Vadundhara dharani a Buddhist work in use among Jainas of Gujarat

Author(s): Padmanabh S Jaini
Publisher: Z_Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_Mahotsav_Granth_Part_1_012002.pdf and Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_
Catalog link: https://jainqq.org/explore/250362/1

Page #1

Vasudhārā-dhāraņi: A Buddhist work in use among the Jainas of Gujarat
PADMANABH S. JAINI
THE Vasudhāra-dhāraṇī, also variously termed Vasudhāră-stotra and
Vasudhārā-dhāraņi-kalpa is a short dhārani (magic formula) text written in Buddhist Sanskrit. The main part of the text consists of various mantras to be employed in the ritual, but it is set in the framework of a Buddhist sūtra which may be summarised as below:
"Thus have I heard. Once upon a time the Lord while sojourning in the great city of Kośāmbi in a grove called Kaņțaka was preaching the Doctrine in an assembly of 500 monks and a large number of bodhisattvas. At that time there lived in Kośāmbi a householder by the name of Sucandra. He was a man of tranquil mind, a man of great devotion. He had many sons and daughters and had to support a large number of relatives and servants. He approached the Lord and having saluted him sat in one corner. Seated there he addressed the Lord thus: “May I, Lord, be permitted to ask a question to the Lord who is a Tathāgata, an Arhat, a Samyak-sambuddha ?” Thus addressed the Lord said to Sucandra the householder: "You may ask, O householder, whatever you wish, I shall please you by answering your questions".
""Yes, Lord”, said Sucandra and asked: "How, O Lord, does a son or a daughter of a good family become rich again once he has

Page #2

VASUDHĀRA-DHARANI : 31
become poor, how is he restored to health having become sick ?" Then the Lord said to Sucandra : “Why do you, O householder, ask a question relating to poverty ?" To his question the householder replied: "I am poor, O Lord, I am impoverished, O Sugata. I have many sons and daughters, many relatives and servants, many people to feed. May the Lord preach me that Discourse (dharma-paryāya) by which the poor may become rich, the sick may become well, endowed with plenty of wealth and corn, gold and silver, pleasing to heart and eyes, may become masters of charity, of great charity. May they become wealthy with pearls and beryls, diamonds and conches, silver and gold, well established with prosperous families, houses, wives, sons and daughters."
“Thus asked, the Lord said to Sucandra : “There, O householder, in the long past, in the incalculable ages bygone, appeared in the world a Lord by the name of Vajradharasāgaranirghoșa, a Tathāgata, an Arhat, a Samyak-sambuddha, endowed with wisdom and discipline, knower of the universe, supreme charioteer of men, a great teacher of gods and men, a Buddha. From that Tathāgata, O householder, have I heard this dharani called Vasudhārā (Shower of Wealth), have learnt and mastered it and have explained it to others. I shall also now teach that dhāraņi to you by the glory of which a son of a good family is not obstructed by human beings or inhuman beings, by yakşas or by piśācas, etc. Whosoever, O householder, a son or a daughter of a good family, memorizes this dhărani, writes it down in a book, or even listens to it, and one who worships it having first offered elaborate worship to the Tathāgatas, the Arhats and the Samyak-sambuddhas, to him or to her the devatás (the goddess Vasudhārā and others), inspired by their devotion to the dispensation (śāsana) of the Buddha and the Samgha, will approach in person and cause the rains of wealth and corn, of gold and coins."
"Then the Lord uttered the dharani and said: “These, O householder, are the charm-words of this dhārani. It should be repeated for six months after worshipping all Tathāgatas. That place where this mahāvidyā (powerful charm) is read becomes sacred. Having worshipped the Tathāgatas, Arya-Avalokiteśvara (a bodhisattva) and the mantra-devatā (i.e., Vasudhārā) in an auspicious place or in the chamber of treasure a magic circle should be drawn and the dharani should be repeated thrice. One who thus properly propitiates his house is filled with all kinds of wealth and gold and all his obstructions are removed. Therefore, O householder, learn this Vasudhārā-dhāraṇī,

Page #3

32 : SHRI MAHAVIRA JAINA VIDYALAYA GOLDEN JUBILEE VOLUME
master it and preach it to others. It will be conducive to your great merit, wealth and well-being."
“Then Sucandra the householder having heard this dhārani from the Lord, having become pleased and happy, elated fell at the feet of the Lord and said: “I have now learnt this dhāraṇī, O Lord, and have grasped it well. I shall now explain it in detail to others also."
"Instantaneously, Sucandra the householder's treasury was filled with riches. Then Sucandra departed from the Lord having saluted him and having circumambulated him a hundred-thousand times."
“Then the Lord addressed venerable Ananda : “Go you, Ananda go to the residence of Sucandra the householder and see his abode filled with all kinds of wealth.”
«Then venerable Ananda approached the house of Sucandra and returned to the Lord and asked: “What, O Lord, is the cause that Sucandra has suddenly become a man of great wealth ?” “Ananda, Sucandra the householder is devoted, is of great devotion, his intentions are noble. He has learnt this Vasudhārā-dhāraṇī, has grasped it and will preach it to others also. Therefore, Ananda, you too learn this dhāraṇī, grasp it, recite it and preach it to others. That will be for the good of many, for the happiness of many, for the well-being of gods and men. I do not see, O Ānanda, anyone in this whole world of gods and demons, of the Māra and Brahma, of the śramaņas and Brāhmaṇas who will overcome this powerful charm (Mahavidyā); such a contingency does not exist. Why is it so ? Because, O Ānanda, these mantras of the Vasudhara-dharāņi are unbreakable, they will not even be heard by beings who have lost their roots of good. Why is that? Because it is the word of all Tathāgatas, by all Tathāgatas is this dhārani uttered, controlled, and sealed by their own seal, and preached for the well being of all poor people and for the removal of all fears, obstructions and calamities."
"Then the venerable Ananda asked the Lord : What is the name of this Discourse, O Lord, and by what title shall I know it? The Lord said: Therefore, O Ānanda, you may call it by the title of Sucandragļhapati-pariprcchāl or the Vasudhāra-dhārani-kalpa."
“The Lord said thus, and the venerable Ananda and those monks
1
It would appear from this that this was another title of the Vasudhārā-stotra. As a matter of fact, however, this is also a title of a different work, MSS. of which are found in Nepal. See below.

