Book Title: Udayana Mantri ane Dikra Ambada ane Bahada Author(s): JAINA Education Committee Publisher: JAINA Education Committee Catalog link: https://jainqq.org/explore/201033/1 JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLYPage #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranA samaya pachInI kathAo 33. ulyana maMtrI ane tenA dIkarA AMbaS ane bAhaS udayana maMtrI solaMkI yuganA rAjA kumArapALanA rAjayakALa daramiyAna gujarAta rAjyanI samRddhi sarvocca zikhara para hatI. te teno suvarNayuga hato. rAjyane A kakSAe pahoMcADavAmAM tenA maMtrIono phALo mahattvano hato. solaMkI yuganA maMtrIo moTe bhAge jaina hatA. rAjA kumArapALanA rAjyanI vRddhi ane saphaLatAmAM udayana maMtrI ane tenA be dIkarA AMbaDa ane bAhaDano phALo kiMmatI hato. udayana rAjasthAnanA jhAlora zaheranI bAjumAM AvelA vAgharA gAmano sAmAnya vepArI hato. tenI jiMdagI bahu takalIpho vacce pasAra thaI hatI. be cheDA mAMDamAMDa bhegA thatA. tenI patnI suhAdevIe vepAranI dRSTie vikasita hoya tevA sthaLe rahevA javA sUcavyuM. e samaye gujarAtamAM siddharAjanuM rAja hatuM, ane tenI jAhojalAlI kUdake ne bhUsake vadhI rahI hatI. udayane gujarAtamAM javAnuM vicAryuM. e samaye siddharAje gujarAtamAM potAnA pitA karNadevanI smRtimAM karNAvatI (amadAvAda) nAmanuM navuM zahera vasAvyuM hatuM. karNAvatI jhaDapathI vikasatuM zahera hoI udayane tyAM javAnuM vicAryuM. te tyAM koIne oLakhato na hato tethI tyAMnA jaina maMdiramAM te gayo. udayana tyAM gayo tyAre dhArmika vRttivALI lacchI nAmanI strI tyAM bhakti karatI hatI. te maMdiranI bahAra AvI tyAre ajANyA daMpatine joI teo kyAMthI AvyA che tevI pUchaparacha karI. udayane jaNAvyuM ke te dhaMdhArthe rAjasthAnathI Avyo che. lacchI dayALu strI hatI. AvanAra daMpati jaina che ema jANatAM sAdharmika bhakti mATe be-cAra divasa mATe temane potAne ghera laI gayA. temane rahevA mATe potAnuM jUnuM ghara ApyuM. udayane tyAM rahI nAno sarakho dhaMdho zarU karyo. nItithI dhaMdho karatAM TUMkA gALAmAM ja teno dhaMdho sAro cAlyo ane thoDI bacata thatAM jUnA gharanuM samArakAma karAvyuM. gharanI jamIna khodAtI hatI tyAre jamInamAMthI dATeluM dhana maLyuM. te khUbaja prAmANika hovAthI te dhana laIne te ghara lacchInuM hovAthI tene ApavA gayo. have te milakata udayananI hovAthI te dhana paNa udayananuM ja gaNAya ema kahI lacchIe te dhana levAnI nA pADI. udayana pAse have moTI mUDI bhegI thavAthI moTo dhaMdho zarU karyo. dhaMdhAmAM te ghaNuM kamAyo ane karNAvatIno sauthI dhanika mANasa gaNAvA lAgyo. rAjAe paNa tene karNAvatInA pahelA nAgarikano darajjo Apyo. teNe paNa karNAvatInA lokonI uttama sevA karI. e samaye khaMbhAta (amadAvAdathI 90 kI.mI. dUra) pazcima bhAratanuM khUba ja mahattvanuM upayogI baMdara hatuM. rAjakAraNIo te zaheranA gavarnara thavA paDApaDI karatA. I. sa. 1120 nI sAlamAM udayananI yogyatA ane zakti joIne temane khaMbhAtanA rAjyapAla banAvavAmAM AvyA. udayane ghaNAM lAMbA samaya sudhI te pada sArI rIte zobhAvyuM. temanA sevAkALa daramiyAna be mahattvanA banAvo zaheramAM banyA 1. rAjamAtA mInaLadevInA sUcanathI bholAdano yAtrALu kara mApha karyo. 