Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastupALa-tejapALanI janetA kumAradevInA punarlagna pAchaLano ItihAsa - zrI subodhacaMdra jaina gujarAtanA ItihAsarUpI AkAzamAM jhaLahaLatA tAraka zA camakatA, mahA buddhimAna, vIra ziromaNi, paramadhArmika zrI vastupALa ane tejapALanI baMdhava belaDIthI kaMI ja aparicita nathI. judA judA caritrakAroe temanA jIvanacaritrane, temanAM sonI paraMparAne, temanA vIratva tathA buddhi kauzalyane potapotAnA graMthamAM seMdhI temane biradAvyAM che. paraMtu sAthe ItihAsamAM e paNa noMdhAyuM che ke, teo vidhavA mAtAnI kukSimAMthI utpanna thayelA ratna hatA. ane te paNa te kALamAM che, je kALamAM AvuM kRtya te atighaNAsya dadukRtya hatuM. ATale sudhInI vAta te janasamAjathI paricita che, paNa vastupALa - tejapALanI mAtA kumAradevIe jAte punarvivAha karyo hate, potAnI IcchAthI karyo hato, saMgoe tema karavA tene pharaja pADI hatI ke bIju kaMI na banavAnuM banavA pAmyuM hatuM ? te aMgene ItihAsa hajI moTe bhAge aMdhakAramAM daTAyela che. vikrama saMvata 1721mAM paMDita raMgavijayagaNinA ziSya kavi meruvijayajIe karNATakamAM AvelA vijApura nagaramAM vastupALa-tejapALane rAsa ra che. temAM uparyukta vigatanI ati carcA karavAmAM AvI che. te vigatane rAsakAranA zabdomAM anuvAdarUpe rajU karuM chuM : - pATaNa nAmanuM zahera. tyAM semarAja nAmane vANika vasato hate. prAgvATa tene vaMza. traNa traNa peDhIthI tenuM ghara jJAtimAM AgevAna tarIke paMkAtuM hatuM. tene putra Asa rAja. AsarAjanA karmasaMge lakSmI paga karIne cAlI gaI. cAlI gaI eTaluM ja nahi, paNa peTa bharavAnA paNa sAMsA paDe tevI sthiti UbhI thaI. pATaNamAM saunI sAme nirdhana banIne vasavA karatAM, pATaNa choDIne koI nAnA gAmamAM vasavAne teNe nirNaya karyo, ane eka divasa DI gharavakharI laI, teNe pATaNa choDyuM. prayANa karI nagara bahAra jatAM ja kaI maLI Arya karayANA gauNasmRtigraMtho
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtara rararakAra ka>v< Xxxsexshabdasa [89] teNe suMdara zukane joyAM. cAra pakSIene tAraNanA AkAramAM beThelAM joyAM, devacakalIne suMdara avAja karatI joI ane tene manamAM thayuM' ke, * cAle, jyAM jaIzuM, tyAM kaMIka dhana maLaze ja.' ane tethI mananA ullAsathI teNe prayANa AgaLa vadhAryuM. cAlatAM cAlatAM te mAlAsaNa gAmamAM AvyA. tyAM gAmamAM praveza karatAM paNa zubha zukana thayA. tene manamAM AnaMda vyApyA ane tethI sarva prathama jinAlayamAM jaI trileAkezvara bhagavAna jinendranA bhAvapUrNAMka dana karyAM. gAmamAM bhADAnA makAnanI tapAsa karI ane ceAkhAvaTI pADAmAM eka nAnakaDuM ghara bhADe lIdhuM ane duHkhanA divaseA dhImedhIme pasAra karavA lAgyA. te dharmazIla hatA. paraMtu mAnavIne karelAM karmo choDatA nathI, e nyAye pUrvIkRta karmAMnA cege tenAmAM lapaTapaNuM hatuM. rAsakAra lakhe che : * dAhilA dahADA te ni`me, laMpaTapaNuM mana sAthe rame.' Ama chatAMya manamAM dharmAMnI vAsanA hatI. dha vinA sukha nathI, e tenA cittamAM aMkAyelu hatu, eTale jyAre