Page #4

VASUDHĀRA-DHĀRANI : 33
and the bodhisattvas and the entire assembly welcomed the preaching of the Lord.”
In 1961, while on a visit to Ahmedabad, I first came to know of of the Vasudhārā-dhāraṇī from Munirāja Sri Punyavijayaji. He knew the Buddhist origin of the work and surprised me by the additional information that the work was being used by the (Svetämbara) Jaina community in their upaśrayas? as a useful text. The Jainas are well known for their liberal attitude towards the use of books originating from their rival schools. Their libraries store them, their acāryas write commentaries on them and even teach them to their disciples in the classical spirit of the Anekantavāda. But we know of no other non-Jaina work than the Vasudhårā-dhāraṇī which was employed in their rituals.
Apparently the origins of this work were forgotten. A Buddhist work, like the image of a Buddha, can be very easily confused with a Jaina work. The words like sarvajña, jina, arhat and vitarāga are a common property of both these schools and could be employed to designate their respective teachers, viz., the Buddha and the Tirthankaras. The opening words of greeting in our three MSS., viz., (A) om namaḥ śrī jina-śāsanāya, (B) om namaḥ śrī jināya, and (C) om namah sri vitarāgaya (the only sign of Jainism found in the whole text) were in all probability appended by the Jaina copyists. It is, however, not inconceivable that these, or one of these, might have been an integral part of the original MS, which formed the basis of our MSS. If this conjecture is right then it could be assumed that the Jainas were misled by this into believing it to be a genuine Jaina work. But sooner or later some learned Jaina as he read through the text and found the teacher referred to as the Buddha would have certainly detected the error. The probability thus remains that the work was introduced in the ritual, with the full knowledge of its alien origin, to assist the Jaina layman in propitiating the goddess of wealth on the New-year day. Once introduced to achieve this purely secular end the Jaina layman conveniently ignored its origin. The Jaina yatis3 who must have recited this stotra also seem to have apparently participated in the ritual with the same spirit, viz., that of assisting the upāsaka in his worldly
2 A place where the Jaina monks live. 3 A person who is considered lower than the monk but higher than
the layman.
GJ.V. 3

Page #5

34 : SHRI MAHAVIRA JAINA VIDYALAYA GOLDEN JUBILEE VOLUME
pursuits, either not suspecting the origin of the text or ignoring it as a matter of little or no consequence.
There are, however, indications in our MSS. that the dharani was recited not in public places (i. e., the Jaina temples) but in private homes and by non-Jaina teachers or priests. It is stated in the colophon of two (B and C) of our three manuscripts that the stotra should be recited seated on a magic circle (mandala) in the innermost chamber of the house where the treasury is located. The colophon of one MS. (C) further adds that it should be read after offering to the priest (guru) milk, clothes and silver coins. It also states that if at the time of its recitation [the yajamāna] enters a room to the left of the recitation chamber, and while attentively listening to the stotra engages in intercourse, a son will be born to him. It is hard to believe that a Jaina monk could easily be persuaded to render a service of this nature even in a private household of a Jaina layman. It appears more plausible that the term guru refers not to a Jaina monk but to a Brahmin priest. It is customary even to this day to find such pūjārīs or Brahmin priests employed in the rich Jaina households for the purpose of offering worship of an elaborate nature to the Jaina deities surrounded by devatās of Jaina and non-Jaina pantheon. The part played by the Vasudhārā-dharani in the Jaina community thus appears to have been ultimately restricted to private homes of a few Jainas served mainly by Brahmin priests who might have utilized similar other non-Jaina tantric texts like the Devī-māhātmya or the Candi-stotra popular among the Hindus of Gujarat.
The peculiar circumstance of coming across this hitherto unpublished Buddhist work enjoying the hospitality of its rival community rendered it a very interesting find, and I decided to collect its manuscripts. Three small MSS. (each of six folios) were made available to me by the courtesy of Munirāja Śri Punyavijayaji and Pandit Dalsukh Malvania, Director of the L. D. Institute of Indology, Ahmedabad.
Upon my arrival in London I learnt that Professor J. Brough, Professor of Sanskrit in the University of London, had also obtained two MSS. of this work from Nepal: (1) Vasudhāra-dharani (No. 41), (2) Vasudhāra-vrata-katha (No. 46a) and one MS. of an allied work called Sucandrāvadāna (No. 87). Of these the first and the third are written in Buddhist Sanskrit and the second is in Newārī. One MS. of the Vasudhāra-dhārani (No. 1355) agreeing with Professor Brough's No. 41 and one of the Sucandrāvadāna (No. 1400) agreeing with Brough's

Page #6

VASUDHARA-DHARANI : 35
No. 87 were found in the Cambridge University Library. Several MSS. connected with these texts are also listed in the Catalogue of the Sanskrit MSS. in the Tokyo University Library, Tokyo, 1965 (Nos. 355-362 and see also p. 345). There are six Tibetan works dealing with Vasudhara in the Tibetan Tripitaka". There are three Chinese versions dated respectively mid-seventh century, mid-eighth century and late tenth century. Several images and mandalas of the goddess Vasudhārā originating in Nepal have also been found. In view of this vast literature connected with the cult of Vasudhārā, it was decided by us. to prepare a critical edition of the Vasudhārā-dhāraṇi utilizing the various MSS. of its different versions. The work is in progress and may take a longer time than earlier envisaged. As the three MSS. found in Ahmedabad form a distinct group, I have found it desirable to publish them in advance in order to elicit more information about it from the Jaina community and also to emphasize the need of diccovering remaining MSS. of this work in their rich bhandaras.
The three Ahmedabad MSS. used here in preparing the text of the Vasudhard-dharani are referred to as A (No. 3222), B (No. 2848), and C (No. 5730). Despite the different wordings of the initial greetings to the Jina, viz., jinaśāsanāya (A), jindya (B), and vitaragaya (C) (found only in these three MSS.) all three retain a common error in in their first three folios where the sequence of the text has been
See C. Bendall's Catalogue of the Buddhist Sanskrit MSS. in the University Library, Cambridge, 1883. The following MSS. may be consulted: (1) Vasudhārā-dhāraṇī (No. 1355), (2) Arya-śri Vasudhara namaştottara-satakam (No. 1356), (3) Vasumdhara-devivrata (No. 1357), (4) Sucandravadana (No. 1400), (5) Vasudharadharani-katha (No. 1680 and 1690).
5 The following may be consulted: Arya-vasudhara-nama dharani (341-1) Vasudhärä-sadhana (4059-80), Vasudhara-dharanyupasdesa (4061-81), Arya-vasudhärä-nāma Aṣṭottara-sataka (4524/81), Vasudharinikalpa (5127/81) and Vasuérikalpa (5128/87). (Tokyo-Kyoto ed. 1955-61).
6 Taishō Tripitaka, vol. 20, Nos. 1162, 1163, 1164. I owe these references to Professor J. Brough.
7 See Art of Nepal by Stella Kramrisch; Journal of the Indian Society of Oriental Art I, 1933, Calcutta, p. 129, Plates XXXIX, XL. 8 These numbers refer to the Index of the Library of L. D. Institute, Ahmedabad.

