Book Title: Story Of Merchant Champaka
Author(s): Johannes Hertel
Publisher: Johannes Hertel
Catalog link: https://jainqq.org/explore/007767/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ The Story of Merchant Campaka. Critically edited osoby Johannes Hertel. Introduction. I. Weber's edition. Two recensions of the Campaka sresthikathanak a. The f u which is published in the following pages was known to European scholars as early as 1883, when Prof. Albrecht Weber published the text of a single MS. of this little work in the Sitzungsberichte der Kgl. Preuss. Ak. der Wissenschaften, ph..h. Cl., p. 567 ff., with additions p. 885 ff. Besides the Sanskrit text this editor gave an introduction, emendations and explanations, a German translation and supplementary matter supplied to him chiefly by 0. von Bohtlingk, G. Buhler, J. Gildemeister, R. Kohler, E. Kuhn and E. Leumann. Bohtlingk published further corrections of Weber's text and translation in Melanges Asiatiques. tome IX (1880-1885), pages 75 to 86 ("Tire du Bulletin, T. XXIX', and dated 27th Sept./9th Oct. 1883). As Weber's text, being based on a single MS., must needs be faulty in many places, I have thought it worth while to publish this pretty and well told story, which is highly interesting to students of folklore, as well as to Sanskrit scholars of the West and of the East, on a somewhat larger basis and in a way which would make it easily accessible to European and American, as well as to Indian, friends of Sanskrit literature. For the use of folklorists I give below a German translation with some references to Asintic and European off-shoots and parallels. According to the last sentence of the text as given in Weber's MS., the author of the faith would have been a Suri named fogaita. But, as none of our other MSS. confirm this statement, which in Weber's MS. is given not in an author's prasasti, but in a simple copyist's note, the authorship of Jinakirti is very uncertain. But, even if we assume, that the author's name has been correctly handed down to us in this note, we are not Zeitschrift der D.M.G. Bd. L.XV. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Introduction. entitled to identify this Jinakirti with the pupil of Somasundarasuri (+ Samvat 1499), as does Klatt in his admirable "Specimen of a Literary-Bibliographical Jaina-Onomasticon'), p. 15. For there is no reason to assume that there has existed only one Jaina scholar of this name. At all events, the author of our story must have lived in Gujarat ) considerably before the composition of the metrical Sanskrit version which was completed in Samvat 1653 %). To my great regret I was not granted either the use of the 3 Campaka- MSS. belonging to the upasraya of Pophliano Pado in Patan"), nor of the one MS. known from the catalogue of the upasraya of Deblano Pado in Ahmedabad"). But Mr. Modi Keshavlal Premchand was kind enough to send me two copies of our story from another subdivision of the Ahmedabad Bhandar, and one from the Jain Pustakalaya in Chhani, near Baroda. A fourth MS. was forwarded to me by Shastravisharada-Jainacarya Muniraj Shri Dharmavijaya Suri, of Benares; a fifth and sixth, belonging to the Deccan College library, by F. W. Thomas, and besides I used the readings of the Berlin MS. as given by Weber. The seven MSS. just recorded contain two different texts, the prose text published in the following pages, and a metrical version, which has been made from this prose text. The following MSS. contain the prose recension: A = Poona MS., Bhand. Cat. VIII, 718 (4 leaves, 20 lines, from Jeypur). B = Ahmedabad Bhandar, TTdeg 40, nr. 80, (8 leaves, 15 lines, not very old). C = Poona MS., Bhand. Cat. VIII, 717 (18 leaves, 11 lines, new copy, from Pathan). D = Dharmavijaya's MS. (11 leaves, 13 lines; dated Samvat 1631). W = the Berlin MS., nr. 2017, as printed by Weber. All these copies are paper MSS. A is in a careful old handwriting on fine thin old paper. At the end of the MS. its copyist gives his name as Pandit Bhuvana merug anin. A Bhuvanameruganin is mentioned as the brother of a copyist who copied a MS. in Sam. 1706). - B shows numerous marginal additions in 1) Leipzig, O. Harrassowitz 1892. , Weber, 1. c. p. 570. Buhler, ibid. p. 885 f. 8) See below p. 3 and 8. ") R. G. Bhandarkar, Report 1887, pages 181, 186, 190. 5) Same Report, p. 239. On page 285, 80 W ATTY T is a misprint for at taatat, as Mr. Premchand kindly informs me. This, then, is quite another work a second copy of which is mentioned on p. 239, STdeg 3EUR, nr. 00 *99TOTT. The first of these two M88. comprises 85, the second 34, leaves. See Weber's Catalogue II, 3, p. 928, nr. 1962. