besatI hoya to e buddhino doSa che, temanI vAtano nahi. rAga, dveSa ane ajJAnarUpa doSathI rahita evA anantajJAnI bhagavanto jyAre jyAre koI paNa vAta kare te ekAnte ApaNA kalyANane karanArI hoya - ATaluM jo buddhimAM besI jAya to pachI bhagavAnanA koI paNa vacanane buddhimAM besADavAnI mahenata nahi karavI paDe. gaNadhara bhagavaMtane paNa AtmAnuM pratyakSa darzana na hatuM chatAM bhagavAnanA vacanathI mAnI lIdhuM ne ? jyAre ahIM to zAstrakAro saMsAranA sukhanI asAratA puravAra paNa karI Ape che. ahIM game teTaluM sukha hoya ke game teTalo saMtoSa hoya, e avasthA ahIM mUkIne ja javAnuM che. saMsAranA sukhano moTAmAM moTo doSa e che ke game teTaluM sukha Ape toya viyoga karAve ja. sukhanA DhagalA vacce paNa ArttadhyAna zenuM che sukha jAya che enuM. saMsAramAM saMyoganA sukhanI sAthe viyoganuM duHkha joDAyeluM ja che. duniyAmAM koI paNa saMyoga zAzvata nathI, badhA ja saMyoga viyogAnta che. tIrthaMkarapada paNa zAzvata nathI. ekamAtra siddhapadano saMyoga zAzvata che. siddhapadanI avagAhanAmAM paNa eka paNa pradezano pheraphAra na thAya. mokSanuM sukha viyoga vagaranuM che e ja eno moTAmAM moTo * guNa che. tIrthaMkara paramAtmAo paNa kevaLajJAna pAmyA pachI je tIrthanI sthApanA kare che te tIrthaMkarapadanI prApti karAvavA mATe nahi paraMtu siddhapadanI prApti karAvavA mATe kare che. je tIrthaMkarapada pote meLavyuM te meLavavAno upadeza na ApatAM je siddhapada meLavavAnuM bAkI hatuM tene meLavavAno upadeza bhagavAna Ape che - enuM kAraNa kadI vicAryuM ? jo enuM kAraNa vicAravAmAM Ave to samajI zakAze ke - saMsAranAM sukho karmajanya che, tIrthaMkarapaNuM paNa karmajanya che, mATe e badhuM sukha viyogavALuM che. jyAre mokSanuM sukha karmane AdhIna nathI. e sukha to karmanA kSayathI prApta thAya che, mATe e sukhano kadI viyoga nathI thato. AvA zAzvata sukhanI prApti karAvavA mATe, duHkhane dUra karavAno puruSArtha TALIne karmane - karmajanya sukhane dUra karavAno puruSArtha AdaravAno upadeza jJAnI bhagavanto Ape che. zAstrakAroe badhAMya anuSThAno AThe prakAranA karmane dUra karavA mATe batAvyAM che, duHkhane dUra karavA mATe nahi. paraMtu jyAM sudhI karmajanita sukhamAM saMtoSa che tyAM sudhI mokSanA sukhamAM ke mokSasukhanA upAyamAM koI prakAranI zraddhA jAgavAnI nathI. mATe ja ApaNe kahevuM che ke saMsAranA sukhanI Asakti karatAM paNa e sukhano saMtoSa ApaNane vadhAre mAre che. vartamAna sukhamAMno saMtoSa nIkaLI jAya to A saMsAranI anaMtadu:khamayatAnuM paribhAvana karavA mATe koI mahenata nahi karavI paDe. paraMtu takalIpha e che ke Aje dharmI gaNAto varga paNa potAnA gRhasthajIvanathI eTalo saMtoSI che ke teo dharma karavA mATe gRhasthapaNuM choDavAnA badale gRhasthapaNAmAM rahIne dharma karavAnI vAto karyA kare che. gRhasthapaNAmAM rahIne dharma karavAnI bhAvanAvALAne zAstrakAroe dharmI tarIke gaNyA nathI. bhagavAne je zrAvakadharma batAvyo te to sAdhupaNAmAM dharma karavAnI bhAvanAvALA hoya ane zaktinA abhAve gRhasthapaNAmAM rahyA hoya tevAo mATe batAvyo che, gRhasthapaNAmAM rahIne gharma karavAnI bhAvanAvALA mATe nahi. gRhasthapaNAmAM dharma karanArA jAdA ane gRhasthapaNAmAM rahIne dharma karavAnI bhAvanAvALA judA. jeo saMsAranA svarUpanuM paribhAvana karyA pachI paNa tevA prakAranA karmanA udaye e sukhathI chUTI zakatA nathI, teo gRhasthapaNAmAM dharma karatA hovA chatAM paNa gRhasthapaNAmAM rahIne dharma karavAnI bhAvanAvALA nathI jyAre jemaNe saMsAranA svarUpanuM paribhAvana karyuM ja nathI athavA to saMsAranuM svarUpa jANyA pachI paNa e sukha jemane choDavuM nathI ane e sukhane TakAvI rAkhIne thoDoghaNo dharma jeo kare che teo gRhasthapaNAmAM Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahIne dharma karavAnI bhAvanAvALA che. bhagavAnano zrAvaka to rahevuM paDe mATe gharamAM rahyo hoya, sukhane vaLagI rahevA mATe nahi, sukhathI chUTI nathI zakAtuM mATe rahyo hoya, sukhane choDavuM nathI mATe nahi. e sukhane choDIne sAdhupaNAmAM javA mATe ja gRhasthapaNAmAM dharma kare che. gRhasthAvAsamAM maLeluM sukha javAnA svabhAvavALuM che - e, satata tenA dhyAnamAM ja hoya. sa0 sAheba ! ame to Aja sudhImAM ghaNAne maratAM sudhI zrImaMta joyA che ! maratAM sudhI zrImaMta rahyo e jonArA; zrImaMtane paNa maravuM paDyuM e kema nathI jotA ? A kevA prakAranI daSTi che e samajAtuM nathI. kharekhara ! sukhanI lAlaca ane sukhano saMtoSa sauthI pahelAM buddhine buThThI banAvavAnuM kAma kare che. maLelI buddhino thoDo paNa upayoga karavo hoya to maratAM sudhI zrImaMta hato e nathI jovuM paraMtu zrImaMta paNa maryo e jovuM che. lAThI na jAo ane mAtra roTalo joyA kare e to kUtarAnI jAta kahevAya. zAstrakAro AvuM pazupaNuM TALavAnA upAyo batAvyA kare ane ApaNe temanA vacananI upekSA karyA karIe to ApaNo vistAra kaI rIte thAya ? A avasthAmAMthI bahAra nIkaLavA mATe kharekhara daSTi badalavAnI jarUra che. e daSTi badalavA mATe saMsAranA svarUpanuM paribhAvana karavAnuM che. eka vAra A daSTi karI, pachI to game te avasthAmAM rahIne dharma kare toya e dharma kalyANa karyA vagara na rahe. zrAvakano gRhasthapaNAmAM karelo dharma paNa tene sAdhupaNAmAM pahoMcADe che, enuM kAraNa ja e che ke tene gRhasthapaNAmAM rahevAnI bhAvanA nathI. mATe ja ApaNe samajAvavuM che ke dharma karavAnI bhAvanA sArI hovA chatAM gRhasthapaNAmAM rahevAnI bhAvanA eTale ke gRhasthapaNAmAM rahIne dharma karavAnI bhAvanA sArI nathI. jeo bhavanI nirguNatAnuM paribhAvana na kare te dharmane nirguNa banAvyA vagara na rahe. dharmanI kalyANakAritA paNa tyAre che ke jyAre bhavanI nirguNatA lAge. sAdhu bhagavanto paNa jo bhavanI nirguNatAne na vicAre to temane paNa Dagale ne pagale pratibaMdha naDyA karavAnA. bAkI je bhavane nirguNa mAne che tene to zAstrakAro kahe che, 'nathi paDavaMdho'. bhagavAnano sAdhu to apratibaddhapaNe (mamatvarahita) vihAra karanAro hoya. jyAre ame to pratibaMdha(mamatva)ne laIne eka cheDethI bIjA cheDA sudhI pharaphara pharaphara karyA karIe ! bhagavAne mamatva mAravA mATe vihAra karavAnuM pharamAvyuM hatuM, ame mamatvane puSTa banAvavA mATe pharavAnuM zarU karI dIdhuM ! ame game teTaluM pharaphara karIe bhagavAnanI AjJA koI saMyogomAM pharavAnI nathI. chatAMya Aje amArAM sAdhu-sAdhvIjI bhagavantoe potAnA AcAranI sAthe bhagavAnanI AjJAne paNa pheravavAno puruSArtha zarU karI dIdho che. potAnI game tevI pravRttine upAdeya koTinI gaNAvavA mATe teo dravya-kSetrakALa-bhAvanuM AlaMbana levA mAMDyAM. mokSe javA mATe nIkaLelAM sAdhu-sAdhvI kAyama mATe dravyakSetrakALabhAvane joyA karaze to pachI mokSane kyAre joze ? sava beyane sAthe jAe to vAMdho nahi ne ? beya sAthe kaI rIte dekhAya ? mokSa zAstranA pAne che ane temanAM dravyakSetrakALabhAva zAstranI bahAra che, beno meLa kaI rIte jAme ? mokSe javA mATe je dravyAdinuM AlaMbana levAnuM hatuM te dravyAdi to zAstrakAroe pote ja zAstrane pAne batAvyAM che. zAstrakAroe AjJAnA pAlana mATe dravyAdinuM AlaMbana ApyuM hatuM jyAre ame amArI anukULatA mujaba AjJA pheravavA mATe dravyAdinuM AlaMbana lIdhA karIe to amArAM dravyAdi zAstranA pAne kyAMthI jaDe ? mATe kahevuM che ke baMne sAthe jonAro asalamAM ekeyane nahi joI zake. je mokSane jAe teNe dravyAdine jovAnI jarUra nathI, zAstrane jovAnI jarUra che. sAdhupaNuM pALavuM hoya to koI bIjA AlaMbananI jarUra nathI, eka zAstranuM AlaMbana basa che. zAstrane javAnA badale zAstrane bAjAe rAkhIne dradhyakSetrakALabhAvane jovAnI zarUAta karI tyArathI amArI dazA bagaDI gaI. Aje ame je kAMI sAdhupaNAne ucita pravRtti cUkyA hoIe te A dravyAdine vaLagI rahyA eno prabhAva che. ane je aucitya cUkyo te badhuM ja cUkyo. aucitya vagarano badho ja dharma nakAmo. sAdhupaNAmAM AvyA pachI paNa saMsAranI anaMtadu:khamayatAnuM paribhAvana na karyuM tenuM A pariNAma che, anantadu:khamaya saMsArathI bhAgI chUTavAnI IcchA vinA vistAra nathI. sava duHkhamaya saMsArathI bhAgI chUTavAnI IcchA e to du:khagarbhita vairAgya thayo kahevAya ne ? saMsAra anaMtadu:khamaya che' ahIM 'anaMtadu:khamaya' A pada puNyAnubaMdhI puNyathI maLelA sukhane paNa du:kharUpa jaNAvavA mATe che. saMsAranA du:khane du:kharUpa mAnI tenAthI bhAgI chUTavAnI IcchA e du:khagarbhita vairAgya che, saMsAramAM maLelA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhane paNa du:kharUpa mAnIne tenAthI bhAgI chUTavAnI IcchA e du:khagarbhita vairAgya nathI. jemAM saMsAranA sukhane du:kharUpa mAnavAnI vAta na Ave ane mAtra du:khane choDavAnI vAta Ave te du:khagarbhita vairAgya. jyAre jemAM sukhane paNa du:kharUpa mAnIne tene choDavAnI vAta Ave te jJAnagarbhita vairAgya kahevAya. du:khagarbhita vairAgyavALA vartamAna du:khanA saMyogothI chUTavA saMsArathI bhAgI nIkaLe paNa sukhanA saMyogo zodhyA kare che. jyAre jJAnagarbhita vairAgyavALA sukhanA paNa saMyogone du:kharUpa mAnI tenAthI bhAgI chUTI, samasta du:khanA uccheda mATe vadhu du:kha bhogavavuM paDe tevA saMyogone svIkAre che. anantadu:khamaya tarIke saMsArane jaNAvanAra zAsakAroe kyAre paNa pApathI maLelA du:khane du:kharUpa batAvavAnI mahenata nathI karI paraMtu puNyAnubaMdhI puNyathI paNa maLelA sukhane du:kharUpa batAvavA mATe mahenata karI che. saMsAranuM sukha vipAkamAM ja du:kharUpa che - evuM nathI, vartamAnamAM paNa e du:kharUpa ja che, e samajAvavA mATe puNyAnubaMdhI puNyathI maLelA sukhane paNa du:kharUpa batAvyuM che. jhera caDhe tyAre ja naDe ke aDe topaNa naDe ? jheranA sparzathI paNa aLagA rahenArA jhera karatAM paNa bhayaMkara evA sukhane kaI rIte vaLagI rahe ? puNyAnubaMdhI puNyathI maLelA sukhane paNa lAta mArIne nIkaLe tyAre mokSanI sAdhanAnuM maMDANa thAya che. ApaNe saMsAramAM sukhI chIe ke du:khI e nathI jevuM, saMsAramAM chIe e ja du:kha che. saMsAra kharAba eTale sukha ke du:kha badhuM ja kharAba jene mATe rAta-divasa mahenata cAle che tevA saMsArane oLakhAvavAnuM kAma zAstrakAro zA mATe kare che - e kharekhara vicAravAnI jarUra che. A badhuM ja ApaNA zuddha AtmasvarUpanA pragaTIkaraNa mATe vicAravAnuM ke samajavAnuM che. lokone bhaNAvavA mATe ke samajAvavA mATe A yogabindu prakaraNanI racanA nathI karI. ApaNA ja AtmatattvanI siddhi mATe A prakaraNa racAyuM che. ApaNe thoDA divasamAM A prakaraNa para vicAraNA karavI che, tethI teno sArabhUta bhAga rahI na jAya e mATe khAsa dhyAna ApavuM che. thoDA samayamAM paNa prakaraNanA paramArtha sudhI pahoMcI zakIe e rIte kAma karavuM che. pU. sAhebajI paNa kahetA ke - koI paNa graMtha para vyAkhyAna karavuM hoya athavA to vAcanA ApavI hoya to te graMtha pahelethI chelle sudhI vAMcIne pachI ja bolavuM. jethI graMthano sArabhUta bhAga rahI na jAya. tema ja koI paNa jAtanI visaMgati thavAno prasaMga paNa na Ave. A prakaraNanI pahelI gAthAthI chellI gAthA sudhIno sthAyIbhAva eka ja che ke bhavenA svarUpanuM parizIlana karI ApaNA potAnA zuddha Atmatattvane pragaTa karavuM. A AtmasvarUpanI siddhinA eka aMga tarIke ja A prakaraNanuM adhyayana che. samasta saMsArano tyAga karIne sAdhupaNAno svIkAra, AtmatattvanI siddhinA uddezathI karavAno che. AtmatattvanI siddhinuM paheluM pagathiyuM che - bhavano udvega. bhavanA uddagIne ja dIkSA apAya, mokSanI lAlaca to pachI lagADIzuM. bhavanA rAgIne ahIM (sAdhupaNAmAM) ghAlyo tenA kAraNe ja Aje sAdhupaNAnuM nakhkhoda vaLI gayuM. bhavano rAgI jyAM hoya tyAM pApa karyA vagara na rahe. tene dravya-kSetra-kALa ke bhAva kazuM na naDe, bhagavAnanI AjJA paNa na naDe. jene jene sukhano rAga naDyo, teNe teNe bhagavAnanI AjJAne neve mUkavAnuM kAma karyuM. saMsAranA sukhanI IcchA e ja bhAvapApa che. A bhAvapApa ja bIjA traNane (dravya, kSetra, kALane) kheMcI lAve che. dravyakSetrakALabhAvanA kAraNe koI pApa nathI thatAM. pApa karavuM che mATe ja dravyAdine sevIe chIe. jo pApa na karavuM hoya to dravyano tyAga karatAM AvaDe, kSetrano, kALano ke bhAvano paNa tyAga karatAM AvaDe che. vikathA paNa badhAnI sAthe kare ke mANasa joIne kare ? vikathAnI AlocanA levA AvanArane vikathA karyAnI AlocanA pachI ApavAnI; pUyA vagara tyAM vikathA karavA gayA enI AlocanA pahelAM ApavAnI. tyAM gayA mATe vikathA nathI karI tyAM jaIne vikathA karavI hatI mATe ja tyAM gayA hatA ! pApanA saMyogonA kAraNe pApa nathI thatuM. pApa karavAnuM mana che mATe ja saMyogo UbhA karIne pApa karIe chIe. bhagavAnanI AjJA mujabanI carcA pALe to koI pApa karavAnA saMyogo UbhA na thAya. koInA dabANathI pApa nathI thatuM mananA kAraNe pApa thAya che. sva-dravya-kSetra-kALa-bhAvanA kAraNe pApa thAya che, paradravyAdinA kAraNe nahi. dravyAdi naDatAM nathI, mana naDe che. dravyAdi jo kAyama mATe naDyA karatAM hoya to koI mokSamAM jAya ja nahi ane koI kALamAM mokSanI sAdhanA paNa nahi karI zakAya ! je kALamAM ne kSetramAM loko sAtamI narake jatA te kALamAM ne te kSetramAM mokSanI sAdhanA karanArA paNa hatA ne ? sa0 sAheba ! e kALamAM TI.vI. - viDiyo na hatA ne ? zuM vAta karo cho ? je vakhate devonI avarajavara cAlu hatI te kALamAM loko sAdhupaNuM pALatA hatA. koI sukhanAM sAdhano na hato mATe saMsAra choDIne Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racanA karI che te ja prayojanathI jo A graMthanuM adhyayana - adhyApana - parizIlana karavAmAM Ave to cokkasa e prayojana siddha thayA vagara na rahe. A rIte A graMthanI prathama gAthAmAM, 'navI zivaM padathI iSTadevatAnamaskArAtmaka maMgalanuM, 'covinuM padathI abhidheyanuM eTale ke graMthamAM jenuM nirUpaNa karavAnuM che te viSayanuM, 'tatvasidga' padathI anantara prayojananuM, 'HdoDya' padathI paraMparaprayojananuM, tema ja upalakSaNathI graMtha ane graMthamAM jaNAvelA padArtha vaccenA vA-vAcaka bhAvarUpa saMbaMdhanuM nirUpaNa karI bIjI gAthAthI A yogabindu graMtha kevA prakArano che te jaNAvavA graMthakArazrI pharamAve che ke sarveSAM yogazAstrANAmavirodhena tattvataH / sannItyA sthApakaM caiva madhyasthAMstadvidaH prati / / 2 / / gayA na hatA, sukhanA DhagalAne paDatA mUkIne cAlI nIkaLelA. tamArI nabaLAIno Aropa kALa para na nAkhazo. kALa kharAba nathI, sukhanI lAlaca ja kharAba che. saMsAranuM sukha ane sukhanAM sAdhano para ja jenI dRSTi caTelI che tevAne A mokSasAdhaka graMthonI vAto koI ja kalyANane karanArI nathI banavAnI. mahApuruSa thavAnuM haiyuM to ApaNI pAse nathI paNa mahApuruSonI vAto samajavA mATenuM mAthuM paNa rahyuM nathI - ema lAge che. savu to zuM karavuM sAheba ! kapALe hAtha devo ? kapALe hAtha devAnI jarUra nathI, bhIMte mAthuM pachADavAnI jarUra che. nAnA chokarAone joyA che ne ? na Ape to mAthuM evuM pachADe, paTTI ApaNe mAravI paDe. je divase AvI tAlAvelI jAgaze te divase A kazuM ja samajAvavAnI jarUra nahi rahe. AvI taiyArI thaze tyAre koI paNa pravRtti mokSanI ke mokSanA upAyanI sAdhikA banyA vagara nahi rahe - e taiyArI keLavavA mATe ja kharekhara puruSArtha karavAnI jarUra che. zAstrakArono koI paNa prayAsa, ApaNe ApaNA AtmAnA zuddha svarUpanI prApti karIe e mATeno che. ApaNe je ApaNA AtmAnuM zuddha svarUpa pragaTa karavuM hoya to ApaNI koI paNa dharmapravRtti zAstrakAronA Azayane anurUpa banAvyA vinA nahi cAle. Aje moTA bhAganA dharmI gaNAtA varganI dharmapravRtti dhyeyavihIna che - ema kahIe to khoTuM nathI. ghaNo dharma karavA chatAM, dharmane nAme dhamadhamatI pravRtti dekhAvA chatAM e kahevAtA dharmIonA jIvanamAM koI paNa prakAranI tAtvika | siddhinAM darzana thatAM nathI - A viSamatA teonI dhyeyavihInatAne ja AbhArI che - ema mAnyA vagara cAle evuM nathI. sAdhupaNAmAM mokSane bhUlI jaIe ane gRhasthapaNAmAM sAdhupaNAne bhUlI jaIe to e sAdhupaNAnuM ke gRhasthapaNAnuM game teTaluM kaThora pAlana paNa koI rItie phlane nahi lAvI Ape ! AjanA sAdhakonA dhyeyavihIna (ke viparIta dhyeyavALA) jIvanamAM mokSanuM ne sAdhupaNAnuM dhyeya jIvatuM karavA mATe ja graMthakArazrIe A graMthanA prAraMbhamAM prathama zlokathI maMgala, abhidheya, saMbaMdha vagerenuM nirUpaNa karavA sAthe A graMthanI racanAnA tema ja tenA adhyayana - adhyApananA anantara prayojana tarIke AtmatatvanI pratIti ane paraMpara prayojana tarIke mahodaya- mokSa avasthAnuM varNana karyuM che. graMthakArazrIe je prayojanathI graMthanI A graMtha; yogamArgane sAmAnyathI jANanArA evA madhyastha zrotAone uddezIne, paramArthathI avirodhI evAM sakala yogazAstronuM samyam yuktipUrvaka saMsthApana karanAra che. Azaya e che ke A yogabindu graMtha jema mokSarUpa phaLane sAdhI ApanAra che tema mokSanA hetubhUta evAM sakala yogazAstrono avisaMvAdIpaNe saMsthApaka paNa che. sakala yogazAstramAM jaNAvelA padArtho zabdane AzrayIne bhinna bhinna hovA chatAM paramArtha (audampayartha-tAtparyArthIne AzrayIne te te padArtho avisaMvAdI - avirodhI che. AthI ja sakalayogazAstramAM pratipAdita te te padArthono, anvayavyatirekathI zuddha evI yuktio ApavA dvArA koI paNa jAtano visaMvAda-virodha na Ave e rIte A graMthamAM samAveza karavAmAM Avyo che. mATe ja graMthakArazrI tene (graMthane) sakalayogazAstranA saMsthApaka tarIke jaNAve che. ahIM eka zaMkA thavI saMbhavI zake che ke - duniyAnA dareka darzanakAro mithyAtvathI vAsita che to temano samAveza jainadarzanamAM kaI rIte thaI zake ? eTale ke dareka yogazAstrakAro potapotAnA matamAM atyanta abhinivezI hovAthI, teo paraspara virodhI matane dharanArA hovAthI te badhAM yogazAstronuM saMsthApaka A prakaraNa kaI rIte banI zake... AvA prakAranI zaMkAnA nirAkaraNamAM graMthakArazrI bIjA zlokanA cothA pAdathI jaNAve che ke - jeone potAnA darzana pratye rAga nathI ane para darzana pratye dveSa nathI - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale ke jeo yogamArganA jJAtA hovA sAthe sAcA vastutattvanA jijJAsu che evA madhyastha zrotAone uddezIne ahIM sakala yogazAstronI avisaMvAdIpaNe sthApanA jaNAvelI che tethI koI doSa nathI. A zlokanA aMtima pAdamAM 'madhyastha' pada dvArA graMthakArazrIe jJAnaprAptinI prAthamika yogyatA mArmika rIte jaNAvI che. sAmAnyata: jijJAsA e tattvajJAnanI prAptinuM prathama aMga manAya che. paraMtu e jijJAsA paNa madhyasthapaNAnA yoge jIvatI rahe che. jAgelI jijJAsAne paNa nakAmI banAvI de evo A; madhyasthapaNAno abhAva che. jeoe madhyasthapaNuM keLavyuM nathI eTale ke jeo kadAgrahI - potAnI mAnyatAmAM ja AgrahI - che teone moTe bhAge jijJAsA thatI ja nathI ane kadAca thai jAya toya A kadAgraha ja e jijJAsAne haNI nAkhe che. mATe ja graMthakArazrI samajAve che ke tattvajJAnanuM sauthI paheluM kAraNa madhyasthapaNuM che, rAgI ke dveSIpaNuM nahi. rAgIpaNuM ke dveSIpaNuM jIvane kadAgrahI banAve che ane kadAgraha e to tattvanI prApti pratye moTAmAM moTo avarodhaka che. kAraNa ke kadAgraha e tattvajJAnanI prAptinI yogyatAno ja nAzaka che. kadAgrahanA kAraNe jIva potAnI vAta choDI zakato nathI ane bIjAnI vAta kAne paNa dharI zakato nathI. jyAre kadAgraha javAnA kAraNe jijJAsA jIvatI thavAthI jIvane sAmAnI vAta sAMbhaLavA vicAravA - samajavAno avakAza maLe che ane e vicAraNA ja jIvane tattvajJAnanI dizAmAM vALe che. yoganA anya graMthomAM paNa sabhya jJAnanI prApti thavA pahelAM kugrahanA virahane (kadAgrahanA tyAgane) atyanta Avazyaka aMga tarIke varNavelo che. jijJAsu jo madhyastha na bane to tattvazravaNane paNa pAmI zakato nathI, to tattvaprAptinI to vAta ja zI karavI ? e vastu tyAM vistArathI samajAvelI che. 