Page #7

36 : SHRI MAHAVIRA JAINA VIDYALAYA GOLDEN JUBILEE VOLUME
broken by the misplacement of certain paragraphs as indicated below in the text. This must be the result of following a faulty MS. tradition. It is apparent therefore that all three MSS. have either been copied from a single original MS. yet to be found, or one of them has served as the original for the remaining two.
Of the three again, B and C have many common readings which sometimes appear to be improvements made on the readings in A. B and C have also a long passage at the end of the text of the stotra explaining the various blessings obtained by its recitation, a feature totally absent from A. For these reasons we are inclined to believe that A is older than the other two. A is also the only dated MS. and we have chosen it for the basic text. Variant readings in B and C, even when they appear to be better than A, are given in the footnotes. Only a few scribal errors in A have been emended with the help of B and C and are noted in the footnotes as occurring in A. No attempt has otherwise been made to correct the MS. in keeping with the normal practice of editing works in Buddhist Sanskrit.
The colophon of A states that the work was written for the benefit of Sah sri Indraji Sundara, son of Pamaniya, in the year Samvat 1695, i. e., A. D. 1638. The work has thus been known to the Jainas of Gujarat for at least three centuries, and it should be possible to find many more MSS. of this work in Gujarat. Great importance attaches to the date of this MS., since the Nepalese MSS. of this work in Professor Brough's collection and in the University Library, Cambridge are based on a different set of MSS. far larger in size than our A, and contain large portions of additional material mainly in the form of mantras and details regarding the actual rites. Only one of these, viz., No. 1355 of the Cambridge University Library is dated as Nepali Samvat 696 (A. D. 1576). If this be the true date of this MS., it is apparent that the MSS. A, B and C have preserved an earlier redaction, which would render them of great value for a history of the Vasudhārā cult in general and for a critical edition of the Vasudhāra-dhārani in particular.
9
The name of this patron is not found in any other praśastis published recently in the Catalogue of Sanskrit and Prakrit MSS. from the L. D. Institute of Indology, Ahmedabad.

Page #8

VASUDHARA-DHARANI : 37
श्री वसुधाराधारणी ।*
ॐ नमः । श्री जिनशासनाय । संसारद्वयदैन्यस्य प्रतिहन्तृ दिनावहे ।
वसुधारे सुधाधारे नमस्तुभ्यं कृपामहे ॥१॥ एवं मया श्रुतमेकस्मिन् समये भगवान् कोशाम्ब्यां महानगर्यो कण्टकसंज्ञके महावनवरे घोसितारामे महाभिक्षुसंघेन सार्धं पञ्चमात्रैर्भिक्षुशतैस्संवरबहुलैश्च तपोधनैर्बोधिसत्वैर्महासत्वैः' सर्वशुद्धधर्मगुणसमनुगतैः परिवृतः पुरस्कृतो धर्म देशयति स्म ।
तेन पुन:10 खलु समयेन कौशाम्ब्यां महानगर्या सुचन्द्रो11 नाम गृहपतिः प्रतिवसति स्म । उपशान्तेन्द्रिय उपशान्तमानसो12 बहुपोष्यो बहुपुत्रो बहुदुहितृको13 बहुभृत्यपरिजनसम्पन्न! 4: श्राद्धो महाश्राद्धः कल्याणाशयः [येन] भगवांस्तेनोपसंक्रान्तः15। उपसंक्रम्य भगवतः16 पादौ शिरसाभिवन्द्य भगवन्तं अनेकशतसहस्रप्रदक्षणीकृत्यैकान्ते न्यषीदत्18। एकान्ते19 निषण्णश्च20 सुचन्द्रो गृहपतिर्लब्धावसरो भगवन्तमेतदवोचत ।
पृच्छेयमहं भगवन्तं तथागतं अर्हन्तं सम्यक्संबुद्धं किञ्चित् प्रदेशं सचेत्22 मे भगवानवकाशं कुर्यात् पृष्टप्रश्नव्याकरणाय। एवमुक्ते भगवान् सुचन्द्रं गृहपतिमेतदवोचत् । पृच्छ23 त्वं गृहपते यद्यदेवाकांक्षसि24. अहं ते यथाप्रश्नव्याकरणाय चित्तमाराधयिष्ये। एवमुक्ते सुचन्द्रो गृहपतिः साधु भगवन्निति कृत्वा भगवतः प्रतिश्रुत्य भगवन्तमेतदवोचत् ।
* A refers to MS. No. 3322 used here as our text.
__ B refers to MS. No. 2848. ___C refers to MS. No. 5730. 1 C नमो । 2A -यः । B श्री निनाय । C श्री वीतरागाय । 3 B दिनामये। C दिवामहे । 4 BC कृपामये । 5 BC महानगयौं विहरति स्म । 6 A -नै। 7 A -त्वै। 8 A -श्रुद्ध-I C-सुद्धर्म- । 9 Aधर्म | BC धर्म । 10 B खलु पुनः । 11 A सुचन्द्रौ । 12 B-मना । C मान । 13 B -त्रिको। 14 B बहुभृत्यपरिजनः । 15 B-तेनोपक्रान्तः । 16A भगवत । 17 ABC follow here a faulty MS.
tradition and read: -भगवन्तं
गृहपतिर्दरिद्रताया प्रश्नं परिपृच्छति। अथ सुचन्द्रो गृहपतिभंगवन्तमेतदवोचत् । दरिद्रोऽहं भगवन्...upto...कुटुम्बाश्च भवेयुः। एवमुक्ते भगवान् सुचन्द्रगृहपतिमेतदवोचत् । अस्ति गृह [ here there is a gap] मनेकशतसहस्रकृत्व: प्रदक्षिणीकृत्यैकान्ते निषीदत्... upto ...किमिति त्वं [here there is agap] तेष्वसंख्येयेषु कल्पेष्वतीतेषु प्रमाणेषु यदासीत्...। We have rearranged the sequence of the text with the help of Brough's Nepalese
MS. No.41. 18 A निषीदत् । BC न्यषीदत् । 19 A
एकान्ति | BC एकान्ते ।। 20 A निषिण्णश्च | BC निषिन्नस्य । 21 A पृच्छैकमहं । B पृच्छेयं । C पृच्छेहं । 22 B सचेन्। C सचेत् । 23 A पपृच्छ। B पृच्छ। C पृच्छ । 24 A-काक्षसि। BC-काक्षसि ।
एका

