Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ traNa ratnA lekhaka : zrI sureza gAMdhI yuvAna vaye magadhanI gAdIe Avela rAjA zreNika peAtAnA navA geAThiyAe ane vAhavAha karanArA sAmata-saradArAnA ra'gamAM raMgAIne vyabhicArI ane vyasanI banI gayA hatAM. navavasa'tanAM phUlAe jyAre phAgaNa para premane abhiSeka karyo ane vArAMganAoe emanA madhura kaThe bihAganA rAga cheDI dIdhA, tyAre zreNike enA gAThiyAne kahyu : " Aja teA kherasalInI gaMdhathI yauvananu' pAnetara bhIMjAI gayuM che. malaya pavananA hileALe caMcala mana DolI UThayuM che. cAle zikAre jaI e. " ane e cAMdanI rAte zreNikanI TALI veNuvanamAM tUTI paDI. mRgalAM ane khIjA' je pazue hAtha AvyAM emane mArImArIne dharatIne lAla leAhIthI raMgI dIdhI! paNa zreNikane mana haju zAMti nathI. jUInI sugadhathI pAgala banelA bhamarAnI jema e vihavaLa thaI ne cArekAra ghUmI rahyo che. goDiyAenI najara cukAvI eNe rUpanI lAlasA chipAvavA peAtAnA gheADA doDAvI mUkaco. ene enA guptacarAe bAtamI ApI hatI ke dUra eka khetaramAM eka kheDUta jhUMpaDI bAMdhIne khetI kare che ane tenI yuvAna putrIne kAmAMdha zikArIonI najarathI bacAvI rahyo che. madharAte jaI zreNike kheDUtanI jhUMpaDInuM bAraNuM khakhaDAvyu. kheDUtanI yuvAna kanyA naMdAe bahAra AvIne pUchyuM : " atyAre zA mATe AvyA che, atithi ? " yauvanamAM hileALA letI A kisAna kanyAne joIne zreNika pAgala banI gayA. ene kaMI paNa khelavAnI IcchA thaI nahi. mAtra dharAI dharAIne e enuM rUpa jotA rahyo. zaramAIne nA aMdara cAlI gaI tyAre ja ene bhAna thayuM ke vasa Mte dharatI para phUlanAM pagalAM sUkAM che ane kesUDAnA raMge enuM pAnetara raMgAI gayu che. jhUMpaDInI aMdara jaI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvaNa mahAtsavapratha eNe kahyuM : " AjanI rAta rahIne kAle savAre mAre mArge cAlyA jaIza. dUranA pravAsI chuM', jagyA Apaze ? ' kheDUta khApa-dIkarIe atithinA Adara karyuM. je kAMI bheAjana peAtAnI jhU'paDImAM hatuM te emaNe hAjara karyuM, ane atithinI khUba sarabharA karI. cAra divasa sudhI atithine peAtAne tyAM rAkhyA. eTalA vakhatamAM teA zreNike naMdAne peAtAnA premapAzamAM lapeTI, bheALavI ane patita paNa karI dIdhI hatI! vidAya thatI vakhate naMdAnI AMgaLImAM rAjamudrikA paherAvatAM e eTaluM ja kahetA gayA : "huM magadhanA rahevAsI chuM. kAIka divasa magadhanI rAjadhAnI rAjagRhImAM AvavAnuM thAya teA mAre AMgaNe padhArajo ! " nAmaThAma ApyA vinA bhALI kheDUta kanyAne leALavI pravAsI tA cAlyA gayA, paNu naMdA, e prasaMganA ciMtAbharyA smaraNarUpe, ga`ne dhAraNa karI rahI. pUrA divase ene putra avataryuM. thADA divasa pachI eka meghalI rAte sarpadazathI nAnA bApa mRtyu pAmyA ! ekalI-aTUlI naMdAe, peAtAnA bhalAneALA sAthIonI sahAyathI, mahenata-majUrI karIne, paMdara varSa sudhI peAtAnA bALaka abhayane ucherIne meATA karyAM. e vAtane paMdara varSa vItI gayAM che. pharI e ja vasaMtanI ahAra khIlI UThI che. vRkSapallave navA aMkura phUTayA che. phUle phUle bhramara guMjI rahyA che. yauvananA uMbare AvelA naMdAnA putra abhaye eka divasa mAne kahyuM : "mA ! mArA bApu kayAM che ? " tUTelI-jarjarita