jyAre samaya maLe tyAre tyAre dhakRtyA karavA tarapha tene eka vizeSa hatA. eka vakhatanI vAta che. pATaNathI vihAra karatAM karatAM AcAya haribhadrasUri mAlAsaNa gAmamAM padhAryA. guru jJAnI hatA, samartha upadezaka hatA. AsarAjane haribhadrasUrinA pira cayathI dharmAMnA raMga vadhu lAgyo ane teNe pauSadha, pratikramaNa, guru pAse abhyAsa, nava tattvAnu jJAna vagere meLavavA prayatna zarU karyAM. AsarAja bhale daradra hatA, paNa te vinayavata, catura ane gurunA bhakta hatA. eka divasa teNe rAtrinA pauSadha lIdheA hateA ane AjanI rAta teNe zakaya teTalA apramADhamAM gALavAnA niya karyAM hatA. prANI jo jinezvara bhagavaMtanI AjJAne samajatA hoya, teA rAtri pauSadha e pramAda karavA mATe nahi, paraMtu zakaya teTale apramAda keLavavA mATe che, te tene samajAvavu paDatuM nathI. AsarAja paNa nidrA tyajIne, ALasa khaMkherIne uSAzrayanA eka khUNAmAM jine dra bhagavAnanA aparaMpAra guNAnu` manamAM ciMtana karatA kheDe che. A tarapha rAta vadhavA lAgI eTale zrAvake pratikramaNa pUrNa karI, gurunI caraNasevA karI, potapAtAnA sthAnake ravAnA thayA. AcArya haribhadrasUrine khakha? nathI ke, makAnamAM zrI Arya kalyANautamasmRtigraMtha
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ hao dese -dsAlse - Me. .rad Ms. Ma..Messessed...Med. keI zrAvaka che. te samayamAM, munionA upAzrayamAM dIpaka vagerene leza paNa pracAra na hate, eTale aMdhakAra hovAthI kaI makAnamAM hoya te paNa dekhAvAnI zakyatA na hatI. te samaye, ke jyAre rAtrine lagabhaga doDha prahara vItI gayo hato. AcAryanI upAsanA karatA temanA eka vinIta ziSya AcAryazrIne pUchayuM : "bhagavan! jinendra zAsanane prabhAva jhAMkho thaI rahyo che. pUrvakALamAM je udyota jina zAsana hatuM, te udyota zuM A kALamAM jevA nahi ja maLe?" - gurue kahyuM: "vatsa! ciMtA na kara. tArA je ja prazna mArA manamAM paNa UThayo hatuM ane tethI meM mArA dhyAna baLathI zAsanadevIne bolAvI hatI ane A prazna pUche hatuM. tyAre teNe mane kahyuM hatuM: 'kumAradevInA naMdana zAsananA subhaTa thaze." - ziSya pUchayuM : "gurudeva! mane badhI vAta mAMDIne kaho. e kumAradevI keNa ke jenI kukSie jinazAsananA subhaTa pAkaze?" gurue kahyuM: "vatsa ! AvI vAte rAtanA karavI na joIe. kayAreka enAthI anartha thAya." paNa ziSyane Agraha cAlu ja rahyo. teNe kahyuM: "ahIM koNa che ke anartha thAya?" chevaTe, ziSyanA ati Agrahane vaza thaI gurune te vAta kahevI paDI. gurune paNa thayuM ke, atyAre koNa sAMbhaLanAra che? haMmeza, bhaviSyanA garbhamAM je chUpAyeluM hoya che te banIne ja rahe che, te nyAye je banavAnuM nirmANa thayeluM hatuM, tene koNa TALI zake ? gurue kahyuM: "vatsa ! sAMbhaLa: A ja gAmamAM zreSThi AbhU ane zeThANI lAchaladenI putrI kumAradevI je rUpa, yauvana ane caturAImAM nipuNa hatI. cesaTha kaLA zIkhelI hatI. caMpakavaNuM tenI kAyA. jyAre te pitAnA rUpane maThAratI ane soLa zaNagAra sajIne nIkaLatI, tyAre lAge ke, A vidyAdharI che ke devakumArI che! enA jevI strIo saMsAramAM