Page #9

38 : SHRI MAHAVIRA JAINA VIDYALAYA GOLDEN JUBILEE VOLUME
कथं भगवन् कुलपुत्रो वा कुलदुहिता वा दरिद्रो भूत्वा अदरिद्रो भवति व्याधितश्च भूत्वा अव्याधितो भवति । अथ खलु भगवान् जानन्नेव सुचन्द्रं गृहपतिमेतदवोचत् । किमिति त्वं [गृहपते दरिद्रतायाः परिप्रश्नं पृच्छसि एवमुक्ते] गृहपतिर्भगवन्तं एतदवोचत् । दरिद्रोऽहं भगवन् दरिद्रोऽहं सुगत बहुपोष्यो' बहुपुत्रो बहदहितको बहभृत्यपरिजनसंपन्नश्च। तद्दर्शयतु10 भगवास्तादृशं धर्मपर्यायं येन दरिद्राः सत्वा:11 अदरिद्राः भवेयुःव्याधिताश्च सत्त्वा12 अव्याधिता13 भवेयुः बहुधनधान्यकोशकोष्टागारसम्पन्नाश्च14 भवेयुः प्रिया15 मनापाश्च16 मनोज्ञा:17 संदर्शनीयाश्च भवेयुः दानपतयो महादानपतयश्च अक्षीणहिरण्यसुवर्णधनधान्यरत्नकोशकोष्टागाराश्च18 भवेयुः। मणिमुक्तावैडूर्यवज्रशङ्खशिलाप्रवालजातरूपरजतसमृद्धाश्च भवेयुः । सुप्रतिष्ठितसुसमृद्धगृहपुत्रदार-21 कुटुम्बाश्च भवेयुः।
__ एवमुक्ते22 भगवान् सुचन्द्रगृहपतिमेतदवोचत् । अस्ति गृहपते23 तेष्वपि असंख्येयेषु24 कल्पेष्वतीतेषु प्रमाणेषु यदासीत् तेन कालेन तेन समयेन भगवान् वज्रधरसागरनिर्घोषो नाम तथागतोऽर्हन् सम्यक्संबुद्धो लोक उत्पात(दि26) विद्याचरणसम्पन्नो27 लोकविदनुत्तर:28 पुरुषदम्यसारथिः29 शास्ता देवमनुष्याणां च बुद्धो भगवान् । तस्य तथागतस्यान्तिकान्मया31 गृहपते अयं वसुधारा नाम धारिणी32 श्रुता श्रुत्वा चोपगृहीता33 धारिता वाचिता पर्यवाप्ता प्रवर्त्तिता प्रकीर्तिता अनुमोदिता परेभ्यश्च विस्तरेण34 संप्रकाशिता35 अहमप्येतर्हि36 गृहपते तां धारिणी भाषिष्ये यथा अस्या धारिण्याः प्रभावेन कुलपुत्रं मानुषा37 न विहेठयन्ति अमानुषाः ... यक्षाः ... राक्षसाः ... प्रेताः ... पिशाचा ... भूता ... कुम्भाण्डा38 ...
1 AC भगवान् । B भगवन् । 2 C व्याधितो भूत्वा । 3 C-एवं । 4 C-न्द्रो। 5 Restored from Brough's
Nepalese MS. 41. 6 AC -वान् । B-वन् । 7 AC-पोश्यो। B-पोष्यो। 8 Not in BC. 9 C -परिजनश्च। 10 B देशयतु। C दर्शयतु। 11-12 AC सर्वाः। B सत्त्वाः । 13 A अव्याधि । BC अव्याधिता। 14 A कोष्ट- BC कोश-1 15 A प्रिय । BC प्रिया । 16 Not in B. 17 B मनोशाश्च । C मनोन्या। 18 B-गारसंपन्नाश्च । 19 C मणिमुक्तावनवैडूर्यशङ्ख- । 20 Cसुप्रतिष्टति-। 21 C सुसमृद्धि
22 A एवमुक्ति । BC -क्ते । 23 ABC read अस्ति गृहमनेकशतसहस्रकृत्वः
प्रदक्षणीकृत्य...as a result of following a faulty MS. tradition.
See above. 24 C असंख्येषु। 25 A प्राणेषु। BC प्रमाणेषु । N अप्रमाणेषु
which appears to be correct. 26 BC उत्पातादि। N उत्पादि। 27 AC-चारण-I B चरण28 C-दुनुत्तरः। 29 ABC -दन्य- ।
Nepal (41)-दम्य- । 30 BC देवानां च मनुष्याणां च । 31 C तथागतः शान्तिकान् । 32 A धारिणी throughout in A. 33 B श्रुत्वोपगृहीता। C चोद्गृहीता। 34 A विस्तारेण। BC विस्तरेण । 35 A संप्रकाशिताः। BC -ता। 36 B -एतां। 37 C कुलपुत्रमानुषा । 38 B कुभाण्डा | Cadds कुम्भीन्द्रा।

Page #10

VASUDHĀRA-DHĀRANI : 39
स्कन्दा ... अपस्मारा ... उस्ता ... पूतना ... कटपूतना ... यातुधाना न विहेठयन्ति ।1 मूत्राहारा रुधिराहारा विष्टाहारा वसाहारा मांसाहारा श्लेष्माहारा पूआहारा सिंहाणकाहारा खेलाहारा मेधाहारा मद्याहारा जाताहारा जीविताहारा बल्याहारा माल्याहारा यावदुच्छिष्टाहारा2 न विहेठयन्ति । यस्य चेयं गृहपते धारिणी श्राद्धस्य कुलपुत्रस्य वा कुलदुहितुर्वा हृदयगता हस्तगता श्रुतिमात्रगता पर्यवाप्ता प्रवर्त्तिता प्रकीर्तिता विचिंतिता धारिता वाचिता लिखिता अनुमोदिता परेभ्यश्च संप्रकाशिता च भविष्यति तस्य कुलपुत्रस्य कुलदुहितुर्वा दीर्घरात्रं' अर्थाय सुखाय हिताय क्षेमाय सुभिक्षाय योगसंभाराय भविष्यति । यश्चैमा वसुधाराधारिणी' तथागतेभ्योऽर्हद्रयः सम्यक्संबुद्धेभ्यो महती10 उदारां पूजां कृत्वा नमस्कृत्वा अर्चयेत् अर्धरात्रेश्चतुरान्11 तस्य देवता आत्तमनस्काः12 प्रमुदिताः प्रीताः सौमनस्यजातास्स्वयमेवागत्य13 धनधान्य हिरण्यसुवर्णरत्नवृष्टिं पातयिष्यन्ति ताः प्रीतास्तथागतशासने प्रीता बुद्धप्रज्ञत्या4 प्रीता संघप्रज्ञत्या प्रीता मम धर्मभाणकस्याशयेन15 च । नमो रत्नत्रयाय। ॐ नमो भगवते वज्रधरसागरनिर्घोषाय तथागतस्याहते सम्यक्संबुद्धाय तद्यथा ॐ श्री16 सुरूपे सुवदने भद्रे सुभद्रे भद्रवति मंगले सुमंगले मंगलवति अर्गले अर्गलवति चन्द्रे चन्द्रवति अले अचले अचपले उद्घातिनि उद्भेदिनि उच्छेदिनि उद्योतिनि शस्यवति17 धनवति धान्यवति उद्योतवति श्रीमति प्रभवति अमले विमले निर्मले रुरुमे सुरूपे सुरूपविमले18 अर्चनस्ते अतनस्ते वितनस्ते अनुनस्ते(१) अवनतहस्ते विश्वकेशि विश्वनिशि विश्वनंशि विश्वरूपिणि विश्वनखि विश्वशिरे विशुद्धशीले विगूहनीये विशुद्धनीये उत्तरे अनुत्तरे अंकुरे19 नंकुरे19 प्रभंकुरे19 ररमे रिरिमे रुरुमे खखमे खिखिमे खुखुमे धधमे घिधिमे धुधुमे ततरे ततरे तुरे20 तुरे20 तर तर तारय तारय मां सर्वसत्वांश्च वज्र वज्र वज्रगर्भ वज्रोपमे वज्रिणि21 वज्रवति उके बुक्के नुक्के धुक्के कके हक्के ढक्के टक्के वरक्के आवर्तिनि22 निवर्तिनि23 निवर्षणि 24 प्रवर्षणि वर्धनि25 प्रवर्धनि26 निष्पादनि वज्रधरसागरनिर्घोषं तथागतं अनुस्मर अनुस्मर सर्वतथागतसत्यमनुस्मर संघसत्यमनुस्मर अनिहारि7 अनिहारिश तप तप कुट कुट पूर पूर पूरय पूरय भगवति वसुधारे मम सपरिवारस्य सर्वेषां सत्वानां च भर भर भरणि
1 A मु-| BC मू-। 2-2 B all words end with
visarga. C follows A. 3 A -पति। BC -पते । 4 AB प्रकीर्तता। C प्रकीकृता । 5 ABC परैश्च । 6 Not in C. 7 C -रात्रि। 8 C यस्यमां।
9 A -णी। 10 C महतां। 11 C अर्धरात्रे चतु- | 12 A मनस्काः । BC आत्तमनरकाः । 13 A सोमनस्य-। 14 A प्रबुद्ध-1 BC बुद्ध- ।।
15 A धर्मभाषणकस्यांशयेन। C धर्मभाणकस्यांशयेन।
B धर्मभाणकस्याशयेन । 16 B श्रीं। 17 A शिष्यवति। B शस्यवति । C सश्यवति । 18 Creads विश्वमंसि after this. 19 A -क्रुरे। BC -कुरे। 20 Removed in B. 21 A वज्राणि । 22 B आवर्त्तनि । 23 B निवर्तनि। 24 A निषणि (? | BC निवर्षगि। 25 c वर्षिनि। 26 C प्रवर्धिनि। 27 B अनिहार। C अनिहारि ।