lAkaDAnI peTImAM mUkelI eka hAMDalImAM sAcavI rAkhelI seAnAnI mudrikA kADhI nadAe abhayanA hAthamAM mUkIne kahyuM: "huM jANatI nathI beTA, ke tArA pitA zreSThI che ke senApati che. mAtra A mudrikA tArA pitAnI che, ane magadhanI rAjadhAnI rAjagRhImAM e rahe che, " " cAle mA, rAjagRhImAM jaI emane zeAdhI kADhIe. ' abhaya ane naMdA rAjagRhIne pAdara AvyAM. emaNe eka kheDUtane ghera utArA karyAM. pachI mAtAne praNAma karI, AzvAsana ApI, abhaya enA pitAnI kheAjamAM nIkaLI paDayo. * chellA daza varSoMthI magadhapati zreNikanA jIvanamAM meTe| palaTo AvyA che. bhicArI ane vyasanI mitronI ma`DaLIne eNe vidAya ApI che. bhagavAna mahAvIranA upadezathI eNe madirA, mAMsa ane vyabhicAra cheDayAM che. prabhunA dharmopadezathI enAmAM dharmavRtti pragaTI che; leAkeA pratye prema ane dayAnAM jharaNAM phUTayAM che. prajAnu' sukha e ja enI ciMtA che. kUvA, vAva ane taLAvA TheraThera baMdhAvI eNe prANImAtra pratye karuNA ane ahi'sA rAkhavA pradhAne ane rAjyanA adhikArIone AjJA ApI che. mahArAjA zreNikane rAjakAjamAM madada karavA mATe cArasA navvANu maMtrIe che, paNa temAM mahAmaMtrInI jagyA ke evA koI paNa vicakSaNa ane buddhimAna puruSa hajI enI najare caDatA nathI. e hAddA para teA mahApratApI ane buddhinA bhaMDAra hoya evA ja mANusa theAle, eTale judI judI yuktithI evA mANasanI zeAdha thaI rahI che.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sureza gAMdhI : traNa ratnA 133 : Aje mahArAjAnA eka adhikArIe sAva khAlI, avAvaru kUvAmAM eka sAnAnI vI"TI nAkhIne jAhera karyu` che ke " je kAI mANasa aMdara UtaryAM vinA, kAI paNa sAdhana vinA, e vIMTI bahAra kADhaze tene rAjyanA vaDApradhAnanI padavI ApavAmAM Avaze." kUvA AgaLa lAkAnu mATu TALuM jAmyu che. aMdaroaMdara khUkha kAlAhala thaI rahyo che. kUvAnA taLiye paDelI seAnAnI vIMTI adhArAmAMya camakI rahI che. vITImAM traNa ratnA jaDelAM che. tene vAMsaDA vinA ke evA khIjA sAdhana vinA ahAra kADhavI kevI rIte abhaye TALuM joyuM ane e TeALAmAM pesIne e tyAM bhegA thayelA mANaseAne kahevA lAgyA, "are, bhAI e ! tame badhA ciMtAmAM kema paDyA che ? " eka jaNe kahyuM : " jue ne, kUvAmAM kevI suMdara vIMTI camakI rahI che! are, ene traNa traNa tA ratnA jaDelAM che! lAkha seAnAmaheAranA mAla che. ene aMdara UtaryAM vagara ke khIjA' sAdhane vinA bahAra kADhavAnI che. e kADhanArane magadhapati peAtAnA mahAmaMtrI banAvavAnA che. AmAM teA bhalabhalA buddhizALInI buddhi paNa muThThI banI jAya evuM kAma che," abhaye kahyu: "mAre mana te A ramata che. tame badhA bhAI e ane bahenA sahakAra Apaze| ? " badhAMe hA pADI eTale abhaya kUvAnI pALa AgaLa Avyo. eka mANusane meAkalI tAjA chANunA pAdaLA magAbyA ane kharAkhara pelI vIMTI para nAkhyA. pachI eka sukkA ghAsanA pULA magAvI tene saLagAvI e chANu para pheMkayo. ghAsanA tApathI chANu sukAI gayu'. vI'TI emAM cAMTI gaI. pachI khadhAM bhAIo ane bahenane sAbadA karI pAsenA bharelA kUvAmAMthI pANInA hAMDA kheMcI kheMcI A khAlI kUvAmAM ThAlavavA kahyuM, pAte paNa emanI sAthe kAme lAgI gayA. pANI cheka kUvAnA kAMThA sudhI AvatAM chANuM paNa tarIne upara