2. pAMca varSanA cAMgadeva nAmanA bALakane jenAmAM mahAna sAdhu thavAnI suSupta zakti hatI tene dIkSA apAvavAmAM devacaMdrasUri mahArAjane sahAya karI. (pAchaLathI cAMgadeva jaina AcArya hemacaMdra banyA.) ( 128 jaina kathA saMgraha Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ulyana maMtrI ane tenA dIkarA - AMbaDa ane bAhaDa jaina zrAvakane madada karatI zrAvikA lacchI rAjA pratyenI udayananI niSThA nirvivAda hatI. tethI rAjA siddharAjathI gAmegAma chupAtA pharatA kumArapALane madada karavAmAM temane dvidhA hatI. chatAM jyAre AzrayanI zodhamAM kumArapALa khaMbhAta AvyA to hemacaMdra AcAryae udayanane madada karavA kahyuM. AcArya pratyenA ahobhAvane lIdhe temaNe kumArapALane potAnA gharanA bhoMyarAmAM chupAvI dIdhA. thoDA ja samayamAM siddharAjanuM avasAna thayuM ane kumArapALa gujarAtanA rAjA banyA. rAjA kumArapALe udayanane emanI jagyA para ja khaMbhAtanA rAjyapAla tarIke cAlu rAkhyA. ane thoDA ja vakhatamAM pATaNamAM (gujarAtanI rAjadhAnI) potAnA aMgata salAhakAra tarIke nImyA. potAnA kharAba vakhatamAM sahAya ApanAra potAnA jaina dharmane udayana bhUlyA na hatA, tethI jainadharmanI prabhAvanA karavA mATe temaNe potAnI padavI ane paisAno upayoga karyo. dharma pratyenI zraddhA rUpe temaNe keTalAka jaina maMdiro baMdhAvyAM. temAMnA traNa to jaina itihAsamAM noMdhAyelA che. eka to karNAvatImAM AveluM udayana vihAra, bIjuM udAvasahI dhoLakAmAM (karNAvatInI najIkamAM AveluM) ane trIjuM khaMbhAtamAM hatuM. jiMdagInA pAchalA bhAgamAM kumArapALa udayanane saurASTranA tophAnI humalAkhora sumavArane pakaDavA mokalyA. A kAma mATe temaNe pAlItANAmAMthI pasAra thavuM paDe. temaNe zatruMjaya parvata para AvelA tIrthadhAmonA darzane javAnuM nakkI karyuM. tIrthadhAmamAM potAnI jaina kathA saMgraha 129 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranA samaya pachInI kathAo jAtrAnI smRti rUpe eka UMTa para besADeluM potAnuM pUtaLuM derAsaranA mukhya saMklamAM javAnA rastAmAM mUkAvyuM, hAlamAM te pApapuNyanI bArI tarIke oLakhAya che. te samaye parvata para lAkaDAnuM maMdira hatuM. jyAre udayana tyAM bhagavAnanI bhakti karavA beThA hatA tyAre eka udara saLagatI phanI vATa moMmAM laIne AjubAju ghUmyA karato hato. temaNe uMdaranA moMmAMthI vATa to laI lIdhI paNa temane thayuM ke ko'ka divasa A uMdarane kAraNe Aga lAge, tethI temaNe tyAM navuM ArasanuM maMdira banAvavAnuM nakkI karyuM. sumavArane pakaDavAmAM teo saphaLa thayA paNa jhapAjhapImAM teo bahu ja kharAba rIte ghavAyA ane mota sAme jhajhumyA. maraNa pathArIe paDelA udayane potAnA dIkarAone zatruMjayanI TekarIo para AvelA maMdirano jIrNoddhAra karavAnuM kahyuM. teoe pitAne temanI icchA pUrNa karavAnuM vacana ApyuM. potAnI icchA paripUrNa thaze ema jANatAM udayananuM khUba ja zAMtithI mRtyu thayuM. AMbaDa ane bAhaDa - udayanane cAra dIkarA hatA. AMbaDa, bAhaDa, cANDa ane sollaka, AMbaDa kavi ane bahAdura yoddho hato. te rAjA kumArapALano amaladAra banyo. eNe zatruMjayanI TekarInA pazcima vibhAge pagathI (rasto) banAvI, je Aje gheTInI pAga tarIke oLakhAya che. eNe dhoLakAmAM AvelA udAvasahI daherAsarano vistAra karyo, ane bharucamAM AvelA zukanikA vihArano jIrNoddhAra karyo. AMbaDe rAjA kumArapALane vacana ApyuM hatuM ke rAjyanI sevA