'zrIyogadRSTisamuccaya'mAM samyakttvaprApti pUrvenI je cAra daSTinuM varNana karyuM che temAM bIjI daSTimAM jijJAsA ane trIjI dRSTimAM zuzrUSA (sAMbhaLavAnI IcchA) A be guNa pragaTyA pachI paNa cothI dRSTimAM jyAre kugraha-kadAgrahano tyAga thAya tyAre ja tAttvika zravaNa thAya che - e pramANe jaNAvyuM che. paNa hAlamAM ApaNe e vastu nathI vicAravI. kAraNa ke ApaNI pAse samaya thoDo che, tethI A graMthanA paNa amuka ja padArthone vicArI zakIzuM. A to prasaMgathI vAta jaNAvI, have pAchA mULa vAta para AvIe. madhyasthapaNuM tattvajJAnanuM sAdhaka che ane kadAgraha tattvajJAnano bAdhaka che - e jo samajAI jAya ane paraspara visaMvAdI matane dhAraNa karanArA sakalayogazAstrakAro paNa jo potAnA kadAgrahane bAjue mUkI de ane madhyasthatAne dhAraNa kare to teone yogamArganuM tAttvika jJAna thAya e rIte syAdvAdamudrAe ahIM (A yogabindu prakaraNamAM) sakala yogazAstrono samanvaya karavAmAM Avelo che - e samajAyA vagara nahi rahe. A zlokanA eka 'madhyastha' padathI graMthakArazrIe camatkAra sarjyo che. paraMtu graMthakArazrInA zabdonA marma sudhI pahoMcavA mATe teno artha paNa yathArtha rIte karAvo joIe. jeo potAnI matikalpanAnA AdhAre ja artha karavA TevAyelA che teo kyAre paNa graMthakArazrInA Azaya sudhI pahoMcavA mATe ke graMthanA zabdonA camatkArane samajavA mATe samartha banI zakatA nathI. potAnA mativikAranA pratApe pAribhASika zabdonA artha paNa vikRta rIte karanArA vidvAnono Aje toTo nathI. Aje 'madhyastha'no artha - baMnnenI vAtane mAnanAra - Avo karanAra joIe eTalA che. badhAnI vAtamAM hAjiyo bhaNavo e to dahIMdUdhiyApaNuM che. madhyasthapaNuM e kAMI dahIMdUdhiyApaNuM nathI. badhAnI vAta mAne e madhyastha nathI. badhAnI vAta sAMbhaLe, sAMbhaLIne samajavA prayatna kare ane temAMthI jenI vAta sAcI hoya ene ja svIkAre - te madhyastha. jene jJAna joItuM hoya teNe madhyastha banavuM joIe - e vAta sAcI, paNa e madhyasthatA badhAne samAna mAnavA rUpa nathI. madhyastha ane dahIMdUdhiyAnuM vartana ekajevuM lAgavA chatAM baMnnemAM ghaNo bheda che. madhyastha paNa koinI vAta kApato nathI ane dahIMdUdhiyo paNa koinI vAta kApato nathI. paraMtu madhyastha sAcuM samajavA mATe vAtane kApato nathI. jyAre dahIMdUdhiyAne to sAcAnI sAthe koI snAnasUtaka nathI, e to beyane rAjI rAkhavA mATe temanI vAta nathI kApato. potAnI buddhino - potAne maLelA kSayopazamano - upayoga sAmA mANasanI vAta samajavA mATe karavo tenuM nAma madhyasthapaNuM. potAne maLelI buddhino upayoga karyA vagara mAtra sAmAne rAjI rAkhavAno prayatna karavo tenuM nAma dahIMdUdhiyApaNuM ane potAnI buddhino upayoga potAnI vAta bIjAne ThasAvavA mATe karavo athavA samajyA vagara sAmAnI vAta kApavA mATe karavo - tenuM nAma kadAgrahIpaNuM. madhyasthapaNuM keLavavA mATe dahIMdUdhiyApaNuM ne kadAgrahIpaNuM - A beya doSane TALavA paDaze. anAdi kALathI lokasaMjJAmAM taNAyelA - lokane rAjI rAkhavA TevAyelA - AtmAne lokasaMjJAthI para banAvavAnuM kAma kaparuM che, tema ja kAyama mATe potAnI vAtane sAcI manAvavAnA svabhAvavALA AtmAne bIjAnI vAta sAMbhaLavA - samajavArUpa madhyasthapaNuM keLavavuM e paNa saheluM to Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI ja. paraMtu ekavAra ajJAnanI bhayaMkaratA samajAI jAya ane jJAnanuM arthIpaNuM jAgI jAya to A beya doSo TALavA sahelA che. kharekhara ! potAnA doSonI bhayaMkaratAnuM bhAna ane sAcuM guNanuM arthIpaNuM, e yogamArganA prAraMbhathI yogamArganI pUrNatA sudhInI yogyatAno sthAyIbhAva che. A yogyatAnA baLe ja jIva krame karIne yogamArganAM sAdhano meLavato jAya che ane potAno AtmavikAsa sAdhato jAya che. AtmAnA vikAsano mArga rUMdhAyo hoya to temAM A yogyatAno abhAva ja kAraNa che. e mAnyA vagara cAle evuM nathI. kadAgrahIonI moTAmAM moTI takalIpha ja e che ke teo potAnI jAtane ajJAna mAnatA ja nathI. potAne ni:saMzayapaNe jJAnI mAnatA hovAthI temane potAnA ajJAnanuM bhAna ja thatuM nathI. kadAca bhAgyayoge teone evuM bhAna karAvanAra jJAnI mahAtmAno bheTo thaI jAya toya teo UlaTI e jJAnInI paNa viTaMbaNA ja moTebhAge karatA hoya che. ane kadAca evA jJAnIjana pAsethI athavA kudaratI rIte ja teonA hAthamAM, zuddha artha(pote karelA arthathI viparIta evo-)ne jaNAvanArA AgamanA cokhkhA pATha Ave toya te AgamanA zuddha arthane, potAnA mativikAranA pratApe maraDI nAMkhavAnuM ja kAma teo karatA hoya che. mATe ja ApaNe 'madhyastha' vagere padonA vAstavika arthane samajavA mATe ATalI AgamAnusArI vicAraNA karI levI che. madhyasthapaNuM e jJAnaprAptinI pUrvAvasthA che. te lokone rAjI rAkhavA mATe nathI, tAttvika pakSane keLavavA mATe che. je jJAnI che tene koI ciMtA nathI. kAraNa ke te potAnA jJAnanA pratApe game tyAMthI mArga kADhI leze. paraMtu je ajJAnI che te jANavA pahelAM kyAMya DhaLI na paDe mATe madhyasthatA rAkhe. jJAnano arthI jJAnanI dizAmAM prayatna kare tyAre jJAnaprApti mATenA badhA mArga khullA rAkhe. jyAM sudhI khabara na paDe tyAM sudhI sAcA ane khoTA - baMnnenA saMparkamAM rahe. paNa A badhuM, sAcuM-khoTuM samajAyuM nathI tyAM sudhI. sAcA-khoTAnuM jJAna thayA pachI khoTAne choDavA ane sAcAne apanAvavA kSaNano paNa vilaMba na karavo e sAcI madhyasthatA. khoTAnuM jJAna thayA pachI paNa 'ApaNA che (athavA ApaNuM che) mATe vaLagI rahevuM' AvuM je na kare e kharo madhyastha, ane evA ja tAttvika pakSapAta keLavI zake. ghaNA lAMbA kALathI pote majabUta karelI mAnyatAne paNa khoTI tarIke samajAyA pachI te ja kSaNe dUra karavAnI taiyArI haze to tattva pamAze. sAcuM samajAyA pachI paNa jeo tattvano pakSapAta karatA nathI teo madhyasthatAno DoLa karanArA eka prakAranA kadAgrahI ja che. jJAnaprApti pUrve je madhyasthatA guNarUpe lekhAya, jJAnaprApti pachI te ja madhyasthatA doSarUpe gaNAya che. lokavyavahAramAM paNa, kAraNanI kiMmata kArya karI Ape tyAM sudhI ja manAya che. jhaDapathI mArga kApavA mATe rAkhelo ghoDo paNa mahela sudhI pahoMcavA kAma lAge. mahelamAM jatI vakhate to e ghoDAne bahAra ja mUkIne javAnuM hoya. ghoDo kAmano kharo paNa rastAmAM, gharamAM nahi. tema ahIM paNa samajI zakAze ke madhyasthatA paNa tattvanuM jJAna meLavavA pUratI ja rAkhavAnI che. jJAna maLI gayA pachI paNa 'A vAta paNa vicAravA jevI che.' evuM bole te bodA mANasa che. tattva samajAyA pachI to tattvano abhiniveza e ja guNa. te abhinivezane dRSTirAga na kahevAya. jema 'madhyastha' padano manaphAvato artha karanArA che tema madhyasthatAnA phaLarUpe je tAttvika pakSapAtanI prApti thAya che tene paNa daSTirAga tarIke oLakhAvanArA 'vidvAno' Aje che. mATe tAttvika pakSapAta ane daSTirAgano bheda paNa samajI levA jevo che. tattva samajavAno prayatna TALe te dRSTirAgI, tattva samajavA prayatna kare te madhyastha ane tattva samajAI gayA pachI tattva pratye dRDha zraddhA jene jAge te tAttvikapakSapAtI. dRSTi eTale mAnyatA, tenI pratye AMdhaLo rAga te dRSTirAga. Avo dRSTirAga kharAba che, mATe te nathI joIto. paraMtu sArAsAranA vivekarUpa je diSTa che, te dRSTino rAga to joIe che. sArAsAranA viveka vagarano rAga te dRSTirAga. sArAsAranA vivekavALo rAga te tAttvika pakSapAta. dRSTirAgI ane tattvika pakSapAtInuM vartana ekajevuM lAge. diSTarANI jema badhA pakSane na svIkAratAM eka pakSane mAnanAro hoya che tema tAttvikapakSapAtI paNa eka ja pakSane svIkAranAro hoya che. paraMtu dRSTirAgI koI paNa jAtanI vicAraNA karyA vagara (athavA to vicAraNA karIne paNa) mAtra potAnI mAnyatArUpa eka pakSane pakaDI rAkhanAro che, jyAre tAttvika pakSapAtI dareka rIte vicAraNA karyA bAda sAcI mAnyatArUpa eka pakSane vaLagI rahenAro hoya che. baMnenI avasthA ekajevI dekhAvA chatAM eka ajJAnanI parAkASThA che ane bIjI jJAnanI parAkASThA che. guNaThANAnI dRSTie vicArIe to pahele guNaThANe ajJAnamUlaka ane rAgamUlaka pakSapAta che jyAre cothethI AgaLa jJAnamUlaka ane tattvamUlaka pakSapAta hoya che. vastusvarUpanuM jJAna thayA bAda 'tam kRtyameva (A vastu, A pramANe ja che)' AvI je zraddhA tenuM nAma tAttvika pakSapAta. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdvAdanA nAme tAtvika pakSapAtano cheda uDAvanArA kharekhara svAvAdanA svarUpanA ja ajANa che. eka vastumAM anantA dharmo svIkAravA eno artha e nathI ke te pratyeka dharmo vastumAM phAve te rIte ghaTADavA. je dharma je vastumAM je apekSAe ghaTato hoya, te ja apekSAe temAM te dharma ghaTAvAya, bhinna apekSAe paNa e dharma mAnavo - e to vastuno ja cheda uDADavA jevuM che. eka ja vyaktine koIkanA kAkA tarIke paNa ane koIkanA mAmA tarIke paNa jaNAvanAro, 'je, jenA kAkA che, te tenA ja mAmA paNa che" AvuM kahevAnuM sAhasa nathI karato. jyAre ahIM tatvarUpe tattvane ekAnta mAnavAnA badale tenA svIkAramAM paNa syAdvAdane vacce lAvanArA sAhasiko (!) che. vastu sat paNa che ane asat paNa che - temAM vAMdho nathI, paraMtu vastu svarUpe sat paNa che ane asat paNa che - A pramANe bolavuM mAnavuM e to svAvAdanA nAme syAdvAdano ja upahAsa karavA jevuM che. sva-dravya-kSetra-kALa-bhAvanI apekSAe vastu sata ja che ane paradravya-kSetra-kALa-bhAvanI apekSAe ja vastu asata ja che- AvuM je mAne te ja syAdavAdano jJAtA che. sthAvAdI ja evakArano (jakArano) sAco prayoga karI zake che. strAvAdI je rIte evakAranA yathAsthita prayoga dvArA vastusvarUpanuM nakkara nirUpaNa karI zake che, tevuM nirUpaNa karavAnuM sAmarthya ekAntavAdIomAM to nathI ja paraMtu syAdvAdanA nAme vAta karanArA AvakAranA virodhIomAM paNa nathI. je polA hoya tene evakAranI sAthe vera hoya. je nakkara hoya te kadI evakArathI na gabharAya. AMkhanA niSNAta kahe ke 'tamane jhAmara paNa hoI zake ane motiyo paNa hoI zake.' to te syAdvAdI kahevAya, madhyastha kahevAya ke hajAma ?! je cokkasa nidAna kare te DaoNkaTara ke pa(paNa)thI nidAna kare che ? rogIne 'roga hoya paNa kharo ne na paNa hoya' AvuM nidAna karanArA DaoNkaTaranuM davAkhAnuM keTalA divasa cAle ? tame tevA DaoNkaTaranuM pagathiyuM paNa caDho ? amAre tyAM to AvA syAdvAdIone mAnanArA madhyasthono toTo nathI. kAraNa ke jeTalI ciMtA zarIranI che teTalI ciMtA tatva pAmavA mATe nathI, eTale badhuM cAlyA kare che. zarIranI ciMtA che to jema te te roganA niSNAtone game tyAMthI game te rIte khoLI kADho cho tema AtmAnI ciMtA jAge to tattvanA niSNAtane oLakhavAnuM zIkhavavuM na paDe. tattva na samajAya tyAM sudhI madhyastha rahevuM - e sAcuM. paraMtu tattva ja pAmavuM che' evo to Agraha hovo joIe ke nahi ? tattva eka sthAne hoya ke dareka ThekANe ? vivAdAspada pakSomAM paNa, satya ubhaya pakSe hoya ke eka pakSe ? sava kaMIka ne kaMIka guNa to dareka sthAne hoya ne ? guNa badhe na hoya. guNa to mAtra bhagavAnanI AjJAmAM ja hoya. jyAM bhagavAnanI AjJA na hoya tyAMno dekhIto guNa paNa guNAbhAsa che. bhagavAnanI AjJAmAM ja badhA guNo samAyelA che. bhagavAnanI AjJAno bAdha Ave evA guNamAM guNapaNuM ja rahetuM nathI. bhagavAnanI AjJA e ja paramatattva che. e tattva na samajAtuM hoya ene samajAvavAnI amArI taiyArI che. jijJAsApUrvaka sAMbhaLe, ajJAna dUra karavA bhaNe ane samajavA mATe prayatna kare te tAtvika pakSapAtI banyA vagara na rahe. evAone saMbhaLAvavAnI, bhaNAvavAnI ane samajAvavAnI taiyArI che. paNa je mAtra kutUhala khAtara sAMbhaLatA hoya, vidvAna kahevaDAvavA mATe bhaNatA hoya ane samajyA vagara vAtane kApavA mATe prayatna karatA hoya tevAone utAravAnI paNa taiyArI che. sava sAheba ! A kALamAM tAttvika pakSapAtano Agraha rAkhavAthI saMghanA-samudAyanA bhAgalA paDe che - to zuM karavuM ? tAtvika pakSapAtathI bhAgalA na paDe. tattva kaDavuM lAge tevAo bhAgalA pADe. evA bhAgalA paDe - enI ciMtA nahi. satyano pakSa karavAnA kAraNe asatyano pakSa judo paDavAno ja. A bhAgalA AjanA nathI, bhagavAnanA vakhatathI cAle che. bhagavAne potAnA jamAI ane potAnA ziSya evA jamAline keTalAnI sAthe jAdo karyo ? jamAI ne dIkarI beya sAmA pakSamAM hatA chatAM bhagavAne suleha karI ke bhAgalA rAkhyA ? A badhuM kema vicAratA nathI ? ethIya AgaLa vadho. guNasthAnakanA bheda koNe pADyA ? ame pADyA ke zAstrakAroe ? e bhAgalA anAdinA che ke AjanA ? emAM tAttvika ane atAtvikane bhegA rAkhyA che ke judA ? guNaThANAnA bhedamAM to koI matabheda nathI ne ? sa0 guNaThANAnA bheda to mAnya che paNa A to eka ja guNaThANe rahelAmAM matabheda che - eno nikAla zI rIte lAvavo ? eka ja guNaThANe rahelAnA pariNAmamAM bheda hoI zake, mAnyatAmAM bheda na hoya. mAnyatAno bheda to guNaThANAnA bhedane AbhArI che. asalamAM to A vivAda Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ matabhedano nathI, manabhedano che - mATe teno nikAla AvI zake tema nathI. bAkI, je matabhedanA kAraNe vivAda hoya to matabheda hamaNAM dUra karI ApIe. potAnI pakaDa DhIlI mUke ne zAstra vAMcavA daSTi khullI rAkhe to badho matabheda TALI ApIe, paNa mananA bhedane na pahoMcI vaLAya. zAstrakAronA vacana pratye zraddhA hoya ane maLelI buddhino sadupayoga kare to zAstranA zabdomAM ja tAkAta che ke ApaNA matibhramane bhUMsI nAMkhe. ekavAra haiyuM cokhkhuM thaI jAya to mArga to cokhkhocaTa che. A rIte bIjI gAthAmAM ApaNe joI AvyA ke - sarva yogazAstranA madhyastha vidvAnone tAttvika pakSano bodha karAvanAra banI zake - e rIte A graMthanI racanA karavAmAM AvI che. tattvajijJAsApUrvaka madhyasthatA rAkhe tene A graMtha grAhya bane - e bIjI gAthAmAM jaNAvIne have 'tamArA graMthamAM evuM to zuM tattva che ke jethI te badhA ja darzanakArone grAhya banI zake che...' AvI zaMkAnA nirAkaraNa mATe trIjI gAthA jaNAvI che. graMthanI racanA jijJAsAnI sAMkaLanA AdhAre cAle che ane enA kAraNe ja game teTalo vizALa graMtha hoya to pahelethI chelle sudhI atyanta saMkalanAbaddha lAge. koI ThekANe anusaMdhAna tUTe nahi ane navA navA viSayo emAM joDAtA jAya. AvI zailInI vizeSatA ja graMthanA adhyetAne graMthanA adhyayanamAM rasa pedA kare che, te AzayathI graMthakArazrIe bIjI gAthA pachI trIjI gAthA kayA kAraNasara jaNAvI e samajAvIne have trIjI gAthA jaNAve che mokSaheturyato yogo bhidyate na tata: kvacit / sAdhyAbhedAttathAbhAve tUktibhedo na kAraNam / / 3 / / je kAraNathI, sarva yogazAstrakAro sAdhyarUpa mokSanA sAdhanane ja yoga tarIke jaNAve che te kAraNathI koI paNa yogazAstramAM bheda nathI ane jyAM sAdhyarUpa arthamAM koI bheda na hoya tyAM te te darzanamAM prasiddha evA zabdamAtrano bheda vastunA bhedano prayojaka banato nathI. Azaya e che ke koI tattvajJAnathI mukti mAne, koI avidyAnA nAzathI mukti mAne, koI IzvaranA anugrahathI mukti mAne... paraMtu badhAya potapotAnA sAdhanathI mokSanI ja prApti mAne che. te te darzanakAroe karela e bhinna bhinna vyAkhyAo paramArthathI kaI rIte saMgata thAya che - te A graMthamAM jaNAveluM che, mATe te sarvadarzanane grAhya bane che - A pramANe trIjI gAthAno tAtparyArtha che. sakaladarzanamAM eka taMtu e che ke sakala darzanakAro eka mokSane ja dhyeyarUpe jaNAve che. game teTalAM AlaMbana hoya paNa te tattvanA jJAnane na karAve to te badhAM anAlaMbana, mokSanA heturUpe potAnA darzanane mAnanArA badhA ja che. sakala karmanA kSaya svarUpa mokSa che ane enuM sAdhana je hoya tene ja yoga kahevAya - emAM koI vivAda nathI. mokSanI prApti e ja yogazAstranI racanAno prANa che. je mokSe na pahoMcADe te darzana ja nathI. ApaNe kayA darzanamAM janmyA e mahattvanuM nathI, kayuM darzana mokSe pahoMcADe che - e mahattvanuM che. je 'ApaNuM hoya te darzana nathI, je mokSanuM kAraNa bane e ja darzana. mokSa jyAM maLato hoya tyAM ApaNe javuM che. mATe ja graMthakArazrI jaNAve che ke mokSane sAdhyarUpe svIkAravuM e ja sakala zAstrakArono mahattvano guNa che. e guNane laIne ja A graMthamAM sakala yogazAstrono saMgraha zakya banyo che. ahIM e yAda rAkhavuM ke jema sakala darzanamAM rahela guNanA aMzamAM teno samAveza karyo che tema sAthe temAM rahelA doSonuM nirAkaraNa paNa A ja graMthamAM karavAmAM AvyuM che. dareka darzanakAronI vyAkhyAne saMgata karatAM karatAM ja te darzananA mithyA aMzanuM khaMDana paNa graMthakArazrIe potAnI zailImAM sacoTa rIte karyuM che. jene A rIte samyam ane mithyAno viveka karatAM na AvaDe tevAe sarvadarzanano samanvaya karavAnuM sAhasa karavAjevuM nathI. sakala darzanakAro sarvajJane ja deva tarIke svIkAre che. je sarvajJa hoya tene ja deva kahevAya - emAM koIne vivAda nathI. paraMtu sarvajJanuM svarUpa mAtra badhA potapotAnI rIte mAne che. AthI ja paradarzananA saMvAdI ke visaMvAdI aMzano viveka karyA vagara tenuM ekAnta khaMDana karanAra asalamAM (saMvAdI aMzanuM paNa khaMDana thavAthI) svadarzananA (jainadarzananA) paNa khaMDananA kAraNe virAdhanAnuM pApa bAMdhe che. je gautamabuddhane sarvajJa mAnIne tenuM khaMDana kare te zrI RSabhAdi tIrthakaronI AzAtanAnuM pApa bAMdhe. ane je gautamabuddhanuM alpajJarUpe khaMDana kare te mithyAmatanA umUlanarUpa ArAdhanAnuM puNya upArja.. sa0 gautamabuddhane e loko to sarvajJa mAne che to ApaNe alpajJa kaI rIte kahI zakIe ? zrI mahAvIra paramAtmAe nigodamAM anaMtA jIvo potAnA jJAnathI joyA ane jaNAvyA. A vastunI TIkA karatAM gautamabuddha jaNAve che ke - "fk Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrITasaMcArijJAtena' arthAt jIvonI saMkhyA keTalI che - e jANavAnuM zuM kAma che ?!' AnA uparathI ja spaSTa che ke gautamabuddha pote alpajJa che. je jANato hoya te 'zuM kAma che ?' evuM na bole. 