Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAramArthika lekhasaMgraha [[ 131 vyavahAra satya ane paramArtha satya vastunuM yathArtha svarUpa jevuM jANavuM, anubhavavuM tevuM ja kahevuM, te satya "vyavahArasatya ane paramArtha satya" ema be prakAre che. paramArtha satya eTale AtmA sivAya bIje kaI padArtha AtmAne thaI zakato nathI, ema nizcaya jANI bhASA bolavAmAM deha, strI, putra, mitra, dhana, dhAnya, gRha Adi vastuonA prasaMgamAM bolatAM pahelAM eka AtmA sivAya bIjuM kaI mArUM nathI, evo upaga rahevo joIe. anya AtmA saMbaMdhI bolatAM AtmAmAM jAti, liMga ane tevA aupacArika bhedabhAve, te AtmA na chatAM mAtra vyavahAranayathI kAryane mATe belavAmAM Ave che, evA upavegapUrvaka bolAya che te pAramArthika bhASA che ema samajavAnuM che. dRSTAMta tarIke eka mANasa potAnA Arepita dehanI, gharanI, strInI, putranI ke anya padArthanI vAta karate hoya, te vakhate vaktA spaSTapaNe te padArthathI huM bhinna chuM ane te mArA nathI, ema spaSTapaNe belanArane bhAna hoya te te satya kahevAya. jema keIgraMthakAra zreNika rAjA ane celaNa rANInuM varNana karatAM heya. teo baMne AtmA hatA ane mAtra zreNikanA bhava AzrayI temane saMbaMdha agara strI, putra, dhana, rAjya vigereno saMbaMdha hatuM, te vAta lakSyamAM rAkhyA pachI bolavAnI pravRtti kare e ja paramArtha satya. vyavahArasatya AvyA vinA paramArtha satya belavAnuM bane tema na hovAthI vyavahArasatya nIce pramANe
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132] zrI jI. a. jaina grathamALA jANavAnuM che. jevA prakAre vastunuM svarUpa jevAthI, anubhavavAthI, zravaNathI athavA vAMcanathI ApaNane anubhavavAmAM AvyuM heya tevA ja prakAre yathArtha paNe vastunuM svarUpa kahevuM ane te prasaMge je vacana bolavuM tenuM nAma vyavahAra satya. jemakeamuka mANasane lAla azva jaMgalamAM divase bAra vAge dIThe hoya ane keInA pUchavAthI te ja pramANe yathAtathya vacana bolavuM te vyavahAra satya. AmAM paNa kaI prANInA prANune nAza thato hoya agara unmattatAthI vacana belAyuM hoya, te kharUM hoya te paNa asatya tulya ja che ema jANI pravartavuM. satyathI viparIta tene asatya kahevAya che. krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, rati, arati, zeka, bhaya ane durgacchA ajJAnAdithI asatya bolAya che. krodhAdi mohanIyatA aMgabhUta che. tenI sthiti bIjA badhA karmathI vadhAre eTale sIttera kaDAkeDI sAgaropamanI che. A kama kSaya thayA vinA jJAnAvaraNIyAdi karma saMpUrNapaNe kSaya thaI zakatA nathI. jo ke gaNatrImAM prathama jJAnAvaraNIyAdi karmo kahyAM che, paNa A karmanI ghaNuM mahattvatA che, kemake-saMsAranA mULabhUta rAgadveSanuM A mULa sthAna hovAthI bhavabhramaNa karavAmAM A kamanI mUkhyatA che. AvuM mahanIyamanuM baLavAnapaNuM che, chatAM paNa tene kSaya karavuM muzkela nathI. eTale ke-jema vedanIyakarma vedyA vinA niSphaLa thatuM nathI, tema A karmane mATe nathI. vipakSa bhAvanAthI mohanayakarmanI prakRtirUpa krodha, mAna, mAyA ane lebhAdi kaSAya tathA nekaSAyanA anukrame kSamA, namratA, nirA