Page #11

40 : SHRI MAHAVIRA JAINA VIDYALAYA GOLDEN JUBILEE VOLUME
शान्तमति जयमति महामति सुमंगलमति पिंगलमति सुभद्रमति शुभमति चन्द्रमति आगच्छागच्छ समयमनुस्मर स्वाहा । स्वभावमनुस्मर स्वाहा । धृतिं ...। सर्वतथागतानां विनयं ... हृदयं ... उपहृदयं ... जयं... विजयं ... सर्वसत्वविजयमनुस्मर- स्वाहा।
ॐ श्रीं वसुमुखीं स्वाहा । ॐ श्रीं वसुश्री स्वाहा । ॐ श्रीं वसुत्रिये स्वाहा। ॐ वसुमति स्वाहा। ॐ वसुमतिश्रिये स्वाहा । ॐ वस्वे स्वाहा । ॐ वसुदे स्वाहा । ॐ वसुंधरि स्वाहा । ॐ धरिणि धारिणि10 स्वाहा । ॐ समयसौम्ये समयंकरि महासमये स्वाहा। ॐ श्रिये स्वाहा । ॐ श्रीकरि स्वाहा । ॐ धनकरि स्वाहा । ॐ धान्यकरि। स्वाहा।
मूलमन्त्र। ॐ श्रिये श्रीकरि स्वाहा12। ॐ13 धनकरि4 धान्यकरि। रत्नवर्षणि स्वाहा। साध्यमन्त्र ॐ वसुधारे स्वाहा। हृदयम् । लक्ष्म्यै स्वाहा। ॐ19 उपहृदयम् । ॐ लक्ष्मी भूतलनिवासिने20 स्वाहा। सं यथास 1 ॐ यानपात्रावहे स्वाहा। मा दूरगामिनी22 अनुत्पन्नानां द्रव्याणामुत्पादिनि उत्पन्नानां द्रव्याणां वृद्धिकरि23 त्रुटे24 लिटे लिटे लि24 इत इत आगच्छागच्छ25 भगवति26 मा विलम्ब मनोरथं मे परिपूरय । दशभ्यो27 दिग्भ्यो28 यथोदकधारा29 परिपूरयन्ति30 महीं यथा तमांसि31 भास्करो12 रश्मिना33 विध्यापयति34 चिरंतनानि यथा शशी शीतांशुना निष्पादयत्यौषधी:35 |
इन्द्रो वैवस्वतश्चैव वरुणो धनदो यथा । मनोनुगामिनी39 सिद्धि40 चिन्तयन्ति सदा नृणाम्41 ||
1 BC शान्ति-। 2 Cadds विजयमति महामति । 3 BC add : आकारमनुस्मर स्वाहा । आवरणं
अनुस्मर स्वाहा । प्रभावमनुस्मर स्वाहा । 4 BC add सर्वतथागतविजयं अनुस्मर स्वाहा । 5 Removed in B. 6 C श्री। 7 Cadds before this: ॐ श्री वसुप्रिये
स्वाहा। 8 C-श्रीये। 9 BC -रणि । 10 B-रणि। 11 B धनाकरि। 12 Not in BC. 13 Not in BC. 14 C धनंकरि। 15 C धान्यकरि। 16 Not in A. 17 B-मन्त्रः। C मन्त्राः । 18 BC ॐ लक्ष्मीये। 19 Not in BC. 20 B-निवासिनिये। C-निवाशनिये ।
21 B यथौदं। 22 C दूरगामिनि । 23 B वृद्धिकरि। 24-24 C ॐ टिलि टिलि टेलि टेलि ।
B त्रुटिलि २ टेलि २ । 25 C आगलागछ। 26 C भवति। 27 A दिशिभ्यो। C दिशभ्यो । 28 B दिश्यो। 29 B-धाराः। 30 B-यति । 31 C तमासि । 32 A -रे। C भास्वरो। 33 BC रस्मिना। 34 B विध्यायते। c विद्यायते । 35 A-धी। 36 A वैवश्रुत-। BC वैवश्वत- । 37 C धनदः । 38 C स्तथा। 39 A -मिनि । 40 A-सिद्धी। 41 Cadds ॥१॥