'zuM kAma che" ema bole eTale samajavAnuM ke tene AvaDatuM nathI. AvA alpajJane paNa jeo sarvajJa mAne che teo kharekhara ajJAnI che, paraMtu e ajJAnIne paNa 'sarvajJane ja deva kahevAya' emAM matabheda nathI. mATe tevA ajJAnInuM 'gautamabuddha sarvajJa nathI" ema kahIne khaMDana karavAnA badale 'jo gautamabuddha sarvajJa hoya to tene paNa ame bhagavAna tarIke ja mAnIe chIe.' A rIte kahIne pachI tene sarvajJanuM svarUpa e rIte samajAvavAnuM ke pelo sAmethI kaheto Ave ke, 'jo sarvajJa AvA hoya to gautamabuddhane sarvajJa na manAya...' paNa A badhuM tyAre zakya bane ke jyAre zAstrakAronA vacana pratye agAdha zraddhA hoya, zAstronuM sacoTa jJAna hoya, potAnAmAM thoDI sthiratA ane dhIratA hoya. jenA haiyAmAM zAsana pariNAma pAmyuM hoya te ja bIjAne zAsana pamADI zake. saMsAranI bhayaMkaratA ane mokSanI upAdeyatA je samajAI jAya to A zAsana haiye vasyA vagara na rahe. mokSane sAdhya tarIke badhAM darzanakAro (zAstrakAro) batAve chatAM mokSa maLe che mAtra A (jaina) ja zAsanamAM. ane e ja AzayathI sakala darzanano samAveza karanArA jainadarzanakAroe kyAre paNa mokSamArga tarIke jainadarzana sivAya anyadarzanane batAvavAnuM kAma nathI karyuM. anyadarzanamAM - anya liMgamAM - paNa arihaMta paramAtmAnI AjJA mujabano pariNAma sparzI jAya to e pariNAmanI vizuddhi mokSe pahoMcADe tenI nA nahi, chatAM ya e darzanane mArga na kahevAya. ISTa sthAne pahoMcavAnA mArga to ghaNA hoya paNa jemAM paDavAnI saMbhAvanA hoya tevo mArga na batAvAya. AzravanI kriyA paNa saMvararUpe pariNAma pAme to mokSe pahoMcADe, chatAM Azravane mokSasAdhaka tarIke na batAvAya. mokSanuM kAraNa to saMvara ja kahevAya. te ja rIte saMvaranI kriyA paNa AzravarUpe pariName to saMsAramAM rakhaDAve chatAM saMvarane saMsAranA kAraNa tarIke ne batAvAya. AzravanI kriyA, paNa sAvadha rahe to mokSe laI jAya ane saMvaranI kriyA paNa karatAM na AvaDe to saMsAra vadhAre, evuM jaNAvanArA zAstrakAro, 'mAthavo mavahetu: cAt saMvaro mokSAnam ' (arthAt Azrava e saMsAranuM kAraNa che ane saMvara e mokSanuM kAraNa che) A pramANe paNa jaNAve che : e bhUlavA jevuM nathI. tyAM mAtra viveka eTalo karavo ke bhAvaAzrava e saMsAranuM kAraNa che, AzravanI kriyAmAtra nahi; tema ja bhAvasaMvara e mokSanuM kAraNa che, saMvaranI kriyAmAtra nahi. cAritra vagara mokSa na maLe e nizcita. koI ThekANe ekaluM bhAvacAritra hoya, koI ThekANe dravyacAritra ane bhAvacAritra be bhegAM hoya paNa ekalA dravyacAritrathI mukti kyAreya na maLe. dravyathI jinezvara bhagavaMtanI AjJA pALe toya mokSa na ja maLe. jainadarzanakAronI A ja vizeSatA che ke teo kyAreya vAstavikatAno lopa nathI karatA. sarvajJanA zAsanane pAmelA zAstrakAro koI paNa vastuno apalApa na ja kare - e samajI zakAya evuM che. niSpakSapAtapaNe vastusvarUpanuM nirUpaNa karanArA AvA graMthonuM vAMcana, zravaNa, parizIlana koi mahAna bhAgyodaye ApaNe pAmyA chIe. e bhAgyodayane lekhe lagADavo hoya to khUba ja apramattapaNe jIvavuM paDaze. je mokSane graMthakArazrI sakala mithyAdarzanakArone paNa mAnya tarIke jaNAve che e mokSanuM dhyeya, AvA samyakrazAsanane pAmyA pachI paNa ApaNe na keLavI zakyA hoIe to ApaNI A dazA keTalI zocanIya che - e khUba ja zAMtithI vicAravAnI jarUra che - evuM tamane nathI lAgatuM ? samartha zAstrakAra paramarSio, bhavanistAraka graMthonI racanA paNa koInA upakAra mATe nathI karatA, paraMtu mAtra potAnA AtmasmaraNa mATe kare che. potAnA AtmasvarUpane vIsarAvI de evI paropakAranI paNa pravRtti (paranA apakAranI pravRtti to AtmahitanAzaka che ja) potAnA Atmahitano nAza karyA vagara rahetI nathI, te ja AzayathI graMthanA prAraMbhamAM, 'tattvasiddhi mATe eTale ke svaAtmatatvanI siddhi mATe zrI yogabindunI racanA karI che' e pramANe graMthakArazrI jaNAve che. te chatAM paNa, bhagavAnanI AjJA mujabanI koI paNa pravRtti karatAM karatAM anya jIva upara upakAra thayA vagara raheto ja nathI. temAM vaLI AvA paramatAraka zAsananA paramArthane jaNAvanArA graMthonI racanAmAM to svopakAra hovA chatAM paNa paropakAranuM ja prAdhAnya che - e samajI zakAya evuM che. bhagavAnanI AjJAne neve mUkIne paropakAra kare to doSa, paNa bhagavAnanI AjJA mujaba pravRtti karatAM karatAM paropakAra thAya temAM koI doSa nathI, UlaTo ekAnta guNa thAya che. graMthakArazrI, AtmasmRti mATe graMtha racyo ema kahe - e temanI mahattA. paraMtu ApaNe to ema ja mAnavuM joIe ke teozrI potAnI AtmasmRti to A granthanI sahAya vinA paNa karI zakata chatAMya teozrIe A graMtharacanAno puruSArtha karyo che - te ekAnta ApaNA jevA abudha jIvonA upakAra mATe ja karyo che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo e rIte teozrIne upakArI mAnIne kRtajJatA dAkhavIzuM to ja e upakArane jhIlavA mATe ApaNI potAnI jAtane sudhAravAnuM mana thaze. AtmAne paramAtmA banAvavA mATe Atmazuddhi karavAnuM mana hoya evA jIvo mATe ja A graMtha lAbhadAyI nIvaDI zake. paNa jene mokSe javAnuM mana ja na hoya tene AvA upakAranI paNa zuM kiMmata hoya ? kharekhara mokSanI IcchA e yogamArgane pAmavA mATenI moTAmAM moTI yogyatA che. tethI ja, mokSanI sAthe joDI Ape e jema yoga kahevAya che tema mokSanI IcchA thAya e paNa yoga che. kAraNa ke mokSanI IcchA ja mokSasAdhaka sAmagrIne sulabha banAvavA dvArA krame karIne mokSe pahoMcADavAnuM kAma kare che. yogano vikAsa guNaThANAnA krame sAdhI zakAya che ane A guNanuM sthAnaka mokSanI IcchAmAMthI janme che. mokSanI IcchAne laIne ja AtmA pahelA paNa guNaThANAno (guNasaMpanna guNaThANAno) dhaNI bane che. atyAra sudhImAM ApaNe joI AvyA ke mokSaprAptinI ekamAtra IcchAthI samasta yoganI sAdhanA pravarte che - evuM sarva yogazAstrakAro mAne che. eTale yoganI mokSasAdhakatA to teoe svIkArI. paraMtu sAdhanane sAdhana tarIke svIkAryA pachI e sAdhana sAdhyane siddha karavA mATe kaI rIte samartha banI zake che e, zAstrakAra paramarSi AgaLanI gAthAthI samajAve che, dareka darzanakAroe nirvivAdapaNe svIkArelo yoga paNa mokSane sAdhI ApanAro tyAre ja bane che ke jyAre te yogano viSaya, tenuM svarUpa ane phaLa vizuddha koTinAM hoya. yoganI sAdhanA karatAM pahelAM yoganAM viSaya, svarUpa ane phaLa kevAM hovAM joIe eno nirNaya karI levo joIe. te AzayathI ja cothI-pAMcamI gAthAthI graMthakArazrI jaNAve che ke - jeone potAnA AtmakalyANanI cintA hoya teoe khUba ja AdarapUrvaka ane nipuNapaNe UhApoha karavA dvArA yoganA viSaya (pAtra), svarUpa ane phalanI saMzuddhine vicAravI joIe. jo e rIte yoganA svarUpAdinI saMgatine vicAravAmAM na Ave to yoganI sAdhanAno sarva puruSArtha nakAmo ja javAno. je AtmA yoganA svarUpAdimAM ThagAyo te, yoganI sAdhanAnA puruSArthamAM ane ane potAnA AtmakalyANamAM paNa ThagAyelo ja che. tevAno puSkaLa puruSArtha paNa AtmAno mokSanI sAthe yoga karAvanAra nathI banato, paraMtu mAtra kalezakArI ja nIvaDe che. tethI ApaNe paNa yoganA viSayanI (pAtranI) vicAraNA karI levI che. AtmAnI sarvathA vizuddha koTinI avasthA - tenuM nAma mokSa. mokSa e AtmAno dharma che. e dharma ApaNA AtmAmAM rahe che. AtmAnA e mokSarUpa dharmane sAdhI ApanAro yogano pariNAma paNa ApaNA AtmAno dharma che. kArya ane kAraNa eka ja sthAne hovAM joIe. jyAM kArya karavuM hoya kAraNa paNa tyAM ja hovuM joIe. mokSa e AtmAno guNa hovAthI AtmAmAM rahe che tethI mokSanA kAraNabhUta yoga paNa AtmAno guNa che mATe AtmAmAM ja rahe che. AtmA e yogano AdhAra che, Azraya che, pAtra che. je yoganuM pAtra e ja yogano viSaya. jo pAtra sAruM hoya to temAM Adheya (vastu) TakI zake che. jemAM yoga TakI zake evo AtmA e yogano viSaya che. A yoganA viSayane jaNAvatAM graMthakArazrI pAMcamI gAthAnI TIkAmAM pharamAve che ke - paffmaLavanAno viSaya: | jo AtmAne pariNAmI mAnIe to ja te yogano viSaya banI zake. yoganI sAdhanA dvArA ApaNe ApaNA pariNAmI evA AtmAmAM mokSarUpa dharmane sthApita karavAno che. jyAre jyAre tIrthaMkara bhagavantonuM samavasaraNa racAya tyAre tyAre e samavasaraNamAM besIne yogamArganI dezanA ApatAM teozrI AtmAnI pariNAmitAnuM varNana kare che. e dezanAmAM bhagavAna sAta naya, cAra nikSepA ane samabhaMgInuM svarUpa samajAvIne mohanA viSane dUra kare e rIte AtmAnI pariNAmitAnuM nirUpaNa kare che. AtmAnI pariNAmitAnA zravaNamAM ane ciMtanamAM e sAmarthya che ke je AtmAne mohanA sAmrAjyamAMthI bahAra kADhe che. mohanuM sAmrAjya jyAM sudhI ApaNA AtmA para varte che tyAM sudhI yogamArganI chAyA paNa AtmA para paDI zake evuM nathI. bhagavAnanI dezanA navanikSepAdinA nirUpaNa dvArA AtmAdi tattvonI siddhine karAvI Ape che mATe te SaTu (cha) mahinAnI bhUkha-tarasane zamAve che, mAtra devatAI saMgItanA kAraNe nahi ! bhagavAnanI dezanAnA svarUpane jaNAvanArA stavanAdine moTe moTethI lalakAranArA ApaNe e dezanAnA svarUpane yathAsthitapaNe yAda rAkhI ene anurUpa AcaraNa karIe ane arthahIna badhuM AcaraNa dUra karIe to ja ApaNAM pApanuM prakSAlana thaze ne mokSa najIka banaze. paNa A badhuM ApaNe bolIe eTaluM saheluM nathI. dezanAne anurUpa AcaraNane to bAjue rAkhIe, paNa atyAre jinezvara bhagavaMtonI vANIne sAMbhaLavA ke samajavA paNa keTalA rAjI ? vyAkhyAnamAM jo AtmAnI pariNAmitA ke apariNAmitAnI vAto Ave to te keTalA zrotAne game ? evI vAto karanArA vatAnuM vyAkhyAna jAme kharuM ? pariNAmI AtmA eTale zuM. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apariNAmI AtmA eTale zuM, AtmAne pariNAmI mAnIe to zuM lAbha thAya, ane pariNAmI na mAnIe to zuM vAMdho Ave... e jANavAnuM, samajavAnuM ApaNane mana kharuM ? nahi ne ? kAraNa ke te mATe to zAstrano abhyAsa karavo paDe. zAstramAM to na nikSepo ne samabhaMgInI vAto Ave. te samajavA mATe manane ekAgra karavuM paDe, kAyAne sthira karavI paDe, mAthuM ThekANe rAkhavuM paDe ne bIjuM badhuM ja bhUlI javuM paDe - e badhuM ApaNane pAlave ? ApaNe to 'kAmavALA' mANasa ne ? zAstrone sAMbhaLavA ke samajavA sivAyanAM bIjAM ghaNAM kAmo karavAmAM ApaNe bAkI che, mATe teno samaya kyAMthI maLe ? ApaNAM kAmonI roja ciMtA karanArA ApaNe, 'mAre mokSe javAnuM bAkI che' evI ciMtA kayA divase karI ? ekavAra paNa evI ciMtA thaI hota to bhaNavAno vicAra Avata ! kevaLajJAnInA zAsanamAM janmelA ane potAne dharmI kahevaDAvanArA ApaNe, kevaLaprarUpita dharmazAstronuM jJAna meLavavA ApaNI jiMdagImAM keTalo puruSArtha karyo ? hajI paNa eTalI taiyArI kharI ke jeTalI jiMdagI bAkI che temAM paNa jeTaluM pamAya eTaluM tattvajJAna pAmIne ja javuM che ? bhagavAnanI dezanA navanikSepAgarbhita hoya ane ApaNane zAstra bhaNatAM bhaNatAM paNa na nikSepAnI vAto Ave to mAthuM bhamavA mAMDe - e kema cAle ? vikathAmAM divaso pasAra karavAne badale satkathAmAM divaso pasAra kare to jJAna sArAmAM sAruM prApta karI zakAya. je kALano prabhAva kahetA ho to, te to badhA upara paDe ne ? badhAne ja jJAnano abhAva thAya. jyAre A kALamAM to ghaNAM sAdhu-sAdhvI sArAmAM sAruM jJAna pAmI cUkyAM che. jIvanI yogyatAnA kAraNe ke prayatnanA abhAvamAM koI jJAna na pAmyA hoya tyAM kALano prabhAva na manAya. paheluM saMghayaNa, cauda pUrvanuM jJAna, kSAyika samyakatva vagere na maLe emAM cokkasa kALano prabhAva che. paNa jeTaluM jJAna A kALamAM vidyamAna che teTaluM paNa jo na maLyuM hoya to temAM kALano prabhAva nathI, na bhaNavAnI vRttino ja prabhAva che ! jJAnanuM arthapaNuM jAge to na samajAvA chatAM AnaMda Ave ane e AnaMdane laIne ja pravRtti kyAre paNa chUTe nahi. ahIM thoDuM upayogapUrvaka sAMbhaLe to na samajAya evuM kazuM nathI. yoga, phaLanI siddhi tyAre ja karAve ke jyAre te uttama pAtramAM hoya. pAtra zuddha hoya to ja AdheyanI rakSA thaI zake. mATe yoganA pAtranI zuddhine sauthI pahelAM vicAravAnI. evA suMdara pAtramAM rAkhelI vastu paNa suMdara hovI joIe. mATe yoganA pAtranI zuddhi pachI yoganA svarUpanI zuddhi vicAravAnI. ane suMdara pAtramAM rahelI suMdara vastu paNa jo suMdara phaLane ApanArI hoya to ja tenI kiMmata. mATe viSaya ane svarUpa pachI yoganA phaLanI zuddhine vicAravAnI. pariNAmI AtmA e yogano viSaya che. sarva padArthomAM ucita pravRtti karavI e yoganuM svarUpa che ne sakala doSonI hAni ane sakala guNonI pUrNatArUpe mokSa e yoganuM phaLa che. traNamAMthI eka paNa tattva jo vikRta thAya to bIjuM badhAM ja tattvo vikRta thaI jAya. dALamAM mAtra mIThuM vadhAre paDe to mIThuM nakAmuM gayuM kahevAya ke AkhI dALa bagaDI kahevAya ? eka vastumAM pheraphAra thAya to samasta vastu nakAmI jAya. mATe darekanI zuddhi vicAravAnI. temAM sauthI pahelI viSayazuddhimAM ApaNe joyuM ke AtmA pariNAmI hoya to ja yoganuM pAtra banI zake. samaye samaye vastunA svarUpamAM pheraphAra thavo tenuM nAma pariNAmitA. pratyeka samayamAM AtmAnI je parivartanazIla avasthA, e ja AtmAnI pariNAmitA. AtmA, tasvarUpe (AtmadravyarUpe) eka ja sarakho hovA chatAM paNa AtmAnI pUrvAvasthA ane uttarAvasthAmAM je vilakSaNatA anubhavAya che te AtmAnI pariNAmitAnA kAraNe che. pUrve je AtmA sukhano anubhava karato hoya te ja AtmA bIjI kSaNe (uttarakSaNe) du:khane anubhave che. A vastu ApaNA anubhava bahAranI nathI. je AtmAnA svarUpamAM pheraphAra ja na thato hoya to sukhI AtmA kAyama mATe sukhane ja anubhave ane duHkhI kAyama du:khI ja rahe, paraMtu AvuM to nathI banatuM. mATe nakkI ja che ke AtmA pariNAmI che. jeo AtmAne apariNAmI mAne che teo eka ja AtmAnA sukhadu:khanA anubhavane saMgata nahi karI zake. kAraNa ke AtmA kAyama mATe eka ja avasthAmAM rahe che - evuM mAnavuM te AtmAnI apariNAmitA kahevAya. talanA photarAnA trIjA bhAga jeTaluM paNa parAvartana vastusvarUpamAM na Ave tenuM nAma apariNAmitA. ghaNA darzanakAro AtmAne Avo apariNAmI mAne che. temanA mate AtmA kAyama mATe zuddha, buddha, niraMjana, nirAkAra che. teo AtmAne ekAnta zuddha buddha niraMjana nirAkAra mAne che, tethI temanI vAta saMgata thatI nathI. Azaya e che ke zuddha eTale kevala - ekalo AtmA. rAgAdi doSathI sahita na hoya te AtmA zuddha kahevAya, paraMtu guNathI paNa sahita na hoya te zuddha na kahevAya. ajJAnarahita AtmA buddha kahevAya che, jJAnathI paNa rahita hoya te buddha na kahevAya. saMsArasaMbaMdhI koI raMga na lAge te niraMjana kahevAya, dharmano paNa raMga na lAge te niraMjana na kahevAya. tema ja Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanA AkArane dhAraNa na kare te nirAkAra kahevAya, jJAnanA paNa AkAra dhAraNa na kare te nirAkAra na kahevAya. tethI AtmAmAM zuddhatA vagere dharmo paNa amuka apekSAe ghaTe che, sarvathA nahi. chatAM AtmAne sarva prakAre ekAnta zuddha buddha niraMjana nirAkAra mAnI laIe to jJAnAdithI paNa rahita evo AtmA mAnavo paDaze - eTale ke AtmAnuM astitva ja nahi rahe ane A doSane TALavA mATe, 'AtmA doSarahitapaNe ja zuddha che, guNarahitapaNe nahi...' ityAdi je bolavA jAya to anyadarzanakArano ekAntavAda ja UDI jaze. kAraNa ke A rIte amuka apekSAe dharma ghaTe paNa amuka apekSAe dharma nuM ghaTe..' AvuM to anekAntavAdI ja bolI ke mAnI zake. mATe anyadarzanamAM jaNAvelI avasthA paNa syAdvAdamate ja ghaTI zake che. ekAntavAdane mAnanArA potAnA darzanamAM batAvelA padArthone paNa saMgata karavA samartha nathI. te mATe paNa temane svAduvAdano ja Azaro levo paDe che. e ja rIte AtmA, AtmadravyarUpe apariNAmI hovA chatAM sukhI ke du:khIrUpe pariNAmI paNa che. chatAM AtmAne ekAnta apariNAmI mAnavAmAM Ave ane kAyama mATe zuddha ja mAnI laIe to AtmAno karma sAthe yoga ja nahi saMbhavI zake ane je karma sAthe saMyoga na thAya to AtmAno saMsAra paNa nahi ghaTe. je AtmAno saMsAra ja na hoya tene saMsArathI mukta thavAnuM paNa nahi rahe. tethI aMte muktinA upAya tarIke karelI samasta yogazAstronI racanA paNa nirarthaka jaze. AthI spaSTa che ke AtmAnA svarUpamAM pheraphAra thAya che e mAnyo vagara cAle evuM nathI. ane e ja AtmAnI pariNAmitA che. AtmA asaMkhya pradezamAM paNa rahe che ne saMpUrNa lokAkAzamAM paNa rahe che. AmAM manuSyarUpe paNa hoya, devarUpe paNa hoya, tiryaMcarUpe paNa hoya ne nArakarUpe paNa hoya. eka manuSyabhavamAM paNa bAlyAvasthA, yuvAvasthA, vRddhAvasthA vagere aneka avasthAone eka ja AtmA anubhave che mATe AtmA pariNAmI che. AtmA zuddha buddha che tenI nA nahi, paNa e mokSamAM gayA pachI. te pahelAM to te azuddha che abuddha che, aMjanayukta che ne sAkAra che. azuddha ja zuddha thAya che, abuddha ja buddha thAya che. saMsArI ja mukta thAya che. A rIte pUrvAvasthAthI vilakSaNa evI uttarAvasthA eka ja AtmAmAM hovAthI AtmA pariNAmI che ane e pUrvAvasthAmAMthI uttarAvasthAmAM javA mATe sakala yogazAstronI racanA che. mATe pariNAmI AtmArUpa viSayamAM ja yoga Take che. A rIte AtmAnI pariNAmitA je siddha thaI jAya to ja AtmA sivAyanAM bIjAM paNa tattvo ghaTI zake che. AtmA pariNAmI che mATe ja tenI sAthe dUdha ane pANInI jema, loha ane agninI jema - ekameka thavArUpe karmano saMyoga thAya che. AtmAno havA sAthe paNa saMbaMdha thAya che chatAM tenI sAthe ekameka thavA rUpa saMyoga nathI thato. kAraNa ke AtmAmAM karmane ja grahaNa karavAno svabhAva che, havAne nahi. Ane AtmAno grAhaka svabhAva kahevAya che. ane karmano (kArmaNavargaNAnAM pudgalono) AtmA vaDe grahaNa thavAno svabhAva che tene karmano grAhyasvabhAva kahevAya che. karmanA ane AtmAnA A grAhya-grAhaka svabhAvanA kAraNe ja AtmA karma bAMdhe che ane anAdi kALathI saMsAramAM bhaTake che. AtmAnI A karmagrahaNanI yogyatA nAza pAme to ja AtmAno mokSa thAya. grAhakanI yogyatA nAza pAme to grAhyanI yogyatA paNa nAza pAmavAnI ja. tamAre tyAM paNa zuM cAle che ? je mAlanI mAMga ghaTI jAya, jenA gharAka baMdha thaI jAya e mAla bajAramAM maLe ke tenI utpAdaka kaMpanIone paNa tALAM devAya ? amAre tyAM paNa evuM ja che. AtmAnI grAhakatA gayA pachI karmanI grAhyatA kyAM sudhI ke ? ApaNo svabhAva ja sudharI jAya to bIjAno svabhAva sudhAravAnI jarUra ja nahi paDe. eno svabhAva enI meLe ja sudharI jaze ane kadAca bIjAno svabhAva paNa na sudhare toya ApaNane to eno svabhAva nahi naDe. AtmAmAMthI ekavAra karmabaMdhanI yogyatA TaLI eTale karma koI paNa rIte AtmAne vaLagatuM nathI. karmano grAhya svabhAva hovA chatAM, te AtmA mATe to karmano grAhya svabhAva nAza pAmI ja jAya che. mokSe javA mATe sauthI pahelAM karmabaMdhanI yogyatA TaLe evo puruSArtha karavAnI jarUra che. bhavyatva eTale siddhigamanI yogyatA ane siddhigamananI yogyatA eTale karmabaMdha TALavAnI yogyatA. e yogyatA keLavavA pahelAM yoganA svarUpanI zuddhi vicAravI paDaze. koI paNa sthAne AjJAno bAdha na Ave e rIte aucityapUrvaka pravRtti karavI e yoganuM svarUpa che. yoga jJAna ane kriyA svarUpa che. kriyA jema phaLane sAdhI na Ape to nakAmI gaNAya che tema jJAna paNa prayojanane siddha na karI Ape to nakAmuM che. nizcayanayanuM jJAna karyuM ? arthakriyAkArI hoya che. zAstranAM pAnAM e jJAna nathI ane abhavyanI kriyA (bAhyakriyA) e kriyA nathI. kartavyatAnuM jJAna e jJAna ane kartavyatAno adhyavasAya e kriyA. 