Book Title: Triveni Snan
Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249245/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ triveNIsnAna [ 22 ] A pustakanuM triveNI" nAma aneka dRSTie arthavAhI che. jyAM traNe vaheNa maLe ane tene lIdhe je sthAna tIrtha bane te triveNI, vaheNa zabdanuM saMskRta mULa vahana che. vahana eTale satata vahete salilapravAha. je pravAha satata vahete haiya che te svAbhAvikapaNe ja svaccha hoya che. AvA traNa jalapravAhe te duniyAnI bhUgoLamAM aneka sthaLe maLatA haze, paNa triveNI zabda bhAratIya paraMparAmAM rUDha thaI gayo che ane te prayAgamAM thatA nadIsaMgamane khAsa bodhaka che. Ama te atyAre dekhItI rIte e saMgamamAM gaMgA ane yamunAnAM jaLa maLe che, paNa paurANika ane kAMIka etihAsika mAnyatA evI che ke temAM sarasvatInAM jaLa paNa bhaLatAM. tethI ja kAlidAse dilIpanI sasandhA patnI sudakSiNAne antaHsalilA sarasvatI nadI sAthe sarakhAvI sUcavyuM che ke sarasvatIne pravAha bhUmiantargata che. Ama gaMgA, yamunA ane sarasvatI traNa jalapravAha-vahana-vaheNu-veNunA saMgamane triveNI kahevAya che. jala, jalarAzi ane temAMye satata vahetA jalarAzie prANImAtrane Azraya Ape che. mAnavajAti te enA pratye mugdha ja che. jalarAzi ane satata vahete jalarAzi heAya tyAM mAnava aneka prakAranA ahika upayogane kAraNe vase che, TharIThAma thAya che. paNa keTalIka vAra evAM sthAnene mAnavajAtie "tIrtha' pada apa asAdhAraNa mahatva ApyuM che. AryajAti AvAM tIrthomAM bahu rAcatI, tethI ja teNe jalAza, khAsa karI nadIo, mahAnadIo ane tenA saMgamane pavitra bhAve pUjyA che, ane Aje paNa e zraddhA aTraTa che, kadAca pravardhamAna paNa che. AvAM saMgamasthAne kudaratI zobhA-sauMdarya ane sagavaDane kAraNe ja mAtra AkarSaka ke tIrtha nathI banyAM, paNa tenA tIrthapada sAthe sAMskRtika ane khAsa karI AdhyAtmika bhAvane jIvatAjAgate ItihAsa paNa saMkaLAyela che. AryajAtie AvAM je je tIrtho kayAM che te te sthAnamAM vidvAne saMte ane viziSTa tyAgIonI eka akhaMDa hAramALA parApUrvathI cAlI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viveNunAna [ 85 Ave che. A rIte triveNI jevAM tIrthonuM tIrthapaNuM-tArakapaNuM e mukhyapaNe vidyA, bhakti ane AdhyAtmikatAne lIdhe ja poSAyeluM che. jema triveNI saMgamamAM traNa nadIonuM milana thAya che tema prastuta pustakamAM traNa vyaktionuM ane traNa bhAvanuM milana che. traNa vyaktie eTale sokreTIsa, rAmakRSNa paramahaMsa ane gAMdhI bAvA. traNa bhAva eTale jJAna, bhakti ane karma tema ja zIla, samanvaya ane satyAgraha. sekreTIsa e zIlanuM pratIka che, paramahaMsadeva zIla ane samanvayanuM pratIka che te gAMdhIjI e zIla, samanvaya ane satyAgrahanuM pratIka che. bIjI paribhASAmAM kahIe te sokreTIsa jJAna ane samajaNanI mUrti che, te paramahaMsadeva bhaktinI pratimA che, ane