Book Title: Vidyani Char Bhumikao
Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249224/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyAnI cAra bhUmikAo * [1] Aje tamArI saunI samakSa bolatI vakhate je huM pratyeka vyaktine. cahere joI zakate heta, athavA te zabda sAMbhaLIne paNa badhAne oLakhI zakate heta te mane vadhAre sagavaDa raheta. mAre zuM kahevuM teno meM bahu vicAra karyo nathI, paNa ahIM AvavA nIkaLyo tyAre rastAmAM eka vicAra sUjhI Avyo, te tamane kahI saMbhaLAvuM chuM. ApaNe badhAM ekatra thayAM chIe te eka ja paMthanAM chIe mATe. anya saMbaMdhamAM judA judA vyavasAyIone avakAza. rahe che, paNa ApaNe te vidyAdhyayana ane saMzodhana arthe ja ekatra thayAM chIe. te adhyayana saMbaMdhI ja kaMIka kahuM. paddhatisara athavA vaijJAnika rIte kAma karavAnI jevI tAlIma tamane maLI che tevI mane maLI nathI; eTale mAre te vagara tAlIma phAMphAM mAratAM je raste mane sUjhI Avyo hato tenI ja vAta karavAnI che. je mANase bIjA rastA joyA ja na hoya ane hAtha lAgelI amuka kaDIthI jeNe jaMgala pasAra karyuM hoya te kevaLa pitAnI keDInuM ja varNana karI zake. eno artha e to nahi ja ke bIjI keDIe ja nathI, athavA che te enAthI UtaratI che. bIjI keDIo enAthI paNa sArI hoya e banavAjoga che, chatAM eTaluM kahe ke mArI keDImAMthI mane AnaMda ane sthiratA maLI rahyAM che. vidyArthI jIvana ApaNe cAra vibhAgamAM ke bhUmikAomAM vaheMcAyeluM joIe chIe. prAthamikathI mAdhyamika sudhIne te pahela vibhAgamAdhyamikathI uccazikSaNa arthAt ApaNe jene bI. e. ke snAtaka thatAM sudhInuM zikSaNa gaNIe chIe te pAmatAM sudhIno bIjo vibhAga anusnAtakane te trIjo ane te pachI te cothe vibhAga. ApaNuM prAraMbhanuM zikSaNa zabdapradhAna ane smRtipradhAna hoya che. emAM zIkhanAra ane zIkhavanAra baMnenI samajavA tema ja samajAvavAnI pravRtti bhASAnA sAdhana dvArA ja thatI hoya che. sIdhuM vastugrahaNa temAM thatuM nathI. mAtra bhASA dvArA je saMskAra paDe te smRtithI pakaDI rAkhavAmAM Ave che. ahIM *gujarAta vidyAsabhAnI anusnAtaka vidyAthI sabhAne Aye, adhyApaka ane vidyAthIo samakSa, 1947nA pahelA satramAM pU. paMDitajIe kareluM maMgalapravacana. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 588 ]. darzana ane ciMtana jene huM bhASA kahuM chuM temAM lakhavAnuM, belavA vAMcavA ane uccAravAnuM badhuM AvI gayuM ema gaNavAnuM che. A pravRttithI samajaNa, tarka badhuM uttejita thAya che, paNa te moTe bhAge umaranA pramANamAM. - tyAra pachInI bIjI bhUmikA saMjJAna arthAta samajaNapradhAna che. vidyArthI kaoNlejamAM dAkhala thAya tyAre paNa bhASA ane zakyuM mahatva te rahe che ja, paNa e bhUmikAmAM ene viSayane pakaDIne cAlavAnuM thAya che. tethI ja abhyAsakamamAM ghaNuM pustaka hovA chatAM te badhAM pUrAM thAya che. je ene tyAM paNa mAtra smRti para AdhAra rAkhIne cAlavAnuM hoya te ema thaI zake nahi. tyAM zabda nahi paNa artha mahattva bhagave che. e artha grahaNa karavAnI paddhatimAM phera hoI zake, paNa mukhya vastusthiti A prakAranI heya che. tyAra pachInI bhUmikAmAM samajaNa uparAMta eka navuM tatva Ave che. enI pahelAMnI bhUmikAomAM zikSaNa, carcA, TIkA badhuM anyanI kanethI AvatuM hatuM ane samajI levAtuM hatuM, paNa have A navI trIjI bhUmikAmAM tAratamya, parIkSaNavRttikaI paNa matane pitAnI buddhithI kasI jovAnI parIkSatiumerAya che. A vakhate vidyArthI Ama karI zakavA jeTalI uMmare paNa pahoMcyuM hoya che, eTale pahelAM je pustaka ke adhyApakane te pramANabhUta mAnatA hoya tenI sAme paNa e