Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9581 zrI vyAkhyAnamAra - 1 morabI, saMvata 1954-55 1 pahele guNasthAnake graMthi che tenuM bhedana karyA vinA AtmA AgaLanA guNasthAnake jaI zakato nathI. jogAnajoga maLavAthI akAmanirjarA karato jIva AgaLa vadhe che, ne graMthibheda karavAnI najIka Ave che. ahIM AgaLa graMthinuM eTaluM badhuM prabalapaNuM che ke, te graMthibheda karavAmAM moLo paDI jaI asamartha thaI jaI pAcho vaLe che; himmata karI AgaLa vadhavA dhAre che; paNa mohanIyanA kAraNathI rUpAMtara samajAI pote graMthibheda kare che ema samaje che; ane UlaTuM te samajavArUpa mohanA kAraNathI graMthinuM nibiDapaNuM kare che. temAMthI koIka ja jIva jogAnujoga prApta thaye akAmanirjarA karatAM ati baLavAna thaI te graMthine moLI pADI athavA pocI karI AgaLa vadhI jAya che. je aviratisamyakudraSTinAmAM cothuM guNasthAnaka che, jyAM mokSamArganI supratIti thAya che. AnuM bIju nAma 'bodhabIja che. ahIM AtmAnA anubhavanI zarUAta thAya che, arthAt mokSa thavAnuM bIja ahIM ropAya che. 2 A 'bodhabIja guNasthAnaka'-cothA guNasthAnaka-thI teramA guNasthAnaka sudhI Atmaanubhava ekasarakho che; paraMtu jJAnAvaraNIya karmanI nirAvaraNatAnusAra jJAnanI vizuddhatA ochI adakI hoya che, tenA pramANamAM anubhavanuM prakAzavuM kahI zake che. 3 jJAnAvaraNanuM sarva prakAre nirAvaraNa thavuM te 'kevaLajJAna" eTale "mokSa'; je buddhibaLathI kahevAmAM Ave che ema nathI; paraMtu anubhavagamya che. 4 buddhibaLathI nizcaya karelo siddhAMta tethI vizeSa buddhibaLa athavA tarkathI vakhate pharI zake che, paraMtu je vastu anubhavagamya (anubhavasiddha) thaI che te traNe kALamAM pharI zakatI nathI. 5 hAlanA samayamAM jainadarzanane viSe avirati samyaphadraSTinAmAM cothA guNasthAnakathI apramattanAmA sAtamA guNasthAnaka sudhI Atmaanubhava spaSTa svIkArela che. 6 sAtamAthI sayogIkevaLInAmA teramA guNasthAnaka sudhIno kALa aMtarmuhUrtano che. teramAno kALa vakhate lAMbo paNa hoya che. tyAM sudhI Atmaanubhava pratItirUpa che. 7 A kALane viSe mokSa nathI ema mAnI jIva mokSahetabhUta kriyA karI zakato nathI, ane tevI mAnyatAne laIne jIvanuM pravartana bIjI ja rIte thAya che. 1 vi. saMvata 1954 nA mAhathI caitra mAsa sudhImAM temaja . 1955 nA te arasAmAM zrImanI morabImAM lAMbo vakhata sthiti hatI. te veLA temaNe karelAM vyAkhyAnono eka mumukSu zrotAe smRti uparathI TAkala A sAra che.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 pAMjarAmAM pUrelo siMha pAMjarAthI pratyakSa judo che, topaNa bahAra nIkaLavAnuM sAmarthyarahita che. temaja ochA AyuSyanA kAraNathI athavA saMghayaNAdi anya sAdhanonA abhAve AtmArUpI siMha karmarUpI pAMjarAmAMthI bahAra AvI zakato nathI ema mAnavAmAM Ave to te mAnavuM sakAraNa che. 9 A asAra evA saMsArane viSe mukhya evI cAra gati che, je karmabaMdhathI prApta thAya che. baMdha vinA te gati prApta thatI nathI. abaMdha evuM je mokSasthAnaka te baMdhathI thanArI evI je cAra gati te rUpa saMsArane viSe nathI. samyakatva athavA cAritrathI baMdha thato nathI e to cokkasa che; to pachI game te kALamAM samyakRtva athavA cAritra pAme tyAM te samaye baMdha nathI, ane jyAM baMdha nathI tyAM saMsAra nathI. 10 samyakatva ane cAritramAM AtmAnI zuddha pariNati che, tathApi te sAthe mana, vacana, zarIranA zubha joga pravarte che. te zubha jogathI zubha evo baMdha thAya che. te baMdhane laIne devAdi gati evo je saMsAra te karavo paDe che. paraMtu tethI viparIta je samyakatva ane cAritra jeTale aMze prApta thAya che teTale aMze mokSa pragaTa thAya che, tenuM phaLa devAdi gati prApta thaI te nathI. devAdi gati je prApta thaI te upara batAvelA mana, vacana, zarIranA zubha jogathI thaI che; ane abaMdha evuM je samyakatva tathA cAritra pragaTa thayuM che te kAyama rahIne pharI manuSyapaNuM pAmI pharI te bhAgane joDAI mokSa thAya che. 11 game te kALamAM karma che; teno baMdha che; ane te baMdhanI nirjarA che, ane saMpUrNa nirjarA tenuM nAma "mokSa che. 12 nirjarAnA be bheda che; eka sakAma eTale sahetu (mokSanA hetubhUta) nirjarA ane bIjI akAma eTale vipAkanirjarA. 13 akAmanirjarA audayika bhAve thAya che. A nirjarA jIve anaMtI vAra karI che, ane te karmabaMdhanuM kAraNa che. 14 sakAmanirjarA zAyopathamika bhAve thAya che. je karmanA abaMdhanuM kAraNa che. jeTale aMze sakAmanirjarA (kSAyopazamika bhAve) thAya teTale aMze AtmA pragaTa thAya che. jo akAma (vipAka) nirjarA hoya to te audayika bhAve hoya che, ane te karmabaMdhanuM kAraNa che. ahIM paNa karmanuM nirjaravuM thAya che, paraMtu AtmA pragaTa thato nathI. 15 anaMtI vAra cAritra prApta karavAthI je nirjarA thaI che te audayika bhAve (je bhAva abaMdhaka nathI) thaI che; kSAyopathamika bhAve thaI nathI. jo tema thaI hota to A pramANe rakhaDavuM banata nahIM. 16 mArga be prakAre che: eka laukika mArga ane bIjo lokottara mArga, je ekabIjAthI viruddha che. 17 laukika mArgathI viruddha je lokottara mArga te pALavAthI tenuM phaLa tethI viruddha evuM je laukika te hoya nahIM. jevuM kRtya tevuM phaLa.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 A saMsArane viSe anaMta evA koTi jIvonI saMkhyA che. vyavahArAdi prasaMge krodhAdi vartaNUMka anaMta jIvo calAve che. cakravartI rAjA Adi krodhAdi bhAve saMgrAma calAve che, ane lAkho manuSyano ghAta kare che topaNa teomAMnA koI koIno te ja kALamAM mokSa thayo che. 19 krodha, mAna, mAyA, ane lobhanI cokaDIne kaSAya evA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. A kaSAya che te atyaMta krodhAdivALo che. te jo anaMta saMsArano hetu hoIne anaMtAnubaMdhI kaSAya thato hoya to te cakravaryAdine anaMta saMsAranI vRddhi thavI joIe, ane te hisAbe anaMta saMsAra vyatIta thayA pahelAM mokSa thavo zI rIte ghaTe ? e vAta vicAravA yogya che. 20 je krodhAthiI anaMta saMsAranI vRddhi thAya te anaMtAnubaMdhI kaSAya che, e paNa niHzaMka che. te hisAbe upara batAvelA krodhAdi anaMtAnubaMdhI saMbhavatA nathI. tyAre anaMtAnubaMdhInI cokaDI bIjI rIte saMbhave che. 21 samyaka jJAna darzana ane cAritra e traNenI aikyatA te "mokSa'. te samyaka jJAna, darzana ane cAritra eTale vItarAga jJAna, darzana ane cAritra che. tenAthI ja anaMta saMsArathI muktapaNe pamAya che. A vItarAga jJAna karmanA abaMdhano hetu che. vItarAganA mArge cAlavuM athavA temanI AjJA pramANe cAlavuM e paNa abaMdhaka che. te pratye je krodhAdi kaSAya hoya tethI vimukta thavuM te ja anaMta saMsArathI atyaMtapaNe mukta thavuM che; arthAta mokSa che. mokSathI viparIta evo je anaMta saMsAra tenI vRddhi jenAthI thAya che tene anaMtAnubaMdhI kahevAmAM Ave che, ane che paNa tema ja. vItarAganA mArge ane temanI AjJAe cAlanArAnuM kalyANa thAya che. Avo je ghaNA jIvone kalyANakArI mArga te pratye krodhAdibhAva (je mahA viparItanA karanArA che) te ja anaMtAnubaMdhI kaSAya che. 22 joke krodhAdibhAva laukike paNa aphaLa nathI, paraMtu vItarAge prarUpela vItarAga jJAna athavA mokSadharma athavA to satadharma tenuM khaMDana athavA te pratye krodhAdibhAva tIvramaMdAdi jeve bhAve hoya teve bhAve anaMtAnubaMdhI kaSAyathI baMdha thaI anaMta evA saMsAranI vRddhi thAya che. 23 anubhavano koI paNa kALamAM abhAva nathI. buddhibaLathI mukarara karela vAta je apratyakSa che teno kvacit abhAva paNa thavo ghaTe. 24 kevaLajJAna eTale jenAthI kaMI paNa jANavuM avazeSa rahetuM nathI te, ke Atmapradezano je svabhAva bhAva che te ? : (a) AtmAe utpanna karela vibhAva bhAva ane tethI jaDa padArthano thayelo saMyoga te rUpe thayelA AvaraNe karI je kaMI dekhavuM, jANavuM thAya che te iMdriyanI sahAyatAthI thaI zake che, paraMtu te saMbaMdhI A vivecana nathI. A vivecana 'kevaLajJAna' saMbaMdhI che.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ (A) vibhAva bhAvathI thayelo je pugalAstikAyano saMbaMdha te AtmAthI para che. tenuM tathA jeTalA pugalano saMyoga thayo tenuM yathAnyAyathI jJAna arthAt anubhava thAya te anubhavagamamAM samAya che, ane tene laIne lokasamastanA je pugala teno paNa evo ja nirNaya thAya te buddhibaLamAM samAya che. jema, je AkAzapradezane viSe athavA to tenI najIka vibhAvI AtmA sthita che te AkAzapradezanA keTalA bhAgane laIne acchedya abhedya evuM je anubhavAya che te anubhavagamyamAM samAya che, ane te uparAMtano bAkIno AkAza jene kevaLajJAnIe pote paNa anaMta (jeno aMta nahIM evo) kahela che, te anaMta AkAzano paNa te pramANe guNa hovo joIe evuM buddhibaLe nirNata kareluM hovuM joIe. (i) AtmajJAna utpanna thayuM athavA to AtmajJAna thayuM, e vAta anubhavagamyamAM che. te AtmajJAna utpanna thavAthI Atmaanubhava thavA uparAMta zuM zuM thavuM joIe ema je kahevAmAM AvyuM che te buddhibaLathI kaheluM. ema dhArI zakAya che. (I) iMdriyanA saMyogathI je kaMI dekhavuM jANavuM thAya te joke anubhavagamya samAya che kharuM, paraMtu ahIM to anubhavagamya Atmatatvane viSe kahevAnuM che, jemAM iMdriyonI sahAyatA athavA to saMbaMdhanI jarUra che nahIM, te sivAyanI vAta che. kevaLajJAnI sahaja dekhI jANI rahyA che, arthAta lokanA sarva padArthane anubhavyA che ema je kahevAmAM Ave che temAM upayogano saMbaMdha rahe che, kAraNa ke kevaLajJAnInA teramA ane caudamA guNasthAnaka evA be vibhAga karavAmAM AvyA che, temAM teramAM guNasthAnakavALA kevaLajJAnIne yoga che ema spaSTa che, ane jyAM e pramANe che tyAM upayoganI khAsa rIte jarUra che, ane jyAM khAsa rIte jarUra che tyAM buddhibaLa che ema kahyA vinA cAle tema nathI; ane jyAM e pramANe Thare che tyAM anubhava sAthe buddhibaLa paNa Thare che. (u) A pramANe upayoga TharavAthI AtmAne je jaDa padArtha najIka che teno to anubhava thAya che; paNa je najIka nathI arthAta jeno yoga nathI teno anubhava thavo ema kahevuM e muzkelIvALuM che, ane tenI sAthe cheTenA padArthano anubhava gamya nathI ema kahevAthI kahevAtA kevaLajJAnanA arthane virodha Ave che, tethI tyAM buddhibaLathI sarva padArthanuM, sarva prakAre, sarva kALanuM jJAna thAya che ema Thare che. 25 eka kALanA kalpelA samaya je anaMta che, tene laIne anaMtakALa kahevAya che. temAMnA vartamAnakALa pahelAMnA je samaya vyatIta thayA che te pharIthI AvavAnA nathI e vAta nyAyasaMpanna che; te samaya anubhavagamya zI rIte thaI zake e vicAravAnuM che. 26 anubhavagamya je samaya thayA che tenuM ja svarUpa che te tathA te svarUpa sivAya tenuM bIju svarUpa thatuM nathI, ane te ja pramANe anAdi anaMta kALanA bIjA je samaya tenuM paNa tevuM ja svarUpa che; ema buddhibaLathI nirmIta thayeluM jaNAya che.