Page #12

VASUDHARA-DHARANI : 41
तथेमानि यथाकामं चिन्तितं सततं मम ।
प्रयत्नं तु प्रसिद्धयन्तु सर्वमन्त्रपदानि च ॥ तद्यथा। सुट सुट खट खट खिटि खिटि' खुटु खुटु मरु मरु मुंच मुंच मरुञ्च मरुञ्च तर्पिणि' तपिणि तर्जनि तर्जनि देहि देहि दापय दापय उत्तिष्ट उत्तिष्ट हिरण्यसुवर्ण प्रदापय स्वाहा। अन्नपानाय स्वाहा। वसुनिपाताय स्वाहा। गौः स्वाहा सुरभे स्वाहा। वसु स्वाहा। वसुपतये स्वाहा । इन्द्राय स्वाहा । यमाय स्वाहा । वरुणाय स्वाहा। वैश्रवणाय स्वाहा111 दिग्भ्यो विदिग्भ्यः स्वाहा । उत्पादयन्तु मे कांक्षाविरहं अनुमोदयन्तु इमं12 मे12 मन्त्रपदाः। ॐ हं ही एह्येहि भगवति दद14 दापय स्वाहा । एतद्भगवत्या आर्यवसुधाराया हृदयं महापापकारिणोऽपि सिद्ध्यति पुरुषप्रमाणान् स्वभोगान्16 ददाति ईप्सितं मनोरथं परिपूरयति कामदुहान् यान् कामान् कामयति तांस्तानीप्सितान् परिपूरयति। मूलविद्या। नमो रत्नत्रयाय । नमो देवि धनददुहिते वसुधारे धनधारां पातय कुरु २ धनेश्वरी धनदे रत्नदे हे19 हेमधनरत्नसागरमहानिधाने निधानको टिशतसहस्रपरिवृते2० एह्येहि भगवति प्रविश्य मत्पुरं मद्भवने महाधनधान्यधारां पातय कुरु २ ॐ हं21 त्रट कैलासवासिनीये22 स्वाहा । महाविद्या। ॐ वसुधारे महवृष्टिनिरातिनि वसु स्वाहा । मूलहृदयं । ॐ वसुधारे सर्वार्थसाधिनि23 साधय २ उद्धर २ रक्ष२। सर्वार्थनिधियन्त्रं वव टट वव24 टण्ट25 डण्ड26 स्वाहा। परमहृदयं । ॐ नमो भगवत्यै आर्यलेवडिके यथा जीवसंरक्षणि7 फलहस्ते दिव्यरूपे धनदे वरदे शुद्ध विशुद्ध शिवकरि28
र भयनाशिनि29 भयदूषणि सर्वदुष्टान् भञ्जय २ मोहय २ जम्भय २ स्तम्भय २ मम शान्ति पुष्टिं30 वश्यं रक्षां31 च कुरु २ स्वाहा। लेवडिका32 धारिणीयं33 |
इयं सा गृहपते इमानि वसुधाराधारिणीमन्त्रपदानि34 सर्वतथागतानां अर्हतां सम्यक्संबुद्धानां पूजां कृत्वा षण्मासान्नावर्तयेत्35 ततः सिद्धा भवति यस्मिंश्च स्थाने इयं महाविद्या वाच्यते सा दिक् पूज्यमाना
1 B चिन्तन्तु। c चिन्तते । 2-2 C प्रयच्छन्तु। 3-3 A -पदान् इह। B पदानि च। 4-4 C पिटि पिटि ।। 5-5 B सुर सुर। C सुरु सुरु । 6-6 B मुरञ्च | C मुरुश्च । 7-7 BC तर्पणि। 8 A वसुनि पाताय। C वसुनिपताय । 9 C गौ। 10 Cadds: वसुधिपतये स्वाहा । 11 Cadds: कुबेराय स्वाहा। 12-12 BC इमे। 13 B -झां। 14-14 AC ददाय। B दद दापय । 15 AC सिद्ध्यन्ति । B सिद्ध्यति । 16 BC श्च भोगान् । 17 A इप्सितं । 18 BC सर्वकामदुहान् ।
19 Not in BC. 20 BC-कोटी- । 21 BC हूं। 22 A -वासिन्यौ। 23 BC -साधने । 24 Cब। 25 BC टट। 26 BC दण्ड । 27 C-क्षिणि। 28 B श्वंकरि । C शिवंकरि ।
A -नासिनि। B -नाशनि ।
C-नाशिनि । 30 C तुष्टिं । 31 B रक्षं। 32 B लेवडिक-। 33 B धारणी। 34 C-मन्त्रधारणीपदानि । 35 B षण्मासान् आ-।

Page #13

42 : SHRI MAHAVIRA JAINA VIDYALAYA GOLDEN JUBILEE VOLUME
भवति पौष्टिककार्य स्वगृहे परगृहे वा भगवतस्तथागतस्यार्यावलोकितेश्वरस्य च मन्त्रदेवतायाश्चाग्रतः सर्वबुद्धबोधिसत्वेभ्यो नमस्कृत्वा शुभे स्थाने कोशे कोष्टागारे वा चन्दनेन चतुरस्रमण्डलं कृत्वा त्रीन् वारान् आवर्तयन्। ततो गृहपते कुलपुत्रस्य वा कुलदुहितुर्वा महापुरुषमात्रया वसुधारया गृहं परिपूरयति सर्वधनधान्यहिरण्यसुवर्णरलैः सर्वोपकरणैश्च सर्वोपद्रवांश्च नाशयति । तेन हि त्वं गृहपते उद्गृहीष्वेमां वसुधारा नाम धारिणीं धारय वाचय देशय उग्राहय पर्यवाप्नुहि प्रवर्तय अनुमोदय परेभ्यश्च विस्तरेण संप्रकाशय तद भविष्यति दीर्घरात्रं अर्थाय हिताय सुभिक्षाय क्षेमाय योगसम्भाराय चेति ।
साधु भगवन्निति सुचन्द्रो गृहपतिः भगवतोऽन्तिका दिमां वसुधारा10 नाम धारिणी11 श्रुत्वा हृष्ट:12 तुष्ट उदग्र आत्तमनाः प्रमुदित:14 प्रीतिसौमनस्यजातो15 भगवतश्विरणयोर्निपत्य कृतकरपुटो भूत्वा भगवन्तमेतदवोचत् । उद्गृहीता मे18 भगवन् इयं वसुधारा नाम धारिणी20 प्रकीर्तिता21 धारिता वाचिता पर्यवाप्ता अनुमोदिता मनसानुपरिचिंतिता22 च परेभ्यश्च विस्तरेण इदानी सम्प्रकाशयिष्यामीति23 ।
___ अथ तत्क्षणमात्रेण सुचन्द्रो नाम गृहपति[:] 24परिपूर्णकोशकोष्टागारो बभूव । अथ खलु सुचन्द्रो गृहपतिः24 भगवन्तं अनेकशतसहस्रकृत्व:25 प्रदक्षिणीकृत्य भगवतः पादौ शिरसाभिवन्द्य भगवन्तं अनेकशः पुनः पुनरवलोक्य भगवतोऽन्तिकात् प्रक्रान्तः27 ।
अथ28 खलु भगवानायुष्मन्त आनन्दं आमन्त्रयते स्म। गच्छ त्वं आनंद सुचन्द्रस्य गृहपतेरगारं गत्वा च29 परिपूर्ण पश्य सर्वधनधान्यहिरण्यरत्नसुवर्णैः सर्वोपकरणैर्महाकोशकोष्टागाराणि च परिपूर्णानि ।
अथ खल्वायुष्मान् आनंदो भगवतः प्रतिश्रुत्य येन कोशाम्बी महानगरी येन सुचन्द्रस्य गृहपतेरगारं31 तेनोपसंक्रान्तः 132 उपसंक्रम्याभ्यन्तरं प्रविश्याद्राक्षीत् तत् परिपूर्ण सर्वधनधान्यहिरण्यसुवर्णै:34 सर्वोपकरणैश्च
1 BC आवर्तयेत् । 2 Not in C. 3 B-मात्रं या। 4 BC -हिरण्यरत्नसुवर्णैः । 5 A -पति। B -पते । Not in C. 6 B -हीस्वेमां। C ग्रहीस्वेमां । 7 BC धारणीं। 8 A पर्यु-| BC पर्य-। 9 A -पति। BC-पतिः । 10 BC -धारा। 11 BC -धारणीं। 12 BC हृष्ट । 13 A उदगृह । BC उदय । 14 B-ताः। C-तो। 15 B-यातो। 16 C-बतो श्च- । 17 C -श्चरणयो निपत्य ।
18 Not in B. 19 C-धारां। 20 C धारिणीं। 21 AB प्रकीर्तता। C प्रकीकृता। 22 BC मनसा सुपरिचिंतिता। 23 C संप्रशविष्यामीति । 24-24 Not in A but occurs in BC. 25 A -कृत । C-कृत्वा । 26 A -अवलोके। BC -लोक्य । 27 B-न्त । 28 C अत्र। 29 Not in C. 30 Not in c. 31 C-रागारं। 32 C-क्रान्त। 33 C परिपूर्णसर्व-। 34 C-सुवर्णाः ।