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAramArthika lekhasaMgraha [ 133 bhimAnapaNuM, saralapaNuM, nirdabhatA ane saMteSAdinI vipakSa bhAvanAthI upara darzAvelA kaSAyo niSphaLa karI zakAya che. nekaSAya paNa vicArathI kSaya pamADI zakAya che. eTale ketene mATe bAhya kAMI karavuM paDatuM nathI. "muni' e nAma paNa A pUrvokata rIte vicArIne vacana bolavAthI satya che. ghaNuM karIne prajana vinA bolavuM ja nahi tenuM nAma munipaNuM. rAgadveSa ne ajJAna vinA yathAsthita vastunuM svarUpa kahetAM bolatAM chatAM paNa munipaNuM-maunapaNuM jANavuM. pUrve tIrthakarAdi mahAtmAoe Ama ja vicAra karIne maunapaNuM dhAraNa kareluM ane sADA bAra varSa lagabhaga manapaNuM dhAraNa karanAra bhagavAna zrI mahAvIra prabhue AvA utkRSTa vicAre karI AtmAmAMthI pheravI pheravIne mohanIyakamane saMbaMdha kADhI nAMkhI kevaLajJAnadarzana pragaTa karyuM hatuM. AtmA dhAre te satya bAlavuM kAMI kaThina nathI. vyavahArasatyabhASA ghaNI vAra balavAmAM Ave che, paNa paramArtha satya bolavAmAM AvyuM nathI, mATe A jIvanuM saMsAraparibhramaNa maTatuM nathI. samyakatra thayA bAda abhyAsathI paramArtha satya bolavAnuM thaI zake che ane pachI vizeSa abhyAse sahaja upayoga rahyA kare che. asatya bolyA vinA mAyA thaI zakatI nathI. vizvAsaghAta kare tene paNa asatyamAM samAveza thAya che. beTA dastAvejo karavAM te paNa asatya jANavuM. pachI tapa vigere mAnAdinI bhAvanAthI karI AtmahitArtha karavA jevo dekhAva kare te asatya jANavuM. zuddha-akhaMDa samyagadarzana Ave te ja saMpUrNa paNe paramArtha satya vacana
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134] zrI jI. a. jaina granthamALA belI zakAya. eTale ke te ja AtmAmAMthI anyapaNe padArtha bhinnapaNe upaga laI vacananI pravRtti thaI zake. keI pUche ke-leka zAzvata kema kahevAmAM Avyo? tenuM kAraNa dhyAnamAM rAkhI te bole te te satya gaNAya. vyavahArasatyanA paNa be vibhAga thaI zake che. eka sarvathA prakAre ane bIje dezathI. nizcayasatya para upaga rAkhI, priya eTale je vacana anyanA athavA jenA saMbaMdhamAM belAyuM hoya tene prItikArI hoya ane pacca-guNakArI hoya, evuM ja satya vacana bolanAra sarvavirati munirAja (tyAgI) prAyaH hAI zake che. saMsAra upara abhAva rAkhanAra hovA chatAM, pUrvakarmathI athavA bIjA kAraNathI saMsAramAM rahenAra gRhastha dezathI satya vacana belavAno niyama rAkhavA yaMgya che. te mUkhya A pramANe che-manuSya saMbaMdhI (kanyAlika), pazu saMbaMdhI (gevAlika), bhUmi saMbaMdhI (mAlika), beTI sAkSI ane thApaNa, temaja bharUso eTale vizvAsathI rAkhavA gyA ApelA dravyAdi padArtha, te saMbaMdhI InakAra javuM che. A pAMca sthUla prakAra che. A vacana bolatAM paramArtha satya upara dhyAna rAkhI yathAsthita eTale jevA prakAre samyaka vastuonAM svarUpa hoya tevA prakAre ja karavAne niyama tene dezathI vrata dhAraNa karanAre avazya karavA gya che. A kahelA satya viSe upadeza vicArI te kramamAM AvavuM e ja A loka ane paralokamAM hitakArI che.