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 A kALane viSe jJAna kSINa thayuM che, ane jJAna kSINa thavAthI matabheda ghaNA thayA che. jema jJAna ochuM tema matabheda vadhAre, ane jJAna vadhu tema matabheda ochA, nANAMnI peThe. jyAM nANuM ghaTyuM tyAM kaMkAsa vadhAre, ane jyAM nANuM vadhyuM tyAM kaMkAsa ochA hoya che. 28 jJAna vinA samyaktvano vicAra sUjhato nathI. matabheda utpanna nathI karavo evuM jenA manamAM che te je je vAMce athavA sAMbhaLe che te tene phaLe che. matabhedAdi kAraNane laIne zruta-zravaNAdi phaLatAM nathI. 29 vATe cAlatAM eka phALiyuM kAMTAmAM bharAyuM ane rastAnI musApharI hajI che. to banI zake to kAMTA dUra karavA, paraMtu kAMTA kADhavAnuM na banI zake to teTalA sAru tyAM rokAI rAta na rahevuM; paNa phALiyuM mUkI daI cAlI nIkaLavuM. tevI ja rIte jinamArganuM svarUpa tathA tenuM rahasya zuM che te samajyA vinA, athavA teno vicAra karyA vinA alpa alpa zaMkAo mATe besI rahI AgaLa na vadhavuM te ucita nathI. jinamArga kharI rIte jotAM to jIvane karmakSaya karavAno upAya che, paNa jIva potAnA matathI gUMcAI gayela che. 30 jIva pahelA gaNasthAnakamAM graMthibheda sudhI anaMtIvAra Avyo ne tyAMthI pAcho vaLI gayo che. 31 jIvane evo bhAva rahe che ke samyakatva anAyAse AvatuM haze; paraMtu te to prayAsa (puruSArtha) karyA vinA prApta thatuM nathI. 32 karmaprakRti 158 che. samyakatva AvyA vinA temAMnI koI paNa prakRti samULagI kSaya thAya nahIM. anAdithI jIva nirjarA kare che, paraMtu mULamAMthI eka paNa prakRti kSaya thatI nathI ! samyakatvamAM evuM sAmarthya che, ke te prakRtine mULamAMthI kSaya kare che. te AvI rIte ke:- amuka prakRti kSaya thayA pachI te Ave che; ane jIva baLiyo thAya to Aste Aste sarva prakRti khapAve che. 33 samyakatva sarvane jaNAya ema paNa nahIM, tema koIne paNa na jaNAya ema paNa nahIM. vicAravAnane te jaNAya che. 34 jIvane samajAya to samajavA pachIthI bahu sugama che; paNa samajavA sAru jIve Aja divasa sudhI kharekharo lakSa Apyo nathI. samyakatva prApta thavAnA jIvane jyAre jyAre joga banyA che tyAre tyAre barAbara dhyAna ApyuM nathI, kAraNa ke jIvane aMtarAya ghaNA che. keTalAka aMtarAyo to pratyakSa che, chatAM jANavAmAM AvatA nathI. jo jaNAvanAra maLe topaNa aMtarAyanA jogathI dhyAnamAM levAnuM banatuM nathI. keTalAka aMtarAyo to avyakta che ke je dhyAnamAM AvavA ja muzkela che. 35 samyaktvanuM svarUpa mAtra vANIyogathI kahI zakAya, jo ekadama kahevAmAM Ave to tyAM AgaLa jIvane UlaTo bhAva bhAse; tathA samyakatva upara UlaTo abhAva thavA mAMDe; paraMtu te ja svarUpa jo anukrame jema jema dazA vadhatI jAya tema tema kahevAmAM athavA samajAvavAmAM Ave to te samajavAmAM AvI zakavA yogya che.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 A kALane viSe mokSa che ema bIjA mArgamAM kahevAmAM Ave che. jainamArgamAM A kALane viSe amuka kSetramAM tema thavuM joke kahevAmAM AvatuM nathI, chatAM te ja kSetramAM A kALane viSe samyakatva thaI zake che, ema kahevAmAM AvyuM che. 37 jJAna, darzana, cAritra e traNe A kALane viSe che. prayojanabhUta padArthanuM jANapaNuM te 'jJAna', tene laIne supratIti te 'darzana', ane tethI thatI kriyA te 'cAritra' che. A cAritra A kALane viSe jainamArgamAM samyakRtva pachI sAtamA guNasthAnaka sudhI prApta karI zakavAnuM svIkAravAmAM AvyuM che. 38 sAtamA sudhI pahoMce topaNa moTI vAta che. 39 sAtamA sudhI pahoMce to temAM samyakatva samAI jAya che, ane jo tyAM sudhI pahoMce to tene khAtarI thAya che ke AgalI dazAnuM kevI rIte che ? paraMtu sAtamA sudhI pahoMcyA vinA AgalI vAta khyAlamAM AvI zakatI nathI. 40 vadhatI dazA thatI hoya to tene niSedhavAnI jarUra nathI, ane na hoya to mAnavA jarUra nathI. niSedha karyA vinA AgaLa vadhatA javuM. 41 sAmAyika, cha ATha koTino vivAda mUkI dIdhA pachI nava vinA nathI thatuM. ane chevaTe nava koTi vRttiye mUkyA vinA mokSa nathI. 42 agiyAra prakRti khapAvyA vinA sAmAyika Ave nahIM. sAmAyika thAya tenI dazA to addabhuta thAya. tyAMthI cha, sAta ane AThamAM guNasthAnake jAya; ne tyAMthI be ghaDImAM mokSa thaI zake che. 43 mokSamArga karavALanI dhAra jevo che, eTale ekadhAro (eka pravAharUpe) che. traNe kALamAM ekadhArAe eTale ekasarakho pravarte te ja mokSamArga - vahevAmAM khaMDita nahIM te ja mokSamArga, 44 agAu be vakhata kahevAmAM AvyuM che chatAM A trIjI vakhata kahevAmAM Ave che ke kyAreya paNa bAdara ane bAhyakriyAno niSedha karavAmAM Avyo nathI, kAraNa ke amArA AtmAne viSe tevo bhAva koI divasa svapnaya paNa utpanna thAya tema che nahIM. 45 rUDhivALI gAMTha, mithyAtva athavA kaSAyane sUcavanArI kriyAnA saMbaMdhamAM vakhate koI prasaMge kAMI kahevAmAM AvyuM hoya, to tyAM kriyAnA niSedhaarthe to nahIM ja kahevAmAM AvyuM hoya; chatAM kahevAthI bIjI rIte samajavAmAM AvyuM hoya, to temAM samajanAre potAnI bhUla thaI che, ema samajavAnuM che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 jeNe kaSAyabhAvanuM ucchedana kareluM che te kaSAyabhAvanuM sevana thAya ema kadI paNa kare nahIM. 47 amuka kriyA karavI evuM jyAM sudhI amArA taraphathI kahevAmAM nathI AvatuM tyAM sudhI ema samajavuM ke te kAraNasahita che; ne tethI karI kriyA na karavI ema TharatuM nathI. 48 hAla amuka kriyA karavI ema kahevAmAM jo Ave ane pAchaLathI dezakALane anusarI te kriyAne bIjA AkAramAM mUkI kahevAmAM Ave to zrotAnA manamAM zaMkA ANavAnuM kAraNa thAya ke, eka vakhata Ama kahevAmAM AvatuM hatuM. ne bIjI vakhata Ama kahevAmAM Ave che, evI zaMkAthI tenuM zreya thavAne badale azreya thAya. 49 bAramA guNasthAnakanA chellA samaya sudhI paNa jJAnInI AjJA pramANe cAlavAnuM thAya che. temAM svacchaMdapaNuM vilaya thAya che. 50 svacchede nivRtti karavAthI vRttio zAMta thatI nathI, paNa unmatta thAya che, ane tethI paDavAno vakhata Ave che, ane jema jema AgaLa gayA pachI jo paDavAnuM thAya che, to tema tema tene pachATa vadhAre lAge che, eTale ghaNo te UMDo jAya che, arthAta pahelAmAM jaI khUMce che, eTaluM ja nahIM paraMtu tene tyAM ghaNA kALa sudhI joranI pachATathI kheMcyA rahevuM paDe che. pa1 haju paNa zaMkA karavI hoya to karavI; paNa eTaluM to cokkasapaNe zraddhavuM ke jIvathI mAMDI mokSa sudhInA je pAMca pada (jIva che, te nitya che, te karmano kartA che, te karmano bhoktA che, mokSa che,) te che, ane mokSano upAya paNa che; temAM kAMI paNa asatya nathI. Avo nirNaya karyA pachI temAM to koI divasa zaMkA karavI nahIM; ane e pramANe nirNaya thayA pachI ghaNuM karIne zaMkA thatI nathI. jo kadAca zaMkA thAya to te dezazaMkA thAya che, ne tenuM samAdhAna thaI zake che. paraMtu mULamAM eTale jIvathI mAMDI mokSa sudhI athavA tenA upAyamAM zaMkA thAya to te deza zaMkA nathI paNa sarvazaMkA che; ne te zaMkAthI ghaNuM karI paDavuM thAya che, ane te paDavuM eTalA badhA joramAM thAya che ke tenI pachATa atyaMta lAge che. para A je zraddhA che te be prakAre cheH eka "oghe' ane bIjI 'vicArapUrvaka.' pa3 matijJAna ane zrutajJAnathI je kaMI jANI zakAya che temAM anumAna sAthe rahe che, paraMtu tethI AgaLa ane anumAna vinA zuddhapaNe jANavuM e mana:paryavajJAnano viSaya che; eTale mULa to mati, zruta, ane mana:paryavajJAna eka che, paraMtu mana:paryavamAM anumAna vinA matinI nirmalatAe zuddha jANI zakAya che. 54 matinI nirmalatA thavI e saMyama vinA thaI zake nahIM, vRttine rokavAthI saMyama thAya che, ane te saMyamathI matinI zuddhatA thaI zuddha paryAyanuM je jANavuM anumAna vinA te mana:paryavajJAna che. papa matijJAna e liMga eTale cihnathI jANI zakAya che, ane mana:paryavajJAnamAM liMga athavA cihnanI jarUra rahetI nathI.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa6 matijJAnathI jANavAmAM anumAnanI AvazyaktA rahe che, ane te anumAnane laIne jANeluM pheraphArarUpa paNa thAya che. jyAre mana:paryavane viSe tema pheraphArarUpa thatuM nathI, kemake temAM anumAnanA sahAyapaNAnI jarUra nathI. zarIranI ceSTAthI krodhAdi pArakhI zakAya che, paraMtu tenuM (krodhAdinuM) mULasvarUpa na dekhAvA sAru zarIranI viparIta ceSTA karavAmAM AvI hoya to te uparathI pArakhI zakavuM. parIkSA karavI e darghaTa che. tema ja zarIranI ceSTA koI paNa AkAramAM na karavAmAM AvI hoya chatAM, taddana ceSTA joyA vinA tenuM (krodhAdinuM) jANavuM te ati durghaTa che, chatAM te pramANe parabhAruM thaI zakavuM te mana:paryavajJAna che. 57 lokomAM oghaMsajJAe ema mAnavAmAM AvatuM ke "ApaNane samyakatva che ke zI rIte te kevaLI jANe, nizcaya samyakatva che e vAta to kevaLIgamya che." cAlatI rUDhi pramANe ema mAnavAmAM AvatuM. paraMtu banArasIdAsa ane bIjA te dazAnA puruSo ema kahe che ke amane samyakatva thayuM che, e nizcayathI kahIe chIe. 58 zAstramAM ema kahevAmAM AvyuM che ke "nizcaya samyakatva che ke zI rIte te kevaLI jANe' te vAta amuka nayathI satya che; tema kevaLajJAnI sivAya paNa banArasIdAsa vageree moghamapaNe ema kahyuM che ke "amane samyakatva che, athavA prApta thayuM che," te vAta paNa satya che; kAraNa ' niyasamyakatva' che te dareka rahasyanA paryAyasahita kevaLI jANI zake che, athavA dareka prayojanabhUta padArthanA hetu ahetu saMpUrNapaNe jANavA e kevaLI sivAya bIjAthI banI zakatuM nathI, tyAM AgaLa 'nizcayasamyakatva' kevaLIgamya kahyuM che. te prayojanabhUta padArthanA sAmAnyapaNe athavA zULapaNe hetuahetu samajI zakAya e banavA yogya che, ane te kAraNane laIne mahAna banArasIdAsa vageree potAne samyakatva che ema kaheluM che. 59 'samayasAramAM mahAna banArasIdAse karelI kavitAmAM 'amAre hRdayane viSe bodhabIja thayuM che ema kaheluM che; arthAta potAne viSe samyakatva che ema kahyuM che. 60 samyaktva prApta thayA pachI vadhAremAM vadhAre paMdara bhavanI aMdara mukti che, ane jo tyAMthI te paDe che to ardhapagalaparAvartanakALa gaNAya. ardhapudagalaparAvartanakALa gaNAya topaNa te sAdi sAMtanA bhAMgAmAM AvI jAya che, e vAta niHzaMka che. 61 samyakatvanAM lakSaNo : (1) kaSAyanuM maMdapaNuM athavA tenA rasanuM moLApaNuM. (2) mokSamArga tarapha valaNa. (3) saMsAra baMdhanarUpa lAge athavA saMsAra khAro jhera lAge. (4) sarva prANI upara dayAbhAva, temAM vizeSa karI potAnA AtmA tarapha dayAbhAva.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) sadeva, sadharma, sadagurU upara AsthA. 