gAMdhIjI e sadeha karmayoga che. A badhuM kevI rIte che ene sacoTa khyAla A ladhu pustaka vizada rIte pUro pADe che. vijJAnanA vikAse atyAre te bhUminA keI paNa eka cheDAne tenAthI taddana viruddha dizAmAM Avela dUravatI bIjA cheDA pAse lAvI mUkyo che. Aje ahIM gharakhUNe besI uttaradhruvamAM thatA vArtAlApane ApaNe sAMbhaLI zakIe chIe. yegazAstranA vibhUtipAdamAM evI vibhUti, labdhi yA abhijJAnI vAta che ke yogI amuka vibhUtithI dUra dUranAM, TheTha svarga sudhInAM zabdo ane gIta sAMbhaLI zake che; dUra dUranAM rUpane nihALI paNa zake che. te vibhUti judI rIte paNa keTaleka aMze vaijJAnika vikAse ApaNI sAme sAkAra karI che. yaMtrayugane vikAsa sAthe ja pUrva-pazcimanuM milana vadhAre ne vadhAre vyApaka tema ja sarvasAdhAraNuM banatuM gayuM. pUrvane pazcimane ane pazcimane pUrvane paricaya vadhAre pramANamAM ane te paNa vizeSa pramANabhUta rUpe thato cAle. AmAM aMgrejI bhASAe bhAre madada karI. bhASAno aMtarAya tUTayA vinA dUra dUranAM aMtare khasI jatAM nathI. aMgrejI bhASA ane tenA anekavidha sAhityanA abhyAsa pUrvanAM netra khelyAM. e ja rIte saMskRta Adi paurasya bhASAonA adhyayane vidvAnanAM netromAM aMjanazalAkAnuM kAma karyuM. baMne prajAo ekabIjAnA AtmAne oLakhavA lAgI. aMgrejI sAhityanA anuzIlana pahelAM koI parasyane, khAsa karI sarvasAdhAraNa bhAratavAsIne, sokreTIsa ATale badhe jANItuM na hatuM. sokreTIsa je bhAratamAM janme heta ane tenuM janmakRtya bhAratamAM sampanna thayuM hatuM te teNe bhAratIya avatAramALAomAM cokkasa sthAna meLavyuM heta evI enI zIlamUti che. Aje te bhAratanI mukhya mukhya bhASAomAM bhAgye ja evI koI haze ke, Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 846 ] darzana ane ciMtana jemAM sIkreTIsanu jIvana sakSepa ke vistArathI AlekhAyeluM na heAya. me' hiMdI Adi bhASAomAM je je sAkreTIsa vize vAMcyuM ke sAMbhaLyuM che te badhA karatAM prastuta pustakamAM AlekhAyela sokreTIsanuM rekhAcitra bhAre uDAvadAra ane vAcakane UpreraNA Ape tevuM mane lAgyuM che. enA lekhake sokreTIsa vize eTaluM badhuM vAMcyuM-vicAyuM lAge che ke e rekhAcitranA vAkaye vAruM, kaDikAe kaDikAe vAcaka vadhAre te vadhAre UdhvagAmI banatA jAya che. grIsa, ethensa, spArTInA itihAsa TUMkamAM paNa maLI jAya che. grIsanAM vicAra, vANI, kaLA, svAtaMtrya AdinI samRddhinuM citra UpasI Ave che. eNthensa ane spArTInA sauMte pariNAme sokreTIsane aMtarAtmA kevI rIte jAgI UThe che ane tenI vyadizA kevI adalAI jAya che enuM ar manehara citra A kathAmAM maLI Ave che. kAliya ane zAkayanA saMdharSe ahiMsA ane nivairanI bhAvanA vikasAvavA jema muddane jagAyA, ane yuddha bhArata jagatane eka navA ja saMdeza maLyo, tema sIkreTIsanA jAgelA aMtarAtmAe eNthensavAsIone ane te dvArA samagra mAnavajAtane eka krAntikArI navA pATha zIkhavyA. te pArDa eTale sAcI