zIMgaDA mAMDe e sthiti Ave che. te pachInI bhUmikA te pIeca. DI. thavA mATe je jAtanI pravRtti thatI hoya che tenI che. zabdapradhAna, samajaNapradhAna ane parIkSApradhAna vidyAdhyayanane upayoga e bhUmikAmAM thAya che. e bhUmikAvALAe pitAnA viSayane aMge jeTaluM kAma thayuM hoya te badhuM samajI laIne, upalabhya hoya eTaluM jJAna meLavI laIne kaMIka navuM zodhavAnuM, sarjavAnuM, umeravAnuM hoya che-pelI zabdasRti, saMjJAna ane parIkSAnI triveNune AdhAre. eNe karelA kAmanuM pramANuM javAnuM hatuM nathI, eTale ke pAnAMnI saMkhyA jovAnI hatI nathI, paNa enI maulikatA, ene adhikAra jevAnAM hoya che. enI navI zodha ekAda vAkyamAM jaNAI Ave ema paNa bane; paNa mAre je kahevAnuM che te te A ja ke e bhUmikA navuM zedhavAnI, sarjanazaktine vyakta karavAnI bhUmikA che. ApaNe Aje jeo ahIM ekatra thayAM chIe te trIjI ane cothI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyAnI cAra bhUmikA [paTela bhUmikAvALAM chIe. DigrI meLavavA mAganArAono ke parIkSA pAsa karanArAone atyAre huM vicAra nathI karato. vidyArthIo ane adhyApakone paNa huM bhege ja khyAla karuM chuM, chatAM adhyApake vize thoDuMka kahI lauM. Ama te sAce adhyApaka haMmezAM vidyArthImAnasa sAthe tAla meLavatA ja hoya che, paNa jayAre vidyAthInI saMzodhana pravRttine e sahAya karatA hoya che tyAre e judo ja raMga sajate hoya che. e kakSAmAM adhyApakane evI vastuo sUcavavI paDatI hoya che jethI vidyAthInI saMzodhakavRtti jAgrata thAya. eTale adhyApaka pratyakSa zikSaNathI ja nahi paraMtu carcA, vArtAlApa, sUcanA vagere dvArA paNa vidyArthInA manamAM kazuMka ugADavA mathato hoya che. ekaMdare, vidyArthI jIvananI jema cAra bhUmikAo gaNAvI tema adhyApakanA jIvananI paNa cAra bhUmikAo gaNavavA. jevI che-ene vidyArthIonI sapATI para UtaravuM paDatuM hoya che mATe. vidyArthI ane adhyApakano saMbaMdha paNa samajavA jevuM che. vidyAnuM adhyayana baMnene sAmAnya dharma che. adhyApaka ane vidyArthI evA vibhAge kevaLa vyavahAru che, bAkI beu eka ja varganA che. paNa adhyApakanA pade nimAvAthI adhyApaka thavAtuM nathI; e te rajisTaramAM adhyApaka tha. vidyArthInI buddhine ane jijJAsAne saMkeranAra ne uttejanA ja sAco adhyApaka gaNAya. e sivAya vidyArthI ane adhyApaka vacce tAratamya jhAjhuM nathI, chatAM adhyApaka vinA vidyArthIne cAle nahi. naTane nAcavA mATe derI na hoya to e nAce kevI rIte ? tema vidyAthIne paNa pustako ane, adhyApake vinA cAle nahi. sAme pakSe je vidyAthI ja na hoya te adhyApaka ke adhyApana saMbhavatAM nathI. vastutaH vidyAthInA sAMnidhyamAM ja adhyApakano AtmA vikase che, vyakta thAya che. enI samaja paNa tyAre ja spaSTa thAya che. vidyAthI enI pAse Ave che te kaMIka meLavavAnI zraddhAthI, paNa adhyApaka je pitAnI javAbadArI samajatuM hoya te ja e zraddhA sArthaka thAya che. Ama ucca zikSaNanI saMsthAmAM vadhAremAM vadhAre javAbadArI adhyApakanI rahe che. paNa adhyApaka javAbadArI samajanA heya eTalAthI ja vidyAthIne uddhAra na thaI jAya. jeo adhyApakanI zaraNAgati levA Ave teo pite paNa jijJAsu, mahenatu ane vidyAparAyaNa hovA joIe. adhyApakanuM pitAnuM paNa eka dhyeya hoya che. ene paNa navuM saMzodhana Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199] darzana ane ciMtana karavuM hoya che. have vidyArthIone doravaNI ApatAM, emane kAma ApatAM ne emanI pAsethI kAma letAM enI pitAnI sUjha paNa khIle che, enuM netRtva ghaDAya che. eTale svAbhAvika rIte ja uttama saMzodhake pitAnI AsapAsa vidyArthIonuM maMDaLa hoya