6ra AtmajJAna, athavA AtmAthI para evuM je karmasvarUpa, athavA pagalAstikAya vagerenuM ja svarUpa judA judA prakAre, jude jude prasaMge, ati sUkSmamAM sUkSma ane ati vistAravALuM jJAnIthI prakAzavuM thayuM che, temAM kaMI hetu samAya che ke zI rIte ? ane samAya che to zuM? te viSe vicAra karavAthI sAta kAraNo temAM samAyelAM che, ema mAlUma paDe che : sabUtArthaprakAza, teno vicAra, tenI pratIti, jIvasaMrakSaNa, vagere. te sAte hetunuM phaLa mokSanI prApti thAya te che. tema ja mokSanI prAptino je mArga te A hetuthI supratItarUpa thAya che. 63 karma anaMta prakAranAM che. temAM mukhya 158 che. temAM mukhya ATha karmaprakRti varNavavAmAM AvI che. A badhAM karmamAM mukhya, prAdhAnya evuM mohanIya che, jenuM sAmarthya bIjAM karatAM atyaMta che; ane tenI sthiti paNa sarva karatAM vadhAre che. 64 ATha karmamAM cAra ghanaghAtI che. te cAramAM paNa mohanIya atyaMta prabaLapaNe ghanaghAtI che. mohanIyakarma sivAya sAta karma che, te mohanIyakarmanA pratApathI prabaLapaNe thAya che. jo mohanIya khase to bIjAM nirbaLa thaI jAya che. mohanIya khasavAthI bIjAMono paga TakI zakato nathI. 65 karmabaMdhanA cAra prakAra che. prakRtibaMdha, pradezabaMdha, sthitibaMdha, ane rasabaMdha; temAM pradeza, sthiti ane rasa e traNa baMdhanA saravALAnuM nAma prakRti ApavAmAM AvyuM che. pradezabaMdha che te AtmAnA pradezanI sAthe pudagalano jamAva arthAta joDANa che; tyAM tenuM prabaLapaNuM hotuM nathI; te kheravavA cAhe to kharI zake tema che. mohane laIne sthiti tathA rasano baMdha paDe che, ane te sthiti tathA rasano baMdha che te jIva pheravavA dhAre to pharI ja zake ema banavuM azakya che. AvuM mohane laIne e sthiti tathA rasanuM prabaLapaNuM che. 66 samyakatva anyota rIte potAnuM dUSaNa batAve che :- 'mane grahaNa karavAthI grahaNa karanAranI icchA na thAya topaNa mAre tene parANe mokSe laI javo paDe che, mATe mane grahaNa karavA pahelAM e vicAra karavo ke mokSe javAnI icchA pheravavI haze topaNa kAma AvavAnI nathI; mane grahaNa karavA pachI navame samaye to mAre tene mokSe pahoMcADavo joIe. grahaNa karanAra kadAca zithila thaI jAya topaNa bane to te ja bhave, ane na bane to vadhAremAM vadhAre paMdara bhave mAre tene mokSe pahoMcADavo joIe. kadAca mane choDI daI mArAthI viruddha AcaraNa kare athavA prabaLamAM prabaLa evA mohane dhAraNa kare topaNa ardhapagalaparAvartananI aMdara mAre tene mokSe pahoMcADavo e mArI pratijJA che' arthAta ahIM samyaktvanI mahattA batAvI che.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 67 samyakatva kevaLajJAnane kahe che:- "huM jIvane mokSe pahoMcADuM eTale sudhI kArya karI zakuM chuM; ane tuM paNa te ja kArya kare che? tuM tethI kAMI vizeSa kArya karI zakatuM nathI, to pachI tArA karatAM mArAmAM nyUnatA zAnI ? eTaluM ja nahIM, paraMtu tane pAmavAmAM mArI jarUra rahe che.' 68 graMthAdi vAMcavAnuM zarU karatAM prathama maMgaLAcaraNa karavuM ane te graMtha pharIthI vAMcatAM athavA game te bhAgathI te vAMcavAnuM zarU karatAM prathama maMgaLAcaraNa karavuM evI zAstrapaddhati che. tenuM mukhya kAraNa e che ke bAhyavRttimAMthI AtmavRtti karavI che, mATe tema karavAmAM prathama zAMtapaNuM karavAnI jarUra che, ane te pramANe prathama maMgaLAcaraNa karavAthI zAMtapaNuM praveza kare che. vAMcavAno anukrama je hoya te banatAM sudhI na ja toDavo joIe; temAM jJAnIno dAkhalo levA jarUra nathI. 69 Atmaanubhavagamya athavA Atmajanita sukha ane mokSasukha te eka ja che. mAtra zabda judA che. 70 kevaLajJAnI zarIrane laIne nathI ke bIjAnA zarIra karatAM temanuM zarIra taphAvatavALuM jovAmAM Ave. vaLI te kevaLajJAna zarIrathI karI nIpajAvela che ema nathI, te to AtmA vaDe karI pragaTa karavAmAM AvyuM che, tene lIdhe zarIrathI taphAvata jANavAnuM kAraNa nathI; ane zarIra taphAvatavALuM lokonA jovAmAM nahIM AvavAthI loko tenuM mAhAsya bahu jANI zakatA nathI. 71 jene matijJAna tathA zratajJAnanI aMze paNa khabara nathI te jIva kevaLajJAnanuM svarUpa jANavA icche te zI. rIte banI zakavA yogya che? arthAta banI zakavA yogya nathI. 72 mati skurAyamAna thaI jaNAyeluM je jJAna te "matijJAna', ane zravaNa thavAthI thayeluM je jJAna te 'zrutajJAna'; ane te zrutajJAnanuM manana thaI pragamyuM tyAre te pAchuM matijJAna thayuM, athavA te 'zrutajJAna' pragamyAthI bIjAne kahevAmAM AvyuM tyAre te ja kahenArane viSe matijJAna ane sAMbhaLanArane mATe zrutajJAna thAya che. tema 'zrutajJAna' mati vinA thaI zakatuM nathI, ane te ja mati pUrve zruta hovuM joIe. ema ekabIjAne kAryakAraNano saMbaMdha che. tenA ghaNA bheda che, te sarve bhedane jema joIe tema hetusahita jANyA nathI. hetusahita jANavA, samajavA e durghaTa che. ane tyAra pachI AgaLa vadhatAM avadhijJAna, jenA paNa ghaNA bheda che, ne je saghaLA rUpI padArthane jANavAnA viSaya che tene, ane te ja pramANe mana:paryavanA viSaya che te saghaLAone kaMI aMze paNa jANavA samajavAnI jene zakti nathI evA manuSyo para ane arUpI padArthanA saghaLA bhAvane jANanAruM evuM ke 'kevaLajJAna' tenA viSe jANavA, samajavAnuM prazna kare to te zI rIte samajI zake ? arthAta na samajI zake. 73 jJAnInA mArgane viSe cAlanArane karmabaMdha nathI; tema ja te jJAnInI AjJA pramANe cAlanArane paNa karmabaMdha nathI, kAraNa ke krodha, mAna, mAyA, lobhAdino tyAM abhAva che; ane te abhAvanA hetue karI karmabaMdha
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ na thAya, topaNa 'iriyApathane viSe vahetAM 'iriyApatha'nI kriyA jJAnIne lAge che, ane jJAnInI AjJA pramANe cAlanArane paNa te kriyA lAge che. 74 je vidyAthI jIva karma bAMdhe che, te ja vidyAthI jIva karma choDe che. 7pa te ja vidyA saMsArI hetunA prayoge vicAra karavAthI karmabaMdha kare che, ane te ja vidyAthI dravyanuM svarUpa samajavAnA prayogathI vicAra kare che tyAM karma choDe che. 76 'kSetrasamAsa'mAM kSetrasaMbaMdhAdinI je je vAto che, te anumAnathI mAnavAnI che. temAM anubhava hoto nathI; paraMtu te saghaLuM kAraNone laIne varNavavAmAM Ave che. tenI zraddhA vizvAsapUrvaka rAkhavAnI che. mULa zraddhAmAM phera hoIne AgaLa samajavAmAM TheTha sudhI bhUla cAlI Ave che. jema gaNitamAM prathama bhUla thaI to pachI te bhUla TheTha sudhI cAlI Ave che tema. 77 jJAna pAMca prakAranuM che. te jJAna jo samyaktva vinAnuM mithyAtvasahita hoya to 'mati ajJAna', 'zrata ajJAna', ane 'avadhi ajJAna' ema kahevAya. te maLI kula ATha prakAra che. 78 mati, zrata, ane avadhi mithyAtvasahita hoya, to te 'ajJAna' che, ane samyakRtvasahita hoya to 'jJAna' che. te sivAya bIjo phera nathI. 79 rAgAdisahita jIva kaMI paNa pravRtti kare to tenuM nAma 'karma' che, zubha athavA azubha adhyavasAyavALuM pariNamana te 'karma' kahevAya ane zuddha adhyavasAyavALuM pariNamana te karma nathI paNa 'nirjarA' che. 80 amuka AcArya ema kahe che ke digaMbaranA AcArye ema svIkAryuM che ke - jIvano mokSa thato nathI, paraMtu mokSa samajAya che; te evI rIte ke jIva zuddhasvarUpI che; tene baMdha thayo nathI to pachI mokSa thavApaNuM kyAM rahe che? paraMtu teNe mAneluM che ke huM baMdhANo chuM te mAnavApaNuM vicAravaDIe karI samajAya che ke mane baMdhana nathI, mAtra mAnyuM hatuM te mAnavApaNuM zuddha svarUpa samajAyAthI rahetuM nathI; arthAta mokSa samajAya che." A vAta 'zuddhanaya'nI athavA "nizcayanayanI che. paryAyArthI nayavALAo e nayane vaLagI AcaraNa kare to tene rakhaDI maravAnuM che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 81 'ThANAMgasUtramAM kahevAmAM AvyuM che ke jIva, ajIva, puNya, pApa, Asava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa e padArtha sadbhAva che, eTale tenA bhAva chatA che; kalpavAmAM AvyA che ema nathI. 82 vedAMta che te zuddhanayaAbhAsI che. zuddhanayaAbhAsamatavALA 'nizcayanaya' sivAya bIjA nayane eTale 'vyavahAranayane grahaNa karatA nathI. jina anekAMtika che, arthAt te syAdvAdI che. 83 koI nava tatvanI, koI sAta tatvanI, koI SadravyanI, koI SapadanI, koI be rAzinI vAta kahe che, paraMtu te saghaLuM jIva, ajIva evI be rAzi athavA e be tatva arthAta dravyamAM samAya che. 84 nigodamAM anaMtA jIva rahyA che, e vAtamAM tema ja kaMdamULamAM soyanI aNI upara rahe teTalA nAnA bhAgamAM anaMtA jIva rahyA che, te vAtamAM AzaMkA karavApaNuM che nahIM. jJAnIe jevuM svarUpa dIThuM che tevuM ja kahyuM che. A jIva je sthULadehapramANa thaI rahyo che ane jene potAnA svarUpanuM haju jANapaNuM nathI thayuM tene evI jhINI vAta samajavAmAM na Ave te vAta kharI che; paraMtu tene AzaMkA karavAnuM kAraNa nathI. te A rIte : comAsAnA vakhatamAM eka gAmanA pAdaramAM tapAsIe to ghaNI lIlotarI jovAmAM Ave che, ane tevI thoDI lIlotarImAM anaMtA jIvo che; to evA ghaNA gAmano vicAra karIe, to jIvanI saMkhyAnA pramANa viSe anubhava nathI thayo chatAM buddhibaLathI vicAra karatAM anaMtapaNuM saMbhAvI zakAya che. kaMdamULa AdimAM anaMtapaNuM saMbhave che. bIjI lIlotarImAM anaMtapaNuM saMbhavatuM nathI, paraMtu kaMdamULamAM anaMtapaNuM ghaTe che. kaMdamULano amuka thoDo bhAga jo vAvavAmAM Ave to te Uge che, te kAraNathI paNa tyAM jIvanuM vizeSapaNuM ghaTe che; tathApi jo pratIti na thatI hoya to AtmAnubhava karavo; AtmAnubhava thavAthI pratIti thAya che. jyAM sudhI AtmAnubhava nathI thato, tyAM sudhI te pratIti thavI muzkela che, mATe jo tenI pratIti karavI hoya to prathama AtmAnA anubhavI thavuM. 85 jyAM sudhI jJAnAvaraNIyano kSayopazama nathI thayo, tyAM sudhI samyakatvanI prApti thavAnI icchA rAkhanAre te vAtanI pratIti rAkhI AjJAnusAra vartana karavuM. 86 jIvamAM saMkoca vistAranI zaktirUpa guNa rahe che te kAraNathI te nAnAmoTA zarIramAM dehapramANa sthiti karI rahe che. A ja kAraNathI jyAM thoDA avakAzane viSe paNa saMkocapaNuM vizeSapaNe karI zake che tyAM jIvo tema karI rahelA che. 87 jema jema jIva karmapudagala vadhAre grahaNa kare che, tema tema te vadhAre nibiDa thaI nAnA dehane viSe rahe che.