ochI haze, evI te rUpasuMdara hatI. mAtApitAe tene sAruM ghara ane sAro vara joIne paraNAvI. paNa kama keIna pIcho choDatuM nathI. A kanyA paNa paraNIne sAsare gaI ane thoDA ja divasomAM vidhavA banI. AkhuM kuTuMba, mAtA-pitA codhAra AMsue raDaDyA. dIkarInA duHkhanI koI sImA nathI. thoDA samaya bAda pitA tene potAne ghera teDI lAvyA. ane Aje paNa kumAradevInA duHkhe te sadA saMtapta rahe che. A kumAradevInI kukSithI bhaviSyamAM be ratno pAkaze ane te jina zAsanane udyota karaze. A pramANe mane zAsanadevIe kahyuM che." ziSyanA Azcarya pAra nathI. Ama kema bane ! tene keyaDo ukelAtuM nathI. paNa gurunuM rAe na zIAAkalyANa gautamasmRtigraMtha na
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ desteste desta testade sadesteste destacadladeseledeslasastadlustada sesledece badesestadteste stedestestedeste sitededastades sedastade dastehost dastaste beste bak. [1] kathana mithyA na hoya te tene daDha vizvAsa hate. jina zAsananA udyotanI vAtathI ziSya praphulla banyuM. gurudevanI caraNaraja mAthe caDhAvI te nidrAdhIna thaye. guru paNa nitya kriyAo patAvI nidrAvaza thayA. AsarAje A badhI vAto sAMbhaLI. te vakhate tenA hRdayamAMthI visarAtI nathI. savAra thaI AsarAje pratikamaNa pratilekhanAdi karI, pauSadha pA. guruvaMdana kare che, tyAM to kumAradevI devapUjana karIne guruvaMdana karavA AvI pahoMcI. gurue tene joI. rAtanA ziSya sAthe A aMge vAta thayela hovAthI dhArI dharIne joI ane temanuM mastaka hAlI gayuM. temane kyAM khabara hatI ke, AsarAje A badhuM sAMbhaLyuM che ! AsarAje gurunI vAta sAMbhaLI hatI. paNa tene e khabara na hatI ke, A te ja kumAradevI che, tethI tenA manamAM Azcarya thayuM ke, AcArya mastaka zA mATe halAve che? teNe kumAradevInA gayA pachI vinayapUrvaka gurune pUchyuM ke, "Ape mastaka zA mATe halAvyuM?" tyAre gurue lAbha joIne kahyuM : "A vidhavA strI che, paNa tenI kukSithI be ratna pAkavAnA che, ema tenA zarIranAM lakSaNo kahe che. tenA DAbA aMgamAM mase che, hAtha para tala che." paNa zAsanadevInI vAta na kahI. AsarAjanA manamAM thayuM ? "te gurue jene mATe vAta karI te A ja. A ja mArI patnI thAya te kevuM sarasa thAya ! eka te AvuM rUpasuMdara nArI ratna ane bIjuM tenI kukSithI be ratna pAkaze. Ama kAminI ane kIti e baMne Ane meLavavAthI maLe. vaLI, mAre patnI nathI. kAraNa ke, patnI lAvavA mATe dhana joIe. te dhana mArI pAse nathI. je Ane paraNuM te mAre paisA paNa kharcavA na paDe. kAraNa ke, A vidhavA che. vaLI patnI vinA jagatamAM jIvana paNa zA kAmanuM ! ane patnI vinA saMsAranA game tevA sukhanI kiMmata paNa zI ! mATe game tema karIne huM Ane mArI patnI banAvuM." Ama AsarAja AzAnA minArA caNe che. paNa kumAradevInA manamAM Ave zeka ja bhAva nathI. te te potAnuM vaidhavya bhUlavA devapUjA ane svAdhyAyano Azraya laIne jIvana vItAvI rahI che. jyAre ahIM AsarAjanA manamAM kumAradevI pratye kAma pragaTa che ane ekapakSIya prIti jAgRta thaI che. kumAradevInI sthiti zI che! te zAsakAranA zabdamAM ja joIe ? bAlI bhalI bhAminI bhAme navi paDe che, pAle samakita sAra. chaThTha aThThama tapa pisA aMge Adare re, jANe athira saMsAra. kIdhAM karma jIva bhagave re, kIdhAne anusAra, ema bele jina niradhAra. hama brAArya kathyANa gattama smRtigraMtha, kAphaE