'saMsArathI bhAgI chUTavA ane mokSamAM javA mATe Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavuM joIe' evA prakAranA kartavyane jANavAno pariNAma tene jJAna kahevAya, mAtra jANavuM te jJAna nahi, ane evuM jJAna maLyA pachI e dareka upAyone sevavAno adhyavasAya tene kriyA kahevAya, mAtra karavuM te kriyA nahi. bAhyakriyA(dravyakriyA)mAM paNa pradhAnatA tyAre ja Ave ke jyAre temAM kartavyatAno adhyavasAya pragaTAvavAnuM mana hoya. jJAna ane kriyA : bethI mokSa thAya che - ema bolavAnuM. paraMtu temAM kriyAthI ekalI bAhya kyiA nahi levAnI. kriyAno adhyavasAya e ja moTAmAM moTI kriyA. kartavyatAnA adhyavasAya vagaranI ekalI kriyAthI jo mokSa thato hoya to abhavyane mokSamAM mokalI ApavA paDaze ane bharata mahArAja, pRthvIcaMdra guNasAgara... e badhAne mokSamAMthI pAchA bolAvavA paDaze. taMduliyA malyane karma vaLage ne bharata mahArAjAne na vaLage !... kaMI samajAya che ? haiyuM vAMcavAnI tAkAta na hoya tyAM sudhI moDhA para paTTI mAravAnI. zAstro vAMcavAnI yogyatA nahi pragaTe tyAM sudhI haiyAM vAMcavAnI paNa yogyatA nahi Ave. AtmAnA, karmanA ane yoganA svarUpane je jANe tenI javAbadArI ghaNI vadhe che. kevala bAhya kriyAnA AdhAre phaLanuM mApa to tame vyavahAramAM ya nathI kADhatA ! tiraskArathI jamavA Ape to gaLe Utare ke premathI pIrase to ? kema ? ApaNe to peTa bharavAthI kAma, emAM bhAvanI zI jarUra ? prasannacitte khAya to khAdhelAnuM lohI thAya ne jIva bALIne khAya to hoya e paNa lohI baLI jAya - barAbara ne ? khAvA mATe paNa jemane bhAvanI - premanI apekSA che tevAo koI paNa jAtano bhAva ke prIti keLavyA vagara ahIM kriyAo karye rAkhe tene yoga phaLe kyAMthI ? bAhya kriyA jema mokSanuM kAraNa nathI tema koruM jJAna paNa mokSanuM kAraNa nathI. abhavyane nava pUrvanuM jJAna paNa kevaLajJAna na apAve ane mApatuSamunine eke pUrvanuM jJAna nahi chatAM kevaLajJAna maLe ! mokSasAdhaka zuM ne mokSabAdhaka zuM eno nizcaya kyAM vagara game teTaluM bhaNe ke game teTalI kriyA kare, tevAno nistAra na thAya. je karmane majabUta banAve evuM jJAna hoya ke kriyA te mokSabAdhaka che ane je karmane durbala banAve te jJAna ane kriyA mokSasAdhaka che. pApanI kriyA karavAthI mukti nathI aTakatI, dharmanI kriyA karavAthI saMsAra chUTI jato nathI. pApanI upAdeyabuddhithI mukti aTake che ane pApane heya mAnavAthI saMsAra chUTe che. pApanI kriyA hoya ke dharmanI, pApanI upAdeyatA je hoya to e kriyA karmane majabUta ja karavAnI ne saMsArane vadhAravAnI ja. pApamAM heyabuddhi Ave eTale karma durbala banavA mAMDe. pApanI upAdeyatA saMsAranA sukhanA rAgamAMthI janme che. sukhano rAga paDyo che tyAM sudhI pApamAM heyabuddhi jAgavAnI ja nathI. A sukhano rAga yogamArgano moTAmAM moTo zatru che. mokSe laI jAya evAM jJAna-kriyAne AvavA ja na de ane maLelA puSkaLa jJAnane tema ja AtmasAt thayelI kriyAone paNa mokSabAdhaka banAve evo A saMsAranA sukhano rAga che. yoganA viSaya-svarUpa-phalanI zuddhine samajavA mATe A badhI vastu khUba ja dhyAnapUrvaka vicAravAnI jarUra che. AvI vicAraNA bIjAne najara sAme rAkhIne nahi, potAnA AtmAne anulakSIne karavAnI che. bhagavAnanuM zAsana darpaNajevuM che. emAM ApaNe ApaNA potAnA AtmAnuM darzana karavAnuM che. sakala yogadarzanakAronI mAnyatA paNa vastutattvane samajavApUratI vicAravAnI che, 'zAstrakAro Ama kahe che ne badhA Ama kare che.' evuM kahevA mATe nahi. 'zAstrakAro Ama kahe che ne huM Ama karuM chuM' evI ciMtA jene thAya e ja zAstro bhaNavA ke sAMbhaLavA mATe yogya che. sakaladarzanakAro je yogane mokSanA hetu tarIke batAve che e yoga mokSasAdhaka kaI rIte bane che - e vicAratAM ApaNe joI AvyA ke jo AtmAne pariNAmInityAnitya nuM mAnIe to ucitapravRttirUpe yoga emAM TakI na zake. je yoga yogya pAtramAM na hoya ane je yoganuM svarUpa zuddha na hoya te yoga mokSarUpa phaLane sAdhI ApavA samartha nathI banI zakato. alaMkAra zarIranI zobhA vadhAre, paNa kyAre ? jyAre alaMkArane paheranAra kadarUpo na hoya ane e alaMkAra yathAsthAne dhAraNa kare to. je pote kadarUpo hoya enI zobhA alaMkArathI na vadhe. te ja rIte rUpavAna paNa paganuM alaMkAra mAthe dhAraNa kare to teya hAMsIpAtra ja bane. pAtra ane svarUpanI sAthe phalanI zuddhi paNa eTalI ja Avazyaka che. viSaya ane svarUpathI zuddha vastu, mukhya phaLane ApanArI hoya to tenI lazuddhi manAya. loko sAdhanamAM pravRtti mukhya phaLane pAmavA mATe karatA hoya che. gauNa phaLa siddha thatuM hovA chatAM gauNa phaLa mATe koI pravRtti nathI karatuM. jamatI vakhate svAda paNa Ave chatAM loko rasoI zenA mATe kare che - peTa bharavA ke svAda levA ? je khAvAthI svAda Ave paNa peTa na bharAya tene rasoI kahevAya ? khetI karatAM ghAsa paNa Uge chatAM khetI ghAsa mATe karAya che ke anAja mATe ? jemAM mAtra ghAsa uge ane anAja na pAke tene khetI kahevAya ? e ja rIte alaMkAranA paNa be phaLa manAya che : eka to zarIranI zobhA ane bIjuM ApattimAM nirvAha. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tame alaMkAra zenA mATe rAkho cho ? mAtra zobhA vadhAravA ke Apatti vakhate vecIne nirvAha paNa thaI zake - e mATe ? tame vANiyA cho ne ? tame kevA alaMkAro rAkhavAnuM pasaMda karo ? mAtra zarIrazobhA mATe to banAvaTI alaMkAra paNa cAle ne bhADAnA alaMkAra paNa cAle. paNa e bhADAnA ke banAvaTI alaMkAra Apatti vakhate kAma lAge ? nahi ne ? e ja rIte ahIM paNa anyayogadarzanakAronI mokSasAdhakatAnI vAto bhADAnA alaMkAra jevI che. e vAtothI mAtra temanAM zAstro zobhe, paNa evAM zAstronA AdhAre Aja sudhI koI AtmA saMsArarUpI mahAApattimAMthI pAra pAmIne mokSe gayo nathI ane jaze paNa nahi. anya darzanakArone tyAM mokSanI vAto maLe che paNa mokSa nathI maLato - e samajAvavA mATe ja sarvadarzanagrAhya evA paNa A graMthamAM te te darzananI asaMgatio batAvavAnuM kAma have graMthakArazrI AgaLanI gAthAothI kare che. zAsakAronI A eka vizeSatA che ke sarvadarzanano grAhya graMtha banAvatA jAya ane emAM te te darzananI kSatio batAvavAnuM paNa kAma kare. ApaNane e phAve ? je tattva pAmelo hoya tene tattva kevI rIte pamADavuM e AvaDe. madhyasthatA tattva pAmatI vakhate rAkhavAnI hoya, tattva pamADatI vakhate nahi nyAyAdhIza kevA hoya ? pahelA madhyasthatA rAkhe ne pachI dhIre dhIre cukAdo Ape - e cukAdAmAM badhAne sAcA kahe ? badhAnI vAta sAcI mAnanAro nyAyAdhIza banI zake ? dasa khoTAnI vAta khoTI che ane eka sAcAnI vAta sAcI che - ema kahevAnI hiMmata jenI hoya te ja nyAyAdhIza thaI zake. vastusthitine jANavA mATe nyAyAdhIza vAta badhAnI sAMbhaLe paNa jyAre cukAdo ApavAno vakhata Ave tyAre 'badhA potapotAnI apekSAe sAcA che" ema kahe ke ekapakSI cukAdo Ape ?... satyapakSanA sthApana mATe asatpakSanuM nirAkaraNa paNa karavuM ja paDe. e AzayathI ja ahIM yoganA viSayAdinI zuddhinI vicAraNAmAM svapakSanuM sthApana karavA sAthe anya pakSonA nirAkaraNIya padArtho upara paNa thoDo vicAra karavAmAM Avyo che. badhA darzanakAro mokSane mAne che mATe ja temanA mata para vicAraNA karavI che. bAkI to jeo AtmAne paNa na mAnatA hoya tevAnI to vAta ja karavI nathI. mokSanI IcchA hovA chatAM jeo mokSanA ane mokSamArganA vAstavika svarUpane jANatA nathI teo mATe ja ATalo prayAsa che. yogamArganI sAdhanAmAM mokSanI IcchAnuM prAdhAnya che - enI nA nahi paraMtu sAthe sanmArganI prApti paNa eTalI ja mahattvanI che. ajJAnanA kAraNe; mokSanI IcchAthI game tyAM - game te ArAdhanA kare to tethI mokSabAdhaka sAmagrIno bAdha thAya che - e kharuM. parantu mAtra bAdhakanA nAzathI kAryasiddhi thatI nathI. kAraNasAmagrImAM bAdhakano abhAva upayogI hovA chatAM mAtra teTalAthI nitAra thato nathI. sAthe sAdhakasAmagrIno yoga hoya to ja kArya siddha thAya. bAdhakano abhAva to sahakArI kAraNa che - prayojaka che. ghaNI vAra to sAdhaka sAmagrI jo balavAna hoya to te ja bAdhakano nAza paNa karI Ape che. mATe mokSabAdhakanA nArA sAthe mokSasAdhakanI prApti paNa thAya - e rIte puruSArtha karavAnI jarUra che. mokSasAdhaka sAmagrI mATe; mAtra mokSanI IcchAthI vistAra nahi thAya : sAthe mokSamArganuM yathArthajJAna karAvanAra sadaguru bhagavantano yoga paNa joIze. saddaguru bhagavantanA yoge - ajJAnarUpI aMdhakAra dUra thavAthI tattvaprakAzanI prApti thAya che, sanmArganuM jJAna thAya che. A anAdi saMsAramAM anAdikALathI bhamatAM bhamatAM jIvane karmalaghutA ane kAMIka ujvaLa bhavitavyatAnA yoge thayelI mokSanI IcchA saddaguru bhagavaMtanA samAgamathI ja phaLIbhUta thAya che. ghaNA jIvo evA che ke jemane mokSanI icchA thayA pachI paNa suguruno yoga na thavAthI e IcchA paripUrNa banI zakatI nathI. UlaTuM ghaNI vAra to kuguruno yoga thavAthI, pragaTa thayelI mokSanI IcchA paNa bAdhita koTinI banI jAya che ane lAMbA kALe thayelI karmalaghutA paNa aMte saMsAravRddhinuM kAraNa bane che. AthI ja zAstramAM yogAvaMcakyogane (sugurubhagavaMtanA yogane) mokSaprAtinA prathama aMga tarIke varNavyo che. mokSanI IcchA e mokSaprAptinuM bIja che - e kharuM, paraMtu bIja yogya kSetrAdinuM saMnidhAna pAmIne ja phaLarUpe pariNamavA samartha bane che. nahi to koThImAM ja paDyuM paDyuM e bIja saDI jAya athavA to ukhara bhUmimAM vAveluM - akALe vAveluM te bIja nakAmuM jAya ne mahenata mAthe paDe. tema suguruno yoga thayA vinA mokSanI IcchA mokSe pahoMcADavA samartha banatI nathI. mokSanI IcchAno vikAsa ane paripUrNatA, suguranA yoge sanmArganI prApti thavAthI ja thAya che. mokSanI IcchA e to yogamArganI yogyatArUpa che, yoganI sAdhanAnI zarUAta suguru bhagavaMtanA samAgama-nizrAthI thAya che. sugurunA yoge jIvane AtmAdi tattvonuM pAramArthika jJAna thAya che ane keme karIne viSaya, svarUpa ane anubaMdhathI zuddha evA yogamArgane pAmIne jIva paramapadane prApta kare che. sugurunA yoge, yoganI je viSayAdizuddhinuM jJAna thAya che te ApaNe Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnyathI joI AvyA. have graMthakArazrI yoganI viSayAdizuddhine jaNAvIne anya darzanakAronA yoganI viSayAdizuddhi kaI rIte ghaTatI nathI, ityAdi vicAraNA AgaLanI gAthAothI kare che : te ApaNe joIe : temAM pahelAM yoganA viSayanI (pAtranI) zuddhine chaThThI gAthAthI jaNAve che AtmA tadanyayogAtsaMsArI tadviyogataH / sa eva mukta etau ca tatsvAbhAvyAttayostathA || 6 || AtmA, potAnAthI bhinna evA karmanA saMyoganA kAraNe saMsArI kahevAya che ane te karmano viyoga thavAthI te ja AtmA mukta thAya che. AtmAnI sAthe thato karmano saMyoga AtmAne saMsArI banAvavAnA svabhAvavALo che ane karmano (sarvathA) viyoga AtmAne mukta banAvavAnA svabhAvavALo che. A rIte AtmA sAthe thanAra karmano saMyoga ane karmano viyoga : e baMnne tevA prakAranA svabhAvavALA hovAthI AtmAno saMsAra ane mokSa ghaTe che. Azaya e che ke anAdikALathI AtmAno karmanI sAthe saMyoga hovAthI te cAra gatirUpa saMsAramAM bhaTakyA kare che. karmayukta AtmAno karmane grahaNa karavAno svabhAva hovAthI ja te saMsArI che ane karmano paNa tevA karmasahita AtmAne vaLagavAno svabhAva hovAthI te karma AtmAne saMsArI banAve che. jyAre suguru bhagavaMtanA yoge AtmAne potAnA zuddha svabhAvanuM ane karmanI vibhAvadazAnuM tAttvika jJAna thAya che tyAre te karmanA saMyogane TALavA mATe ane karmanA sarvathA viyogane prApta karavA mATe yoganI sAdhanAne svIkAre che. e sAdhanAnA yoge karmano sarvathA viyoga thavAthI e ja AtmA mukta thAya che. saMsAra ane mokSarUpa paryAyane AzrayIne AtmA bhinna hovA chatAM AtmadravyarUpe te eka ja che. je Atmadravya saMsArI che te ja mukta bane che, bIjuM nahi. A rIte AtmA pariNAmI nitya hovAthI ane karmano paNa AtmA para upaghAta-anugraha karavAno svabhAva hovAthI ja; AtmA, teno saMsAra, teno mokSa... vagere tattvo pAramArthika rItie ghaTe che. jeo A rIte AtmAdi tattvono svIkAra nathI karatA, teone tyAM AtmA, eno saMsAra, eno mokSa... vagere tattvo mAtra aupacArika rIte ja ghaTe che, vAstavikapaNe nahi : e jaNAvavA mATe sauprathama sakala yogadarzanakAromAM agresara tarIke gaNAtA sAMkhyadarzana(pAtaMjalayogadarzana)kAranA matane jaNAvavA dvArA tenuM nirAkaraNa karatAM sAtamI gAthAthI graMthakArazrI pharamAve che ke anyato'nugraho'pyatra tatsvAbhAvyanibandhanaH / ato'nyathA tvadaH sarvaM na mukhyamupapadyate // 7 // sAMkhyadarzanamAM prasiddha 'madezAnupradAv yodhaniyamo' A vacananA AdhAre, IzvaranI kRpAnA kAraNe thanAra zuddha jJAnakriyAnI prAptirUpa upakAra paNa ahIM - yoganI vicAraNAmAM, maheza(Izvara)nA anugraha(upakAra)ne yogya evA AtmasvabhAvarUpa kAraNavALo che. jo e rIte AtmAno, IzvaranA anugrahane grahaNa karavAno svabhAva na mAnIe ne mAtra mahezAnugrahanA kAraNe ja badhuM thAya che ema mAnIe to AtmA, AtmAno saMsAra, AtmAno mokSa vagere dareka tattvo paramArthathI nahi ghaTe. koI paNa vastumAM tevA prakAranI yogyatA vinA te te prakAranA kAryanI niSpatti thatI nathI. je rIte kapAsa, svabhAvathI ja ayogya hovAthI lAkSArasAdithI raMgAvA chatAM rAga(raMga)nA AbhAsane ja pAme che, paNa tAttvikarAga(raMga)ne pAmatuM nathI. te rIte ahIM paNa AtmAmAM tevA prakAranI (paramAtmAnA anugrahane jhIlavAnI) yogyatA vagara maheza dvArA karAtA anugrahanigraha paNa tAttvika nahi mAnI zakAya. tethI AtmAno tevo svabhAva mAnavo ja paDaze. ane AtmAno evo svabhAva mAnI lIdhA pachI e svabhAvane laIne ja AtmAnA saMsAra-mokSa ghaTatA hovAthI paramAtmAnI kRpAnI kalpanA karavAnI rahetI nathI. Azaya e che ke sAMkhyadarzanakAro paramAtmAnI kRpAthI ja badhuM thAya che - ema mAne che. IzvaranI mIThI najara thAya to ApaNo mokSa thAya ane IzvaranI mAThI najara thAya to ApaNe saMsAramAM rakhaDIe : AvI teonI mAnyatA che. jyAre graMthakArazrI tenA nirAkaraNamAM jaNAve che ke A saMsArano nAza paramAtmAnI kRpAthI nathI thato, paraMtu svapuruSArthathI thAya che. mAtra e puruSArtha karyA bAda ahaMkAra na AvI jAya e mATe svapuruSArthane gauNa banAvI, potAnI siddhine paramAtmAnI kRpAnuM phaLa mAnavAmAM Ave che. paramAtmAnI kRpA e kAMI tAttvika vastu nathI, aupacArika vastu che. puruSArtha karyA bAda tenA kAraNe ahaMkArAdi doSanI utpatti na thAya e mATe paramAtmAnI kRpAnI kalpanA karavAmAM Ave che. e kalpanA paNa tyAre ja saMgata thaI zake ke jyAre AtmAmAM tAdaza kRpAnI yogyatA hoya. asalamAM ApaNane puruSArtha karavAnuM mana thayuM - e ja paramAtmAnI kRpA che. je AtmA puruSArthano Adara kare te ja kRpAne yogya banI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zake. AtmAno puruSArtha karavAno svabhAva e ja paramAtmakRpAnI yogyatA che. puruSArtha karavAnA svabhAvanA kAraNe ja paramAtmakRpA phaLe che. evo svabhAva na hoya to kRpA kazuM karatI nathI. chatAMya paramAtmAnI kRpA mAtrathI ja mokSa thAya che - evuM mAnavAmAM Ave to puruSArthane radiyo apAI jAya. je puruSArthanA pAyA para AtmAno vikAsakrama goThavAyelo che te puruSArthane ja jo radiyo apAya to AtmAnA vikAsano koI mArga ja nahi rahe. caude guNaThANA puruSArthanA pAyA para maMDAyelA che. te te guNanI siddhi e potAnA puruSArthanuM phaLa hovA chatAM ApaNane garva na Ave te mATe kRtajJatA darzAvavA paramAtmAnI kRpA mAnavAnI che, puruSArthano bAdha karavA mATe nahi. ekAnta kRpAne mAne to; ahaMkAra to jAya paNa sAthe puruSArthano paNa bAdha thAya ne tethI kula maLe nahi. bhagavAnanI kRpAthI ja mokSane mAnanArAe, mokSe nahi janArA ayogya AtmAo upara bhagavAne kRpA nahi karyAnuM paNa mAnavuM paDaze ne e rIte bhagavAna pakSapAtI - rAgI ane dveSI hovAnuM paNa mAnavuM paDaze. vAstavamAM AvuM manAya nahi. jyAre puruSArtha karyA pachI kRpAne AgaLa kare to kRtajJatA pragaTe, ahaMbhAva jAya ane mokSa maLyA vagara na rahe. sAMkhyadarzanamAM prasiddha e vacana mAtra ahaMkArane dUra karavAnA tAtparyavALuM hatuM. jyAre e lokoe e vacananA AdhAre puruSArthane dUra karavAnuM kAma karyuM. vastunA paramArtha sudhI pahoMcyA vagara mAtra zabdanA AdhAre artha karanArAonI A ja takalIpha che. je vacana tAranAruM hoya e ja vacana emane mAranAruM banI jAya che. mATe ja ApaNAM zAstromAM kahyuM che ke koI paNa zrata paramArthathI samyaka ke mithyA nathI. samyagdaSTinA hAthamAM je zruta Ave te vyavahArathI mithyAzruta gaNAtuM hovA chatAM samyagdaSTine te samyarUpe ja pariName che. ane mithyAdaSTinA hAthamAM gayeluM samyakazruta paNa mithyArUpe pariName che. tethI zAstronA artha paNa jJAnI sadguru pAse karavA joIe, potAnI buddhithI nahi. te te zAstronA mArgAnusArI artha karavA mATe AlaMbanarUpa banI rahe evo A yogabiMdu grantha che. mAtra zabdanA kAraNe mUMjhAtA jIvone A graMtha upayogI che. vartamAnanA jIvonI eka khAsiyata che ke ghaNA loko kahe - e mAne. eka kahetuM hoya to tenI saMgata vAta paNa na mAne. mATe evA jIvone graMtha upAdeya bane e AzayathI ahIM anyadarzananI vicAraNA karavAmAM AvI che. te te yogazAstronA saMvAdI aMzono svIkAra karavAnI sAthe vastutaH te te granthonA visaMvAdI (asaMgata) padArthonuM nirAkaraNa karavAnuM kAma paNa granthakArazrIe karyuM che. temAM