Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 zrI siddhivijaya racita zrIvijayadevasUri bhAsadvaya ma. vinayasAgara zrI vijayadevasUri bhAsadvaya ke praNetA zrI siddhivijaya mahopAdhyAya .. zrI meghavijaya ke praguru (dAdAguru) the aura jagadguru zrIhIravijayasUrijI ke praziSya the / siddhivijayajIkA samaya 17 vIM zatAbdI kA antima caraNa yA 18 vIM zatAbdI kA prathama caraNa mAnA jA sakatA hai| inake dvArA praNIta anya kRtiyA~ anya bhaNDAroM meM avazya hI prApta hoMgI, kintu mujhe abhI taka cAra laghukRtiyA~ hI prApta huI haiM : - 1- 2. neminAtha bhAsa aura 3-4. zrI vijayadevasUri bhAsa ! zrI kailAzasAgarasUri jJAna bhaNDAra, kobA sUci patra bhAga-4 ke anusAra zrIsiddhivijayakRta nimna kRtiyA aura prAsa huI hai jo isa prakAra hai :siddhivijaya 14142 (1) sImandhara jinastavana, vi0 saM0 1713, Adi-anantacauvIsI jina namU, anta-bhavika jana maMgala karo, DhAla-7, gA0 106, pR0 5a (2) vijayaprabhasUri svAdhyAya, Adi-Avau sajanI sahaguru, anta-bhAvavijaya budha sIsojI, gA0 9 14536 (4) jambUsvAmI sajjhAya, Adi-rAjagrahI nagarI vase, anta-tAsa taNA guNa gAyA re, gA0 13 (22) paMcaindriya sajjhAya, pR0 28a, Adi-re jIuM viSaya na rAcIi, anta-sevajo nIsadIso re, gA0 13 18156 (36) jambUsvAmI sajjhAya, Adi-rAjagrahI nagarI vase, anta siddhavijaya supavAyA re, gA0 14, pR0 10A-11a.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 isakA sphuTa patra prApta hai, jisameM cAroM hI kRtiyA~ eka sAtha hI likhI gaI haiN| isa patra kA mApa 24.3 10.4 se.mI. hai, patra 1 haiM, donoM bhAsoM kI kula paMkti 15 tathA prati akSara 42 haiM / lekhana samaya sambhavataH 17vIM sadI kA antima caraNa hai / 59 zAsana prabhAvaka vijayadevasUri prasiddhatama AcArya hue haiM / ye jagadguru zrIhIravijayasUri ke praziSya tathA zrIvijayasenasUri ke paTTadhara the / vikrama saMvata 1634 ilAdurga meM janma saMvata 1643 rAjanagara meM zrI hIravijayasUri ke karakamaloM se mAtA ke sAtha dIkSA, 1655 sikandarapura meM panyAsa pada, 1656 stambhatIrtha meM upAdhyAya pada aura sUripada prApta huA evaM zrI vijayasenasUri ke svargavAsa ke pazcAt saMvata 1671 meM bhaTTAraka pada prApta kiyA / jagadguru zrI hIravijayasUri ke pazcAt vijayadevasUri kI diggaja AcAryoM meM gaNanA kI jAtI hai / vijayadevasUri racita koI sAhitya prApta ho esA jJAta nahIM hai, kintu inase sambandhita kharataragacchIya zrIvallabhopAdhyAya racita (ra. saM. 1687 ke Asa- pAsa ) vijayadevamAhAtmya aura zrI meghavijayajI racita zrItapagacchApaTTAvalIsUtravRttyanusandhAnam ke anusAra inakA saMkSipta jIvana caritra prApta hotA hai / samrATa akabara ke samparka meM ye Ae ho aisA koI ullekha prApta nahIM hotA hai, kintu samrATa jahAMgIra ke samaya meM inakA prabhAva atyadhika bar3hA thaa| jahAMgIra inako bahuta sammAna detA thA aura guru ke rUpa meM svIkAra karatA thA / yahI kAraNa hai ki saMvat 1687 mANDavagar3ha meM zrI jahAMgIra ne inako mahAtapA biruda pradAna kiyA thA / inhIM ke kAryakAla meM vijayadevasUri evaM vijaya AnandasUri zAkhAbheda huA / zrIdarzanavijayajI ne vijayatilakasUri rAsa meM jisa ghaTanA kA varNana kiyA hai, vaha vicAraNIya avazya hai / kharataragacchIya zrI jJAnavimalopAdhyAya ke ziSya zrI zrIvallabhopAdhyAya ne to isakA saMketa mAtra hI kiyA hai aura sambhavata: inakI kIrti se prabhAvita hokara zrI vallabhopAdhyAya ne vijayadevamAhAtmya racA thA / saMvata 1687 ke pazcAt kisI ghaTanA kA ullekha nahIM hai / isI varSa isa mAhAtmya ko pUrNa kara diyA / stambhanatIrtha, ilAdurga, ghoghAbandara, dvIpa,