AvyuM. abhaye te laI lIdhu ane aMdaranI vITI mahArAjAnA adhikArInA hAthamAM mUkI. lAko abhayanI buddhipratibhAthI aMjAI AzcayaeN mAM DUbI gayA. badhAMe kahyu', dhanya che. amaladAra paNa khuza khuza thaI gayA ane abhayane mahArAjA zreNika pAse laI gayA. rAjAjIe badhI vAta sAMbhaLI ene vAMse thAbaDayo ane vITI bheTa ApIne enI eLakhANu pUchI. abhaye tenI mAtAe ApelI mudrikA mahArAjAnA hAthamAM mUkIne paMdara varSa pahelAMnA prasaMga yAda devaDAvyeA. mahArAjA jhAMkhA paDI gayA. emane badhuM yAda AvyuM. gaLagaLA thaI emaNe putrane mAthe hAtha mUkayo ane darabAra bharI ene mahAmaMtrInI padmavI ApI. pachI kheDUtane ghera pAlakhI meAkalI naMdAne rAjamahelamAM melAvI lIdhI. cAra AMkhe bhegI thatAM mahArAjAnI AMkheAmAM harSoMnAM AMsu AvyAM. naMdAe patinA pagamAM paDI kahyuM: " deva, huM teA bhavAlavanI dAsI. A janmamAM tame na maLata teA aneka janma sudhI rAha joIne besI raheta ! " * rAjagrahI nagarInA duga pAleAe dAMDI pITIne mahAmaMtrI tarIke abhayanI varaNI thaI DAvAnI jAherAta karI dIdhI che. cAke ane cauTe enI buddhimattAnAM vakhANa thaI rahyAM che.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ * zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvaNu-mahAtsava graMca loko te e samAcAra jANI rAjI rAjI thaI gayA che. ghera ghera AsapAlavanAM tAraNA ma dhAyAM che. raMgarAga, utsava ane nRtyagAna thaI rahyAM che. jema prajAne kuzaLa mahAmaMtrI maLyA tema rAjAne paNa padara varSa pachI peAtAnAM strI-putra maLyAM enA adhika AnaMda che. mahArAjA zreNike matrIone kahyuM : " AjanA ma`gala prasaMge prabhu mahAvIrane AzIrvAda ApavA rAjagrahImAM padhAravA AmaMtraNa pAThaveA." bhagavAna mahAvIra veNuvanamAM peAtAnA sAdhusaMgha sAthe birAjI rahyA che. mAnavajAtanA kalyANanI aheAniza kAmanAthI emanAM nayaneAmAM karuNAnA nidhi chalakAya che. rAjasevakAe gheADAparathI UtarI emanA caraNamAM paDI kahyuM : " prabhunI caraNaraja levAnI icchAthI magadhanareza zreNike Apane yAda karyo che." khIjA divase zramaNusoMgha sAthe prabhu mahAvIre rAjagrahI nagarIne pAvana karI. lokonA AnaMda samAtA nathI. emanA pavitra pagale dudubhi vAgI rahyA che. aMtaHpuranA meTA strIsamudAya sAthe mahArAjA zreNika ane abhaye prabhunuM vaMdana karyuM. abhaye kahyuM : kAdavamAM DUbelA evA amane ApanI amRtavANI saMbhaLAvI pAvana karI prabhu ! ' << pApanA traNa traNa divasa sudhI prabhunI amRtavANInA pravAha nAnA-moTA, UMca-nIca sau jIvAne puNyasnAna karAvI rahyo che. jIvananI veNu ma'gala sUre vAgI UThI che. jANe AkAzamAM meghamAlA paNa thaMbhI gaI che. bhagavAna mahAvIranI premavANIthI bhIMjAyelA abhaye emanA pagamAM paDIne kahyuM : " hiMsAmAMthI ahiMsAmAM, asatyAmAMthI satyamAM ane aMdhakAramAMthI prakAzamAM preranArI ApanI vANI dhanya che prabhu ! " ane pachI eNe peAtAnI AMgaLImAMthI traNa ratnAvALI vIMTI kADhI prabhunA caraNamAM mUkI dIdhI. bhagavAna mahAvIre kahyuM : " sAdhuone suvaNa ke ratnonI zI jarUra che? amArA saMghanA badhA sAdhue pAse AthIye vadhu mUlyavAna traNa ratnA hAya che samyagdarzana, jJAna ane cAritra. e peAtAnI jAtane ane bIjAne paNa samRddhizALI