sAMkhyadarzananA, vistArathI khaMDana mATe lagabhaga 25 jeTalI gAthAo phALavI che. e viSayamAM ApaNe joI AvyA ke sAMkhyadarzanakAro ema mAne che ke - paramAtmAnI kRpA thAya to ja mokSano puruSArtha thAya. jyAre zAstrakAra paramarSi pharamAve che ke puruSArtha karavAnA kAraNe ja paramAtmAnI kRpA phaLe che. puruSArthasApekSa paramAtmAnI kRpA phalavatI che : temAM bhagavAnanuM samavasaraNa daSTAMtarUpa che. bhagavAne eka ja sarakhI daSTithI samavasaraNamAM badhAne joyA hatA. chatAM puruSArtha vinAnAne kAMI asara na thaI. prakhara vidvattA hovA chatAM traNaso tresaTha pAMkhaDIone kAMI maLyuM nahi. jeNe jeNe samajavAno puruSArtha karyo te tarI gayA. jeNe jeNe khaMDana karavAnuM kAma karyuM te badhA paramAtmAnI kRpA maLyA pachI paNa DUbI gayA. bhagavAna to ApavAyogya dezanA pahelA ja samavasaraNamAM ApI de che. e dezanA jyAre samajAya ane racI ya tyAre bhagavAnanI kRpA thaI samajavI. megha jema lokonA upakAra mATe varasato nathI chatAM jenuM pAtra chatuM hoya tene te lAbha kare che; tema tIrthaMkara paramAtmA paNa lokonA hita mATe dezanA nathI ApatA; chatAM je te dezanAne jhIle tenuM hita thAya che. jeo pahelI vAra samavasaraNamAM pAmavA mATe AvyA teo pAmI gayA ane bIje divase januM sAcavavA ane navuM meLavavA mATe pAchA AvyA. bhagavAne koIne bolAvyA nathI. devo paNa koIne bolAvatA nathI. bhagavAna jyAre varasIdAna Ape tyAre lokone dAna grahaNa karavA mATe devatAo ghoSaNA kare che ke 'vara vRjuta, vAM vRyta'. paraMtu samavasaraNa mAMDyA pachI devatAo kadI ghoSaNA nathI karatA ke - 'tavaM kRbhuta, tavaM kRyta', kAraNa ke devatAo jANe che ke tattvajJAna e pracAra karavAnI vastu nathI, haiyAmAM utAravAnI vastu che. jene tattvajJAnanI kImata samajAya te tattva pAmavA mATe puruSArtha kare, tattvanA pracAra mATe nahi. tattva pAmavAmAM utAvaLa karavAnI jarUra che, tattvajJAna ApavAmAM utAvaLa karavAnI na hoya. jene arthIpaNuM hoya te sAme thaIne Avaze ja. sAdhupaNAnI maryAdAmAM rahIne je bole te ja sAmAne tattvano bodha karAvI zake. maryAdAnuM atikramaNa na karIe to tamAruM ane amAruM baMnnenuM kalyANa thAya. bhagavAnanI dezanA, bhagavAne pharamAvelI rIte ja ApavAnI, potAne phAve e rIte nahi ! sarvajJane - sarvajJanI AjJAne anusare Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te sarvajJajevuM kAma kare. potAnI buddhi mujaba cAle te 'sudhI' (jJAnI) na kahevAya, mahApuruSonuM anusaraNa kare te sudhI kahevAya. tIrthaMkara paramAtmAnI AjJAne anusaranArA, jeTalAne lAbha karI zake teTalAne; potAnuM AyuSya maryAdita hovAnA kAraNe paramAtmA pote na karI zake. prathama tIrthapatie 84000no uddhAra karyo ane temanI pATa paraMparA asaMkhyAta varSo sudhI cAlI. enuM kAraNa paNa e ja ke e asaMkhyAta pATa sudhI badhA ja, tIrthaMkara paramAtmAnI AjJAne anusaranArA hatA. tIrthaMkara paramAtmAnI AjJAne anusare eno ja puruSArtha phaLe. 'paramAtmAnI kRpAmAtrathI kalyANa nahi thAya, pradhAnatA to puruSArthanI che.' eTaluM mAnavAthI nistAra nahi thAya. e puruSArtha sAcA mArge karavAmAM Ave to ja phaLe. avaLe mArge karelo e ja puruSArtha phUTI nIkaLe. sAdhana, jyAre AbhAsane UbhuM karatuM hoya che tyAre te sAdhanathI kAryasiddhi thatI nathI. avaLA mArgano puruSArtha, mAtra siddhinI sAdhanAno AbhAsa Ubho kare che ane sAdhakane siddhinI najIka na laI jatAM siddhithI dUra kare che. bhagavAne, bIjA AtmAne du:kha na thAya te mATe jAte kaSTa veThavAno mArga batAvyo. te kaSTa paNa Atmahita mATe veThavAnuM kahyuM, parahita mATe nahi. Atmahita mATe du:kha veThavuM e ja sAdhanAmArgano puruSArtha che. vyavahAramAM; kahevAtA thoDA sukha mATe paNa je kaSTa veThavuM paDatuM hoya to mokSanA anaMtasukha mATe to kaMIkagaNuM veThavuM paDaze. jevuM phaLa evuM enuM sAdhana. je mokSamAM bhagavAna gayA te ja mokSamAM amAre javAnuM, je kevaLajJAna bhagavAna pote pAmyA e ja kevaLajJAna amAre paNa joIe. te chatAM bhagavAne sAdhupaNuM pote kevuM pALyuM ane amane kevuM batAvyuM ? anaMtamA bhAge ! e anaMtamA bhAge batAveluM sAdhupaNuM paNa teozrInI AjJA mujabanuM hovAthI sAdhu bhagavantone mokSe pahoMcADe che. chatAM evA sAdhupaNAmAM paNa potAnI anukULatA khAtara bAMdhachoDa karavAnI vAta kare eno vistAra kaI rIte thAya ? bhagavAna du:kha veThI veThIne kevaLajJAna meLave ! ane e bhagavAnanA anuyAyI gaNAtA sAdhako bhagavAna jeTaluM to nahi paNa bhagavAnanI AjJA mujabanuM paNa du:kha veThavAmAM AnAkAnI kare !! AjJA khAtara manane ane buddhine pheravavAnI taiyArI keLavavAne badale potAnI anukULatA khAtara AjJAnusArI anuSThAno ane siddhAnto pheravavAnI ceSTA kare !!! - e keTalI du:khada ane viSama paristhiti che ? AjanA sAdhakonI eka vizeSatA che ke teo potAnI anukULatA khAtara du:kha veThavA taiyAra thAya paNa bIjAnI anukULatA mATe ke AjJA khAtara du:kha veThavAnuM Ave to azakta thaI jAya ! apramatta ane AtmArthI gaNAtA sAdhako paNa potAnA mumukSu ke bhagatanA mamatvane laIne potAnA samayano, svAdhyAyAdino yAvat anukuLatAno paNa bhoga ApavA taiyAra hoya, jyAre sahavartI mATe ke AjJA mATe veThavAnuM Ave to asahanazIlatAne AgaLa kare ! AvAo yoganI sAdhanAmArgamAM praveza paNa kyAMthI pAmI zake ? A badhI viSamatAne TALyA vagara game teTalo puruSArtha karavAmAM Ave - e puruSArtha mokSe to nahi laI jAya UlaTo saMsArane vadhAranAro thaze ! paramAtmAnI kRpAthI ja mokSa mAnanArAnA matanuM nirAkaraNa karavA dvArA je puruSArthavAdanuM sthApana karavuM che te puruSArtha paNa mArgAnusArI hoya to ja te mokSanuM kAraNa bane che : e vastu prasaMgathI ApaNe joI gayA. have pAchA mULa vAta para AvIe. yoganI viSayazuddhine tapAsatAM sAMkhyadarzananI vicAraNA saMkSepathI karI. e ja rIte taiyAyikadarzanakAro paramAtmAnI kRtinA kAraNe mokSa mAne che. teo Ivarane jagatkartA mAne che. paraMtu kRtakRtya evA paramAtmAne karavArUpa koI paNa kRti saMbhavI zakatI nathI. samasta jagatanuM jJAna karavArUpa ja te kRti che. ItyAdirUpe tenuM nirAkaraNa graMthakArazrIe karyuM che. bIjAM paNa darzanonI carcA ahIM karavAmAM AvI che. paraMtu samayanI alpatAnA kAraNe te badhAno vicAra ApaNe karavo nathI. A rIte saMkSepathI yoganI viSayazuddhine vicArI have yoganI svarUpazuddhi joIe. yoganuM svarUpa samajavA mATe pahelAM yoganA bhedo samajavA paDaze. yoganA bhedo samajAvavA dvArA yoganA svarUpane samajAvavA mATe graMthakArazrI 31mI gAthAthI pharamAve che ke adhyAtma bhAvanA dhyAnaM samatA vRttisaMkSayaH / mokSeNa yojanAd yoga eSa zreSTho yathottaram / / 31 / / adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatA ane vRttisaMya : A pAMce mokSanI sAthe joDI ApanAra hovAthI yoga kahevAya che. A adhyAtmAdi yoga yathAkrame, uttarottara vizuddha koTino eTale ke nirapacarita che. adhyAtmanuM kArya bhAvanA che. bhAvanAnuM kArya dhyAna che. dhyAnanuM kArya samatA che ane samatAnuM kArya vRttisaMkSaya che. je guNa, uttaraguNamAM pariNAma na pAme te Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNanI yogamArgamAM koI kiMmata nathI. vyavahAramAM paNa je kAryane karI Ape te ja kAraNanI kiMmata gaNAya che. je kAryane na sAdhI Ape tene kAraNa mAnavAnuM kAma koI karatuM nathI. je pANI bharavA kAma na lAge te ghaDAne loko paNa nakAmo kahe che. tema yogamArgamAM - je, vRttisaMkSayane na lAvI Ape te samatA nakAmI, samatA na lAvI Ape te dhyAna nakAmuM dhyAna na lAvI Ape te bhAvanA zA kAmanI ? ane bhAvanAmAM pariNAma na pAme to te adhyAtma paNa banAvaTI. yoganI sAdhanA adhyAtmathI AraMbhIne vRttisaMkSayamAM virAma pAme che - e ja yoganuM svarUpa che. vastutaH yogamArgano vikAsa guNanI prAsirUpa nathI, paraMtu doSanI nivRttirUpa che. te te guNanA AvAraka evA karmamalano nAza thavAthI guNa pragaTa thAya che, te ja guNaThANAno vikAsa che. guNaThANAno artha eka ja che ke azuddhi dUra karavI. je zuddhi che e to AtmAnI svAbhAvika che, navI nathI meLavavAnI. malanA kSaya para guNaThANAno krama AdhArita che. guNanI prApti para nahi. guNa e meLavavAnI vastu nathI, pragaTa karavAnI vastu che jyAM paNa guNa maLe che evI vAta Ave tyAM te guNanA AvAraka karmano nAza thAya che - ema samajavuM. jema paDado khasavAnA kAraNe paDadA pAchaLa raheluM dazya mAtra pragaTa ja thAya che paNa dazyanuM nirmANa thatuM nathI, tema AvaraNabhUta karmo khase eTale te te guNo pragaTa thAya che. mATe dareka guNaThANe zuM maLe che e nahi jovAnuM, zuM jAya che e jovAnuM. kaI karmaprakRti javAthI kayo guNa pragaTa thAya che - e ja jovAnuM. je malano kSaya adhyAtmanI prApti vakhate thAya che tenA karatAM adhika malakSaya bhAvanAmAM thAya che. ema karatAM aMte sarvathA malakSaya svarUpa vRttisaMkSayanA yoge jIva paramAtmapadane prApta kare che. AthI ja, adhyAtma mokSamAM pahoMcADe ne vRttisaMkSaya mokSamAM pahoMcADe - e be vacce anantA kALano pharaka paNa paDI zake che. kAraNa ke adhyAtma to kiMcit malakSayanA yoge pahelA guNaThANe paNa Ave che, jyAre sarvathA vRttisaMkSaya to caudame guNaThANe Ave che. A adhyAtmAdiyoganA AzayavizeSane laIne eTale ke jIvanI avasthAvizeSane AzrayIne - tAttvika-atAtvika, sAnubaMdha-niranubaMdha, sAsavaanAsave vagere aneka bhedo saMjJAbhedathI yogazAstrakAroe varNavelA che. prasaMgathI te bhedonuM svarUpa sAmAnyathI samajI laIe. je yoga ekamAtra nirvANapadanI abhilASAthI karavAmAM Ave te yoga phaLanI sAthe saMvAdI hovAthI tene nirUpacarita eTale ke tAttvika yoga kahevAya che.ane je yoga mAtra lokanA cittanI ArAdhanA mATe karAya che te yoga phaLanI sAthe visaMvAdI hovAthI upacarita eTale ke atAtvika yoga kahevAya che. mokSa na maLe tyAM sudhI je yoganI paraMparA avicchinnapaNe cAlyA kare te sAnubaMdhayoga ane ekAdavAra prApta thayA pachI paNa je yoganI paraMparA na cAle te niranubaMdha yoga. dIrghakALa sudhI saMsAramAM bhaTakAvanAra karmabaMdha jemAM thAya te sAmravayoga ane tevA prakArano saMsAramAM bhaTakAvanAra karmabaMdha jemAM nathI thato eTale ke ekAda bhavanA Antare je mokSa apAve te anAsavayoga kahevAya che. A rIte saMjJAbhedathI yoganuM svarUpa jaNAvyA bAda AgaLanI gAthAothI yogamAhAbhya, yoganI pUrvasevA, anuSThAnanA prakAra, yoganA adhikArI... vagere aneka viSayo graMthakArazrIe A graMthamAM suMdara rIte varNavyA che. parantu ApaNI pAse samaya maryAdita hovAthI e viSayo carcavAnuM zakya nahi bane. mATe ApaNe vaccenI 800-225 jeTalI gAthAo choDIne prakRta viSayane lagatI eTale ke adhyAtmAdi yoganA svarUpane jaNAvanArI (358 thI 366) gAthAo dvArA A pAMce yoganuM svarUpa chellA cAra divasamAM samajI levuM che. atyAra sudhImAM ApaNe joI AvyA ke yoga konA kAraNe prApta thAya che, konA kAraNe Take che, kaI rIte zuddha thAya che ane kaI rIte mukhya bane che. ApaNe e paNa joI gayA ke dareka darzanakAro mokSa sudhI AtmAno vikAsa batAve che. chatAM temane tyAM Aja sudhI eka paNa AtmA mokSe gayo paNa nathI ane javAno paNa nathI. kAraNa ke jyAM sudhI tathAbhavyatvano paripAka na thAya tyAM sudhI bIjI game teTalI uttama sAmagrI maLe toya te phaLadAyI nIvaDatI nathI. anyadarzananI vAsanAthI vAsita banelAnA tathAbhavyatvano paripAka thayelo na hovAthI temanI pAse jJAna hovA chatAM adhyAtmAdinI tAtvika prApti thatI nathI. jyAre tathAbhavyatvano paripAka thAya tyAre ja pApakarmano tathaprakAre nigama thavAthI zuddhadharmanI arthAt tAttvika adhyAtmAdiyoganI prApti thAya che. tathAbhavyatvanA paripAkanA kAraNe ghaNI vAra jJAna vinA paNa sAco mArga hAthamAM Ave te AMdhaLAne keDI maLyA barAbara che. Ane ja mArgAnusArIpaNuM kahevAya che. joke Avo tathAbhavyatvano paripAka thayA pachI paNa je mArge cAlavAno puruSArtha karavAmAM na Ave to iSTasthAne pahoMcI na zakAya. adhyAtmanI tAttvika prApti thayA pachI puruSArtha karavAmAM na Ave to e adhyAtma krame karIne vRttisaMkSayamAM pariNAma Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAmavA dvArA mokSe pahoMcADavA samartha nahi bane. AthI spaSTa che ke iSTasthAne pahoMcavA mATe mArgAnusArIpaNAnI sAthe puruSArthanI paNa eTalI ja AvazyakatA che. AthI ja mokSanI sAdhanA karanAra cAritrInAM liMgo jaNAvatI vakhate mArgAnusArIpaNAnI sAthe mahAsattvane-puruSArthane paNa jaNAvyo che. A rIte 353mI gAthAmAM cAritrInAM liMgo jaNAvIne e cAritranI prApti thaye chate adhyAtmAdi yoganI saMprApti thAya che. A pramANe prakRtanI sAthe anusaMdhAna karIne 358mI gAthAthI adhyAtmayoganuM svarUpa jaNAve che : aucityAd vRttayuktasya vacanAttattvacintanam / maitryAdisAramatyantamadhyAtmaM tadvido viduH || 358 / / ucitapravRtti karavApUrvaka vratane dhAraNa karanAranuM, maityAdi bhAvanAthI atyanta sArabhUta ane zrI jinezvara bhagavantanA vacanane anurUpa evuM je tattvaciMtana che, te tattvacintanane ja adhyAtmazAstranA jANakAro adhyAtmarUpe jANe che. : ucita pravRtti e adhyAtma nathI, ucita pravRtti karanAranuM tattvaciMtana e adhyAtma che. ApaNe je samUhamAM jIvIe, temAM je je pAtro ApaNA paricayamAM Ave, temanuM yathAyogya bahumAna karavuM, avasare temanuM kAma karI ApavuM, temane anukULa thavAno prayatna karavo tenuM nAma ucita pravRtti. ApaNe je kakSAmAM jIvatA hoIe ene anurUpa pravRtti karavI - te ucita pravRtti. zrAvaka bhUkhyo rahe paNa mAMge nahi, majUrI kare parantu hAtha na laMbAve e zrAvakane ucita pravRtti. jyAre sAdhu bhagavanto bhUkhyA rahe paNa potAne mATe banAvarAve nahi, mArI paNa na kare, maMtrataMtra vagere paNa na kare, bhagavAnanI AjJA mujabanI bhikSA dvArA ja potAno nirvAha calAve - te sAdhu bhagavantane ucita pravRtti. potapotAnI kakSAnuM aucitya cUke te mArga paNa cUkI javAnA. artha-kAmano sarvathA bAdha thAya tevo dharma sAdhubhagavanto kare. arthakAmano sarvathA bhoga levAya tevo dharma zrAvaka na kare. yogazAstramAM jaNAvyuM che ke upAzrayamAM ke derAsaramAM gayA pachI paNa zrAvake samayasara pAchA AvI javAnuM. jo covIse ya kalAka upAzrayamAM besavAnuM ja mana hoya to gRhavAsa choDIne sAdhu thaI javuM, athavA to nivRtta thaI javuM. parantu gRhasthapaNAnA vyavahAramAM jIvavAnuM ane mAthe koI javAbadArI na rAkhavI - e na cAle. maryAdAnuM atikramaNa duniyAnA koI paNa kSetramAM nathI cAlatuM. tema ahIM paNa guNaThANAnA rakSaNa mATe aucityanuM pAlana e sArAmAM sArI vADa che. pahelA guNaThANe mAtApitAdi gurujanonI sevA karavI - e ucitta pravRtti. cothe-pAMcame, deva-guru-sAdharmika vagerenI sevA karavI e ucita pravRtti ane cha-sAtame guNaThANe, guru tathA sahavartInI sevA-bhakti karavI - e ucita pravRtti. gRhastha mATe, mAtApitAno tyAga na karavo ane sevA karavI - e ucita pravRtti. ane sAdhu bhagavanto mAtA-pitAno tyAga kare ane mAtA-pitAnI sevA na kare toya aucityanuM atikramaNa na thAya. gRhastha saMsAra pratye virAgI hoya toya mAtA-pitAnuM aucitya na cUke. mAtA-pitA saMsAranAM kAma kayA kAraNasara kare che - e nathI jovuM, ApaNe temano bhAra haLavo karavo e ja ApaNuM kartavya... A pramANe samajIne saMsAramAM rahelo zrAvaka mAtA-pitAnI bhakti kare. sAheba kahetA ke sAdhu-sAdhvI pAse rahela mumukSu koInA paNa ghera jamavA jAya to tene kAmamAM sahAya karavA lAgI jAya, pApanuM kAma che ema kahIne besI na rahe. AnuM ja nAma aucityanuM sevana. ucitapravRttivALAnuM tattvaciMtana adhyAtma kahevAya che. je ucita pravRtti na kare tene tattvaciMtana karavAno koI adhikAra nathI. ekalI ucitapravRtti e adhyAtma nathI ane ekaluM tattvaciMtana e paNa adhyAtma nathI. adhyAtma e yoga che ane yoga e AtmAnA pariNAma svarUpa che. je kevaLa ciMtana karyA kare ane aucityane cUke - enA haiyAmAM AjJApAlanano pariNAma che - evuM kaI rIte manAya ? jene AjJA pALavI haze teNe ucita pravRtti karyA vinA nistAra nathI. te te guNaThANAnI ucita pravRtti ja AgaLanA guNaThANe laI jAya che. guNasthAnakane vadhArI Ape to to sAruM, parantu te te guNaThANAno bAdha na thAya e rIte jIvavuM - e paNa eka prakAranI ucita pravRtti ja che. ucita pravRtti jema adhyAtmayoga mATe mahattvanI che, tema anucita pravRttine TALavAnuM paNa eTaluM ja Avazyaka che. ApaNo dharma niMdAne pAtra na bane e rIte ucita pravRtti karavI joIe. ApaNane pAmIne ApaNA dharmanI loko niMdA kare to te ApaNI anucita pravRtti che. gRhastho niMdA na kare e mATe kAcA pANImAM paraThavavuM paDe to te paNa ucita pravRtti. te vakhate korAmAM paraThavavAno Agraha rAkhavo e anucitapravRtti che. ajJAna loko TIkA kare to bhale kare, ApaNe je karIe chIe - te barAbara che. AvA prakAranuM 'tattvaciMtana' Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karanAra, adhyAtmayogano adhikArI nathI. ajJAnIone paNa zAsananI apabhrAjanA karavAnuM nimitta na ApavuM - e javAbadArI ApaNI ja che. AvA saMyogomAM ajJAnamUlaka paNa pravRtti nathI karavI ane dharma mAnIne paNa pravRtti nathI karavI. mAtra ApaNA dharmanI niMdA na thAya e rIte vartI levuM - enuM nAma ucita pravRtti. mArganA jJAtA gItArtha gurubhagavanto evA vakhate ucitanuM pravartana karAvavAmAM kacAza na rAkhe. paraMtu nizrAvartI sAdhu-sAdhvIoe evA vakhate 'zemAM virAdhanA ochI ne zemAM vadhAre" teno vicAra karavAnuM bAjue mUkIne gItArthabhagavantanI AjJAne vikalpa karyA vagara svIkArI levI joIe. gurunI AjJAmAM 'paNa' kahIne vikalpa UbhA kare te mumukSu banavA mATe paNa ayogya che. AjJA thatAMnI sAthe tahatti kahIne Ubho thAya - tevAnuM ahIM kAma che. 