Page #14

VASUDHĀRĀ-DHARANI : 43
महाकोशकोष्टागाराणि च परिपूर्णानि । दृष्ट्वा च विस्मितो हृष्टः सन्तुष्टः उदग्र आत्तमना प्रमुदितः प्रीतिसौमनस्यजातो येन भगवांस्तेन उपसंक्रान्तः। उपसंक्रम्य भगवतः पादौ शिरसाभिवंद्य भगवन्तमेतदवोचत् । को भगवन् हेतुः कः प्रत्ययोऽस्य येन सुचन्द्रो गृहपतिर्महाधनो महाभोगो महाकोशकोष्टागारः सर्वधनधान्यसमृद्धः संवृत्तः | भगवानाह । श्राद्धानंद सुचन्द्रग्रहपतिः परमश्राद्धः कल्याणाशयः। उद्गृहीता च वसुधारा नाम धारिणी12 धारिता वाचिता देशिता ग्राहिता पर्यवाप्ता प्रकीर्तिता1 अनुमोदिता इदानी परेभ्यश्च14 संप्रकाशयिष्यति।
तेन चानंद त्वमप्युद्गृहीष्वेमां15 वसुधारा1 नाम धारिणीं7 धारय वाचय देशय ग्राहय पर्यवाप्नुहि प्रवर्त्तय प्रकीर्तय18 अनुमोदय परेभ्यश्च विस्तरेण संप्रकाशय। यस्येयं कुलपुत्रस्य वा कुलदुहितुर्वा20 हस्तगता गृहगता पुस्तकगता भविष्यति न तस्य रोगदुर्भिक्षमरककांतारादयो24 भविष्यन्ति22 क्रमेण23 विभवास्तस्य24 प्रवर्धिष्यन्ते तद् भविष्यति बहुजनहिताय बहुजनसुखाय लोकानुकम्पायै महतो उनकायस्यार्थाय26 सुखाय देवानां च मनुष्याणां च ।
नाहं आनंद तं धर्म27 समनुपश्यामि सदेवके लोके समारके 28 सब्रह्मके29 सश्रमणब्राह्मणिकायां30 प्रजायां सदेवमानुषासुरायां31 च इमां वसुधारा32 नाम धारिणी33 महाविद्यां अन्यथा करिष्यति अतिक्रमिष्यति वा नैतत्स्थानं34 विद्यते। तत् कस्य हेतोः। अभेद्या35 ह्येते आनंद वसुधाराधारिणीमन्त्रा6 न वैते37 क्षीणकुशलमूलानां सत्वानां38 श्रुतिपथ[मप्या]गमिष्यन्ति क:39 पुनर्वादो40 पुस्तकगतामपि कृत्वा गृहे
www
1 B हृष्ट । 2 B-मनाः । 3 C सिरसा-। 4 A-पति महा-। 5 A -कोशं को-| BC -कोशको- । 6 A-कोष्टागारं। BC -गारः । 7 BC सर्वधान्य हिरण्यसुवर्णसमृद्धः । 8 B संवृतः । 9 A -पति। C-द्रो गृहपतिः । 10 C व । 11 B तेन इयं। 12 C धारणी। 13 AB प्रकीर्तता। C प्रकीकृता। 14 A परश्च। परेभ्यश्च । 15 C त्वमप्यनुगृहीष्वेमां। 16 C -रां। 17 C धारणीं। 18 A प्रकीर्तह। BC प्रकीकुरु । 19 Not in C. 20 BC वा हृदयगता ।
21 BC -मरक-। A-मकर-। 22 A भविष्यति । BC -ष्यन्ति । 23 C क्रमेणं। 24 Cadds धनं । 25 C-ष्यते । 26 A -कायस्यर्थाय । B-कायस्यर्थे । 27 A धर्म। BC धर्म । :8 A सनारके । BC समारके । 29 C शब्रह्मके। 30 C सश्रवणिके सब्राह्म-। 31 C -मानुषासुराणां । 32 B -धारां। 33 C धारिणी। 34 A -स्थान । BC -स्थानं । 35 B अभिया। 36 C -धारिणी मन्त्रपदाः। 37 C चैते। 38 AC श्रुत्वानां । B सत्वानां । 39 A श्रुतिपथम्यागमिष्यन्ति । BC-मप्या-1 40 Cadds ये।