niSTha ane nItithI karIza. rAjA pachI tenA vArasadAra rAjA ajayapAla gAdI para AvyA. teNe rAjA kumArapAlanI tamAma nItio badalI nAMkhI. ajayapAle AMbaDane tAbe karavA TukaDI mokalI. AMbaDa ajayapAlane tAbe na thayo, ane laDatAM laDatAM mRtyu pAmyo. bIjo dIkaro bAhaDa (je vAhada tarIke paNa oLakhAto) mutsaddI ane rAjakAraNI hato. teNe pahelA rAjA siddharAja sAthe kAma karyuM. ane rAjA kumArapALanA amala daramiyAna temano vizvAsa jamaNo hAya banIne rahyo. jyAre kumArapALe somanAthanA maMdiranA jIrNoddhAranuM kAma zarU karyuM to AkhuM kAma bAhaDane soMpavAmAM AvyuM je eNe khUba ja sIphatapUrvaka pAra pADyuM. pitAe ApelI pratijJAnuM pAlana karavA teNe zatruMjaya parvata para derAsara baMdhAvavAnuM kAma. I. sa. 1555 mAM zarU karyuM. ekavAra tIvra vaMToLiyAne kAraNe derAsarano eka bhAga tUTI paDyo. bAhaDe bhaviSyamAM game tevo vaMToLa Ave to paNa tUTI na paDe te pramANe maMdiranuM samArakAma karAvyuM. maMdiranA bAMdhakAma pAchaLa eka rasika TUMkI vArtA saMkaLAyelI che. bAhaDe jyAre maMdiranuM kAma hAthamAM lIdhuM tyAre ghaNAM loko temano phALo A kAmamAM ApavA mAMgatA hatA. sakhAvata karanAranI yAdI taiyAra karavAmAM AvI. e samaye bhIma nAmano ghI vecato garIba mANasa te gAmamAM raheto hato. jyAM yAdI banatI hatI te jagyAe eka divasa te pahoMcI gayo. tene paNa A kAmamAM phALo ApavAnI tIvra icchA hatI, paNa e divase tene phakta eka ja sikko maLyo hato. loko jyAM lAkho sikkA ApatA hoya tyAM potAnA eka sikkAnI kiMmata zuM? bAhaDa tenI utkaMThA jANI gayo. tene eka bAju bolAvyo. eNe khUba ja namratAthI e je kaMI ApavA icche te ApavA kahyuM. bhImane khUba ja saMkoca thayo. chatAM teNe kahyuM, "AjanA divase e je sikko kamAyo che te phALAmAM ApavA icche che." bAhaDe sikko svIkAryo eTaluM ja nahi paNa bhImanuM nAma dAtAranI yAdImAM Toca para lakhyuM. bIjA badhAe tema karavAno khulAso mAMgyo to bAhaDe jaNAvyuM ke bIjA phALo ApanAra - pote suddhAM - potAnI mUDIno thoDo bhAga Ape che jyAre bhIme to enI samagra mUDI AmAM ApI che. 130 jaina kathA saMgraha Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayana maMtrI ane tenA dIkarA - AMbaDa ane bAhaS bhIma ghera gayo tyAre tenI patnIe gAyane bAMdhavA mATe lAkaDAno thAMbhalo lagAvavA kahyuM. te khodI rahyo hato tyAMthI jamInamAMthI dATelI lAkaDAnI peTI maLI. teNe peTI kholI to temAM sonAnA sikkA ane bIjI kiMmatI vastuo hatI. teNe vicAryuM ke meM maMdiramAM phALo Apyo tenuM pariNAma che. te khajAno bharelI peTI bAhaDa pAse laI gayo ane maMdiranA nirmANamAM ApI dIdhI. maMdira nirmANanuM kAma I. sa. 1157 mAM 2 karoDa 97 lAkha sikkAnA kharce pUrNa thayuM, ane teno bhavya pratiSThA mahotsava AcAryazrI hemacaMdranI hAjarImAM ujavavAmAM Avyo. zramiTha, sakhata mahenata zrAvaka udayananI vAtaoN sahune preraNA Ape tevI che. te khUba ja namra hatA ane paoNtAnA para upakAra karanArane kyAraeNsa bhUlatA nahI. AAMbaDa ane bAhaDa nAme khUba ja guNakA jaina saMghanA hIrA jevA be dIkarAone temaNe uche. bhImanI udAratA paNa khUba ja vakhANavA lAyaka hatA. dAMtAstronI sAdImAM bhImanuM nAma sauthI upara mUkavAnuM bAhaDanuM kAma bina pakSapAtI naitRtva ane dharmanI sAcI samaja sUcaO che. | jaina kathA saMgraha 131