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 padArthane viSe aciMtya zakti che. dareka padArtha potapotAnA dharmane tyAgatA nathI. eka jIve paramANurUpe grahelAM evAM je karma te anaMta che. tevA anaMtA jIva jenI pAse karmarUpI paramANu anaMtA anaMta che te saghaLA nigoda AzrayI thoDA avakAzamAM rahelA che, te vAta paNa zaMkA karavA yogya nathI. sAdhAraNa gaNatarI pramANe eka paramANu eka AkAzapradeza avagAhe che, paraMtu tenAmAM aciMtya sAmarthya che. te sAmarthyadharme karI thoDA AkAzane viSe anaMtA paramANu rahyA che. eka arIso che te sAme tethI ghaNI moTI vastu mUkavAmAM Ave, topaNa tevaDo AkAra temAM samAIne rahe che. AMkha eka nAnI vastu che chatAM tenI nAnI vastumAM sUrya caMdrAdi moTA padArthonuM svarUpa jovAmAM Ave che. te ja rIte AkAza je ghaNuM vizALa kSetra che te paNa eka AMkhane viSe dekhAvArUpe samAya che. moTAM moTAM evAM ghaNAM gharo tene nAnI vastu evI je AMkha te joI zake che. thoDA AkAzamAM jo anaMta paramANu aciMtya sAmarthyane lIdhe na samAI zakatAM hoya to, AMkhathI karI potAnA kada jevaDI ja vastu joI zakAya, paNa vadhAre moTe bhAge joI na zakAya; athavA arIsAmAM ghaNAM gharo Adi moTI vastunuM pratibiMba paDe nahIM. A ja kAraNathI paramANunuM paNa aciMtya sAmarthya che, ane tene laIne thoDA AkAzane viSe anaMtA paramANu samAI rahI zake che. 89 A pramANe paramANu Adi dravyanuM sUkSmabhAvathI nirUpaNa karavAmAM AvyuM che, te joke parabhAvanuM vivecana che, topaNa te kAraNasara che, ane sahetu karavAmAM AveluM che. 90 citta sthira karavA sAru, athavA vRttine bahAra na javA detAM aMtaraMgamAM laI javA sAru paradravyanA svarUpanuM samajavuM kAma lAge che. 91 paradravyanuM svarUpa vicAravAthI vRtti bahAra na jatAM aMtaraMgane viSe rahe che, ane svarUpa samajyA pachI tenA thayelA jJAnathI te teno viSaya thaI rahetAM athavA amuka aMze samajavAthI teTalo teno viSaya thaI rahetAM, vRtti pAdharI bahAra nIkaLI parapadArtho viSe ramaNa karavA doDe che, tyAre paradravya ke jenuM jJAna thayuM che, tene sUkSmabhAve pharI samajavA mAMDatAM vRttine pAchI aMtaraMgamAM lAvavI paDe che, ane tema lAvyA pachI vizeSapaNe svarUpa samajAyAthI jJAne karI teTalo teno viSaya thaI rahetAM vaLI vRtti bahAra doDavA mAMDe che; tyAre jANyuM hoya tethI vizeSa sUkSmabhAve pharI vicAravA mAMDatAM vaLI paNa vRtti pAchI aMtaraMgane viSe prerAya che. ema karatAM karatAM vRttine vAraMvAra aMtaraMgabhAvamAM lAvI zAMta karavAmAM Ave che, ane e pramANe vRttine aMtaraMgamAM lAvatAM lAvatAM AtmAno anubhava vakhate thaI jAya che, ane jyAre e pramANe thAya che tyAre vRtti bahAra jatI nathI, paraMtu AtmAne viSe zuddha pariNatirUpa thaI pariName che, ane te pramANe pariNamavAthI bAhya padArthanuM darzana sahaja thAya che. A kAraNothI paradravyanuM vivecana kAmanuM athavA heturUpa thAya che. 92 jIva potAne je alpajJAna hoya che tenA vaDe moTo evo je zeyapadArtha tenuM svarUpa jANavA icche che, te kyAMthI thaI zake ? arthAta na thaI zake. zeyapadArthanuM svarUpa jANavAnuM na thaI zake tyAM AgaLa potAnA alpajJapaNAthI na samajAyAnuM kAraNa na mAnatAM tethI moTo zeyapadArtha tene viSe doSa kADhe che, paraMtu savaLIe AvI potAnA alpajJapaNAthI na samajAyA viSenuM kAraNa mAnato nathI.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93 jIva potAnuM svarUpa jANI zakato nathI, to pachI paranuM svarUpa jANavA icche te tenAthI zI rIte jANI, samajI zakAya ? ane jyAM sudhI na samajavAmAM Ave tyAM sudhI tyAM rahI gUMcAI DahoLAyA kare che. zreyakArI evuM je nijasvarUpanuM jJAna te jyAM sudhI pragaTa nathI karyuM, tyAM sudhI paradravyanuM game teTaluM jJAna meLave topaNa te kazA kAmanuM nathI, mATe uttama rasto e che ke bIjI badhI vAto mUkI daI potAnA AtmAne oLakhavA prayatna karavo. je sArabhUta che te jovA sAru A 'AtmA sadabhAvavALo che', 'te karmano kartA che', ane tethI (karmathI) tene baMdha thAya che te baMdha zI rIte thAya che ?' 'te baMdha kevI rIte nivRtta thAya ?' ane 'te baMdhathI nivRtta thavuM e mokSa che' e Adi saMbaMdhI vAraMvAra, ane kSaNekSaNe vicAra karavo yogya che; ane e pramANe vAraMvAra vicAra karavAthI, vicAra vRddhine pAme che; ne tene lIdhe nijasvarUpano aMzeaMze anubhava thAya che. jema jema nijasvarUpano anubhava thAya che, tema tema dravyanuM je aciMtya sAmarthya te tenA anubhavamAM AvatuM jAya che. tene laIne upara batAvelI evI je zaMkAo (jevI ke, thoDA AkAzamAM anaMta jIvanuM samAvuM, athavA anaMta pugala paramANunuM samAvuM)nuM karavApaNuM rahetuM nathI, ane te yathArtha che ema samajAya che. te chatAM paNa jo mAnavAmAM na AvatuM hoya to athavA zaMkA karavAnuM kAraNa rahetuM hoya to jJAnI kahe che ke upara batAvelo puruSArtha karavAmAM AvyathI anubhavasiddha thaze. 94 jIva karmabaMdha je kare che, te dehasthita rahelo je AkAza tene viSe rahelA je sUkSma pugala temAMthI grahIne kare che. bahArathI laI karma bAMdhato nathI. 95 AkAzamAM cauda rAjalokane viSe sadA pugala paramANu bharapUra che; te ja pramANe zarIrane viSe rahelo je AkAza tyAM paNa sUkSma pudgala paramANuno samUha bharapUra che. tyAMthI sUkSma pudgala jIva grahI, karmabaMdha pADe 96 evI AzaMkA karavAmAM Ave ke zarIrathI lAMbe (dUra) eTale ghaNe cheTe evA koI koI padArtha pratye jIva rAgadveSa kare to te tyAMnA pugala grahI baMdha bAMdhe che ke zI rIte ? tenuM samAdhAna ema thAya che ke te rAgadveSarUpa pariNati to AtmAnI vibhAvarUpa pariNati che, ane te pariNati karanAra AtmA che; ane te zarIrane viSe rahI kare che, mATe tyAM AgaLa eTale zarIrane viSe rahelo evo je AtmA, te je kSetre che te kSetre rahelAM evAM je pugala paramANu tene grahIne bAMdhe che. bahAra grahavA jato nathI. 97 yaza, apayaza, kIrti je nAmakarma che te nAmakarmasaMbaMdha je zarIrane laIne che te zarIra rahe che tyAM sudhI cAle che, tyAMthI AgaLa cAlatAM nathI. jIva siddhapaNAne prApta thAya, athavA viratipaNuM pAme tyAre te saMbaMdha raheto nathI. siddhapaNAne viSe eka AtmA sivAya bIju kaMI nathI, ane nAmakarma e eka jAtanuM karma che, to tyAM yaza apayaza Adino saMbaMdha zI rIte ghaTe ? aviratipaNAthI je kaMI pApakriyA thAya che te pApa cAlyuM Ave che.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 'virati' eTale "mukAvuM, athavA ratithI viruddha, eTale rati nahIM te. aviratimAM traNa zabdano saMbaMdha che. a+virati anahIM+vi=viruddha+rati prIti, eTale prIti viruddha nahIM te 'avirati' che. te aviratipaNuM bAra prakAranuM che. 99 pAMca iMdriya, ane chaThuM mana tathA pAMca sthAvara jIva, ane eka trasa jIva maLI kula tenA bAra prakAra che. 100 evo siddhAMta che ke kRti vinA jIvane pApa lAgatuM nathI. te kRtinI jyAM sudhI virati karI nathI tyAM sudhI aviratipaNAnuM pApa lAge che. samasta evA cauda rAjalokamAMthI tenI pApakriyA cAlI Ave che. 101 koI jIva kaMI padArtha yojI maraNa pAme, ane te padArthanI yojanA evA prakAranI hoya ke te yojelo padArtha jyAM sudhI rahe, tyAM sudhI tenAthI pApakriyA thayA kare; to tyAM sudhI te jIvane aviratipaNAnI pApakriyA cAlI Ave che, joke jIve bIjo paryAya dhAraNa karyAthI agAunA paryAya samaye je je padArthanI yojanA karelI che tenI tene khabara nathI topaNa, tathA hAlanA paryAyane samaye te jIva te yojelA padArthanI kriyA nathI karato topaNa, jyAM sudhI teno mohabhAva viratipaNAne nathI pAmyo tyAM sudhI, avyaktapaNe tenI kriyA cAlI Ave che. 102 hAlanA paryAyane samaye tenA ajANapaNAno lAbha tene maLI zakato nathI. te jIve samajavuM joItuM hatuM ke A padArthathI thato prayoga jyAM sudhI kAyama raheze tyAM sudhI tenI pApakriyA cAlu raheze. te yojelA padArthathI avyaktapaNe paNa thatI (lAgatI) kriyAthI mukta thavuM hoya to mohabhAvane mUkavo. moha mUkavAthI eTale viratipaNuM karavAthI pApakriyA baMdha thAya che. te viratipaNuM te ja paryAyane viSe AdaravAmAM Ave, eTale yojelA padArthanA ja bhavane viSe AdaravAmAM Ave to te pApakriyA jyArathI viratipaNe Adare tyArathI AvatI baMdha thAya che. ahIM je pApakriyA lAge che te cAritramohanIyanA kAraNathI Ave che. te 103 kriyA be prakAre thAya che? - eka vyakta eTale pragaTapaNe, ane bIjI avyakta eTale apragaTapaNe. avyaktapaNe thatI kriyA joke tamAmathI jANI nathI zakAtI, paraMtu tethI thatI nathI ema nathI. 104 pANIne viSe lahera athavA hilloLa te vyaktapaNe jaNAya che, paraMtu te pANImAM gaMdhaka athavA kasturI nAMkhI hoya, ane te pANI zAMtapaNAmAM hoya to paNa tene viSe gaMdhaka athavA kasturInI je kriyA che te joke dekhAtI nathI, tathApi temAM avyaktapaNe rahelI che. AvI rIte avyaktapaNe thatI kriyAne na zraddhavAmAM Ave ane mAtra vyaktapaNAne zraddhavAmAM Ave to eka jJAnI jene viSe aviratirUpa kriyA thatI nathI te bhAva, ane bIjo UMghI gayelo mANasa je kaMI kriyA vyaktapaNe karato nathI te bhAva samAnapaNAne pAme che; paraMtu vAstavika rIte tema che nahIM. UMghI gayelA mANasane avyaktapaNe kriyA lAge che. A ja pramANe je mANasa (je jIva) cAritramohanIya nAmanI nidrAmAM sUto che, tene avyakta kriyA lAgatI nathI ema nathI. jo mohabhAva kSaya thAya to ja aviratirUpa cAritramohanIyanI kriyA baMdha paDe che; te pahelAM baMdha paDatI nathI. kriyAthI thato baMdha mukhya evA pAMca prakAre cheH
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 mithyAtva | 2 avirati 3 kaSAya 4 pramAda 5 yoga 12 25 15 105 mithyAtvanI hAjarI hoya tyAM sudhI aviratapaNuM nirmULa thatuM nathI, eTale jatuM nathI, paraMtu jo mithyAtvapaNuM khase to aviratipaNAne javuM ja joIe e niHsaMdeha che; kAraNa ke mithyAtvasahita viratipaNuM AdaravAthI mohabhAva jato nathI. mohabhAva kAyama che tyAM sudhI atyaMtara viratipaNuM thatuM nathI, ane pramukhapaNe rahelo evo je mohabhAva te nAza pAmavAthI atyaMtara aviratapaNuM rahetuM nathI, ane bAhya jo viratipaNuM AdaravAmAM na AvyuM hoya topaNa jo atyaMtara che to saheje bahAra Ave che. 106 atyaMtara viratipaNuM prApta thayA pachI ane udaya AdhIna bAhyathI viratipaNuM na AdarI zake topaNa, jyAre udayakALa saMpUrNa thaI rahe tyAre saheje viratipaNuM rahe che, kAraNa ke atyaMtara viratipaNe pahelethI prApta thayeluM che, jethI have viratipaNuM che nahIM, ke te aviratipaNAnI kriyA karI zake. 107 mohabhAva vaDe karIne ja mithyAtva che. mohabhAvano kSaya thavAthI mithyAtvano pratipakSa je samyakRtvabhAva te pragaTe che, mATe tyAM AgaLa mohabhAva kema hoya ? arthAt hoto nathI. 108 jo evI AzaMkA karavAmAM Ave ke pAMca iMdriya ane chachuM mana, tathA pAMca sthAvarakAya ane chaThThI trasakAya, ema bAra prakAre virati AdaravAmAM Ave to lokamAM rahelA jIva ane ajIvarAzi nAmanA be samUha che temAMthI pAMca sthAvarakAya ane chaThThI trasakAya maLI jIvarAzinI virati thaI; paraMtu lokamAM rakhaDAvanAra eTale ajIvarAzi je jIvathI para che te pratye prIti tenuM nivRttipaNuM AmAM AvatuM nathI, tyAM sudhI virati zI rIte gaNI zakAya ? tenuM samAdhAna :- pAMca iMdriya ane chaThThA manathI je virati karavI che tene je viratipaNuM che temAM ajIvarAzinI virati AvI jAya che. 109 pUrve jJAnInI vANI A jIve nizcayapaNe kadI sAMbhaLI nathI athavA te vANI samyaphaprakAre mAthe caDAvI nathI, ema sarvadarzIe kahyuM che. 110 sadagurU upadiSTa yathokta saMyamane pALatAM eTale sadagurUnI AjJAe vartatAM pApathakI viramavuM thAya che, ane abhedya evA saMsArasamudranuM taravuM thAya che. 111 vastusvarUpa keTalAka sthAnake AjJAvaDIe pratiSThita che, ane keTalAka sthAnake savicArapUrvaka pratiSThita che, paraMtu A duSama kALanuM prabaLapaNuM eTaluM badhuM che ke have pachInI kSaNe paNa vicArapUrvaka pratiSThitane mATe kema pravartaze te jANavAnI A kALane viSe zakti jaNAtI nathI, mATe tyAM AgaLa AjJApUrvaka pratiSThita rahevuM e yogya che. 112 jJAnIe kahyuM che ke "bjo ! kema bUjatA nathI ? pharI Avo avasara Avavo durlabha che!"