Page #15

44 : SHRI MAHAVIRA JAINA VIDYALAYA GOLDEN JUBILEE VOLUME
धारयिष्यन्ति । तत् कस्य हेतोः। सर्वतथागतानां ह्येतद् वाक्यं सर्वतथागतैरेषा धारिणी भाषिता अधिष्ठिता स्वमुद्रिकया मुद्रिता प्रभाविता प्रकाशिता प्रकीर्तिता अनुमोदिता प्रशस्ता संवर्तिता विवृतोत्तानीकृता आरोचिता10 स्वाख्याता सुनिर्दिष्टा च सर्वसत्वानां दरिद्राणां नानाव्याधिपरिपीडितानांत सर्वदृष्टभयोपद्रवाणां12 चार्थायेति ।
आनन्द आह । उद्गृहीता मे भगवन्नियं वसुधारा नाम धारिणी13 धारिता वाचिता ग्राहिता देशिता प्रवर्त्तिता प्रकीर्तिता15 अनुमोदिता मनसा सुपरिचिंतिता ।
अथ खल्वायुष्मान् आनंद उत्थायासनादेकांसमुत्तरासंगं कृत्वा दक्षिणजानुमण्डलं पृथिव्यां प्रतिष्ठाप्य येन भगवांस्तेनांजलिं प्रणम्य तस्यां वेलायां कृतकरपुटो भूत्वा इदमुदानयति स्म ।
अचिंतियो भगवान् बुद्धो बुद्धधर्मोऽप्यचिंतय18 । अचितयो हि2ऽत्र सत्तानां विपाकश्चाप्यचिंतय21 ।। शास्त्राय22 नेहि सर्वज्ञ जरामरणपारग23 । धर्मराज फलप्राप्ता24 बुद्धवीरं 25 नमोस्तु ते ॥
1 C -ष्यति।
14 Bafter देशिता । 2 C वाक्यैः ।
15 A प्रकीर्तता। BC प्रकीकृता । 3 C -गतर् एषा।
16 A सुपरिश्चितिता। BC सुपरिचिंतिता । 4 A अध्यक्षिता। BC अधिष्ठिता।
17 B-धर्मा । 5 BC स्वमुद्रया।
18 C अचिंतया । 6 A प्रकीर्तता। BC प्रकीकृता ।
19 C अचिंत्ये। 7 A अप्रशस्ता । BC प्रशस्ता ।
20-20 BC प्रसन्नानां (instead of ऽत्र 8 C सम्प्रवर्तिता।
सत्तानां)। 9 C विधृतो-।
21 B–अचिंतयः । C आसेविता।
22 C स्म(?)स्ताय । C-व्याधिमारिपरि-!
23 BC -पारगः। C -सर्वदुष्टोपद्रवाणां ।
24 B फलप्राप्त । C फलं प्राप्त । 13 C धारणीं।
25 B-विरं । C वीर । The Nepalese Ms. seems to preserve a better reading :
अचिन्तयो भगवान् बुद्धो बुद्धधर्माप्यचिन्तयो। अचिन्तयोऽभिप्रसन्नानां विपाकश्चाप्यचिन्तया । शास्ताऽऽजानय सर्वश धर्मराजपरम्परा ।
पारगामिफलप्राप्तो बुद्धवीर नमोस्तु ते ॥ The Divyāvadāna has preserved parts of these two verses :
एवं ह्यचिन्तिया बुद्धा बुद्धधर्माप्यचिन्तिया ॥ १० ॥ अचिन्तियः प्रसन्नानामप्रतिहतधर्मचक्रप्रवर्तिनाम् । सम्यक्संबुद्धानां नालं गुणपारमधिगन्तुम् ॥ ११ ॥ (P. L. Vaidya's edition XXXI, p. 306)

Page #16

VASUDHARA-DHARANT : 45
अथ खल्वायुष्मान् आनंदो हृष्टः तुष्ट: आत्तमना' प्रमुदितः प्रीतिसौमनस्यजातो भगवन्तमेतदवोचत् । को नाम भगवन् धर्मपर्यायः कश्चमां धारयामि । भगवानाह । तेन हि त्वमानंद सुचन्द्रगृहपतिपरिपृच्छेत्यपि धारय सर्वधनधान्यमित्यपि' धारय सर्वतथागतप्रशस्तो वसुधाराधारिणीकल्पं° इत्यपि धारय ।
इदमवोचद् भगवन्नात्तमना10 आयुष्मान् आनंदस्ते च भिक्षवस्ते च बोधिसत्वा सा सर्वावती11 पर्षद!2 सदेवमानुषासुरगन्धर्वाश्च13 लोको भगवतो भाषितमभ्यनंदन्निति ।
इत्यार्यवसुधाराधारिणी14 समाप्ता15 ॥ छ । छ । छ ।।16 (१) संवत् १६९५ वर्षे अश्वन वदि ७ भृगुवासरे ॥ छ । छ । छ॥ साहश्री पमनीयासुत साहश्री ५ इन्द्रजी सुंदर पटनार्थ परोपकारार्थम् ।। ॥ शुभं भवतु लेखकपाठकयोः॥ छ॥ श्रीः॥
1 C तुष्टोदन। 2 BC आत्तमनाः । 3 C भगवान् । 4 A -पर्याय । 5 B कश्चैनां । C करयेना । ( Perhaps
we should read कथञ्चेनं ) 6 C सुचन्द्रो गृहपतिं परिपुछेत्यपि।
(N सुचंद्रस्य गृहपते: परिपृच्छेत्यपि ।)
7 N gives a better reading :
सर्वधनधान्यहिरण्यसवर्णरत्ननिधानमित्यपि । 8 C सर्वतथागते प्रशास्तोरते । 9 C -धारिणी-1 10 C -त्तमानां। 11 A सर्ववती । BC सर्वावती। 12 BC परिषत् । 13 C मानुषासुरं गन्धर्वाश्च । 14 B -वसुधारास्तोत्रं । 15 B सम्पूर्ण ।
16 After this B has the following :
इयं वसुधारा धनदपुत्री यत्र गृहे धनादिकं तिष्ठति यच्च मुख्यं गृहं तत्र चतुर्दिक्षु गोमयलिप्तानि चत्वारि मण्डलानि कृत्वा तन्मध्ये पञ्चमण्डलं तस्मिन्नुपविष्ट उत्तराभिमुखो भूत्वा पवित्रगात्रो वसुधारा नाम धारिणी महानवद्यविद्या वाचयति तद् वाचकगृहपतिः सुमतिः सावधानतया एकदृष्टिरेकायमनास्तत्र प्रतिपादितस्वरस्यपस्य(?) द्वितयः स्वकरस्य(?) गोचराकति(3) अविच्छिन्नप्रभिन्नभोगयोगं च विधत्ते।
इति वसुधारा नाम धारिणी महाशास्त्रं महासप्रभावं सर्वरोगदोषहरं धनधान्यकोशकोष्टागारकुटुम्बपुत्रपौत्रादिदारापरिवृतजनं करोति पठयमानं गुण्यमानं श्रूयमानं धार्यमाणं पुस्तकगतं सर्वविजयकरं भवति ।
इति वसुधाराकल्पं सम्पूर्णेति भद्रम् ॥ C has the following after इत्यार्यवसुधाराधारिणी समाप्ता । गुरोः क्षीरोदकवस्त्रं तथा रूप्पटंककं हस्ते दत्वा च वा[च्या] । आर्यवसुधारिणी संपूर्ण: ।
इयं वसुधारा धनदपुत्री यत्र गृहे धनादिकं तिष्ठति यश्च मुख्यगृहं तत्र गृहे चतुर्दिक्षु गोमयं लिप्तानि मण्डलानि क्रियन्ते तन्मध्ये पञ्चमं मण्डलं तत्रोपविष्ट उत्तराभिमुखो भूत्वा पवित्रगात्रो वसुधारा वाचयति वामपार्श्वगृहं उपविश्य सावधानः शृणोति भोमं(गं ?) च करोति सुतोत्पत्तिः ।
श्री वसुधारास्तोत्रं समाप्त । सो(शो ?)भापठनार्थम् ।।