banAvI zake che.'' samaya thaye eTale prabhue teA zramaNusaMgha sAthe vidAya lIdhI. paNa abhaya vicAronA cakarAvAmAM caDayo : jemaNe traNa ratnAthI potAnuM jIvana vibhUSita karyu. hAya evI vibhUtinA caraNe zA mATe na javuM ? evAmAM gheADA divasa pachI eka muninuM rAjagrahImAM Agamana thayu. prabhu mahAvIra pAse dIkSA laIne nagara nagaramAM ghUmate A sAdhu rAjagRhInI galIemAM ghUmavA lAgyA. sAdhu banelA e garIba kaThiyArAne kAI e paNu bhIkSA na ApI. keTalAke ema paNa kahyuM ke, peTa naheAtuM bharAtuM eTale sAdhu thayAM che! leAkeAnA tiraskAra ane upAlaMbhAne sahana karatA sAdhu mUMgA mUMgA rastA parathI nata mastake cAlyA jatA hatA; e koInI paNa sAthe khelatA naheAte. nagaracarcA jovA nIkaLelA abhaye tene joyA. leAkeAnuM TALuM muninI pAchaLa paDyu hatuM ane aneka jAtanI vAteA karIne ene vageAvI rahyuM hatuM. abhaya prabhu mahAvIranA bhakta hatA. tenuM hRdaya anuka`pAthI bharAI gayuM. sAdhu-munione e hamezAM vadana karatA ane bhAva
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sureza gAMdhIH traNa ratna 135 pUrvaka bhikSA Apate. e munine UbhA rAkhI page lAgI abhaye kahyuM: "guNanI pUjA mATe vaya ke jAti jevAtI nathI. jJAna ane guNa te sarvatra pUjya che." munie AnaMda pAmI abhayane AzIrvAda ApyA. pAchaLa AvatA lokonA ToLAne Azcarya thayuM. teo abhaya ane munine AjubAjuthI gherI vaLyA. eka jaNAe te muni para paththara paNa pheMkyo. ethI cekIne gaMbhIra banelA abhaye potAnA hAthamAMnI sonAnI vIMTImAMthI traNa rane bahAra kADhI lekanA TeLAne uddezIne kahyuM: "zAMta thAo ane sAMbhaLe, mAre A traNa ratna ApavAnAM che." kone ApavAnA che?" TeLAmAMthI avAja Avyo. abhaye kahyuM: "je traNa vastu cheDe tene eka ThaMDuM pANI, bIjI vastu agni ane trIjI sI." leke kahe : "e te bhAre muzkela. haMmezA garama pANI pIvuM, kaI paNa jAtane agni pitAnA mATe saLagAva nahi ane strI sAthe saMbaMdha haMmeza mATe choDI de e te bhAra kaThaNa kAma. e kema bane?" abhaye gaMbhIra banIne kahyuM: "A ratnanA adhikArI tame nahi, paNa A muni che. emaNe sAdhunAM vacce eDhI hamezane mATe ThaMDuM pANI choDavuM che, agni cheDyo ane strIsaMga paNa choDa che." sAdhue kahyuM: "amone e vITI ne khape. ame aparigrahI chIe. AvA pArthiva ratna karatAM vadhu kImatI ratno amArI pAse che." dhanya che, dhanya che," e munine jayajayakAra karyo. svArtha ane sukhamAM aheniza rArAtA lake e emanI caraNavaMdanA karI ane kahyuM : "amArI bhUla thaI munivara, amane kSamA Ape." sAdhue pitAnI pAsenAM traNe ratno mAnavajAtanA kalyANa mATe ApI dIdhAM. vItarAgI sAdhunI amRta vANIthI te divase rAjagRhI nagarI dhanya banI. bIjA divase abhaye e ja kaThiyArA sAdhu pAse dIkSA lIdhI ane temanI sAthe vanane mAraga lIdhe. AkAzamAM zyAma meghaghaTA jAmavA mAMDI hatI. aSADhane pavana jorajorathI AvIne rAjagRhI nagarInAM bArI-bAraNuM khakhaDAvI rahyo hate. muni ane abhayanA aMtaranAM dvAra paNa e ja rIte ughADa-bIDa thaI rahyAM hatAM. keI apArthiva tejane jhaMkhatA teo AgaLa 'ne AgaLa cAlyA jatA hatA. ane nagaranAM nara-nArIo emane dUra rahyAM rahyAM aMtarathI vaMdana karI rahyAM hatAM.