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 lokane viSe je padArtha che tenA dharma devAdhideve potAnA jJAnamAM bhAsavAthI jema hatA tema varNavyA che; padArtho te dharmathI bahAra jaI pravartatA nathI, arthAta jJAnI mahArAje prakAyuM tethI bIjI rIte pravartatA nathI; tethI te jJAnInI AjJA pramANe pravarte che ema kahyuM che, kAraNa ke jJAnIe padArthanA jevA dharma hatA tevA ja tenA dharma kahyA che. 114 kALa, mULa dravya nathI, aupacArika dravya che; ane te jIva tathA ajIva(ajIvamAM - mukhyatve pudagalAstikAyamAM - vizeSapaNe samajAya che)mAMthI utpanna thayela che; athavA jIvAjIvanI paryAyaavasthA te kALa che. dareka dravyanA anaMtA dharma che; temAM Urdhvapracaya ane tiryakapracaya evA be dharma che; ane kALane viSe tiryakapracaya dharma nathI, eka Urdhvapracaya dharma che. 115 UrdhvapracayathI padArthamAM je dharmanuM udbhavavuM thAya che te dharmanuM tiryakapracayathI pAchuM temAM samAvuM thAya che. kALanA samayane tiryakrapracaya nathI, tethI je samaya gayo te pAcho Avato nathI. 116 digaMbaraabhiprAya mujaba 'kALadravya'nA lokamAM asaMkhyAtA aNu che. 117 dareka dravyanA anaMtA dharma che. temAM keTalAka dharma vyakta che, keTalAka avyakta che, keTalAka mukhya che, keTalAka sAmAnya che, keTalAka vizeSa che. 118 asaMkhyAtAne asaMkhyAtA guNA karatAM paNa asaMkhyAta thAya, arthAta asaMkhyAtanA asaMkhyAta bheda che. 119 eka AMgulanA asaMkhyAta bhAga-aMza-pradeza te eka AMgulamAM asaMkhyAta che. lokanA paNa asaMkhyAta pradeza che. game te dizAnI samazreNie asaMkhyAta thAya che. te pramANe eka pachI eka, bIjI, trIjI samazreNino saravALo karatAM je saravALo thAya te eka gaNuM, be gaNuM, traNa gaNuM, cAra gaNuM thAya, paNa asaMkhyAta gaNuM na thAya, paraMtu eka samazreNi je asaMkhyAta pradezavALI che te samazreNInI dizAvALI saghaLI samazreNio asaMkhyAta guNI che te dareka asaMkhyAtAe guNatAM, tema ja bIjI dizAnI samazreNi che teno paNa guNAkAra te pramANe karatAM, trIjI dizAnI che tenuM paNa te pramANe karatAM asaMkhyAta thAya, e asaMkhyAtAnA bhAMgAne jyAM sudhI ekabIjAno guNAkAra karI zakAya tyAM sudhI asaMkhyAtA thAya, ane te guNAkArathI koI guNAkAra karavo bAkI na rahe tyAre asaMkhyAta pUruM thaI temAM eka umeratAM jaghanyamAM jaghanya anaMta thAya. 120 naya che te pramANano aMza che. je nayathI je dharma kahevAmAM Avyo che, tyAM teTaluM pramANa che; e nathI je dharma kahevAmAM Avyo che te sivAya vastune viSe bIjA je dharma che teno niSedha karavAmAM Avyo nathI. ekI vakhate vANI dvArAe badhA dharma kahI zakAtA nathI. tema ja je je prasaMga hoya te te prasaMge tyAM mukhyapaNe te ja dharma kahevAmAM Ave che. tyAM tyAM te te nayathI pramANa che.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 121 nayanA svarUpathI Aghe jaI kahevAmAM Ave che te naya nahIM, paraMtu nayAbhAsa thAya che, ane nayAbhAsa tyAM mithyAtva Thare che. 122 naya sAta mAnyA che. tenA upanaya sAtaso, ane vizeSa svarUpe anaMtA che, arthAta je vANI che te saghaLA naya che. 123 ekAMtikapaNuM grahavAno svachaMda jIvane vizeSapaNe hoya che, ane ekAMtikapaNuM grahavAthI nAstikapaNuM thAya che. te na thavA mATe A nayanuM svarUpa kahevAmAM AvyuM che, je samajavAthI jIva ekAMtikapaNuM grahato aTakI madhyastha rahe che, ane madhyastha rahevAthI nAstikatA avakAza pAmI zakatI nathI. 124 naya je kahevAmAM Ave che te naya pote kaMI vastu nathI, paraMtu vastunuM svarUpa samajavA tathA tenI supratIti thavA pramANano aMza che. 125 amuka nayathI kahevAmAM AvyuM tyAre bIjA nayathI pratIta thatA dharmanI asti nathI ema TharatuM nathI. 126 kevaLajJAna eTale mAtra jJAna ja, te sivAya bIju kaMI ja nahIM, ane jyAre ema che tyAre tene viSe bIju kazuM samAtuM nathI. sarvathA sarva prakAre rAgadveSano kSaya thAya tyAre ja kevaLajJAna kahevAya. jo koI aMze rAgadveSa hoya to te cAritramohanIyanA kAraNathI che. jyAM AgaLa jeTale aMze rAgadveSa che tyAM AgaLa eTale aMze ajJAna che, jethI kevaLajJAnamAM te samAI zakatAM nathI, eTale kevaLajJAnamAM te hotAM nathI, te ekabIjAnAM pratipakSI che. jyAM kevaLajJAna che tyAM rAgadveSa nathI, athavA jyAM rAgadveSa che tyAM kevaLajJAna nathI. 127 guNa ane guNI eka ja che, paraMtu koI kAraNe te paricchinna paNa che. sAmAnya prakAre to guNano samudAya te 'guNI' che; eTale guNa ane guNI eka ja che, judI judI vastu nathI. guNIthI guNa judo paDI zakato nathI. jema sAkarano kaTako che te 'guNI' che ane mIThAza che te guNa che. 'guNI' je sAkara ane guNa je mIThAza te banne sAthe ja rahela che, mIThAza kaMI judI paDatI nathI, tathApi 'guNa', 'guNI' koI aMze bhejavALA che. 128 kevaLajJAnIno AtmA paNa dehavyApakakSetraavagAhita che; chatAM lokAlokanA saghaLA padArtho je dehathI dUra che tene paNa ekadama jANI zake che. 129 svaparane judA pADanAra je jJAna te jJAna. A jJAnane prayojanabhUta kahevAmAM AvyuM che. A sivAyanuM jJAna te 'ajJAna' che. zuddha AtmadazArUpa zAMta jina che. tenI pratIti jinapratibiMba sUcave che. te zAMta dazA pAmavA sAru je pariNati, athavA anukaraNa athavA mArga tenuM nAma 'jaina'; - je mArge cAlavAthI jainapaNuM prApta thAya che.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 A mArga AtmaguNarodhaka nathI, paNa bodhaka che, eTale AtmaguNa pragaTa kare che, temAM kazo saMzaya nathI. A vAta parokSa nathI, paNa pratyakSa che. khAtarI karavA icchanAre puruSArtha karavAthI supratIta thaI pratyakSa anubhavagamya thAya che. 131 sUtra ane siddhAMta e be judAM che. sAcavavA sAru siddhAMto sUtrarUpI peTImAM rAkhavAmAM AvyA che. deza, kALane anusarI sUtra racavAmAM eTale gUMthavAmAM Ave che, ane temAM siddhAMtanI gUMthaNI karavAmAM Ave che. te siddhAMto game te kALamAM, game te kSetramAM pharatA nathI, athavA khaMDitapaNAne pAmatA nathI, ane jo tema thAya to te siddhAMta nathI. 132 siddhAMta e gaNitanI mAphaka pratyakSa che, tethI temAM koI jAtanI bhUla ke adhUrApaNuM samAtuM nathI. akSara boDiyA hoya to sudhArIne mANaso vAMce che, paraMtu AMkaDAnI bhUla thAya to te hisAba khoTo Thare che, mATe 133 siddhAMto game te dezamAM, game te bhASAmAM, game te kALamAM lakhANA hoya, topaNa asiddhAMtapaNAne pAmatA nathI. dAkhalA tarIke, be ne be cAra thAya. pachI game to gujarAtI, ke saMskRta, ke prAkRta, ke cInI, ke arabI, ke parziyana ke iMglIza bhASAmAM lakhAyela hoya. te AMkaDAne game te saMjJAmAM oLakhavAmAM Ave topaNa be ne beno saravALo cAra thAya e vAta pratyakSa che. jema nave nave ekAzI te game te dezamAM, game te bhASAmAM, ane dhoLA divase ke aMdhArI rAtrie gaNavAmAM Ave topaNa 80 athavA 82 thatA nathI, paraMtu ekAzI ja thAya che. A ja pramANe siddhAMtanuM paNa che. 134 siddhAMta che e pratyakSa che, jJAnInA anubhavagamyanI bAbata che, temAM anumAnapaNuM kAma AvatuM nathI. anumAna e tarkano viSaya che, ane tarka e AgaLa jatAM keTalIka vAra khoTo paNa paDe; paraMtu pratyakSa je anubhavagamya che temAM kAMI paNa khoTApaNuM samAtuM nathI. 135 jene guNAkAra athavA saravALAnuM jJAna thayuM che te ema kahe che ke nave nave ekAzI, tyAM AgaLa jene saravALA athavA guNAkAranuM jJAna thayuM nathI, arthAta kSayopazama thayo nathI te anumAnathI athavA tarka karI ema kahe ke '98 thatA hoya to kema nA kahI zakAya ?' to temAM kAMI Azcarya pAmavA jevuM che nahIM, kemake tene jJAna na hovAthI tema kahe e svAbhAvika che. paraMtu jo tene guNAkAranI rIta choDI (chUTI chUTI karI) ekathI nava sudhI AMkaDA batAvI nava vAra gaNAvyuM hoya to ekAzI thatAM anubhavagamya thavAthI tene siddha thAya che. kadApi tenA maMda kSayopazamathI ekAzI, guNAkArathI athavA saravALAthI na samajAya topaNa ekAzI thAya emAM phera nathI. e pramANe siddhAMta AvaraNanA kAraNathI na samajavAmAM Ave topaNa te asiddhAMtapaNAne pAmatA nathI, e vAtanI cokkasa pratIti rAkhavI. chatAM khAtarI karavA jarUra hoya to temAM batAvyA pramANe karavAthI khAtarI thatAM pratyakSa anubhavagamya thAya che. 136 jyAM sudhI anubhavagamya na thAya tyAM sudhI supratIti rAkhavA jarUra che, ane supratItithI krame krame karI anubhavagamya thAya che.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 siddhAMtanA dAkhalAH- (1) "rAgadveSathI baMdha thAya che." (2) 'baMdhano kSaya thavAthI mukti thAya che.' A siddhAMtanI khAtarI karavI hoya to rAgadveSa choDo. rAgadveSa sarva prakAre chUTe to AtmAno sarva prakAre mokSa thAya che. AtmA baMdhananA kAraNathI mukta thaI zakato nathI. baMdhana chUTyuM ke mukta che. baMdhana thavAnuM kAraNa rAgadveSa che. rAgadveSa sarvathA prakAre chUTyo ke baMdhathI chUTyo ja che. temAM kazo savAla ke zaMkA rahetAM nathI. 138 je samaye sarvathA prakAre rAgadveSa kSaya thAya, tene bIje ja samaye 'kevalajJAna' che. 139 jIva pahelA guNasthAnakamAMthI AgaLa jato nathI. AgaLa javA vicAra karato nathI. pahelAthI AgaLa zI rIte vadhI zakAya, tenA zuM upAya che, kevI rIte puruSArtha karavo, teno vicAra paNa karato nathI, ane vAto karavA bese tyAre evI kare ke teramuM A kSetre ane A kALe prApta thatuM nathI. AvI AvI gahana vAto je potAnI zakti bahAranI che, te tenAthI zI rIte samajI zakAya ? arthAta potAne kSayopazama hoya te uparAMtanI vAto karavA bese te na ja samajI zakAya. 