samajaNa. jene AyalA sabhyaSTi yA vivekakhyAti kahe che tene ja sokreTIsa sAcI samajaNuM kahe che. sokreTIsanI sAcI samajaNa e parAkSa samajaNu nathI, paNa antaHprajJArUpa pratyakSa samajaNu che. eTale tenI sAthe anivArya paNe anurUpa zIla Ave ja che, tethI ja sUtratAMLamAM bhagavAna mahAvIrane anubhava noMdhAyela che ke- sammattamara tuM moLa, moLuM sammatameva ca' eTale sAcI daSTi ya sAcI samajaNa e ja * mauna yA munitva eTale sadAcAra che ane sadAcAra e ja sAcI samajaNu che. baMnenA abheda che. sAcA aMtarmukha sAmAM samajaNu ane zIla e khe vaccenu aMtara mAtra zAbdika heAya che, tAttvika nahi. AMkha ne jIbha jevI judI judI indriyAthI grahaNa thatAM rUpa ane svAda bane judAM che, ema ApaNe kahIe chIe. teteA artha e nathI ke dUdhamAM rahela saphedI ane mIhAza e. aMte tattvataH judAM che. jema e ane tattvataH eka che, mAtra indriyajJAnanA bhedathI vyavahAragata bheda che tema ja aMdarathI Ugela sAcI samajaNa ane zIla e baMne tAttvika rIte eka ja che. sokreTIsa sAcI samajaNu phelAvavA mATe kAMI paNa karavuM cUkatA nahi. ene pariNAme enI sAme krAisTanI jema mRtyu Avyu. eNe ene amarapada mAnI vadhAvI lIdhuM. A tenA zIlanI aMtima kaseTI. AvI romAMcaka, medhaka ane USNa preraNA ApatI sokreTIsanI jIvanagAthA e prastuta pustakanu' paheluM vaheNa che. H Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ triveNI snAna [ 847 A pustakanuM bIjuM vaheNa che svAmI rAmakRSNa paramahaMsa. A gaI zatAbadInI eka asAdhAraNa bhAratIya vibhUti che. paNa jema sekreTIsa enA aMtarbaLane kAraNe mAtra grIsane na rahetAM mAnavajAtane mAnya puruSa banya, tema paramahaMsa e mULe baMgALI chatAM samagrapaNe bhAratIya banavA uparAMta eka vizvavibhUti paNa banyA. sekreTIsane vizvamAnya thatAM vakhata ghaNe lAge, kema ke vacalA samayamAM eka evuM vizvavyApI bhASAmAdhyama astitvamAM na hatuM, jyAre paramahaMsadeva te ceDA ja vakhatamAM vizvavaMdya vibhUtiomAM sthAna pAmyA, te evA vizvavyApI bhASA mAdhyamanI sulabhatAne kAraNe. je svAmI vivekAnaMda jevo samartha saMnyAsI paNa aMgrejI bhASA jANatA na hota te paramahaMsadevanI AkhA bhAratamAM jANa thavAmAM paNa vadhAre vilaMba thAta. romAM relAM jevAe paramahaMsa vize udAbhAve lakhyuM te paNa evI ja bhASAmAdhyamanI sulabhatAne AbhArI che. paNa savAla te e che eka Avo abhaNa, gAmaDiyo brAhmaNa, ane te paNa pUjArI, eTale e sthAne paheo tenI pAchaLa zuM rahasya che ? Ane uttara prastuta pustakanA lekhake paramahaMsanA rekhAcitramAM aneka dRSTie Apyo che. paramahaMsadevanuM AdhyAtmika khamIra kevuM hatuM, emane kALImAtA pratyene bhaktibhAva ke sarvAgINa ane vivekapUta hatA, emanI dRSTi ane vANI kevI amRtavarSiNa tathA amodha hatI, e badhuM lekhake gaMbhIrabhAve AlekhyuM che ane prasaMge prasaMge upaniSade tema ja saMtonAM mArmika