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 mArca 2008 sirohI, mANDavagar3ha, meDatA Adi aneka sthAnoM para AcAryazrI ne pratiSThA karavAI thI / inhIM ke upadeza se jAbAlIpura (jAloradurga) tIrtha para vizAla caitya kA nirmANa, pratiSThAdi hue the / inake dvArA pratiSThita, lekha sahita, zatAdhika mUrtiyAM Aja bhI prApta haiM / vijayadevasUri ke paTTadhara vijayasiMhasUri hue ,jinakA janma 1644, dIkSA 1654, vAcakapada 1672 aura sUripada 1681 meM prApta huA thA / svargavAsa 1709 meM ho gayA thaa| kisanagar3ha ke dIvAna zrI rAyasiMhajI-nirmApita kA cintAmaNI pArzvanAtha mandira Aja bhI inakA smaraNa karavA rahA hai / svarUpaTTadhara AcArya vijayasiMhasUri kA svargavAsa hone para zrI vijayadevasUri ne unake paTTa para vijayaprabhasUri ko biThAyA thaa| siddhivijaya racita vijayadevasUri bhAsadvaya kA saMkSipta paricaya : mahImaNDala ke rAjavI zrI vijayadevasUri yahA~ padhAre haiN| saba unako namaskAra kara rahe haiM / unako vandana karane ke lie caleM / dUsare padya meM solaha zRMgAroM se suzobhita mahilAeM bhAla para tilaka kara, motiyoM kA thAla lekara unake svAgata ke lie calI / guru ke sanmukha kumakuma, kesara, kevaDA ke sAtha ghola banAkara guru ke sanmukha raMgolI karatI haiM / cauthe padya meM sabhI sohAginI sundara striyA~ navaraMga vastra dhAraNa kara eka kinAre khar3I hokara gurujI ke guNagAna kara rahI haiM / siddhivijaya kahatA hai ki vijayadevasUri kA nAma nirantara gAne se zivapada prAsa hotA hai| dUsare bhAsa meM - sarasvatI ko namaskAra kara kavi guru vijayadevasUrinda ke gIta gAne kI pratijJA karatA hai, jisa prakAra candra ko dekhakara cakora harSita hotA hai usI prakAra AcArya ko dekhakara Anandita hote haiM aura unake caraNoM. meM guruvandana karate haiN| dUsare padya meM vijayadevasUri muniyoM meM candramA ke samAna haiM, aura kumatiyoM ko samUla naSTa karane vAle haiM / bAlyAvasthA meM jinhoMne saMyama dhAraNa kiyA aura guru ke pAsa meM zuddhAcAra kA pAlana kiyA aise AcArya hameM bhavasAgara meM DUbate hue bhaviyoM ke tAraNahAra haiM / tIsare padya meM sumati-gupti rUpI ramaNiyoM ke sAtha ramaNa karane vAle haiM, indriyoM kA damana karane vAle haiM, muniyoM ke tAja haiM / jinakI dantapaMkti sone kI mekha se jaTita
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 hai / unako dekhakara mana ullasita hotA hai, aise guru mujhe mile hai / bhavasamudra ke phere se bacAne vAle haiM, siddhivijaya kahatA hai ki jaba taka pRthvI hai taba taka inakI yazokIrti bar3hatI rahe / (1) zrI vijayadevasUri bhAsadvaya sahaguru AvyA maI suNyA re cAlI sakhI eka bAra / mahImaNDala nau rAjIu re praNamaI sura nara nAri re // bahinI vandIjaI gururAja // 1 // jima sIjhaI saghalA kAja re bahinI vandIjaI gururAja || sola zRMgAra sohAvatI re lAvatI motinau thAla / bhAla tilaka raliyAmaNo re bhAmaNau bhagatI rasAla re kumakuma kesara kevaDau re kIjau bahula udyota / cola taNI pari rAtaDau re gura AgaI raMgarola re savi sohAsaNI sundarI re UbhI ekaNi tIra guNa gAvaI gurujI taNA re pahirI navaraMga cIra re zrI vijayadevasUrisaru re siddhivijaya nau sAmi / nAma nirantara gAII re pAI sivapada ThAma re iti zrI vijayadevasUrIzvara bhAsa samApta // ba. 2 / / // ba. 3 // // ba. 4 // ( 2 ) zrIvijayadevasUri bhAsa surasati mAta namI karI guNa gAsuM re vijayadevasuriMdare / caMda cakora taNI pari jasa dIThaI re hovai ANaMda re // // ba. 5 // caraNa kamala guru vandaMu re // 1 // municandau re vijayadevasUrInda, prabhu TAlaire kumatyAM nA kanda / caraNa kamala guru vandau re || AMkaNI bAlapaNai jiNaI Adaru guru pAsaI re ruDau saMyamabhAra / bhavasAyara mAMhi bUDaMtA bhaviaNa nai re UtAraNahAra 61 // ca 2 //
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 mArca 2008 sumati gupati ramaNI ramaI valI je damaI re iMdrI / munitAja kAja saraI darisana thakAM gura ApaI re zivapura naU rAja // ca. 3 // danti panti hIre jar3I sovana ghaDI re vicai rur3I rekha / pekhi sakhi mani ulasaI kamalAkara re jima sUraja dekhI // ca. 4 // sobhAgI mujha malau sakhi tau Talau re bhavasAgara phera / siddhivijaya kahaI tAM tapau guru mAharu re jihAM mahiyala mera // ca. 5 / / municaMdau re vijayadevasurInda / / iti zrI vijayadevasUrIzvara bhAsa samApta