140 graMthi pahele guNasthAnake che tenuM bhedana karI AgaLa vadhI cothA sudhI saMsArI jIvo pahoMcyA nathI. koI jIva nirjarA karavAthI UMcA bhAve AvatAM, pahelAmAMthI nIkaLavA vicAra karI, graMthibhedanI najIka Ave che, tyAM AgaLa gAMThanuM eTaluM badhuM tenA upara jora thAya che ke, graMthibheda karavAmAM zithila thaI jaI aTakI paDe che, ane e pramANe moLo thaI pAcho vaLe che. A pramANe graMthibheda najIka anaMtI vAra AvI jIva pAcho pharyo che. koI jIva prabaLa puruSArtha karI, nimitta kAraNano joga pAmI kareDiyAM karI graMthibheda karI, AgaLa vadhI Ave che, ane jyAre graMthibheda karI AgaLa vadhyo ke cothAmAM Ave che, ane cothAmAM Avyo ke vahelomoDo mokSa thaze, evI te jIvane chApa maLe che. 141 A guNasthAnakanuM nAma "aviratisamyadraSTi' che, jyAM viratipaNA vinA samyakajJAnadarzana che. 142 kahevAmAM ema Ave che ke teramuM guNasthAnaka A kALe ne A kSetrathI na pamAya; paraMtu tema kahenArA pahelAmAMthI khasatA nathI. jo teo pahelAmAMthI khasI, cothA sudhI Ave, ane tyAM puruSArtha karI sAtamuM je apramatta che tyAM sudhI pahoMce topaNa eka moTAmAM moTI vAta che. sAtamA sudhI pahoMcyA vinA te pachInI dazAnI supratIti thaI zakavI muzkela che. 143 AtmAne viSe pramAdarahita jAgRtadazA te ja sAtamuM guNasthAnaka che. tyAM sudhI pahoMcavAthI temAM samyakatva samAya che. cothA guNasthAnake jIva AvIne tyAMthI pAMcamuM 'dezavirati', chaThuM 'sarvavirati', ane sAtamuM 'pramAdarahita virati' che, tyAM pahoMce che. tyAM AgaLa pahoMcyathI AgaLanI dazAno aMze anubhava athavA supratIti thAya che. cothA guNasthAnakavALo jIva sAtamA guNasthAnake pahoMcanAranI dazAno jo vicAra kare to te koI aMze pratIta thaI zake. paNa tenA pahelA guNasthAnakavALo jIva vicAra kare to te zI rIte pratItimAM AvI zake ? kAraNa ke tene jANavAnuM sAdhana je AvaraNarahita thavuM te pahelA guNasthAnakavALAnI pAse hoya nahIM.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 samyakatva prApta thayela jIvanI dazAnuM svarUpa ja juduM hoya che. pahelA guNasthAnakavALA jIvanI dazAnI je sthiti athavA bhAva che tenA karatAM cothuM guNasthAnaka prApta karanAranI dazAnI je sthiti athavA bhAva te judAM jovAmAM Ave che, arthAt judI ja dazAnuM vartana jovAmAM Ave che. 145 paheluM moLuM kare to cothe Ave ema kahevAmAtra che; cothe AvavAmAM je vartana che te viSaya vicAravAjoga che. 146 AgaLa 4, 5, 6 ane 7 mA guNasthAnaka sudhInI ja vAta kahevAmAM AvI che te kahevAmAtra, athavA sAMbhaLavAmAtra ja che ema nathI, paraMtu samajIne vAraMvAra vicAravA yogya che. 147 banI zake teTalo puruSArtha karI AgaLa vadhavA jarUra che. 148 na prApta thaI zake tevI dhIraja, saMghayaNa, AyuSanI pUrNatA ityAdinA abhAvathI kadAca sAtamAM guNasthAnaka uparano vicAra anubhavamAM na AvI zake, paraMtu supratIta thaI zakavA yogya che. 149 siMhanA dAkhalAnI mAphaka :- siMhane loDhAnA jabarajasta pAMjarAmAM pUravAmAM Avyo hoya to te aMdara rahyo potAne siMha samaje che, pAMjarAmAM purAyelo mAne che; ane pAMjarAnI bahAranI bhUmikA paNa jue che; mAtra loDhAnA majabUta saLiyAnI ADane lIdhe bahAra nIkaLI zakato nathI. A ja rIte sAtamA guNasthAnaka uparano vicAra supratIta thaI zake che. 150 A pramANe chatAM jIva matabhedAdi kAraNone laIne rokAI jaI AgaLa vadhI zakato nathI. 151 matabheda athavA rUDhi Adi najIvI bAbata che, arthAta temAM mokSa nathI. mATe kharI rIte satyanI pratIti karavAnI jarUra che. 152 zubhAzubha, ane zuddhAzuddha pariNAma upara badho AdhAra che. alpa alpa bAbatamAM paNa doSa mAnavAmAM Ave tyAM mokSa thato nathI. lokarUDhimAM athavA lokavyavahAramAM paDelo jIva mokSatattvanuM rahasya jANI zakato nathI, tenuM kAraNa tene viSenuM rUDhinuM athavA lokasaMjJAnuM mAhAtma che. AthI karI bAdarakriyAno niSedha karavAmAM Avato nathI. je kAMI paNa na karatAM taddana anartha kare che, te karatAM bAdarakriyA upayogI che. topaNa tethI karI bAdarakriyAthI AgaLa na vadhavuM ema paNa kahevAno hetu nathI. 153 jIvane potAnAM DahApaNa ane marajI pramANe cAlavuM e vAta managamatI che, paNa te jIvanuM bhUMDuM karanAra vastu che. A doSa maTADavA sAru prathama to koIne upadeza devAno nathI, paNa prathama upadeza levAno che, e jJAnIno upadeza che. jenAmAM rAgadveSa na hoya, tevAno saMga thayA vinA samyatva prApta thaI zakatuM nathI. samyaktva AvavAthI (prApta thavAthI) jIva phare che (jIvanI dazA phare che); eTale pratikULa hoya to anukULa thAya che. jinanI pratimA (zAMtapaNA mATe) jovAthI sAtamA guNasthAnake vartatA evA jJAnInI je zAMta dazA che tenI pratIti thAya che.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 jainamArgamAM hAlamAM ghaNA gaccha pravarte che, jevA ke tapagaccha, acalagaccha, laMkAgaccha, kharataragaccha ityAdi. A dareka potAthI anya pakSavALAne mithyAtvI mAne che. tevI rIte bIjA vibhAga cha koTi, ATha koTi ityAdi dareka potAthI anya koTivALAne mithyAtvI mAne che. vAjabI rIte nava koTi joIe. temAMthI jeTalI ochI teTaluM ochuM, ane te karatAM paNa AgaLa javAmAM Ave to samajAya ke chevaTe nava koTiye choDyA vinA rasto nathI. 155 tIrthaMkarAdi mokSa pAmyA te mArga pAmara nathI. jainarUDhinuM thoDuM paNa mUkavuM e atyaMta AkaruM lAge che, to mahAna ane mahAbhArata evo mokSamArga te zI rIte AdarI zakAze ? te vicAravA yogya che. 156 mithyAtvaprakRti khapAvyA vinA samyakatva Ave nahIM. samyakatva prApta thAya tenI dazA adbhuta varte. tyAMthI 5, 6, 7 ane 8 me jaI be ghaDImAM mokSa thaI zake che. eka samyakatva pAmavAthI kevuM adbhuta kArya bane che! AthI samyaktvanI camatkRti athavA tenuM mAhAsya koI aMze samajI zakAya tema che. 157 durdhara puruSArthathI pAmavA yogya mokSamArga te anAyAse prApta thato nathI. AtmajJAna athavA mokSamArga koInA zApathI aprApta thato nathI, ke koInA AzIrvAdathI prApta thato nathI. puruSArtha pramANe thAya che, mATe puruSArthanI jarUra che. 158 sUtra, siddhAMta, zAstro, sapuruSanA upadeza vinA phaLatAM nathI. pheraphAra je che te vyavahAramArgamAM che. mokSamArga to pheraphAravALo nathI, eka ja che. te prApta karavAmAM zithilapaNuM che, teno niSedha karavAmAM Avyo che. tyAM AgaLa zUravIrapaNuM grahaNa karavA yogya che. jIvane amUrNita karavo e ja jarUranuM che. 159 vicAravAna puruSe vyavahAranA bhedathI mUMjhAvuM nahIM. 160 uparanI bhUmikAvALA nIcenI bhUmikAvALAnI barobara nathI, paraMtu nIcenI bhUmikAvALAthI ThIka che. pote je vyavahAramAM hoya tethI bIjAno UMco vyavahAra jovAmAM Ave to te UMcA vyavahArano niSedha karavo nahIM, kAraNa ke mokSamArgane viSe kazo pheraphAra che nahIM. traNe kALamAM game te kSetramAM, eka ja sarakho je pravarte te ja mokSamArga. 161 alpamAM alpa evI nivRtti karavAmAM paNa jIvane TADha vachUTe che, to tevI anaMta pravRttithI karI je mithyAtva thAya che, tethI nivartavuM e keTaluM durdhara thaI paDavuM joIe ? mithyAtvanI nivRtti te ja "samyakatva." 162 jIvAjIvanI vicArarUpe pratIti karavAmAM AvI na hoya, ane bolavAmAtra ja jIvAjIva che, ema kahevuM te samyaktva nathI. tIrthaMkarAdie paNa pUrve ArAdhyuM che tethI prathamathI ja samyakatva temane viSe che, paraMtu
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjAne te kaMI amuka kuLamAM, amuka nAtamAM, ke jAtamAM ke amuka dezamAM avatAra levAthI janmathI ja samyakatva hoya ema nathI. 163 vicAra vinA jJAna nahIM. jJAna vinA supratIti eTale samyakatva nahIM. samyakatva vinA cAritra na Ave, ane cAritra na Ave tyAM sudhI kevaLajJAna na pAme, ane jyAM sudhI kevaLajJAna na pAme tyAM sudhI mokSa nathI; ema jovAmAM Ave che. 164 devanuM varNana. tatva. jIvanuM svarUpa. 165 karmarUpe rahelA paramANu kevaLajJAnIne draya che, te sivAyane mATe cokkasa niyama hoya nahIM. paramAvadhivALAne draya thavA saMbhave che, ane mana:paryavajJAnIne amuka deze drazya thavA saMbhave che. 166 padArthane viSe anaMtA dharma (guNAdi) rahyA che. tenA anaMtamA bhAge vANIthI kahI zakAya che. tenA anaMtamA bhAge sUtramAM gUMthI zakAya che. 167 yathApravRttikaraNa, anivRttikaraNa, apUrvakaraNa uparAMta yujanakaraNa ane guNakaraNa che. yujanakaraNane guNakaraNathI kSaya karI zakAya che. 168 yujanakaraNa eTale prakRtine yojavI te. AtmaguNa je jJAna, ne tenAthI darzana, ne tenAthI cAritra, evA guNakaraNathI yujanakaraNano kSaya karI zakAya che. amuka amuka prakRti je AtmaguNarodhaka che tene guNakaraNe karI kSaya karI zakAya che. 169 karmaprakRti, tenA je sUkSmamAM sUkSma bhAva, tenAM baMdha, udaya, udIraNA, saMkramaNa, sattA, ane kSayabhAva je batAvavAmAM AvyAM che (varNavavAmAM AvyAM che), te parama sAmarthya vinA varNavI zakAya nahIM. A varNavanAra jIvakoTinA puruSa nahIM, paraMtu IzvarakoTinA puruSa joIe, evI supratIti thAya che. 170 kaI kaI prakRtino kevA rasathI kSaya thayelo hovo joIe ? kaI prakRti sattAmAM che ? kaI udayamAM che ? kaI saMkramaNa karI che ? A AdinI racanA kahenAre, upara mujaba prakRtinuM svarUpa mApIne kahyuM che, te temanA paramajJAnanI vAta bAjue mUkIe topaNa te kahenAra IzvarakoTino puruSa hovo joIe e cokkasa thAya che. 171 jAtismaraNajJAna e matijJAnanA "dhAraNAnAmanA bhedamAM samAya che. te pAchalA bhava jANI zake che. te jyAM sudhI pAchalA bhavamAM asaMjJIpaNuM na AvyuM hoya tyAM sudhI AgaLa cAlI zake che.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 (1) tIrthakare AjJA na ApI hoya ane jIva potAnA sivAya paravastunuM je kAMI grahaNa kare te pArakuM lIdheluM, ne te adatta gaNAya. te adattamAMthI tIrthakare paravastu jeTalI grahaNa karavAnI chUTa ApI che, teTalAne adatta gaNavAmAM nathI AvatuM. (2) gurUnI AjJA pramANe karelA vartananA saMbaMdhe adatta gaNavAmAM AvatuM nathI. 173 upadezanA cAra mukhya prakAra cheH- (1) dravyAnuyoga. (2) caraNAnuyoga. (3) gaNitAnuyoga. (4) dharmakathAnuyoga. (1) lokane viSe rahelAM dravyo, tenAM svarUpa, tenA guNa, dharma, hetu, ahetu, paryAyAdi anaMta anaMta prakAre che, tenuM jemAM varNana che te 'dravyAnuyoga'. (2) A dravyAnuyoganuM svarUpa samajAyA pachI kema cAlavuM te saMbaMdhInuM varNana te 'caraNAnuyoga'. (3) dravyAnuyoga tathA caraNAnuyogathI tenI gaNatarInuM pramANa, tathA lokane viSe rahelA padArtha, bhAvo, kSetra, kALAdinI gaNatarInA pramANanI je vAta te 'gaNitAnuyoga'. (4) satparaSonAM dharmacaritranI kathAo ke jeno dhaDo laI jIvane paDatAM avalaMbanakArI thaI pariName te "dharmakathAnuyoga'. 