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ [9] Hasbek - sha sa rUpe rUDI, zIle sehe kAmI puruSa te keDa na mUkatA virATanuM caced ca suMdarI re, na kare puruSano saMga; hai, kumarI mana nahi raMga. kIdhAM kama jIva bhogave re. laMpaTa lAlacIle|bhI te laveM re, tu muja kriyAnA hIra; nayaNe nirakhe hiMyaDe harakhe ApaNe re, pUMThe phIre sAhasa dhIra. kIdhAM karmAM jIva bhAgave re, vacana vikAra kumarI prate vade 2, sUkI kuLanI lAja; annAdaka te sarva pariharI re, vikaLa thaI phare AsarAja. A rIte AsarAje kumAradevIne peAtAnA tarapha vALavA mATe zakaya prayatnA, saMvanane zarU karyAM. divasa ne rAta tenA manamAM kumAradevInI ja raDha lAgI che. ahIM` rAsakAra kAmIjananI dazA, tenA mananI sthiti tathA A mArgethI pAchA pharavAnI salAha Ape che : vinaya karIne kumari prate ema kahe re, suNa suMdarI sukhakAra; Adi jinezvara pUrve e vastu AdarI re, ANI sumaMgalA nAra. nardiSe sarakhA karame te navAM re, kIdhAMe vaLI ka; sAdhuveSa mUkI ramaNI zu rame re, khAre varase kIdhA adha. araNika RSIzvara te paNa Ima rahyA re, parastrI miliyeA saMcAga; kuberadatta kAmI jagamAM kahyo re, mAya bhaginI vilasyA bhAga, ehavAM vacana suMdarI kAne niva dhare re, AsarAja kare dujo upAya. AsarAje kumAradevIne jaina zAsanamAM anelA daSTAMteA ApIne samajAvavA mAMDyuM: AdIzvara bhagavAne sumaMgalA sAthe lagna karyuM. te paraNelI ja (koInI svIkArelI ja ) strI hatI ne ! na diSeNu ke araNike paNa parastrI sAthe ja bhAga bhAgagyA hatA ne ! ane kuberadatte te mAtA ane bhaganI baMnene bheLaLyA. mATe, A to anAdi kALathI cAlatu AvyuM che. tethI tuM bIje vicAra na kara, ' kumAradevI potAnA zIlamAM dRDha hatI. teNe AnI eka paNa vAta jayAre dhyAna para na lIdhI, tyAre AsarAjane thayu ke, Ama samajAvye mAne tevI A nathI. mATe mAre bIjo upAya karavA paDaze. ane pachI te guru pAse jaI pratidina pauSadha karavA zarU karyAM. vAMravAra pUjavu, joI ne cAlavu, mukha AgaLa mukhavastrikA rAkhIne bAlavu, AvI badhI zrI Arya kalyANa gautannasmRtigraMtha
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ kesassas s... 62 6.46%58%45% 56 sesses....so decade 6 sessessessessfedecess3 . dharmakiyAe teNe zarU karI. pratidina tenI AvI dharmakiyA I saMghanA AgevAno ane ane zreSThio harSita thayA. saune thayuM ke, koI haLukamI jIva lAge che. nahitara AvI yuvAnImAM dharma game khare! kumAradevInA pitA AbhU zeThe paNa Ave che. manamAM thayuM de, ke pAtrabhUta A suzrAvaka che! AvAne ApaNe ghera jamavA belAvIe te AMgaNuM paNa pAvana thAya. ane zeThe pAraNA mATe potAne tyAM AvavAnI hAtha joDIne tene vinaMti karI. je takanI rAha jovAnI hatI, te AvI lAgI jANI, AsarAja paNa