vacanene AdhAre rahasya paNa pragaTa karyuM che. paramahaMsa jANItA che emanA bhaktimArgane lIdhe; paNa bhaktimArgamAM sAcI samajaNa ane satkarma ke meLa hatuM e paNa emanA ziSNa sAthenA ke itara sAthenA vArtAlApathI jaNAI Ave che. paramahaMsadevanAM upamA ane daSTAMta agara TucakA e te emanI ja vizeSatA che. A vizeSatAo ane kene AkarSyA, aneka vidvAnane jItyA. eNe ja narendramAMthI vivekAnaMda pragaTAvyo. vivekAnaMde paramahaMsadevanI bhaktimAM rahelAM jJAna ane karmanAM bIjane evAM vikasAvyAM ke Aje rAmakRSNa mizana eTale eka rIte jJAna, bhakti ane karmanuM mizana e artha thAya che. vivekAnaMda pahelAM paNa bhAratIya saMskRti ane AdhyAtmika saMpattinI suvAsa pazcimanA aneka khUNAmAM prasarI hatI, paraMtu e prasArane vivekAnaMde bahu meTe vega Apyo. pachI te TAgera, gAMdhIjI ane araviMda paNa phalaka upara AvyA ane emanA vicAra tema ja vartane pUrva-pazcimanA daSTikoNane samIpe ANavAmAM bahu moTe phALo Ape. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 848] darzana ane ciMtana paramahaMsadevamAM jema zalanuM tattva tarI Ave che tema sarvadharma samabhAva ane sarvaguNasaMgrahanuM samanvayatatva paNa tarI Ave che. tethI ja lekhake emane zIla ane samanvayanI mUrtirUpe AlekhyA che. rAmakRSNa paramahaMsanA jIvanaprasaMge aneka bhASAmAM AlekhAyelA maLe che. gujarAtImAM paNa A pahelAM chapAyela che. paraMtu lekhake A pustakamAM tenuM je spaSTa samajaNa, bhaktibhAva ane AdhyAtmika bhUmikAthI taTasthabhAve nirUpaNa karyuM che te vAcakane UrvabhUmikA bhaNuM prere evuM che. pustakanuM trIjuM vaheNa che gAMdhIjI. lekhake sekreTIsa tema ja rAmakRSNa paramahaMsa vize je lakhyuM che te prAmANika lekhake ane lekhone AdhAre, chatAM e lakhANa ekaMdara parAkSa jJAnanI koTimAM Ave. sekreTIsa lagabhaga pacIsaso varSa pahelAM thayela. teTalA dUra bhUtakALanI ane grIsa jevA sudUravartI dezanI pUrepUrI tAdaza mAhitI to sulabha ja nathI. je kAMI maLe che te aneka sAdhano vATe caLAtuM ane pramANamAM thoDuM. svAmI rAmakRSNa thaI gayAne e kaI lAMbe gALe vItyo nathI, paNa lekhake temane jAtaparicaya sAthe nathI e te hakIkata che. paraMtu gAMdhIjI vize lekhaka je lakhe che tenI bhUmikA judI che. lekhake gAMdhIjIno sahavAsa ThIka ThIka sAdhe, emanI anekavidha pravRttiomAM emanA jIvanakALa daramiyAna ja pratyakSa bhAga lIdhela ane gAMdhIchanI jIvanadaSTine potAnI rIte amalamAM mUkanAra tapasvI nAnAbhAI bhaTa jevAnI dIrdhakAlIna zItala chAyAne Azraye cAlatI prajA-utthAnane lagatI anekavidha pravRttiomAM teo pahelethI atyAra lagI satata joDAyelA rahyA che. ane zikSaNa tema ja vyavahAramAM gAMdhIjInI jIvanadaSTi, vicArasaraNa tema ja vyavahArapaddhatione taTastha ane vivekI adhyApakanI adAthI kasoTI upara caDhAvatA rahyA che. tethI jyAre lekhaka gAMdhIjI vize lakhe