174 paramANumAM rahelA guNa svabhAvAdi kAyama rahe che, ane paryAya te phare che. draSTAMta tarIke:- pANImAM rahelo zItaguNa e pharato nathI, paNa pANImAM je taraMgo UThe che te phare che, arthAt te eka pachI eka UThI temAM samAI jAya che. A pramANe paryAya, avasthA avasthAMtara thayA kare che, tethI karI pANIne viSe rahela je zItalatA athavA pANIpaNuM te pharI jatAM nathI, paNa kAyama rahe che; ane paryAyarUpa taraMga te pharyA kare che. temaja te guNanI hAnivRddhirUpa pheraphAra te paNa paryAya che. tenA vicArathI pratIti ane pratItithI tyAga ane tyAgathI jJAna thAya che. 175 tejasa ane kArmaNa zarIra skUladehapramANa che. tejasa zarIra garamI kare che, tathA AhAra pacAvavAnuM kAma kare che. zarIranAM amuka amuka aMga ghasavAthI garama jaNAya che, te tejasanA kAraNathI jaNAya che. mAthA upara vRtAdi mUkI te zarIranI parIkSA karavAnI rUDhi che. teno artha e ke te zarIra skUla zarIramAM che ke zI rIte ? arthAta pUla zarIramAM jIvanI mAphaka te AkhA zarIramAM rahe che. 176 tema ja kArpaNa zarIra paNa che, je tejasa karatAM sUkSma che, te paNa tejasanI mAphaka rahe che. skUla zarIranI aMdara pIDA thAya che, athavA krodhAdi thAya che te ja kArmaNa zarIra che. kArmaNathI krodhAdi thaI tejoleyAdi utpanna thAya che. vedanAno anubhava jIva kare che, paraMtu vedanA thavI te kAmaNa zarIrane laIne thAya che. kArpaNa zarIra e jIvanuM avalaMbana che. 177 upara jaNAvela cAra anuyoganuM tathA tenA sUkSma bhAvonuM ja svarUpa, te jIve vAraMvAra vicAravA yogya che, jANavA yogya che. te pariNAme nirjarAno hetu thAya che, vA nirjarA thAya che. cittanI sthiratA karavA mATe
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ saghaLuM kahevAmAM AvyuM che, kAraNa ke e sUkSmamAM sUkSma svarUpa jIve jo kAMI jANyuM hoya to tene vAsta vAraMvAra vicAra karavAnuM bane che ane tevA vicArathI jIvanI bAhyavRtti nahIM thatAM aMdaranI aMdara vicAratAM sudhI samAyelI rahe che. 178 aMtaravicAranuM sAdhana na hoya to jIvanI bAhyavastu upara vRtti jaI aneka jAtanA ghATa ghaDAya che. jIvane avalaMbana joIe che. tene navaro besI rahevAnuM ThIka paDatuM nathI. evI ja Teva paDI gaI che; tethI jo upalA padArthanuM jANapaNu thayuM hoya to tenA vicArane lIdhe sacittavRtti bahAra nIkaLavAne badale aMdara samAyelI rahe che, ane tema thavAthI nirjarA thAya che. 179 pugala, paramANu ane tenA paryAyAdinuM sUkSmapaNuM che, te jeTaluM vANIgocara thaI zake teTaluM kahevAmAM AvyuM che. te eTalA sAru ke e padArtho mUrtimAna che, amUrtimAna nathI. mUrtimAna chatAM A pramANe sUkSma che, tenA vAraMvAra vicArathI svarUpa samajAya che, ane te pramANe samajAyAthI tethI sUkSma arUpI evo je AtmA te saMbaMdhI jANavAnuM kAma saheluM thAya che. 180 mAna ane matAgraha e mArga pAmavAmAM ADA staMbharUpa che. te mUkI zakAtAM nathI, ane tethI samajAtuM nathI. samajavAmAM vinayabhaktinI pahelI jarUra paDe che. te bhakti mAna, mahAgrahanA kAraNathI AdarI zakAtI nathI. 181 (1) vAMcavuM. (2) pUchavuM. (3) vAraMvAra pheravavuM. (4) cittane nizcayamAM ANavuM. (5) dharmakathA. vedAMtamAM paNa zravaNa, manana, nididhyAsana ema bheda batAvyA che. puruSanA vacananuM zravaNa. 182 'uttarAdhyayana'mAM dharmanAM mukhya cAra aMga kahyAM cheH- (1) manuSyapaNuM. (2) (3) tenI pratIti. (4) dharmamAM pravartavuM. A cAra vastu durlabha che. 183 mithyAtvanA be bheda che. (1) vyakta. (2) avyakta. tenA traNa bheda paNa karyA che:- (1) utkRSTa. (2) madhyama. (3) jaghanya. mithyAtva hoya tyAM sudhI pahelA guNasthAnakamAMthI bahAra nIkaLato nathI. utkRSTa mithyAtva hoya tyAM sudhI te mithyAtva guNasthAnaka na gaNAya. guNasthAnaka e jIvaAzrayI che. 184 mithyAtva vaDe karI mithyAtva moLuM paDe che, ane te kAraNathI te jarA AgaLa cAlyo ke tarata te mithyAtvaguNasthAnakamAM Ave che. 185 guNasthAnaka e AtmAnA guNane laIne che. 186 mithyAtvamAMthI sAva khasyo na hoya paNa thoDo khamyo hoya topaNa tethI mithyAtva moLuM paDe che. A mithyAtva paNa mithyAtve karIne moLuM paDe che. mithyAtvaguNasthAnake paNa mithyAtvano aMza kaSAya hoya te aMzathI paNa mithyAtvamAMthI mithyAtvaguNasthAnaka kahevAmAM Ave che. 187 prayojanabhUta jJAnanA mULamAM, pUrNa pratItimAM, tevA ja AkAramAM maLatA AvatA anya mArganI sarakhAmaNInA aMze sarakhApaNArUpa pratIta thavuM te mizraguNasthAnaka che; paraMtu phalANuM darzana satya che, ane
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ phalANuM darzana paNa satya che, evI banne upara sarakhI pratIti te mizra nahIM paNa mithyAtvaguNasthAnaka che. amukathI amuka darzana amuka aMze maLatuM Ave che, ema kahevAmAM samyaktvane bAdha nathI; kAraNa ke tyAM to amuka darzananI bIjA darzananI sarakhAmaNImAM paheluM darzana sarvAge pratItirUpa thAya che. 188 pahelethI bIje javAtuM nathI, paraMtu cothethI pAchA vaLatAM pahele AvavAmAM raheto vacalo amuka kALa te bIjuM che. tene jo cothA pachI pAMcamuM gaNavAmAM Ave to cothAthI pAMcamuM caDI jAya ane ahIM to sAsvAdana cothAthI patita thayela mAnela che, eTale te UtaratuM che, tethI pAMcamA tarIke na mUkI zakAya paNa bIjA tarIke mUkavuM e barAbara che. 189 AvaraNa che e vAta niHsaMdeha che; je zvetAMbara tathA digaMbara banne kahe che, paraMtu AvaraNane sAthe laI kahevAmAM thoDuM ekabIjAthI taphAvatavALuM che. 190 digaMbara kahe che ke kevaLajJAna sattArUpe nahIM, paraMtu zaktirUpe rahyuM che. 191 joke sattA ane zaktino sAmAnya artha eka che, paraMtu vizeSArtha pramANe kaMIka phera rahe che. 192 draDhapaNe ogha AsthAthI, vicArapUrvaka abhyAsathI 'vicArasahita AsthA' thAya che. 193 tIrthakara jevA paNa saMsArapakSe vizeSa vizeSa samRddhinA dhaNI hatA chatAM temane paNa tyAga karavAnI jarUra paDI hatI, to pachI anya jIvone tema karavA sivAya chUTako nathI. 194 tyAganA be prakAra che. eka bAhya ane bIjo atyaMtara, temAMno bAhya tyAga te atyaMtara tyAgane sahAyakArI che. tyAga sAthe vairAgya joDAya che, kAraNa ke vairAgya thaye ja tyAga thAya che. 195 jIva ema mAne che ke huM kAMIka samajuM chuM, ane jyAre tyAga karavA dhArIza tyAre ekadama tyAga karI zakIza, paraMtu te mAnavuM bhUlabhareluM thAya che. jyAM sudhI evo prasaMga nathI Avyo, tyAM sudhI potAnuM jora rahe che. jyAre evo vakhata Ave che tyAre zithilapariNAmI thaI moLo paDe che. mATe Aste Aste tapAsa karavI tathA tyAgano paricaya karavA mAMDavo; jethI khabara paDe ke tyAgatI vakhata pariNAma kevAM zithila thaI jAya che ? 196 AMkha, jIbhAdi iMdriyonI ekeka AMgaLa jeTalI jago jItavI jene muzkela thaI paDe che, athavA jItavuM asaMbhavita thaI paDe che, tene moTuM parAkrama karavAnuM athavA moTuM kSetra jItavAnuM kAma soMpyuM hoya to te zI rIte banI zake ? ekadama tyAga karavAno vakhata Ave tyAranI vAta tyAre, e vicAra tarapha lakSa rAkhI hAla to Aste Aste tyAganI kasarata karavAnI jarUra che. temAM paNa zarIra ane zarIra sAthe saMbaMdha rAkhatAM sagAMsaMbaMdhIonA saMbaMdhamAM prathama ajamAyaza karavI; ane zarIramAM paNa AMkha, jIbha ane upastha e traNa
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ iMdriyonA viSayanA deze deze tyAga tarapha prathama joDANa karAvavAnuM che, ane tenA abhyAsathI ekadama tyAga sugamatAvALo thaI paDe che. 197 hAla tapAsa dAkhala, aMze aMze jeTalo jeTalo tyAga karavo temAM paNa moLAza na rAkhavI tema ja rUDhine anusarI tyAga karavo ema paNa nahIM. je kAMI tyAga karavo te zithilapaNA rahita tathA bArIbAraNAM rahita karavo. athavA bArIbAraNAM rAkhavAM jarUra hoya to te paNa cokkasa AkAramAM khullI rIte rAkhavAM; paNa evAM na rAkhavAM ke teno artha jyAre jevo karavo hoya tevo thaI zake. jyAre jenI jarUra paDe tyAre tenI icchAnusAra artha thaI zake, tevI goThavaNa ja tyAgane viSe rAkhavI nahIM. jo acokkasapaNe eTale jarUra paDe tyAre managamato artha thaI zake evA AkAramAM goThavaNa rAkhavAmAM Ave to zithilapariNAmI thaI tyAgeluM badhuM bagADI mUke che. 198 aMze paNa tyAga karavo. tenI prathamathI ja cokkasapaNe vyAkhyA bAMdhI, sAkSI rAkhI tyAga karavo, tathA tyAga karavA pachI potAne managamato artha karavo nahIM. 199 saMsAramAM paribhramaNa karAvanAra krodha, mAna, mAyA, lobhanI cokaDIrUpa kaSAya che, tenuM svarUpa paNa samajavA yogya che. temAM paNa anaMtAnubaMdhI je kaSAya che te anaMta saMsAra rakhaDAvanAra che. te kaSAya kSaya thavAno krama sAmAnya rIte krodha, mAna, mAyA, lobha e pramANe che, ane teno udaya thavAno krama sAmAnya rIte mAna, lobha, mAyA, krodha e pramANe che. 200 A kaSAyanA asaMkhyAta bheda che. jevA AkAramAM kaSAya tevA AkAramAM saMsAraparibhramaNane mATe karmabaMdha jIva pADe che. kaSAyamAM moTAmAM moTo baMdha anaMtAnubaMdhI kaSAyano che. je aMtarmuhartamAM cALIsa koDAkoDa sAgaropamano baMdha pADe che, te anaMtAnubaMdhInuM svarUpa paNa jabarajasta che; te evI rIte ke mithyAtvamoharUpI eka rAjAne barAbara jALavaNIthI sainyanA madhya bhAgamAM rAkhI krodha, mAna, mAyA, lobha e cAra tenI rakSA kare che, ane je vakhate jenI jarUra paDe che te vakhate te vagara bolAvyA mithyAtvamohanI sevA bajAvavA maMDI paDe che. A uparAMta nokaSAyarUpa bIjo parivAra che, te kaSAyanA AgaLanA bhAgamAM rahI mithyAtvamohanI cokI bhare che, paraMtu e bIjA saghaLA cokiyAto nahIM jevA kaSAyanuM kAma kare che. rakhaDapATa karAvanAra kaSAya che, ane te kaSAyamAM paNa anaMtAnubaMdhI kaSAyanA cAra yoddhAo bahu mArI nAkhe che. A cAra yoddhAo madhyethI krodhano svabhAva bIjA traNa karatAM kAMIka bhoLo mAlUma paDe che; kAraNa ke tenuM svarUpa sarva karatAM vaheluM jaNAI zake che. e pramANe jyAre jenuM svarUpa vaheluM jaNAya tyAre tenI sAthe laDAI karavAmAM krodhInI khAtarI thayethI laDavAnI hiMmata thAya che. 201 ghanaghAtI evAM cAra karma mohanIya, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya, je AtmAnA guNane AvaranArAM che, te eka prakAre kSaya karavAM sahelAM paNa che. vedanIyAdi karma je ghanaghAtI nathI topaNa te eka prakAre khapAvavAM AkarAM che. te evI rIte ke vedanIyAdi karmano udaya prApta thAya te khapAvavA sAru