'paNa' kahIne Ubho rahenAra to anucitapravRttino bhoga banavAno. kAcA pANImAM paraThavavAthI virAdhanA thAya, paNa gItArtha bhagavantanuM na mAnavAmAM ethI ya moTI virAdhanA thAya che... ATaluM mAnavAnI taiyArI hoya tevA ja adhyAtmayoganA adhikArI banI zake. zAstrAnusArI matithI nirNaya levo - e gItArtha mATe ucita pravRtti ane koI paNa jAtanA vikalpa vinA e nirNayano amala karavo te gItArthanizritanI ucitapravRtti. vartamAnamAM ucita pravRtti adazya thatI jAya che, tenuM kAraNa vivekano lopa thato jAya che - te che. vivekanA yoge aucityanuM pAlana thAya che. vivekI je pravRtti kare te ucita ja hoya. viveka cUke te aucitya paNa cUke che. A vivekane dUra karanAra koI hoya to te sukhano rAga ane du:khano dveSa che. du:khano bhaya satAve ane sukhanuM athANuM jAge eTale viveka sauthI pahelAM jAya. ane viveka jAya eTale aucityanuM atikramaNa thavAnuM che. tethI adhyAtmayoga pAmavA mATe sauthI pahelA sukhanA arthapaNA upara kApa mUkavAnI jarUra che. sukha uparathI najara khase e mATe je ciMtana thAya - e ja tattvaciMtana che ane e tattvaciMtanane ja adhyAtma kahevAya. tattva eTale AtmasvarUpa. AtmAnA zuddha svarUpane anurUpa koI paNa ciMtana karavuM te tatvaciMtana. AtmAthI bhinna koInuM ciMtana na karavuM ane AtmAnuM paNa ciMtana IcchA mujaba na karavuM, AjJAnusAre karavuM - paudgalika sukhadu:khanuM ciMtana na karatAM AtmAnA saMsAranI ane mokSanI ciMtA karavI. AtmAnA kSAyikabhAvanA guNonI ciMtA karavAnI. te guNo na maLe tyAM sudhI jyopazamabhAvanA guNanI ciMtA karavAnI ane te paNa na maLe tyAM sudhI prazasta audayikabhAvanI ciMtA paNa karavAnI. jema ke, dIkSA levI che to mAtA-pitAnI vyavasthA mATe kamAvavAnI ciMtA - e prazasta audayikabhAvanI ciMtA che. duniyAnAM paugalika sukha-duHkha-guNo vibhAvadazAnAM che, mATe tenI ciMtA nathI karavI. paugalika sukha kema Ave ane du:kha kema jAya - enI ciMtA e tattvaciMtA nathI. sukhano rAga ane du:khano dveSa : baMnne kema jAya - tenI ciMtA e tattvaciMtA che. paulika sukhadu:khanI ciMtA paNa adhyAtma tarIke gaNAtI nathI, jyAre vartamAnamAM AcAryanI kakSA sudhI pahoMcelA sAdhuo ke jeo adhyAtmanA paramayogI gaNAya tevAo paNa paryAvaraNanA nAme gRhasthanA khAvApIvAnI ane paheravA-oDhavAnI ciMtA karavA mAMDyA che. potAnA sAdhupaNAnA saMskArano paNa bhoga ApIne temaNe 'AryasaMskRtinI rakSAnuM kArya zarU karyuM che. AryasaMskRti ane jainasaMskRtinA bhedane paNa nahi jANanArA saMskRtinI rakSA karavA nIkaLyA che. khAvA-pIvAnI ciMtA karavAnuM kAma jainasaMskRtinuM nathI, AryasaMskRtinuM che. jainasaMskRti to khAvA-pIvAnuM choDAvavAnI vAta kare. zuddha AhAranI cintA ApaNe tyAM na zobhe, AhAra kema chUTe - enI ciMtA ApaNe tyAM hoya. 'davA levI - e paNa doSa che' evuM samajanArA sAdhu bhagavanto jarUra paDe to davA le e bane, paraMtu 'A davA nirdoSa che'... evI jAherAta na kare. cikitsA karAvavAnI icchAne paNa pApa mAnanAro jaina sAdhuo nirdoSa cikitsAno pracAra kaI rIte karI zake ? AvA AvA 'adhyAtmayogIo'thI sAvadha rahevAnI jarUra che. AvAonA ciMtanane adhyAtma mAnavAnI bhUla na karI besIe eTalApUratI A vAta che. bAkI ApaNI to mULa vAta e che ke, A saMsArano uccheda kaI rIte thAya ane zubhAzubha karmamAtrathI mArA AtmAno mokSa kaI rIte thAya : evI ciMtA jenA mULamAM hoya tevA ciMtanane ja adhyAtma kahevAya che ane AvuM ciMtana paNa ucita pravRtti karanAranuM hoya to ja te adhyAtma kahevAya. ucita pravRttinA yoge ja AtmapariNatinI prApti paNa thAya che ane rakSA paNa thAya che. jeo ucita vartana nathI karatA temane guNaThANAnI jarUra ja nathI - ema kahevuM paDe. ane guNaThANuM pAmyA pachI paNa jeo svaguNane ucita vartana na kare teone guNaThANAnI kiMmata ja samajAI nathI - ema mAnavuM paDe. guNaThANAnI rakSA ane vRddhi guNaThANAne ucita pravRtti karyA vinA na thAya. paraMtu viSamatA e che ke Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNa pAmyA pachI guNane TakAvavA mATe zuM karavuM joIe - eno Aje lagabhaga vicAra ja nathI. guNa pAmavAnI ke nAno paNa guNa TakAvavAnI jene paDI nathI, tenA ciMtanamAM zo bhalIvAra AvavAno ? guNanuM arthIpaNuM jAge pachI ja sAcuM tattvaciMtana thAya. pApanAM sAdhana kyAM ane nirjarAnAM sAdhana kayAM enI vicAraNA te tattvaciMtana. pApa karavAnA vicAra e tattvaciMtana nahi ane nirjarA na thAya evuM ciMtana paNa tattvaciMtana nahi. pApathI dUra thavA mATe ane nirjarA karavA mATenA jeTalA paNa vicAra karavA tenuM nAma tattvaciMtana, mokSamArgamAM vidanabhUta na bane - evuM ciMtana te tattvaciMtana. TUMkamAM, bhagavAnanI AratAnA pAlana mATe je kAMI vicAravuM tenuM nAma tattvacintana. tattvaciMtana sAthenuM ucitavarNana hoya to ja tene yoga kahevAya. guNasthAnakanuM atikramaNa na kare, chatAM sAthe koI paNa jAtanI kriyA na kare topaNa adhyAtmayoga na Ave. kriyA kadAca na karI zake - e bane parantu kriyAnuM arthIpaNuM paNa na hoya to adhyAtma na ja Ave. kriyAnuM arthIpaNuM e moTAmAM moTI kriyA che. ekalI kriyA karyA kare ane kriyAno arthI na hoya to te banAvaTI yogI che, ane ekaluM ciMtana karyA kare ane kriyAno arthI na hoya to te paNa banAvaTI yogI che. kriyAno arthI ja sAco yogI che - te jaNAvavA mATe mULamAM 'vicAr vRsaMyup:' A pramANe pATha che. kriyA na karato hoya eTalAmAtrathI ja kriyAnuM athANuM nathI - evuM mAnavAnI bhUla na karavI. pAMgaLo mANasa ke je potAnI meLe eka DagaluM paNa cAlI zakato nathI tevo mANasa je AgamAM baLato hoya to tyAre tene AgamAMthI bhAgI chUTavAnuM mana hoya ke nahi ? ane bhAgI chUTavA mATeno koI prayatna dekhAya kharo ? AgamAM baLI maravuM nathI to UThIne bhAgI kema nathI jato - Avo koI vikalpa enA mATe thaI zake kharo ? tevI ja rIte zAstrakAro kahe che ke tevA prakAranA karmanA udayanA kAraNe bAhyadaSTie kriyA na karavA chatAM kriyAnuM athANuM tevA prakAranA jIvone hoI zake che. savAla mAtra eTalo ja che ke ApaNane badhAne paNa tevA prakAranA karmano udaya che - mATe ja kriyA nathI karatA ke kriyAnuM athANuM ja jANyuM nathI ? ApaNe dIkSA nathI laI zakatA te, karma naDe che mATe ke Asakti naDe che mATe ? ApaNe pelA mANasa jevA pAMgaLA chIe mATe ja besI rahyA chIe ke Agane paNa rozanI mAnanAra jevA pAgala chIe mATe besI rahyA chIe ? karma naDe che - evuM bolavAno adhikAra to tene che ke je karma sAme jhajhUmato hoya. bhAgyane royA kare evAo dIkSA na laI zake. bhAgyane paNa pheravavAnI taiyArI hoya evAnuM ahIM kAma che. naMdISaNamunine bhagavAna nA pADe ke 'dIkSAno yoga nathI', toya te ghare na bese ane dIkSA le. ane ApaNane sAmAnya jyotiSI nA pADe ke 'kuMDalImAM dIkSAno yoga nathI' to ghare besI jaIe !... kaMI samajAya che ke dIkSAnuM athANuM kone kahevAya ? dIkSA mUkyA pachI paNa dIkSAnuM athIpaNuM temanI pAse kevuM hatuM ? dasane pratibodha pamADIne pachI AhArapANI levAno niyama hato, Aje amane dIkSA lIdhA pachI paNa dasa gAthA karIne vAparavAno niyama nathI. bolo, bhAgya. nabaLuM che ke mana nabaLuM che ? sava dIkSA mATe kuMDalI kema levAya che ? dIkSA mATe kuMDaLI ane muhUrta jovAnuM zAstromAM vidhAna che, te eTalA mATe ke maMda sattvavALAne mohanIyano Avega Ave tyAre zubhamuhUrta vagerenI sahAya hoya to, TakI rahevAno - mohanA udayane niSphaLa banAvavAno - puruSArtha karavAmAM utsAha rahe. tIvra sattvavALAne AvI sahAyanI apekSA nahi. pUrvenA mahApuruSomAM sattva AvuM prabaLa ane dIkSA ApanArA ya atizaya jJAnI, tethI temane mahurta jovAnI jarUra nahi. AvA mahApuruSo dIkSA le tyAre uttama muhUrta ApoApa AvI ja jAya. atyAre to jIvonuM sattva nabaLuM ane dIkSA ApanArAnuM jJAna paNa maryAdita, mATe kuMDaLInI sahAya levI paDe. sAco jANakAra hoya to vairAgyanI tIvratA, mananI makkamatA vagere guNo kevA ane kyAM sudhI - teno khyAla meLavI zake. saMyamajIvanamAM bAdhaka bane tevI zarIrAdinI moTI takalIphano paNa saMbhava hoya to jANI zake. svabhAvanI ugratA vagere durgaNono khyAla AvI zake. zreSTha muhUrta kADhI zake. A badhA mATe kuMDaLI jovAya te barAbara che paNa Aje to AvA jANakAra khAsa rahyA nathI. ane aDadhuM paDadhuM jANanArA vahema nAMkhe ke tamArI kuMDaLImAM dIkSA yoga nathI, te sAMbhaLIne ghare besI janArA sattva vagaranA che - ema kahevAya. sattvazALI to pUche ke kevuM tophAna AvavAnuM che ane kyAre AvavAnuM che te kaho to teno sAmano karavAnI taiyArI karuM. Aje to kuMDaLI sAcI ke khoTI - te ya nahi samajI zakanArA kuMDaLI jue ane phaLAdeza kare. AvAnA abhiprAya na levAya. jANakAranI vAta dhyAnamAM levAya. paNa, dIkSA lenAra A badhuM - kuMDaLI batAvavAnuM ane muhUrta kaDhAvavAnuM - potAne mAthe laIne cAle Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te khoTuM che. A badhI javAbadArI to gurane soMpavAnI hoya.gune yogya lAge tene pUche ane nirNaya le. dIkSA letAM pahelAM AvA samarpita hoya te ja pachI ya samarpita rahI zake. satva paNa na hoya ane samarpaNabhAva paNa na hoya tevA mATe koI yogamArga nathI. pavityam vRyuSya ane vavanAttattvacintanam A be padono vicAra karyA bAda have maicADhisAramacanatam A pada upara thoDo vicAra karI laIe eTale adhyAtmayoganuM varNana pUruM thaI jaze. ucita vartana karanAra ane AjJAnusArI tattvaciMtana karanAranuM citta maithyAdibhAvanAthI vAsita hovuM joIe. maityAdi bhAvanA haNAya ane ciMtana karyA kare tenA adhyAtmamAM dhULa paDe. sakala jIvonA hitanI bhAvanA te maitrI bhAvanA. adhika guNovALAnA guNonI anumodanA karavI te pramodabhAvanA. du:khInA duHkhane dUra karavAnI bhAvanA te karuNAbhAvanA. ane ayogya-avinIta jIvonI upekSA karavI te mAdhyasthabhAvanA. sakala jIvanA hitanI bhAvanAnI vAta che. hita mATe aucityapUrvaka kAma karavAnuM. potAnI - sAdhupaNAnI - paNa maryAdA mUkIne sakala jIvanuM hita karavA mATe nIkaLI nathI paDavAnuM. maryAdAmAM rahIne kAma karavAnuM. Aje to sAdhupaNA sudhI pahoMcelAmAM paNa A maitrI bhAvanA adazya thaI gayelI jovAya che. badhA ja jIvanuM kalyANa thAya - AvI bhAvanAvALA potAnA guru bhagavantane ke sahavartIne du:kha kaI rIte pahoMcADe che - e samajAtuM nathI. je ekendriyanI vedanA avyakta che tene paNa du:kha nahi ApanArA jenI vedanA abhivyakta che evA saMjJI paMcendriya guvadijananI paNa ciMtA na kare to tenA ciMtanane adhyAtma kaI rIte kahevAya ? sakala jIvanI maitrI IcchanArA guru bhagavantanI maitrI na Icche to te adhyAtmayogI thAya kaI rIte ? gurubhagavantanuM hita to na ciMtave - paNa guru bhagavantane du:kha pahoMcADe tene adhyAtmano yoga thAya ? jenI maitrI bhAvanA ja haNAI gaI che - tenuM adhyAtma to guma ja thaI gayuM che - ema samajI levAnuM. sAdhupaNAmAM AvIne potAnA doSo jevAnA badale bIjAnA - gurnAdikanA doSo jovAnuM zarU karyuM - enuM A pariNAma che. Aje gurubhagavanta badhAne kevA joIe che ? - udAra ane gaMbhIra ! ApaNe game tevI bhUla karIe chatAM tene dhyAnamAM ja na le te udAra ane kadAca ApaNI bhUla dhyAnamAM AvI paNa gaI toya kyAreya ApaNI AgaLa ke bIjAnI AgaLa bole nahi te gaMbhIra. AvA gurubhagavanta lagabhaga AjanAM sAdhusAdhvIne joIe che - AvI paristhitimAM maitrIbhAvanAno janma paNa kyAMthI thAya ? jyAM sudhI karmano yoga che tyAM sudhI bhUla to thavAnI ja che. ApaNI paNa thavAnI ane gurabhagavantanI paNa thavAnI. chatAM bhagavAnanA zAsananI A rIta ja che ke gurubhagavantanA doSo ApaNe jovA paNa nahi. ane ApaNA doSo gurubhagavanta jAe paNa kharA ane batAve paNa kharA. gurubhagavantane ATalo adhikAra ApavAnI taiyArI na hoya tevAe sAdhupaNAmAM na AvavuM. dIkSA lIdhelAnI vAta to javA do, Aje to dIkSArthI mumukSa tarIke ya sAthe pharanAro ayogya hoya to gurunA ane anyonA doSo joyA kare. potAnI yogyatA keLavavAne badale bIjAnI yogyatA tapAsato thaI jAya. AvAne mumukSa tarIke lAMbo vakhata sAthe na rakhAya. bIjI rIte yogyatA lAge to dIkSA apAya, nahi to pAcho ghare mokalAya, paNa sAthe to na pheravAya. bhagavAnanA sAdhu zAsanane jonArA hoya, ziSyane jonArA nahi. jene zAsana priya hoya te ayogyane sAdhupaNAmAM na ghAle. kadAca dIkSA lIdhA pachI tevA prakAranI ayogyatA jaNAya toya tevAne zAsanamAM na rAkhatA ghare mokale. zAsanane pAmelA zrAvakanI paNa IcchA e ja hoya ke potAno chokaro AjJA mujaba dIkSA pALe to ThIka, nahi to tene paNa ghare laI AvavAnI taiyArI hoya. potAnA nAka khAtara zAsananuM nukasAna vahorI levA te rAjI na hoya. potAnA AtmAnuM ane bhagavAnanA zAsananuM hita jene haiye vasyuM hoya te ja sAcI maitrI bhAvanA pAmI zake. Aje ziSyonI maitrI bhAvanA nArA pAmavA mAMDI che tenA yoga gurubhagavantane upekSA bhAvanA bhAvavAno vakhata Avyo che. AvI viSamaparisthitimAMthI bahAra nIkaLavuM haze to maithyAdi bhAvanAthI bhAvita thayA vinA bIjo koI upAya nathI. ane maitrIbhAvanA mATe potAnI anukULatAnI ciMtA choDI, potAnA AtmAnA hitanI ciMtA karavAnI jarUra che. A rIte bhagavAnanA zAsananA tattvanuM ciMtana karavuM, svocita AcAramAM sthira thavuM ane maithyAdibhAvanAthI vAsita aMtakaraNavALA banavuM - e ja adhyAtma yoga pAmavAno upAya che. AvA prakArano adhyAtmayoga pAmyA pachI bhAvanAyoga kaI rIte pragaTa thAya che te jaNAvavA mATe adhyAtmayoganuM phaLa 359mI gAthAmAM jaNAve che ata: pApakSayaH sattvaM, zIlaM jJAnaM ca zAzvatam / tathAnubhavasaMsiddhamamRtaM hyada eva tu / / 359 / / Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A adhyAtmanA kAraNe jJAnAvaraNIyAdi klaSTa karmano pralaya thAya che.vIryanA utkarSasvarUpa sattva pragaTe che. cittanI samAdhi svarUpa zIlaprApti thAya che. zuddharatnanI kAMtijevuM apratipAtI evuM vastunA avabodhasvarUpa jJAna thAya che tema ja atyantadAruNa evA moharUpI viSanA vikAranuM nirAkaraNa karanAra hovAthI A adhyAtma ja anubhavasiddha evuM amRta che. adhyAtmayoganA kAraNe pApano kSaya thAya che ane amRtAvasthA prApta thAya che. ahIM amRtAvasthA eTale maraNanA abhAvavALI avasthA nahi, paraMtu maraNanA bhaya vagaranI avasthA - Avo artha karavo. je pApa kare tene mRtyuno bhaya hoya. je pApa karato nathI tene maraNathI DaravAnuM koI kAraNa ja nathI. jene pApano bhaya na hoya te maraNathI DaryA kare. jene pApano bhaya pedA thayo hoya tene maraNano bhaya na hoya, maraNanA kAraNano bhaya hoya. maraNAvasthAnuM kAraNa A saMsAra che. adhyAtmanA kAraNe rAgadveSanI pariNati rUpa saMsAra TaLyo tethI maraNano bhaya paNa TaLI gayo. jenuM kAraNa TaLI gayuM te kArya paNa TaLI gayuM - samajavuM. A rIte pApakSaya, sattva, zIla, zAstrajJAna AdinA yoge majabUta thayelo adhyAtma bhAvanAne kaI rIte lAvI Ape che te jaNAve che abhyAso'syaiva vijJeyaH pratyahaM vRddhisaGgataH / mana:samAdhisaMyu :,pIna:puyena bhAvanA rU60nA cittavRttinA nirodha svarUpa mananI samAdhipUrvaka, divase divase vRddhine pAmato vAraMvAra karelo A adhyAtmayogano abhyAsa ja bhAvanA tarIke jANavo. je bhAvanAnuM kAraNa bane che te ja adhyAtmayoga kahevAya. adhyAtma e kAraNa svarUpa yoga che. jeo kAraNasvarUpa yogane paNa yoga tarIke svIkAre teo ja adhyAtmAdine yoga tarIke mAnI zake. jeo kAraNasvarUpa yogane yoga nathI mAnatA, teone to kevala vRttisaMkSayane ja yoga mAnavo paDaze. ahIM kAraNasvarUpa yogane yoga mAnIne adhyAtmAdine yoga tarIke jaNAvyA che. jIvAdi tattvonuM AjJAnusArI ciMtana eka vAra karyA pachI te vAraMvAra karavAnuM mana thAya to ja bhAvanA Ave. jo bhAvanA na Ave to adhyAtmamAM ekavAranA ciMtanamAM banAvaTa AvavA mAMDI che - ema samajI levuM. adhyAtma ane bhAvanAnA viSaya eka ja hoya che. pharaka mAtra eTalo hoya che ke adhyAtmamAM e viSayanuM eka vAra ciMtana hoya che. jyAre bhAvanAmAM adhyAtmanA viSayanuM vAraMvAra ciMtana hoya che. tyAra bAda bhAvanAmAM je vividha viSayo hatA, temAMnA eka ja viSayamAM sthira ciMtana karavuM tenuM nAma dhyAna. A adhyAtma, bhAvanA, dhyAna aMze aMze pahele guNaThANe tema ja cothe guNaThANe prApta karI levAnA. potAnI kakSA mujaba sAdhudharmanI paribhAvanA karatAM karatAM ja A badhuM pUruM karI levAnuM. vartamAnamAM moTebhAge sAdhudharmanI paribhAvanA karatI vakhate kaSTa veThavAnuM ke sukhazIlatA choDavAnuM koI lakSya hotuM nathI. anukULatA kaI rIte meLavavI ane pratikULatA kaI rIte evA TALavI eno abhyAsa sAdhudharmanI paribhAvanAmAMthI ja pADavA mAMDe amArA AjanA mumukSuo che. AvA mumukSuo pahelethI ja AvA saMskAra laIne sAdhupaNAmAM Ave to temano nistAra kyAMthI thAya ? pU. AcAryabhagavante kahyuM hatuM ke mumukSupaNAmAM rahelAne 10,000 gAthA kaMThastha karAve ane cha mahinA sudhI lAgalagATa AyaMbila karAve pachI jo tene dIkSA ApavAmAM Ave to evA dIkSito potAnuM kalyANa sAdhavA sAthe anekone AdarzabhUta banI rahe. AcAryabhagavantanI AvI uttamakoTinI salAha jo sAdhusAdhvIe mAnI hota to Aje A dazA na hota. AvA prakAranI sAdhudharmanI paribhAvanA karyA vinA ja jeo sAdhupaNAmAM AvI gayA che, teo paNa jo dasa hajAra gAthA kaMThastha karavA mATe prayatna kare to Aje ya ghaNA doSothI bacI zakAya evuM che. AvA prakArano prayatna karo ke na karo - paraMtu jeo A vAtane pheMkI devA jevI mAne teo sAdhupaNAmAMthI pheMkAI javAnA. A badhI vAta to tene mATe cAle che ke jene cAritramohanIya toDavuM che. jene cAritramohanIya toDavuM che tene jJAnanI ruci pedA karyA vinA nahi cAle. sAdhupaNAnI prApti mATe ke sthiratA mATe jJAnaruca e amogha sAdhana che. jJAnanI ruci na hoya tene sAdhupaNAno svAda na Ave. amRta lIdhA vinA mIThAzano svAda kyAMthI Ave ? jJAna pratyenI napharata, cAritra pratyenI napharatamAM ja pariName che. AthI jJAnanI napharatavALo jJAnAvaraNIya karmanI sAthe cAritramohanIya AgaLa vadhIne mithyAtvamohanIya paNa bAMdhe che. jJAnanI ruci vinA sAdhupaNAmAM paMdara kalAkano svAdhyAya zakya nahi bane. A ruci pedA karyA vinA ja sAdhupaNAmAM pesI gayelA, svAdhyAyano bhoga na le to bIjAM kare paNa zuM ? je jJAnane zAstrakAro amRtanI upamA Ape che te jJAnAmRta paNa jene Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhera jevuM lAge teo maravAnA thayA che. sAdhupaNAmAM je svAda che te A jJAnarucino che. pachI te kevaLajJAnanI rucino hoya ke zrutajJAnanI rUcino ! kevaLajJAnanI rucivALAne kevaLajJAnanA kAraNabhUta zrutajJAnanI ruci na hoya - e na bane. zrutajJAnanI pUrNatA (caudapUrvano kSayopazama) vinA cAritramohanIyano kSaya thato nathI ane cAritramohanIyanA kSaya vinA kevaLajJAnanI prApti nathI. tamAre kevaLajJAna joIe che ? cAritramohanIya toDavuM che ? je toDavuM hoya to bhaNavA mAMDo. game tevA ajJAnIne paNa samartha jJAnI banAvanAra A jJAnanI ruci che. saMskRtano abhyAsa karatI vakhate pahelI buka, pahelo pATha...' ATaluM paNa jene gokhavuM paDatuM hatuM. te e rIte gokhIne paNa pistALIsa AgamanA jJAtA banyA. sAhebajIe emane e rIte gokhAvyuM hatuM ane temaNe paNa kaMTALyA vagara gokhyuM. AjanA bhaNanArA to, AmAMthI aDadhuM nakAmuM che ema kahe. enA yoge ja game teTaluM bhaNavA chatAM vidrattA nathI AvatI. yogya gurunI nizrAmAM temanA mArgadarzana mujaba dila daIne bhaNe to samartha vidvAna ane mArganA jJAtA banyA vinA na rahe. - ApaNI mULa vAta to e hatI ke adhyAtma, bhAvanA ane dhyAna yoga aMze aMze sAdhudharmanI