che tyAre temAM pratyakSa paricaya ane svAnubhavanuM pUrepUruM baLa che. A vastunI pratIti lekhakanA ekeeka vicAra ane vidhAnamAMthI maLI rahe che. gAMdhIjInA jIvananA ekeeka pAsAne laI lekhake tenuM spaSTIkaraNa ane vyAkaraNa karyuM che. jema huM pite makakamapaNe mAnuM chuM ke gAMdhIjI eTale jIvatI gIta athavA bhAratIya saMskRti ane adhyAtmane sugama samanvaya, tema lekhaka paNa evI ja koI vivekapUta zraddhAne baLe gAMdhIjI vize sarvagrAhI nirUpaNa karavAmAM mArI dRSTie pUrepUrA saphaLa thayA che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ triveNI snAna [ 849 mAtRbhASAnuM mAdhyama, grAmaracanA, racanAtmaka pravRttio, vikendrIkaraNa, yaMtravAda, gresa ane rAjakIya pakSonA saMbadhe, yuddhanAbUdI, pAyAnI keLavaNI vagere je je sere gAMdhIjInI ahiMsAnA pAtALakUvAmAMthI kadI na sukAya evI rIte phUTI ane vahevA lAgI che tenA spaSTIkaraNamAM lekhake vAcanacintana uparAMta svAnubhavane paNa upayoga karyo che. tethI gAMdhIjI vizenuM AkhuM nirUpaNa harakoIne mArgadarzaka thaI paDe tevuM che. gAMdhIjI pachI karmayogaparyAvasAyI ahiMsAnI jIvaMtati sabhA Aje saunI najare vinobA Ave che. Ama te vinebA anekavidha pravRtti karatA ja rahyA che, paNa Aje emanI pravRttione saravALe ekamAtra " bhUmidAna " zabdamAM samAI jAya che. lekhakanI karmazIla ane udAra dRSTi vinabAne barAbara pArakhI gaI che. tethI temaNe bhUmidAnamAM paNa vega Apyo che ane Ape che. bhUmidAnayAtrA prasaMge temaNe je kAMI kahyuM haze tene saMkSepa pUrtirUpe A pustakamAM mUkyuM che, te eka rIte susaMgata che. je vyakita gAMdhIjInI jIvanadaSTine barAbara samajI tene amalamAM mUkavAno satata prayatna karatI AvI hoya, ane je navAM navAM mAMgalika baLane jhIlavA jeTalI udAravRtti paNa dharAvatI hoya te vyakita vinobAjInI vicArasaraNI ane pravRttithI kadI alipta rahI ja na zake ema huM samajuM chuM. eTale prastuta pUrti e paNa gAMdhIjInA ja jIvanastrotane eka bhAga gaNavo joIe. prastuta pustakanA lekhaka che zrI. manubhAI. teo "darzaka" ane manubhAI pALInA nAme jANItA che. temanAM lakhANe vAcakomAM eTalAM badhAM priya thaI paDyAM che ke eka vAra temanuM kAMI lakhANa vAgye te pharI temanAM bIjAM ane navAM lakhANanI dhamAM rahe che. temanAM lakhANanI ghaNuM vizeSatAo che, paNa temAMthI mukhya mukhya gaNAvavI hoya te te A rahI: vAkyo yathAsaMbhava TUMkAM, bhASA gharagaththu chatAM saMskArI, vAcananI vizALatA ane ciMtananuM UMDANa, anekavidha prajAutthAnanI pravRttione jAtaanubhava ane nirvera spaSTabhASitA. AvI vizeSatAvALA lekhakanuM triveNI parataka e vAstavamAM triveNutIrtha" ja banI rahe che. meM emAM svastha manathI snAna karyuM che, zItaLatA anubhavI che. jeo AmAM snAna karaze teo mArA anubhavanI satyatAne bhAgye ja inkAraze. * zrI. "darzaka'nA pustaka "viNatIrtha nI prastAvanA. 54