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhogavavAM joIe te na bhogavavAM evI icchA thAya topaNa tyAM te kAma AvatI nathI; bhogavavAM ja joIe; ane jJAnAvaraNIyano udaya hoya te yatna karavAthI kSaya thAya che. udAharaNa tarIke, eka sloka je jJAnAvaraNIyanA udayathI yAda raheto na hoya te be, cAra, ATha, soLa, batrIza, cosaTha, so arthAt vadhAre pizama athavA kSaya thaI yAda rahe che; arthAta baLavAna thavAthI te te ja bhavamAM amuka aMze khapAvI zakAya che. tema ja darzanAvaraNIya karmanA saMbaMdhamAM samajavuM. mohanIyakarma je mahA jorAvara tema bhoLuM paNa che, te tarata khapAvI zakAya che. jema tenI AvaNI, vega AvavAmAM jabbara che, tema te jaladIthI khasI paNa zake che. mohanIyakarmano tIvra baMdha hoya che, topaNa te pradezabaMdha na hovAthI tarata khapAvI zakAya che. nAma, AyuSyAdi karma, jeno pradezabaMdha hoya che te kevaLajJAna utpanna thayA pachI paNa cheDA sudhI bhogavavA paDe che, jyAre mohanIyAdi cAra karma te pahelAM kSaya thAya che. 202 'ghelachA' e cAritramohanIyano vizeSa paryAya che. kvacita hAsya, kvacita zoka, kvacita rati, kvacita arati, kvacita bhaya ane kvacita jugupsArUpe te jaNAya che. kaMI aMze teno jJAnAvaraNIyamAM paNa samAsa thAya che. svapnamAM vizeSapaNe jJAnAvaraNIyanA paryAya jaNAya che. 203 'saMjJA' e jJAnano bhAga che. paNa 'parigrahasaMjJA' 'lobhaprakRtimAM samAya che; "maithunasaMjJA' 'vedaprakRtimAM samAya che; 'AhArasaMjJA' 'vedanIya'mAM samAya che; ane 'bhayasaMjJA' bhayaprakRtimAM samAya che. 204 anaMta prakAranAM karmo mukhya ATha prakAre ane uttara ekaso aThThAvana prakAre "prakRti'nA nAmathI oLakhAya che. te evI rIte ke amuka amuka prakRti, amuka amuka 'guNasthAnaka' sudhI hoya che. AvuM mApa toLIne jJAnIdeve bIjAone samajAvavA sAru sthUla svarUpe tenuM vivecana karyuM che, temAM bIjAM keTalIeka jAtanAM karma arthAta "karmaprakRti' samAya che. arthAta je prakRtinAM nAma 'karmagraMtha'mAM nathI AvatAM, te te prakRti upara batAvelI prakRtinA vizeSa paryAya che, athavA te upara batAvelI prakRtimAM samAya che. 205 'vibhAva' eTale 'viruddhabhAva' nahIM, paraMtu 'vizeSabhAva'. AtmA AtmArUpe pariName te bhAva' che, athavA svabhAva' che. jyAre AtmA tathA jaDano saMyoga thavAthI AtmA svabhAva karatAM AgaLa jaI 'vizeSabhAve' pariName te 'vibhAva' che. A ja rIte jaDane mATe paNa samajavuM. 206 'kALa'nA 'aNu' lokapramANa asaMkhyAta che. te 'aNu'mAM 'rukSa athavA 'snigdha' guNa nathI; tethI te dareka aNu ekabIjAmAM maLatA nathI, ane dareka pRthaka pRthaka rahe che. paramANupudagalamAM te guNa hovAthI mULa sattA kAyama rahyA chatAM teno (paramANupugalano) "skaMdha' thAya che. 207 dharmAstikAya, adharmAstikAya, (loka) AkAzAstikAya ane jIvAstikAya tenA paNa asaMkhyAtA pradeza che. ane tenA pradezamAM rukSa athavA snigdha guNa nathI, chatAM te kALanI mAphaka dareka aNu judA judA rahevAne badale eka samUha thaI rahe che. tenuM kAraNa e che ke kALa che te pradezAtmaka nathI, paNa aNu hoIne pRthaka pRthaka che, ane dharmAstikAyAdi cAra dravya pradezAtmaka che.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 vastune samajAvavA mATe amuka nayathI bhedarUpe varNana karavAmAM AvyuM che. vAstavika rIte vastu, tenA guNa ane paryAya ema traNa judA judA nathI, eka ja che. guNa ane paryAyane laIne vastunuM svarUpa samajAya che. jema sAkara e vastu, mIThAza e guNa, khaDabacaDo AkAra e paryAya che. e traNane laIne sAkara che. mIThAzavALA guNa vinA sAkara oLakhI zakAtI nathI. tevo ja eka khaDabacaDA AkAravALo kaTako hoya paNa temAM khArAzano guNa hoya to te sAkara nahIM, paraMtu mIThuM arthAta lUNa che. A ThekANe padArthanI pratIti athavA jJAna, guNane laIne thAya che; e pramANe guNI ane guNa judA nathI. chatAM amuka kAraNane laIne padArthanuM svarUpa samajAvavA mATe judA kahevAmAM Ave che. 209 gaNa ane paryAyane laIne padArtha che. jo te be na hoya to pachI padArtha che te na hovA barAbara che. kAraNa ke te zA kAmano che ? 210 ekabIjAthI viruddha padavALI evI tripadI padArthamAtrane viSe rahI che. dhruva arthAta sattA, hovApaNuM padArthanuM haMmezAM che. te chatAM te padArthamAM utpAda ane vyaya evAM be pada varte che. te pUrvaparyAyano vyaya ane uttara paryAyano utpAda thayA kare che. 211 A paryAyanA parivartanathI kALa jaNAya che. athavA te paryAyane parivartana thavAmAM kALa sahAyakArI che. 212 dareka padArthamAM samaya samaya khaTacakra UThe che; te e ke saMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNavRddhi, anaMtaguNavRddhi, saMkhyAtaguNahAni, asaMkhyAtaguNahAni ane anaMtaguNahAni; jenuM svarUpa zrI vItarAgadeva avAkagocara kahe che. 213 AkAzanA pradezanI zreNi sama che. viSamamAtra eka pradezanI vidizAnI zreNi che. samazreNi cha che, ane te be pradeza che. padArthamAtranuM gamana samazreNie thAya che. viSamazreNie thatuM nathI. kAraNa ke AkAzanA pradezanI samazreNi che. tema ja padArthamAtramAM agarUlaghu dharma che. te dharme karIne padArtha viSamazreNIe gamana nathI karI zakatA. 214 cakSaiMdriya sivAya bIjI iMdriyothI je jANI zakAya teno jANavAmAM samAveza thAya che. 215 cakSuiMdriya je dekhAya che te paNa jANavuM che. jyAM sudhI saMpUrNa jANavA dekhavAmAM nA Ave tyAM sudhI jANavApaNuM adhUruM gaNAya; kevaLajJAna na gaNAya. 216 trikALa avabodha tyAM saMpUrNa jANavAnuM thAya che. 217 bhAsana zabdamAM jANavA ane dekhavA banneno samAveza thAya che. 218 kevaLajJAna che te AtmapratyakSa che athavA atIndriya che. aMdhapaNuM che te iMdriya vaDe dekhavAno vyAghAta che. te vyAghAta atIndriyane naDavA saMbhava nathI.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra ghanaghAtI karma nAza pAme tyAre kevaLajJAna utpanna thAya. te cAra ghanaghAtImAM eka darzanAvaraNIya che. tenI uttara prakRtimAM eka cakSudarzanAvaraNIya che. te kSaya thayA bAda kevaLajJAna Upaje. athavA janmAMdhapaNAnuM ke aMdhapaNAnuM AvaraNa kSaya thayethI kevaLajJAna Upaje. acakuMdana AMkha sivAyanI bIjI iMdriyo ane manathI thAya che. tenuM paNa jyAM sudhI AvaraNa hoya tyAM sudhI kevaLajJAna UpajatuM nathI. tethI jema cakSane mATe che tema bIjI iMdriyone mATe paNa jaNAya che. 219 jJAna be prakAre batAvavAmAM AvyuM che. AtmA iMdriyonI sahAya vinA svataMtrapaNe jANe dekhe te AtmapratyakSa. AtmA iMdriyonI sahAya vaDe karI eTale AMkha, kAna, jihAdika vaDe jANe dekhe te iMdriyapratyakSa che. vyAghAta ane AvaraNanA kAraNane laIne iMdriyapratyakSa na hoya tethI AtmapratyakSane bAdha nathI. jyAre AtmAne pratyakSa thAya che tyAre iMdriyapratyakSa svayameva thAya che, arthAta iMdriyapratyakSanuM je AvaraNa te dUra thaye ja AtmapratyakSa che. 220 Aja sudhI astitva bhAsyuM nathI. astitva bhAsa thavAthI samyakatva prApta thAya che. astitva e samyakatvanuM aMga che. astitva jo eka vakhata paNa bhAse to te draSTinI mAphaka najarAya che, ane najarAyAthI AtmA tyAMthI khasI zakato nathI. jo AgaLa vadhe topaNa paga pAchA paDe che, arthAta prakRti jora ApatI nathI. eka vakhata samyakatva AvyA pachI te paDe to pAcho ThekANe Ave che. ema thavAnuM mULa kAraNa astitva bhAsyuM che te che. jo kadAca astitvanI vAta kahevAmAM AvatI hoya topaNa te bolavAmAtra che, kAraNa ke kharekhara astitva bhAsyuM nathI. 221 jeNe vaDanuM vRkSa joyuM nA hoya tevAne jo ema kahevAmAM Ave ke A rAInA dANA jevaDA vaDanA bIjamAMthI Azare eka mAIlanA vistAramAM samAya evuM moTuM jhADa thaI zake che to te vAta tenA mAnavAmAM na AvatAM kahenArane UlaTA rUpamAM laI jAya che. paNa jeNe vaDanuM vRkSa joyuM che ane A vAtano anubhava che. tene vaDanA bIjamAM DALa, mULa, pAna, zAkhA, phaLa, phUlAdivALuM moTuM vRkSa samAyuM che e vAta mAnavAmAM Ave che, pratIta thAya che. pugala je rUpI padArtha che, mUrtimaMta che tenA eka skaMdhanA eka bhAgamAM anaMtA bhAga che e vAta pratyakSa hovAthI mAnavAmAM Ave che, paNa teTalA ja bhAgamAM jIva arUpI, amUrtimaMta hovAthI vadhAre samAI zake che. paNa tyAM anaMtAne badale asaMkhyAtA kahevAmAM Ave topaNa mAnavAmAM AvatuM nathI, e AzcaryakAraka vAta che. A pramANe pratIta thavA mATe aneka naya, rastA batAvavAmAM AvyA che, jethI koI rIte jo pratIti thaI to vaDanA bIjanI pratIti mAphaka mokSanA bIjanI samyakatvarUpe pratIti thAya che; mokSa che e nizcaya thAya che, emAM kazo zaka nathI.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 dharma saMbaMdhI (zrI ratnakaraMDa zrAvakAcAra) : AtmAne svabhAvamAM dhAre te dharma. AtmAno svabhAva te dharma. svabhAvamAMthI parabhAvamAM na javA de te dharma. parabhAva vaDe karIne AtmAne durgatie javuM paDe te na javA detAM svabhAvamAM dharI rAkhe te dharma. samyaka zraddhAna, jJAna ane svarUpAcaraNa te dharma; tyAM baMdhano abhAva che. samyaphajJAna, samyakdarzana, samyaphacAritra e ratnatrayIne zrI tIrthaMkaradeva dharma kahe che. padravyanuM zraddhAna, jJAna ane svarUpAcaraNa te dharma. je saMsAraparibhramaNathI choDAvI uttama sukhamAM dharI rAkhe te dharma. Apta eTale sarva padArthone jANI tenA svarUpano satyArtha pragaTa karanAra, Agama eTale ApTe kahelA padArthanI zabdadvArAe karI racanArUpa zAstra. AptanA prarUpyAM zAstrAnusAra AcaraNa karavAvALA, AptanA darzAvelA mArge cAlanArA te sadagurU. samyakdarzana eTale satya Apta, zAstra ane gurUnuM zraddhAna. samyakdarzana traNa mUDhatA karI rahita, niHzaMkAdi ATha aMga sahita, ATha mada ane cha anAyatanathI rahita che. sAta tatva athavA nava padArthanA zraddhAnane zAstramAM samyakdarzana kahyuM che. paraMtu doSarahita zAstranA upadeza vinA sAta tattvanuM zraddhAna kevI rIte thAya ? nirdoSa Apta vinA satyArtha Agama zI rIte pragaTa thAya ? tethI samyakdarzananuM mULa kAraNa satyArtha Apta ja che. AptapuruSa kSudhAtRSAdi aDhAra doSa rahita hoya che. dharmanuM mULa Apta bhagavAna che. Apta bhagavAna nirdoSa, sarvajJa ane hitopadezaka che.