ema Icache che, eTaluM ja nahi, temanI sAthe kuTuMbabhAve vyavahAra Acare che. kalakattAmAM ane zAMtiniketanamAM meM evA adhyApake joyA che. yuropamAM evA adhyApake che ema sAMbhaLyuM che. AvA adhyApakane vidyArthIe te pitAno zaMkAprazna pUchIne nirati ghera jaIne sUI zake, paNa adhyApakanI te ghaNIvAra UMdha uDI jatI hoya che. ene ema thAya che ke vidyArthInA mananuM samAdhAna karavA je uttara piote Ape te adhUro che, pUrate saMtoSakAraka nathI. tethI teSakAraka uttara Ape tyAre ja ene cena paDe che. A jyAre vidyArthI jANe che tyAre adhyApakanA jIvanane raMga ene paNa lAge che. vidyopArjana e te vRkSa jevI kriyA che. satata rasa lIdhA karIe te ja e vadhyA kare ane zAkhAo zAkhAo, pAMdaDe pAMdaDe e rasa pahoMcyA kare. dhaNA pUche che ke zuM amadAvAdamAM saMzodhana thaI zake ? prazna sAce che, kema ke amadAvAdanuM dhana juduM che. chatAM e vanane vizeSa IcchanAra vargomAM paNa vidyAdhana IcchanAra varga hoya che ja. amadAvAda emAM apavAdarUpa na hoI zake. ApaNe jenuM upArjana karavAnuM che te paNa eka dhana che. e dhana pAmIne jhUMpaDAmAM rahIne paNa sukhI thavAya. je mANasa khaMtIle che, jene pitAnI buddhi ane cAritryanA vikAsamAM dhanyatA dekhAya che tene mATe vidyApArjana e dhanya vyavasAya che. ApaNe badhAM IchAe ke anicchAe A vyavasAyamAM dhakelAyAM chIe, chatAM ene paNa upayoga che. ghaNA pUchanArA maLe che ke AmAM zuM joIne paDayA hazo ? huM javAba ApuM chuM ke amAre bharatI vakhate vIla karavAnI jarUra paDavAnI nathI. ane dhanika bhale abhimAna kare paNa vidyAdhinavALAone vidvAnane zodhyA vinA emane cAlyuM nathI. potAne mATe nahi te pitAnAM saMtAna mATe paNa emane vidvAnonI jarUra rahe ja che. Ama karIne lakSmI ane sarasvatInA virodhanI vAta huM nathI karatA vidyArthInA sAdhanAkALamAM lakSmInI lAlasA vidharUpa che. vidyAnI sAdhanAmAM vigha hoya to te dhanarAzinuM che. paNa garIba dezamAM ane vaLI garIba kuTuMbamAM rahetA hoIe te dhananI mahattvAkAMkSA jAgavAne saMbhava nathI. dhanADhyone saMsargathI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyAnI cAra bhUmikA [591 ja e jAgatI heya che. eTale ethI bhUmikAmAM vyakta thanArI ApaNuM maulika sAdhanAmAM ApaNe enAthI cetIne cAlavAnuM che. eka bIjA vighano paNa ahIM nirdeza karIza. ghaNI vAra pAchalI bhUmikAnI truTio paNa AgaLanI bhUmikAomAM dekhAvA mAMDe che. emane paNa dUra karavAnI hoya che. pitAnA vakhatano sadupayoga karanArA vidyArthIo meM bahu ochA joyA che. emane puruSArtha parIkSAkALa pUratuM ja hoya che. emAM teo Arogya paNa bagADatAM hoya che. A bhUla bIjI bhUmikAmAM vAraM vAra thatI jovAmAM Ave che, paNa trIjI-cethI bhUmikAmAM e bhUla kadApi na thavI joIe ane thatI hoya te svaprayatnathI-samajaNathI e dUra karavI joIe. pahelI be bhUmikAonI bhUla mATe ApaNe zikSake, zikSaNapaddhati, samAja-game tene javAbadAra gaNue, paNa strImAM te vidyArthIe jAte ja javAbadAra banavuM paDe, ane cothImAM te e bhUla nabhI ja na zake, tyAM te ene dUra karavI ja paDe. e bhUmikAmAM tame ne huM badhAM chIe. e maMgala avasara che, maMgala jIvana che. gharanuM vAstu, lagna, paradezaprayANa vageremAM amuka vakhata pUratuM maMgala manAya che, paNa pratyeka kSaNe mAMgalikatA dekhAya--carcA, vAcana, dhana, sUjhamAM mAMgalya UbharAya--e te vidyArthI jIvanamAM ja bane che. pahelI traNa bhUmi kAonAM te varSe paNa niyata karavAmAM Ave che, paNa ethIne te enuMya baMdhana nathI. e te sadA maMgala che. e jIvanamAM tame badhAM vikase evuM prANuM chuM.