manamAM khuza thaye ane bIje divase pAraNA mATe AbhU zeThane tyAM gaye. suMdara khAdyAnnethI tenI bhakti karavAmAM AvI, paNa AsarAjane kayAM Ano khapa ha ! tenuM mana te bIjI vAtamAM hatuM. te nirakhe gekha maMdira mALiyAM re, nirakhe kumarI gharabAra, piLa prAkAra, zerI bArI nirakhate re, nirakhe vaLI tALAkuMcI sAra. teNe bahArathI gharamAM AvavAnA mArgo, gokha, jharUkhA, poLa, zerI pharate keTa, bArI bAraNAM, tALAcI kayAM kayAM che te badhuM joI lIdhuM. rAsakAra lakhe cheH AnA karatAM te dhAna bhale ke te je gharanuM khAya tenuM harAma na kare. paNa A te mahA harAmI nIkaLyo. AsarAjanuM ahIM svAgata thAya che, tyAre te vicAre che, ke A kumAradevIne rAtanA vakhate samaya pAmIne AvIne upADI jAuM ! te sivAya tene meLavavAno bIjo mArga nathI. ane A vicAramAM ne vicAramAM divaso vItavA lAgyA. A tarapha A gAmamAM ja rAjadhara nAmane eka rabArI hato. tenI pAse ghaNuM bakarAM, gheTAM ane sAMDhaNIo hatI. AsarAje tenI sAthe dastI bAMdhI. detI paNa evI ke jIva eka ne zarIra judu. parasparanI gupta vAte parasparane kahe eka divase avasara pAmIne AsarAje kumAradevI pratyenA pitAnA anurAganI vAta, vinaMtio karavA chatAM kumAradevInuM te tarapha durlakSya ItyAdi Ane jaNAvI. rAjadhare tene kahyuM : "je tArAmAM hiMmata hoya te kAma tarata patI jAya. huM tArI sahAyamAM chuM. mArI pAse ghaDImAM eka jojana pasAra kare tevI sAMDhaNI che. ane bhalA mANasa ! AmAM te hAmanuM kAma che. aMdhArI rAte madharAtanA samaye tyAM pahoMca ane chokarIne uThAvI lAva. nAkha sAMDhaNa para ane thaI jA ravAnA. rAta AkhI vIte tyAM sudhImAM mi Arya kayANAgatimasmRtigraMtha - - - -
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4]na haodadesfaceboooooooooooooooooooofessocket sededfood..hse... so seedsdosaste......... soft te tuM kyAM kyAM pahoMcIza. A sivAya AmAM bIjo rasto ja nahi ane vaLI pAchaLa keNu AvavAnuM che?" AsarAjanA manamAM A vAta hatI ja ane temAM AvI salAha maLI, sahAyaka . maLe. tethI teNe eka aMdhArI rAte A bALavidhavAne uDAvI javAnuM nizcita karyuM. ane pachI zuM banyuM ? te rAsakAra kahe che : nidvAbhara sUtI suMdarI, paDhI che paDasAla; AkAza AvI pApIo, rajanI hare te bAla. evAM karma na kIjIye, jeNe daDe rAya; mAtApitA, nyAti parihare, parabhava narake jAya. caMcalaNe corI kare, nizabhara nidrA bAla; jAgI abalA, mukha bAMdhiyuM, sAMDha laI cAlyA tatkAla, ghaDIe je jana cAlatI, AvI rajanImAMya; AzApallIye AvIA, nirbhaya te tihAM thAya. A rIte bharaUMghamAM paDelI e bALA jAgIne kaMI samaje, te pahelAM to tenA moDhAmAM baLAtkAre kUce mArI devAmAM Avyo ane sAMDhaNI para nAkhIne tene upADI javAmAM AvI. tyAMthI AsarAja rAterAta AzApallI (AjanA amadAvAdanA sthaLe) AvyuM. ahIM rAsakAre AzApallIne ItihAsa varNavyo che ane jaNAvyuM che : "prathama ahIM karNAvatI nagarI hatI. paNa kALakrame nagare ujajaDa banyAM. karNAvatInuM paNa ema ja thayuM. ceranA vasavATa ahIM zarU thayA. AzA nAmanA bhale ahiM pahelI vasAvI, tethI nAma