paribhAvanAmAM ja prApta karI levAnA che. adhyAtmayogamAM je ciMtana che te ja bhAvanAmAM vAraMvAra karavAmAM Ave che. adhyAtmanA ajIrNa tarIke lokone hIna gaNavAnI vRttinI saMbhAvanA hatI. AthI tyAM maitryAdibhAvane lAvavAnuM jaNAvyuM hatuM. jyAre bhAvanAnA kAraNe upayoga cukAvAnI saMbhAvanA che. kAraNa ke vAraMvArano abhyAsa AtmasAt thavAnA kAraNe nizcita banI jAya. tethI anupayogadazAnA yoge mananI samAdhi jAya. bhAvanAmAM A doSanI saMbhAvanA hovAthI 'manaH samAdhisaMyukta' kahyuM. cittanuM mokSamAM lAgI rahevuM, mananuM avakragamanasaraLatAe mokSamArgamAM cAlavuM enuM nAma mananI samAdhi. mana vicalita thavA mAMDe to bhAvanA mUkI rAkhavAnI. upayoganuM sAtatya jaLavAya, ArtadhyAnanI lAgaNI na janme - e rIte bhAvavAnuM. mAtra vAraMvAra karavAno upadeza nathI Apavo, tanmayatAthI karavAno upadeza Apavo che. tethI 'mananI samAdhi lAvyA. vAraMvAranuM ciMtana e bhAvanA nathI. mananI samAdhipUrvakanuM vAraMvAra je ciMtana tenuM nAma bhAvanA. mana je udvigna bane, ArtadhyAnamAM pravarte to bhAvanA nakAmI jAya. bhAvanAyoganA ciMtana vakhate dhyAnayoga mATe prayatna karavAno, paNa ArtadhyAna na thAya - enI kALajI rAkhavAnI. zarIrane keLavavA mATe kasarata je rIte kare te rIte manane keLavavA mATe ciMtana karavAnuM. zakti chupAvavAnI vAta nathI, paNa AvatI kAle karavA mATe jIvatA rahe e rIte kasarata kare ne ? nukasAna thAya e rIte to na kare ne ? tema ahIM paNa manane keLavavA mATe ciMtana karatI vakhate takalIpha paDe eno vAMdho nahi, takalIpha to paDavI ja joIe, paraMtu mana paDI jAya - evI takalIpha nathI pADavAnI. ApaNI potAnI zakti, saMyogo ane samAdhine najara sAme rAkhIne nirmAyapaNe vartavAnuM. to ja bhAvanAyoga pAmI zakAze. adhyAtmanA premanA kAraNe vAraMvAra tattvaciMtana thAya che. vAraMvAra kareluM e tattvaciMtana saMskAra pedA kare che, jenA yoge bhAvanAyoga Ave che. maLelo adhyAtmayoga jo rucikara na bane to yogIo bhAvanA sudhI nathI pahoMcatA. aneka vAra maLelo adhyAtmayoga gamyo nahi tethI bhAvanA, dhyAna, samatA vagere na AvyA. mATe ja anAdikALathI saMsAramAM rakhaDI rahyA chIe. mULamAM khAmI e che ke AtmalakSI anuSThAna karavAnA badale sukhalakSI ane du:khanA abhAvalakSI pravRtti zarU karI dIdhI che. sAdhupaNAmAM AvelAnI paNa vartamAnasthiti jotAM lagabhaga ema lAge ke UMDe UMDe paNa adhyAtmano abhAva che athavA to adhyAtma AvyA pachI paNa tenI rUci nathI rahI. maLelI vastu jene upAdeya lAge te tene TakAvavA mATe mahenata kare ke pheMkI devA mATe ? sAdhupaNAnuM sukha aMze paNa anubhavyuM nathI - evuM to lagabhaga koI sAdhusAdhvI kahI nahi zake. jo sAdhupaNAno prema hota, ruci hota to e nirdoSa AnaMdane TakAvavA mATe mahenata karyA vinA na raheta. zrI dazavaikAlika sUtramAM ane zrI AcArAMgasUtramAM zAstrakAre e ja hitazikSA ApI hatI ke, 'vacA zradhayA nintiH tAmeva anupAtaye' je zraddhAnA baLe A saMsAramAMthI nIkaLyo te zraddhAne ja anusara arthAt e zraddhAnA baLe, maLelA guNane TakAvavA prayatna kara... sArAmAM sArI rIte dIkSA lenArA paNa je anhIM AvIne mUMjhAya to mAnavuM paDe ne ke potAnA pariNAma TakAvavAnI koziza nathI karI ? sava azubha karmano udaya thAya to ya pariNAma na Take ne ? tevA prakAranA karmanA udaye pariNAma TakyA nahi - evuM mAnavAnA badale TakAvavAnA puruSArthanA abhAve pariNAma paDyA - ema mAnavuM vadhu sAruM che. azubha karma to pADavAnuM kAma karavAnuM ja, karma to dhakko mAravAnuM ja. chatAM te vakhate Dage nahi, te TakI zake. AtmAnA gharamAM karmane pesavA de te sAdhaka nahi, AvelA Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmane lAta mAre te sAdhaka. sAdhaka to cAre bAju dhyAna rAkhe. karmano udaya thAya e pahelAMthI ja te sAvadha hoya. paisA letI vakhate apramattapaNe vartanAro lIdhA pachI pramAda seve to paiso rahe ke jAya ? pramAdanA yoge patana thayuM - evuM bolavAno vakhata to pramAdI mANasane Ave. pramAdanA saMyogomAM paNa patana na thavA devuM - e puraSArthanuM phaLa che. puruSArthane AgaLa kare - evAnuM ja adhyAtmamArgamAM kAma che. karmanA bharose rahenArano adhyAtmayoga polo ja rahevAno ane adhyAtmayoga jo polo haze, audayikabhAvano haze to AgaLanuM badhuM ja poluM rahevAnuM. sava evuM paNa adhyAtma sAcA adhyAtmanuM kAraNa bane ne ? kyAre bane ? potAnuM svarUpa badale to ke kAyama rAkhIne bane ? mATI mATIrUpe rahe ane ghaDo thAya - evuM bane ? mATI potAno AkAra choDe to ja te ghaDAnuM kAraNa bane che. tema audayikabhAvanI dIkSA paNa yopazamabhAvanuM kAraNa bane, paNa kayAre ? audayikabhAvano AkAra badalAya to ne ? sArI vastu paNa puNyanA yoge maLI gayA pachI tene upayogamAM laIe to kAma lAge. bhale audayikabhAvanI dIkSA maLI, paNa dIkSA game che kharI ? jo dIkSA gamI jaze to tene kSayopazamabhAvanI banAvavAnuM mana thaze. tAraka sAmagrI maLe puNyanA yoge, paNa e game kSayopazamabhAvanA yoge. samavasaraNanuM pagathiyuM caDhavA maLe puNyathI, parantu samavasaraNamAM apAyelI dezanA game kSayo parAmabhAvathI. mAtra puNyathI nistAra nathI thato, sAthe ArAdhanA karavAnuM mana paNa joIe. tAraka sAmagrIno upayoga ArAdhanA karavAmAM karavAnA badale AzAtanA karavAmAM kare to e puNya mahApApasvarUpa che. arihantaparamAtmAnI AzAtanA kharAbamAM kharAba thavAnI hoya to te mATe janma jainakuLamAM ja maLavAno. dharma mATe anukULa sAmagrI Ape, eTalA pUratuM ja puNya upAdeya che. ApaNI pAse puNyanI to koI kamInA nathI. A kALamAM jeTalI paNa ArAdhanA zakya che te karI zakIe evuM ApaNuM puNya che. have ArAdhanA karavAnuM mana keTaluM che e tapAsavAnI jarUra che. ApaNe kyAM UbhA chIe - e to ApaNe pote ja nakkI karavuM paDaze. potAnI avasthAnuM bhAna na hoya tevAo kyAre paNa dharmamArge jaI na zake. adhyAtmanI vAto karanArA Aje adhyAtmanA mArge nathI rahyA. AgaLa vadhIne 'adhyAtmanA mArge nathI' enuM duHkha paNa nathI - AvI viSama avasthAmAM adhyAtmanI bhUmikA paNa kayAMthI saMbhave ? potAnI bhUmikAne na jANe te game teTalo adhyAtmano dekhAva kare toya adhyAtmanI bhUmikAmAM na AvI zake. ApaNI jAtane tapAsIe to ApaNo adhyAtma banAvaTI che - A vastu prAmANikapaNe svIkAryA vagara nahi cAle. ApaNI bhUlane bhUla tarIke svIkAravI - A ja moTAmAM moTo guNano pAyo che. zAstramAM paNa kahyuM che ke gurnAdika khoTI bhUla batAve toya eka vAra tahatti karIne UbhA thaI javAnuM. je e vakhate dalIla karavA bese to tevAnI lAyakAta parakhAI jAya. lAyakAta parakhAyA pachI bAhyathI gurubhagavanta pAse kadAca rahI jAya, paNa haiyAmAMthI to sthAna jatuM ja rahe. sAheba paNa kahetA ke mumukSane khoTI bhUla batAvIne tenI parIkSA karavAnI. Aje ame to mumukSanI eka ja parIkSA rAkhI che ke - 'mArI pratye ene sadbhAva che ke nahi" - e jovAnuM. bolavAnuM ke 'guru pratye sadbhAva che ke nahi" paNa manamAM to samajI levAnuM ke 'guranuM mAne" eTale ke mAruM mAne', A badhAM lakSaNa adhyAtmanI rucinA abhAvanAM che. AmAM na to dIkSA lenArane adhyAtmanI ruci che ke na to ApanArane ! adhyAtmayogamAM ja ATalI musIbata hoya to bhAvanAyoganI zI vAta karavI ? adhyAtmayogano prema koI paNa saMyogomAM jagADyA vinA nahi cAle. eka vAra adhyAtma gamyA pachI koInI tAkAta nathI ke bhAvanAyogamAM jatAM roke. evI paNa mumukSuo hatI ke khAkharA vaNatAM gAthA gokhe. adhyAtmano prema hoya tene ja A samajAya. jyAre amAre tyAM evA paNa che ke jene gokhatAM gokhatAM khAkharA yAda Ave... kAMI samajAya che ? sava ekasAthe be upayoga rahe ?, adhyAtmano prema kone kahevAya e tamane khabara ja nathI. ekasAthe be upayoga na rahe e to barAbara che. ekasAthe eTale ke eka samayamAM be upayoga na hoya, parantu eka aMtarmuhUrtamAM keTalA upayoga hoya ? khAkharA vaNavAnI kriyA aMtarmuhUrtanI ke samayanI ? gAthA karavAnI kriyA aMtarmuhUrtanI ke samayanI ? aMtarmahattamAM be upayoga rahe ke nahi ? ane e aMtarmuhUrtanA pAchA keTalA bheda - te jANo cho ? eka kroDapUrvamAM aneka vAra sAtame guNaThANe aMtarmuhurta mATe jAya chatAM kroDapUrvanA cAritraparyAyamAM sAtamAM guNaThANAno kALa badho maLIne ya aMtarmuhurtano ja gaNAya. ema upayoga gAthAmAM vadhAre che ane khAkharA vaNavAnI kriyAmAM alpa che. samyagdaSTinuM citta mokSamAM ane zarIra saMsAramAM... ema Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrakAro kahe che, tyAM ekasAthe be upayoganI zaMkA na paDI ? vAta, pradhAnatA konI tenI thAya che. saMsAranI kriyA bhale thAya che, chatAM upayoga to mokSamAM ja che... barAbara samajAyuM ? AjanA navA bhaNanArAnI A ja takalIpha che ke, vAta kaI rIte khoTI che tyAM ja enuM mAthuM cAle ! AvAone bhaNAvavAmAM ApaNI zakti veDaphAI jAya. ApaNI vAta to e cAle che ke adhyAtmano prema jAgI jAya te bhAvanAmAM gayA vinA na rahe. AtmAnA svarUpane jovuM te adhyAtma ane AtmAnA svarUpane jotAM dharAvuM nahi - te bhAvanA. svAdhyAya karavo te adhyAtma. svAdhyAya karyA pachI tene pheravyA karavo te bhAvanA. aprazasta adhyAtmamAM AvuM spaSTa jovA maLe che ke te bhAvanAne lAvI Ape. khAdhA pachI jIbha pharyA kare e aprazastabhAvanA che. bahenone paNa joyAM che ? sADI ne alaMkAra paheryA pachI vAraMvAra joyA kare, jotAM dharAya ja nahi. je vastu ApaNane rucikara banI che, tene AtmasAt karavAno prayatna tenuM nAma bhAvanA. aprazasta adhyAtma aprazasta bhAvanAne lAve to prazasta adhyAtma prazasta bhAvanAne kema na lAve ? maLelo guNa koI paNa bhoge TakAvavo ja che A pariNAma bhAvanAyogamAM pahoMcADe che. dezonapUrvakoTi varSa sudhI je pariNAma (sarvaviratino ke dezivaratino) Take che - evuM zAstrakAro kahe che, tene paNa TakAvavA mahenata na kare to kema cAle ? A kAMI azakyamAM to prayatna nathI ne ? guNanI prApti jema prayatnathI sAdhya che tema guNanI sthiratA paNa prayatnathI ja sAdhya che. kArya zarU karatAM vadhu baLa joIe. chatAM te cAlu rAkhavAmAM ya baLa to joIe ne ? apramatta dazA joie ne ? tema adhyAtmayoga pAmavA mATe ghaNuM sattva ane sAmarthya joIe. chatAM ya adhyAtmathI yoganI pravRtti zarU karyA pachI apramattapaNe rahe to ja bhAvanA Ave. A rIte bhAvanAyoga prApta thayA pachI have bhAvanAnuM phaLa zuM maLe che - te joI laIe... nivRttirazubhAbhyAsAcchubhAbhyAsAnukUlatA / tathA sucittavRddhizca, bhAvanAyAH phalaM matam / / 361 / / kAmakrodhAdiviSayaka azubha abhyAsanI nivRtti, jJAnAdiviSayaka zubha abhyAsanI anukULatA ane suMdara prakAranA zuddhacittano utkarSa bhAvanAnuM phaLa che. bhAvanAnA kAraNe sauthI pahelAM azubha abhyAsanI nivRtti thAya che - A ja moTo lAbha che. adhyAtmanA kAraNe azubha pravRtti chUTI gaI hatI, have bhAvanAnA kAraNe azubhapravRttino abhyAsa paNa chUTI jAya che. sAdhupaNAmAM AvatI vakhate je saMyogo, je saMbaMdho choDIne AvyA te navesarathI UbhA na kare... ema zAstrakAro zrI uttarAdhyayana vagere sUtromAM kahI gayA che. janasaMparka TALavAno, svajanasaMparka TALavAno, arthakAmano saMparka TALavAno. anAdino A abhyAsa bhAvanA vinA chUTavo zakya nathI. bhAvanA vinA azubhanI nivRtti na thAya. jo bhAvanA na hoya to navarA paDelA sAdhuo azubhamAM pravRtti karyA vagara na rahe. AthI azubha pravRttimAMthI dUra thavuM - A bhAvanAyoganuM mahattvanuM phaLa che. sarvaviratigharanI jema dezivaratidhara ke samakitI paNa bhAvanAyoganA A phaLane aMze pAme che. azubha abhyAsamAMthI kAyAthI kadAca dUra na thavAya toya manathI to teo temAMthI nivRtta thaI jAya che. zAstramAM kahyuM che ke aviratine TALavA mATe ane sarvaviratine pAmavA mATe adhIro thAya te samakitI. svAda cAkhyA pachI na maLe to adhIrAI thAya ne ? tema sarvaviratino svAda cAkhyA pachI sarvavirati na maLe ane avirati na TaLe enI adhIrAIno to pAra na rahe. azubha abhyAsamAMthI nivRtti thAya to ja zubha abhyAsa pADavAnI anukULatA maLe che. zubha abhyAsa Ave ke na Ave, zubha abhyAsanI anukULatA to bhAvanAe karI ApI. eka viSayane cokkasapaNe AtmasAt karavuM te dhyAna ane tenI anukULatA bhAvanAnA kAraNe maLe che. zubha pravRttinI zarUAta adhyAtmathI thAya che ane bhAvanAnA yoge emAM lAgI rahevAnuM bane che. tethI have zubhano abhyAsa pADavAnuM saheluM thAya che. A zubha abhyAsa uttarottara guNaThANAno levo. A rIte azubha abhyAsamAMthI nivRtta thavAthI ane zubha abhyAsanI bhUmikA sarjAvAthI je zubha adhyavasAyanI vRddhi thAya che e vRddhi dhyAnayogane lAvI Ape che te jaNAve che. zubhaikAlambanaM cittaM dhyAnamAhurmanISiNaH / sthirapratIpasatAM, sUkSmAbhogasamanvitam||rUddarA nirvAtasthAnamAM rahela sthirapradIpanI upamAvALA, utpAdAdiviSayaka sUkSma upayogathI yukta ane prazasta eka padArtharUpa viSayavALA cittane buddhimAno dharmadhyAnAdisvarUpa dhyAna kahe che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha cittanI vRddhi thAya eTale sthira pradIpanI jyota jevuM sthira jJAna thaI jAya. nirvAsasthAnamAM rahelI pradIpanI jyota jema sthira hoya tema zubha cittanI avasthA paNa sthira hoya che. jJAnane asthira banAvanAra azubha cittavRttisvarUpa saMkalpavikalpo che. bhAvanAnA kAraNe e saMkalpavikalpano abhyAsa TaLI jAya che ane nirmaLapariNatirUpa cittanI vRddhi thAya che e citta zubha eka AlaMbanamAM sthira bane che - tene dhyAna kahevAya che. tamArI bhASAmAM kacarAmAMthI paNa paisA kamAvAnI vRtti te dhyAna. kAraNa ke tamAre eka ja viSaya che, paiso. jyAM maLe tyAM ane kyAMthI maLe tyAMthI paisAnI ja vAta... enuM nAma paisAnuM dhyAna. e rIte yogamArgamAM jyAM maLe tyAM ane kyAMthI maLe tyAMthI nirjarAnI ja laganI tenuM nAma dhyAna. tame jema ochI mahenate vadhumAM vadhu paisA kamAvAmAM paDyA cho tema sAdhu bhagavanto ochAmAM ochI pravRtti karI nirjarA DhagalAbaMdha karyA kare. pravRttino leza nahi ane phaLano pAra nahi tenuM nAma dhyAna. svAdhyAya kare te adhyAtma, viSaya ryA kare chatAM paMdara kalAka svAdhyAyamAM lAgI rahe te bhAvanA ane eka viSaya para paMdara kalAka svAdhyAya kare te dhyAna. adhyAtmamAM paNa AlaMbana zubha ja che. chatAM ahIM eka ja AlaMbana che tethI 'zubhakAlaMbana' kahyuM. sa0 vAta 'zubha'nI ja cAle che to 'zubha' pharI kema kahyuM ? dhyAnanI vyAkhyA adhyAtmagarbhita nathI. badhAnI vyAkhyA svataMtra che tethI e pramANe lakhyuM - azubha eka AlaMbana aprazasta dhyAnamAM hoya ane zubha aneka AlaMbana adhyAtmamAM hoya, te baMnneno vyavaccheda karavA mATe zubhekAlaMbana kahyuM. dhyAnanI vAta jaladIthI magajamAM besADavA mATe daSTAna ApyuM che. adhyAtma ane bhAvanAnI vyAkhyA karatI vakhate upamA ApI na hatI. sthiratA vinA ekAgratA nathI AvatI ane ekAgratA vinA jJAnamAM sUkSmatA AvatI nathI. bhAvanAnA kAraNe abhyAsa thavAthI sthiratA AvI, e sthiratAnA yoge viSayamAM ekAgratA AvI ane paMdara kalAkathI eka ja viSayamAM ekAgra banavAnA kAraNe jJAna sUma banyuM, mATe dhyAnane sUma AbhogathI samanvita kahyuM. 'bhAvanAmAM viSaya bhale pharyA kare, upayoga to zubhamAM ja hato ne ? to pachI dhyAnanI zI jarUra ?' A pramANe AzaMkA hoya to tenA nirAkaraNamAM dhyAnanuM phaLa batAvavA dvArA dhyAnanI AvazyakatA ane pradhAnatA jaNAve che vazitA caiva sarvatra, bhAvastamityameva ca / anubandhavyavaccheda udarko'syeti tadvidaH / / 363 / / duniyAnAM dareka kAryonI svAdhInatA, bhAvanI stimitatA ane bhavAntarano AraMbha karanArA tema ja bIjuM paNa karmonA baMdhano abhAva : Ane dhyAnayoganA phaLanA jANakAro dhyAnayoganuM phaLa kahe che. duniyAnA badhA padArtho ApaNane vaza bane chatAMya emAMthI eka paNa padArtha ApaNA bhAvane vicalita na banAve, A prabhAva dhyAnayogano che. ethI ya AgaLa vadhIne bhavanI paraMparAne karanAra karmabaMdhano vyavaccheda dhyAnayoganA kAraNe thAya che e ja yogIone mana parama AnaMdano viSaya che. prazastaviSayanuM dhyAna dharatAM dharatAM dhyAtA paNa prarAsta banI jAya che. sava dhUna ane dhyAnamAM zuM pharaka che ? dhUna aprazasta viSayanI ya hoya, sAcuM dhyAna prazasta viSayanuM hoya. dhUna to khAvApIvAnI, paisA kamAvAnI ya hoya. jyAre sAcuM dhyAna to AtmAnA nirmaLa svarUpanuM hoya. eka vakatA zrImatI sulasAsatInuM daSTAnta ApatAM vyAkhyAnamAM ema bolI gayA ke 'sulatAne samakitano opharo caDhelo'... Apharo guNano na hoya. guNanI to nirmaLatA hoya, vizuddhi hoya, prakarSa hoya. haiyAmAM jo guNa hoya athavA to guNanI ruci hoya to svAbhAvika ja moDhAmAM evA zabdo Ave ke je yogya jIvane asara karyA vinA na rahe - evAo ja dezanA devAnA adhikArI che. zAstramAM kahyuM che ke AcAryabhagavanto amogha dezanAnA dhaNI hoya che. evA pravacanadezako mArganA jJAtA ane nirmaLa buddhipratibhAne dharanArA hovAthI temanAM pravacano sAMbhaLavAthI zrotAo mArganA jJAtA bane. evA pravacanadezako potAnI mahattA vadhAravA mATe nahi paraMtu lokone mArganA jJAtA banAvavA mATe dezanA ApatA hoya che. sa0 sAhebanAM vyAkhyAna saMskRtamAM karavAnuM koI AcArya bhagavatte kahyuM hatuM - te sAcuM che ? sAhebanAM vyAkhyAna saMskRtamAM karavAnuM pU.A.zrI. prema su.ma. kahetA hatA tenuM kAraNa e hatuM ke je sAdhuo saMskRtanA jJAtA hatA ane sAhebanA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAnamAM jatA na hatA, tevAone A bahAne vyAkhyAna vAMcatA karIne mArganA jJAtA banAvavA hatA. bAkI to je padArtho zAstramAM saMskRta-prAkRtamAM hatA te sAmAnyajano paNa samajI zake te mATe to saraLa gujarAtI bhASAmAM e AgamanA padArtho vyAkhyAnamAM sAheba pharamAvatA hatA. AthI tenuM pharI saMskRtamAM bhASAntara karavAnuM koI prayojana na hatuM. sAhebanA vyAkhyAnanI mahattA vadhAravA mATe e vAta na hatI, sAdhuone mArganA jJAtA banAvavAno emAM Azaya hato. dhyAnanuM phaLa vicAratAM vicAratAM ApaNe bIjA viSayamAM caDhI gayA. ApaNe e joI gayA ke dhyAnano rasa jene paDe, dhyAnayoga jene prApta thaI jAya, te vyaktine duniyAnA badhA ja padArtho svAdhIna banI jAya. bAhyapariNati tene kadI naDatI nathI ane abhyantara pariNati nirantara cAlyA kare che - te ja dhyAnanuM moTAmAM moTuM phaLa che. viSayanI-sAdhananI jarUra adhyAtma ane bhAvanAmAM paDe che, jyAre dhyAnamAM sAdhananI jarUra paDatI nathI. kAraNa ke eka ja viSaya upara ekAgratA keLavI hovAthI sthiratA TakAvI zakAya che. bhAvanAmAM jJAnanI dhArA cAle che, viSaya phare che. jyAre dhyAnamAM eka ja viSayanI - eka ja viSayanA jJAnanI dhArA cAle che. AvuM dhyAna ApaNe paNa prApta karavuM che. dhyAnanuM