paDyuM "AzApallI." jyAre ahamadazAhe ahamadAvAda vasAvavAnuM nakakI karyuM, tyAre ahIM rahetA bhalene vaza karyA ane amadAvAdanI sthApanA karI. rAsakAra AgaLa lakhe che : have AsarAja AzA phaLI, keDe ke nahi thAya; manamAnI te mAninI, rAkhI maMdira mAMya. bAlI bhelI mUratI, hiA bhavanAM lAgyAM pApa; sAdhu saMtApyA meM sahI che, vichAyA mAbApa. kuDA kalaMka sakhI meM diyA, sApaNa mosA kIdha; zuddha zIla navi pAlayuM, kene dUSaNa dIdha. jIbha khaDuM, kAyA tajuM, (paNa) e vAta mujathI na hoya. ATaluM thavA chatAM kumAradevI potAnA vicAromAM daDha che, vilApa kare che, raDe che, paNa tenA vicAranI suMdaratA achatI nathI rahatI. te potAnA karmane doSa de che, ne prANa tyajavA sudhInA vicAra kare che. A tarapha AsarAjane lAgyuM ke, A kadAca marI jaze, ane tethI te tene samajAve che. prANu priyA muja vallabhA, guru vacana saMbhALI joya; tuja muja sarakyuM e sahI, dIje kamane deSa. sarakyu kimahI na chuTaye, ki karo have roSa. 'hA hA zrI Arya ka yANagautama smRtigraMtha
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ seste stedesliste desadoste da date de dadeadlaslachdestale da se destadestede slastadasdasdedededoch sedlosedades de este decade de sede de testese 4 tyAre kumAradevI pitAnI jIbha le che ane kahe che: kaho kama udaya muja AvIA, na hi kulataNI lAja; akAraja kimaja AdaruM, sAMbhalya tuM AsarAja. A rIte kumAradevI akArya karavA, kuLanI lajajA lepavA lagIre ya taiyAra nathI. paNa - . prANa prItane zuM kare, paravaza paDi te bAla; gharaNa karI ghera rAkhate, rUpAcUDa pahirI rasAla. gharanI meLe gharaNI huI, harakhe te AsarAja; sopArApura jAyazuM, deza chaDI maharAja. kumAradevI samajI gaI ke, ahIM mAruM koI sAMbhaLanAra nathI ane tethI pAradhine vaza paDelI e bheLI paMkhiNane chevaTe AsarAjane vaza thavuM ja paDyuM. paNa tenuM mana A dezanI sImAmAM paNa rahevA taiyAra na hatuM. kAraNa ke, rakhene kaI pitAne jue ane pitAnA kuLanI, dharmanI, mAtapitAnI niMdA thAya, tethI deza badalavAno nirNaya karyo. ane baMne jaNa dakSiNa dizAmAM AvelA sopArakapuramAM AvyA. rAsakAra caritrane AgaLa calAve che, vastupALa - tejapALanA janmano ItihAsa darzAve che, paNa ahIM te prastuta nathI. ApaNe eTaluM ja jovAnuM che ke, kumAradevIe kareluM punarlagna e svecchAthI thayela punarlagna na hatuM, lagna na hatuM, paNa eka bheLI, dharmazIla, nirdoSa bAlikAnu kUDakapaTabharI phate apaharaNa karI, jyAM tenuM rudana sAMbhaLanAra paNa keI na hoya tevA pradezamAM tene laI jaI tenA para gujArAyeluM amApa dabANa hatuM ke, je dabANane vaza thayA vinA tene anya upAya ja na hoya. e vAta ApaNane A vAta dvArA jANavA maLe che. ['jainanA saujanyathI eva khu nANiNo sAra, jana hiMsaI kiMcaNa / nANa narassa sAra', sArA vi nANarasa hAI sammata / / - bhagavAna zrI mahAvIra prabhu jJAna hovAne sAra e che ke, koInI paNa hiMsA na karavI. jJAna mAnavatAne sAra che. jJAnane sAra che : samyapha. mi zrI Arya kayANA gautamasmRtigraMthaDE