AlaMbana ApaNA mATe khUba lAbhadAyaka nIvaDe evuM che. kAraNa ke ApaNe mRtyuzA para hoIe, pustaka hAthamAM laI zakAya - evI sthiti na hoya, pAse nirdhAmaNA karAvanAra koI hAjara na hoya... tevA vakhate koI paNa sAdhana vinA dhyAnanA kAraNe ja ApaNe tarI zakIe. dhyAna ja ApaNane samAdhi ApI zake. dhyAnayogamAM je sUkSma jJAna thAya che, e jJAnanA yoge viveka pragaTe che. A viveka samabhAvane lAve che - te jaNAve che... avidyAkalpiteSUccairiSTAniSTeSu vastuSu / sajJAnAt tadvyudAsena samatA samatocyate / / 364 / / anAdinI azubha bhAvanAthI utpanna thayela vikalparUpa avidyAnA kAraNe IcchAniSTarUpe kalpelA zabdAdiviSayomAM; 'je padArtha para dveSa thAya che, temAM ja pAchI lInatA paNa Ave che, AthI vastutaH koI paNa vastu iSTa paNa nathI, aniSTa paNa nathI...' AvA prakAranI bhAvanArUpa viveka(saMjJAna)nA yoge iSTatva ke aniSTatvanI kalpanAno parihAra thavAthI, (te iSTAniSTavastumAM) je tulyatAnI buddhi thAya che - tene samatA kahevAya che. samatAyoga, dhyAnayoganA kAraNe maLe che. samatA mATe je vivekanI jarUra che, e viveka dhyAnayoganA jJAnanA kAraNe pragaTe che. iSTatva ane aniSTatvanI kalpanAnA kAraNe ApaNe badhA padArthonI sAthe saMbaMdha karIe chIe tethI samatA AvatI nathI. vastune sArInarasI mAnavAnA kAraNe temAM je pravRtti thAya che te kAyama mATe mamatvamUlaka hovAthI samatA AvatI nathI. A mamatAne mAryA vinA samatA AvavAnI nathI. dhyAnanA prabhAve iSTAniSTatvanuM jJAna bhramAtmaka che e samajAya che. koI paNa vastunA jJAtA banavuM hoya to temAM tanmaya thavuM paDe, | viSaya badalyA kare to sthiratAno abhAva hovAthI temAM thayela bhramAtmaka jJAna na TaLe. mATe vastunuM dhyAna karavAnA kAraNe vastunA yathArthasvarUpanuM bhAna thAya che ane tethI vAstavika samatA prApta thAya che. yoganI prAraMbhadazAmAM ja eka viSaya upara sthira thavA jAya to saMbhava che ke kaMTALo AvavAnA kAraNe jJAnathI ja pAchA paDI jaIe. AthI zarUAtamAM viSaya badalIne paNa jJAna TakAvavA mATe kahyuM. eka vAra jJAnamAM sthira thavAya to pachI eka viSaya para sthira thavAnuM saheluM paDe. pahelethI ja eka viSaya upara sthira thavA jAya to khedAdi doSonuM utthAna thavAno saMbhava che. gayelA doSo pAchA AvIne UbhA rahe ane ApaNI khabara kADhe to maLelA thoDAghaNA paNa guNo gumAvavAno vakhata Ave. game te bahAne pesI gayelA doSo adha:patananuM kAraNa banyA vinA nahi rahe. AthI ja zarUAtamAM viSaya badalavAnI rajA ApI. eno artha evo nathI ke viSaya badalavAnA kAraNe guNa maLe che. viSaya badalIne paNa jJAnanI dhArA calAvavAnA kAraNe pAchA na paDIe - e bane, paNa ethI AgaLa na vadhAya. viSaya badalavAnA kAraNe doSono saMbhave TaLavAthI jJAnanI pravRttimAM TakI rahevAya che. jyAre guNanI prApti to viSayanI ekAgratAnA kAraNe Ave che. viSayanI ekAgratAnA kAraNe, vastunuM iSTatva ke aniSTatva Aropita che e samajAI javAthI vastunuM mamatva TaLI jAya che ane samatA Ave che. guNamAM AgaLa vadhavuM - e ja sAcI siddhi che. mAtra guNamAM TakI rahevuM - e siddhi nathI. sthAnamAM ane viSayamAM sthiratA Ave to dhyAnayoga Take ane samatA sudhI pahoMcADe. viSayanuM AlaMbana lIdhA pachI eka viSayamAM sthiratA na Ave to samatA koI kALe na Ave. eka Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja viSayamAM sthiratA ane enA yoge samatA, duniyAnA vyavahAramAM atyanta prasiddha che. vepArIo DhagalAbaMdha vastuonuM kharIdI-vecANa kare chatAM temAM iSTatva ke aniSTatvanuM jJAna na karatAM mAtra dhana kamAvAnA sAdhana tarIke tene jAe che. e ja rIte ahIM dhyAna ane samatAnA yoge duniyAnA dareka padArtho mAtra jJAnanA viSayarUpe jaNAya che. vastune vasturUpe jANavI - e ja sUkSma jJAna. jene sUkSmajJAna nathI maLyuM tene samatA na Ave. atyAra sudhI vastumAM iSTatvano ke aniSTatvano Aropa karyo... A ja moTAmAM moTI bhUla hatI. A bhUla samajAvAnA kAraNe vastumAMthI iSTAnirutvanA vyavahArano tyAga karIne vastune yathArtharUpe jANavI - tenuM ja nAma samatA. samatAnA kAraNe jJAna nathI AvatuM, jJAnanA kAraNe ja samatA Ave che. samatA jJAnamUlaka che. jyAM sudhI jJAna nathI tyAM sudhI samatA AvatI nathI. je vastu jJAnanA AdhAre ja Take che, te jJAnanA abhAvamAM kaI rIte rahI zake ? AtmAmAM je jJAnano lepa karavo haze to AtmAmAMthI ajJAna, mamatva vagere badhA doSo khAlI karavA paDaze. doSothI nirlepa banIe to jJAnano lepa lAge. ApaNe ejJAna TALIne sarvajJa banavuM che - e nakkI, paNa e mATe sarva viSayanA jJAtA banavAno prayatna nathI karavo. viSayanA saMpUrNa jJAtA banavuM che ane te paNa AtmasvarUpanI saMpUrNa jJAtA banavuM che. sarva viSayonuM jJAna kevaLajJAnathI thAya, paNa badhuM ja jANavAnuM mana jene hoya tene kevaLajJAna na thAya. jene AtmAnuM zuddha svarUpa jANavAnI IcchA hoya tene kevaLajJAna thAya. kevaLajJAnanI prApti mATe je didazA hoya che te zuddhAtmasvarUpanI hoya che, badhA viSayonI nahi. je AtmasvarUpano aMze paNa jJAtA bane tene Atmabhinna pudgalatattvamAM iSTatvanuM ke aniSTatvanuM bhAna nathI thatuM. tethI samatA Ave che. AtmasvarUpanuM ajJAna ja pudgalanA viSayamAM bhrama pedA kare che. AthI A ajJAnano nAza karavA mATe ja kSapakazreNinuM maMDANa che. e ajJAnano sarvathA zya thAya eTale kevaLajJAna pragaTe. pahelA guNaThANAthI bAramA guNaThANA sudhIno puruSArtha mohanIyane dUra karavAno hovA chatAM asalamAM ajJAnanA nAza mATeno che. bAramA guNaThANe mohanIyano kSaya thavA chatAM kSapakazreNi virAma pAmatI nathI, kAraNa ke ajJAnano nAza nathI thato. ejJAna jevuM bhayaMkara ekeya pApa nathI. mithyAtva nAmanA pApane paNa jivADanAra koI hoya to te A ajJAna ja che. mithyAtvanI bhayaMkaratAnuM ajJAna ja ApaNane saMsAramAM rakhaDAve che. e ajJAna TaLe ane mithyAtvanI bhayaMkaratAnuM jJAna thAya to ja mithyAtvane TALavAno puruSArtha zarU thAya. Aje mithyAtva haju kharAba lAge che, paNa ajJAna bhaMDuM nathI lAgatuM. ApaNI jAtane prAmANikapaNe pUchavAnI jarUra che ke - ajJAna bhaMDuM lAge che kharuM ? e ajJAna TALavAno puruSArtha karyo kharo ? jo karyo to keTalo karyo ? jemane ajJAna khaTakatuM na hoya temanI AgaLa jJAnamUlaka samatAno upadeza ApavAthI zuM vaLavAnuM ? lokottaramArgamAM ajJAnanI ATalI badhI upekSA karanArAno paNa duniyAnA vyavahAramAM ajJAna TALavAno puruSArtha lagabhaga kSapakazreNinA gharano che. vyavahAramAM game teTaluM jJAna maLe toya adhUruM lAge. tyAM jANavA chatAM na jANavAno DoLa karI vadhu jJAna meLavavA taiyAra thaI jAya. ane ahIM lokottaramArgamAM na jANavA chatAM jANakArIno DoLa karI ajJAna chUpAvavA taiyAra thaI jAya... AvI avasthAmAM A adhyAtmAdi yogonI prApti kaI rIte saMbhave ? yogamArganI thoDIghaNI prIti hoya ane ethI A badhuM sAMbhaLavA mATe avAya che - e sArI vAta che. paraMtu ajJAne TALyA vinA ane tattvajJAna meLavyA vinA samatA vagere guNo nahi maLe, e tattvajJAnanI prApti mATe, viSayane zodhavA mATe mahenata nathI karavI, AtmasvarUpane zodhavA mATe mahenata karavI che. te mATe svAdhyAyayogane AtmasAt karavAnI jarUra che. sUtrayoga ane arthayogane AtmasAt karavA mATe A duniyAnA badhA padArtho bhUlavA paDaze. gAthAkramanA AdhAre sUtra gokhe, kaI gAthA keTalAmI che - e paNa kaMThastha rahe e rIte gokhe to sUtra AtmasAt thAya. tevuM sUtra gokhavA mATe eka viSaya para tanmaya thavuM ja paDe. sUtrayoga AtmasAt karI lIdhA pachI ardhayogane potAnA nAmanI jema cira-paricita karavA mahenata karavAnI. sUtra bolatAMnI sAthe artha upasthita thaI jAya - e rIte arthayoranuM adhyayana karavuM. A rIte mUtrArthanA niSNAta banelAne kyAMya rAgadveSanI pariNati naDe nahi. te je bole te sUtra, je ciMtave te artha ne je kare te yoganI sAdhanA. te te kSetramAM niSNAta banelAne siddhi A rIte ja vare che. sAro tabalacI je thApa mAre te tAla, TapalI mAre toya tAlamAM ane hathoDI Thoke te paNa tAlamAM. sAro saMgItakAra je gAya te rAga. yogamArgamAM AvA prakAranI siddhi meLavavA bhavobhavanI sAdhanA joIze. AtmAnI sAthe prIti keLavAya, AtmA sAthe ekAkAra thavAya, AtmA sivAya bIjuM kAMI ja na sUjhe to ja A badhuM zakya bane. AvAnuM ja yogamArgamAM kAma che. jene AtmA sivAyanI para pariNati ja sUjhatI hoya tene yogamArgamAM phAve nahi. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM e yAda rAkhavuM ke, mAtra rAgadveSamAM samabhAvane samatA jaNAvavAnA badale vastunA vAstavika jJAnanA kAraNe jAgelA vivekanA yoge pragaTelA samabhAvane samatA tarIke jaNAvyo che. kAraNa ke sukha-du:khamAM samAnabhAva, bhava- mokSamAM samAnabhAva, ajJAnamUlaka paNa hoI zake che. audAsInsa AvyA pachI jo jJAna AvavAnuM bAkI hoya to e audAsInya banAvaTI ja mAnavuM paDe. e audAsInya jJAnamUlaka na hovAthI nirarthaka ja rahevAnuM. AthI ahIM jJAnamUlaka samatAnI vyAkhyA karI. jJAnI banAvaTa kare ? na ja kare ne ? mATe jJAnInI samatA e ja sAcI samatA che. paramAtmA banavAno upAya A samatA che. A samatA mATe ja yogamArgamAM jJAnanI sAdhanA che. AvA prakAranI samatAnuM phaLa jaNAve che keRddhyprvrttnN caiva, sUkSmakarmakSayastathA / apekSAtantuvicchedaH, phalamasyA: pracakSate // 365 / / AmarSoSadhi vagere RddhionuM apravartana, sUkSma karmono arthAt kevaLajJAna, kevaLadarzana, yathAkhyAtacAritra ane anaMtavIryane AvaranArAM karmono kSaya ane baMdhanA kAraNabhUta apekSAtattvano viccheda A samatAnuM phaLa che. sAtamA guNaThANAnI parAkASThAmAM kSayopazamabhAvanI ghaNI Rddhio maLe che. evA vakhate trAddhio pravartatI hovA chatAM te yogIo svayaM trAddhimAM pravRtti nathI karatA arthAt Rddhione pravartAvatA nathI. potAne maLelA puNyaprakarSano upayoga na karavo enuM ja nAma samatA. samatAno pAyo kaho ke samatAnuM phaLa kaho - te A ja che. jene puNya game, puNyane pravartAvavAnuM jene mana thAya tene samatA na Ave. jenI pAse samatA hoya tene potAnA puNyaprakarSano upayoga karavAnuM mana na thAya. koI vAra bhUtakALanA saMskAranA kAraNe athavA to zAsananI prabhAvanA vagere kAraNe pravRtti kare - e judI vAta. jema, gRhasthone nokarI karavI paDe, karavAnuM mana nathI hotuM; bahenone rasoI karavI paDe, karavAnuM mana nathI hotuM, tevI rIte samAyoganA dhaNIne saddhinI pravRtti hoI zake, tenuM pravartana to na ja hoya. A ja samatAnuM phaLa che. ahIM graMthakArazrIe zabdo kevA mArmika vAparyA che ? samajavA mATe koziza karo to cokkasa tame jJAtA bano. 'pravRtti' ane 'pravartana' A baMnne zabdo pra+ vRt dhAtune bhAvamAM (tti ane jhana) pratyaya karIne banelA hovA chatAM garbhita prerakarUpane kAraNe baMnne zabdo jAdA arthane jaNAve che. zabdonI sAthe tAdAbhya keLavavA mATe sAdhanagraMthono abhyAsa karavAnI jarUra che. pUchavA mATe mahenata karazo to jJAtA nahi bano, samajavA mATe prayatna karazo to ja jJAtA banazo. jJAnI thavA mATe pUchapUcha karavAnA badale abhyAsa karavA mAMDo. AvI suMdara vAto sAMbhaLavA ane samajavA maLatI hoya to mAthuM namAvIne besI javAnuM, AvA graMthonA abhyAsamAMthI mAthuM UMcuM karavuM ja nathI. kAdavamAM paga paDavo te pravRtti ane kAdavamAM paga nAMkhavo te pravartana. jyAM cittano upayoga na hoya, kartAno prayatna na hoya chatAM kriyA dekhAya - te pravRtti. ane jyAM kartAno prayatna hoya, cittano upayoga hoya te pravartana. pravRtti hovA chatAM pravartana na hoya - A samatAno prabhAva che. samatAnA kAraNe kyAMya paNa traddhimAM pravartana na hoya, kAraNa ke RddhinuM pravartana asalamAM patananuM ja pravartana che. suvarNakamaLa upara paga mUke chatAM e trAddhi manane aDe nahi te RddhinuM apravartana. bhagavAna jevA bhagavAna RddhinuM pravartana na kare ane bhagavAnano bhakta kahevAtA sAdhu-sAdhvI RddhinuM pravartana kare ?! ane kadAca kare to paNa tene sAruM mAne ? sa0 haiyAmAM enuM du:kha hoya to ? je pravRtti ApaNe TALI zakIe evI che e pravRtti karye rAkhavAnI ane enuM haiye du:kha dharavAnuM - e cAle ? tene banAvaTa nahi to bIjAM zuM kahevuM ? AvI banAvaTo karIne ja ApaNe zakyamArgathI dUrasudUra rahyA chIe. samatAnA kAraNe ddhinuM apravartana thAya che ane sAthe sUkSma-ghAtikarmono kSaya thAya che. vItarAgatA AvyA pachI jJAnAvaraNIyAdi karmono kSaya thavA mATe vAra nathI lAgatI. kAraNa ke ghAtikarmonA mULamAM apekSArUpa tattvanuM anusaMdhAna hatuM. samatAnA kAraNe e apekSAtakhtano nAza thAya che. eTale ke sukhanI ane sukhanAM sAdhanonI apekSAno viccheda thAya che, du:khanA abhAvanI ane du:khanAM sAdhano TALavAnI apekSAno viccheda thAya che. spRhAmAtrano viccheda thAya che. paraspRhA mahAduHvam bolanArA ane mAnanArA spRhAne TALavA mATe mahenata kare ke du:khane TALavA ? jyAM sudhI spRhA du:kharUpa nahi lAge tyAM sudhI duHkhane TALavAnI spRhA rahevAnI ja, je spRhAne duHkharUpa mAne te ja spRhAthI ane du:khathI mukta banI zake. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte paripUrNa banelI samatA vRttisaMkSayane lAvI Ape cheanysNyogvRttiinaaN, yo nirodhastathA tathA / apunarbhAvarUpeNa, sa tu tatsaMkSayo mata: // 366 / / zarIra ane mana svarUpa anyanA saMyoganA nimitte utpanna thayela vikalparUpa (manasaMbaMdhI) ke parispandarUpa (zarIrasaMbaMdhI) vRttiono, kevaLajJAnanI prAptinA kALe ane ayogIkavalI avasthAnA kALe, pharI utpanna nahi thavA rUpe je nirodha karavAmAM Ave che tene vRttiono saMya kahevAya che. aMzataH vRttino kSaya pahele guNaThANe paNa thAya che ane e rIte aMzataH kSaya thatAM thatAM aMte sarvathA sakala vRttiono kSaya thAya tene vRttino saMya kahevAya che. bhaviSyamAM kyAre paNa kSaya karavAno vakhata na Ave evo ya te saMkSaya. vRttino virodha karavA mATe vRttione oLakhavI paDe. anya saMbaMdhanA kAraNe je utpanna thAya che tene vRtti kahevAya che. ane e anya eTale karma. ghAtikarmanA kAraNe utpanna thanArA saMkalpa vikalpo e ja vRtti che. vRtti e AtmAno vibhAve che. vRttio vikalpa svarUpa hovAthI vicAraNArUpa che. vicAravuM e AtmAno svabhAva nathI, upayoga e AtmAno svabhAva che. vicArosaMkalpavikalpo to karmanA saMyoganA kAraNe ja Ave che. e saMyoga TaLe eTale vicAraNA enI meLe TaLe. karma(anya)saMyogane AdhIna na thaIe to ja vRtti upara nirodha Ave. karmane AdhIna bane to vRttio Ave, Ave ne Ave ja. AtmAne najIkano saMbaMdha zarIranI sAthe ke karma sAthe ? anAdithI kSIranIranyAye karma sAthe ja saMbaMdha che ne ? e saMbaMdha TaLe eTale zarIrAdino saMbaMdha enI meLe TaLe. karma upara ghA mAravA mAMDo eTale bIjA badhA ApoApa bhAgaze. A samasta saMsAra karmamUlaka hovAthI karmanA uccheda vinA saMsArano uccheda nahi thavAno. jo saMsArano uccheda karavo haze to potAnA AtmAne lAgelAM karmano uccheda karavo ja paDaze. paraMtu sauthI moTo prazna e che ke ApaNane ApaNA AtmAnA saMsArano uccheda karavAnuM mana thayuM che kharuM ? A prazanano prAmANikapaNe javAba maLe to ja AgaLa vadhAya. bAkI sAMbhaLavA khAtara ja je sAMbhaLavA Ave tenA mATe A badho ja upadeza vyartha javAno... aMte vRttisaMkSayanA phaLane jaNAve che ato'pi kevalajJAnaM, zailezIsamparigrahaH / mokSaprAptiranAbAdhA, sadAnandavidhAyinI // 367 / / A vRttisaMkSayanA kAraNe sakala dravyaparyAyaviSayaka paripUrNa jJAna svarUpa kevaLajJAna, sarvasaMvarabhAvasvarUpa je zIla teno adhipati je zIleza tenI avasthA svarUpa raulezI avasthAno svIkAra tema ja sarva zarIra ane manasaMbaMdhI vyathAthI vikala ane sadA mATe parama AnaMdane karanArI mokSanI prApti thAya che. A vRttisaMkSayanA kAraNe zuM maLe che - AvI jijJAsAnA nirAkaraNamAM graMthakArazrI sauthI paheluM phaLa kevaLajJAna batAve che ke je lagabhaga ApaNane joItuM nathI ! eTale emAM ApaNe kazuM vicAravAnuM rahetuM nathI. 'A kALamAM kevaLajJAna kyAM maLavAnuM che' - AvI bhAvanAvALAo mATe eka sArA kAmanuM nathI. kAraNa ke koI paNa zAstranI racanA, kevaLajJAnanI prAptinI IcchA, kevaLajJAnanI prAptinA upAya ane kevaLajJAnarUpa phaLanI prApti... enA varNana mATe ja karAI che. cauda guNaThANAno vikAsakrama kaho ke yogamArgano vikAsakrama kaho, kevaLajJAnanI IcchAthI eno prAraMbha thAya che ane kaivalyaprAptimAM ja teno virAma che. adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatA ane vRttisaMkSaya A pAMce yoganI avasthAne guNaThANAnA krame vicArIe to cothe-pAMcame adhyAtma ane bhAvanA yoga hoya che, aMzataH pahele guNaThANe paNa hoya che. chaThuM - sAtame dhyAna ane samatAyoga hoya che. ane AThamethI bAramA guNaThANA sudhI vRttisaMkSaya-yoga hoya che. teramA guNaThANe to yoganA phaLarUpa kevaLajJAna maLI gayuM hovAthI tyAM yoga nathI. yoga e mokSasAdhaka puruSArtha che ane ghAtikarmano bAramAnA aMte ya thavAthI ane aghAtikarmanA kSaya mATe koI paNa jAtano puruSArtha karavAno raheto na hovAthI terame-caudame koI yoganI jarUra nathI. terame guNaThANe mokSarUpa phaLa siddha thayuM na hovA chatAM paNa phaLanI siddhi mATe koI sAdhananI jarUra na hovAthI yoga mAnatA nathI. kevaLajJAna maLyA pachI kevaLajJAnathI atirikta koI sAdhananI mokSa mATe apekSA nathI. svAbhAvika pravRttinA kAraNe jo phaLanI siddhi thatI hoya to te mATe koI AlaMbananI jarUra rahetI nathI. kevaLajJAnanA kAraNe mokSa maLe che evuM nathI, kevaLajJAnanI hAjarImAM mokSa maLe che. jo kevaLajJAnanA kAraNe mokSa maLe che - evuM mAnIe to kevaLajJAnane paNa yoga mAnavo paDaze. paraMtu kevaLajJAna Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: vizeSa noMdha : e yoganuM phaLa che. kevaLajJAnamAM AlaMbananI jarUra nathI mATe sAlaMbana yoga nathI ane kevaLajJAnarUpa phaLa siddha thayela hovAthI anAlaMbanayoga paNa nathI. tethI mAtra sAlaMbana prakAza che - ema mAnavuM. A rIte khUba ja alpa samayamAM atyanta saMkSepathI ApaNe zrI yogabiMdu graMthanA AdhAre yogamArganI vikAsayAtrA joI. sUripuraMdara AcAryabhagavanta zrImad haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe yogazAstrarUpa mahAsamudramAMthI samudhUta karela A yogabiMdu graMthamAMnA je keTalAka aMzo ApaNe joyA - enI chAyA paNa ApaNA hRdayapaTa upara paDI jAya to ApaNe paNa teozrIe batAvelA paMthe cAlI anAdinI bhavayAtrAno anta karavA mATe samartha banI zakIe. vahelAmAM vahelI take e sAmarthya meLavavA ApaNe sau prayatnazIla banI rahIe - e ja eka zubhAbhilASA. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: vizeSa noMdha :