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 Introduction. a hand which is different from that of the copyist. The first page of this extremely faulty copy contains some short stories, the last one two small texts. C. This quite recent and rather incorrect copy has been revised by two correctors. The first is generally right in his alterations and has compared either the original from which C derives, or some MS. which very closely agreed with this original. The second corrector, writing with pencil, was not an intelligent person. Most of his alterations show that he knew very little Sanskrit. D is a good MS. The other two MSS. contain the metrical recension. They are : M = Ahmedabad Bhandar, marked as DAdeg 50, nr. 39 ( 15 leaves, 18 lines, not very old ). m = Chhani MS., numbered as 219 ( 10 leaves, 15 lines; dated saMvat 1962 poSa zuklapace 4 caturthI bhRguvAsare). m is very faulty and swarms with interpolations. Whereas M contains 422 stanzas (the MS. wrongly numbers 420), m numbers 479 stanzas. This metrical version is a rather slavish versification of the prose text. It has not even a value for the restoration of difficult passages. Its author apparently had already a somewhat corrupted and interpolated prose text before him. He belonged to the Tapagaccha; his name and title was Jayavimala-gani, and he composed his work in Samvat 1658. I here give his prasasti. tapagacchamAnase yaH sUriH zrIhIravijayasUrivaraH / zukladvipacacArI sa' rAjito rAjahaMsa iva // 1 tatpaTTadhAridhIraH sUriH zrIvijayasena sUryabhidhaH / so' jayatu jIvaloke yAvanmerurbhavedacalaH // 2 tatpAdapadmaparimalasevI zrIdharmasiMhagaNinAmA / tatpAdAmbujasevI jayavimalagaNirgaNe jIyAt // 3 zrIAmrasthalacAturmAsikamadhyastha prItivimalena / zazirasabANAgnyabde' vihitAH zlokAcaritrasya // 4 1) " Sam. 1583, + Sam. 1652. - In the following texts I do not give all the blunders of the MSS. // 2) om. m // ') m degdhAridhAreH // 5) m sa, d) m * sUryAbhidha:. Vijayasona * Sam. 1604, + Sam. 1671. // inserting fq at the end of the pada || 1) M tatpadapaMkajasevI // ') M zazirasabANamyUSTe, , corr. from degSTo; m * bANastyabje // Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Introduction. In order to give an idea of the versificator's capacity, I here subjoin his version of our IIId story (SS 26 to 32 excl.). mathurAyAM mahIpAlo rAjA haribalAhvayaH / tasya mantrI subuddhica sarvabuddhinidhAnakaH // 95 athAnyadaikasamaye putrI jAtI yorapi / rAjapuco haridatto mantrijo matisAgaraH // 96 SaSTInizIthasamaye gato dhAtA nRpAlaye / lalATe rAjaputrasya likhituM lipikAmiti // 97 rUpavAnbhUpateH sUnurAkheTakI bhaviSyati / tasyAkhile dine 'pyeko jIva: pAze patiSyati // 98 likhitvA bhUpaputrasya lalATe mantriNo gahe / haMsago 'pi lipIkartu tadrAcI punarAgataH // 99 mantrIzajastvayamekaM kASThabhAraM vahiSyati / nirvAhya tahinaM tena zayanaM ca kariSyati // 100 niryAto mantriNo gehAlipIkRtya' yadA" vidhiH / pRSTo nijakare dhRtvA rAtrI prabuddhamantriNA // 101 kastvaM bho kathamAyAtaH kiM kArya kathayAtra bho' / ahaM vidhiH samAyAto lipIkartu dvipotayoH // 102 tava putrasya bhUpasya sUnorakha lalATake / akSarANi likhitvAhaM niryAto vidhRtastvayA / 103 tvayA kiM likhitaM caiva kathaya tvaM purANaga / yathA lipIkRtaM tena vAcitaM tatpurastathA // 104 mantrIzvaraH punaH prAha he vidhe kathamIdRzam / asmatkulocitaM naiva lalATe likhitaM tvayA // 105 he mantrIza vidhi: prAha sumekaH parvato yadi / cAlito 'pi calenmana calenavitavyatA // 106 1) m sarvabuddheni ) haMsogopi // m lipI kartu // m maMtrIrAjaHsva.M meka // ) Mm gehAta livIkRtya // 5) m yathA )m kathayA prbho|| ) M livIkarta (corr. from lico0); m livI kartuM // ") m sumeru // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Introduction. uktaM ca / Arohatu girizikhara samudramullaMghya yAtu pAtAlam / vidhilikhitAkSaramAlaM phalati' kapAlaM na bhUpAlaM // 107 subuddhiH prAha bhI dhAto (?) yanAlalikhitaM tvayA / hits dhIbalena tathA kurve yathAnyathA bhaviSyati // 108 yataH / yasya buddhirbalaM tasya' nirbuddheca kuto balam / vane siMho madonmattaH zazakena nipAtita: // 109 me pratijJeti jAnIhi kariSye viphalaM tava / vidhiH provAca me na svAdanyathA likhitaM lipI // 110 vidhAtA mantriNA sAkaM vAdaM kRtvA tiro dadhe / / suSvApa vismartu' mantrI tasya duHsvapnavadvacaH // 111 kiyatyapi gate kAle paracakrasamAgamaH / abhUtpuryA mathurAyAM tena sAveSTitA purI // 112 tena saha purIsvAmI yuddha kRtvA mRtiM gataH / bhUpamantrisutI naSTI tatpuraM gRhItaM paraiH // 118 bhramantau bhuvi bhikSArtha lkssmiingrmaagtii| vyAdhAlaye bhUpapuco bhRtyo jAta: kSudhArtinA' (?) // 114 AkheTakaM vidhAya khodara bharati durbharam / bahukSudhA kRzAGgo 'pi saMsthitastatkuTIrake // 115 mantripuco vanAtkASThabhAramAnIya duHkhitaH / dina dina prati bADhaM svanirvAhaM karoti saH // 116 uktaM ca / jaM ciya" vihiNA lihitaM ciya pariNamada sayalaloyassa" / iya jANiUNa dhIrA vihure" vi18 na kAyarA iMti // 117 4) m phalatu // ) no|| ) m yathAnyaM, om. thaa|| 1) m om. the 3 following pidas r ) m jAnIheti pratijJAM me // m naiva for me ma ) rismata // so both the Mss.! // kssdhaartyaa|| 10) Mm aanaay|| // m citr||1) M citra // 13) M paraNama // 14 sayalaloassa // 1) M , miiy|| 14) M jANiuNa, m jANeviNa // 1) m lahure // 1s) m va // Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Introduction. udeti' savitA rakto raktamevAvazAmyati / saMpattau ca vipattau ca mahatAmekarUpatA / 118 to mantrI subuddhizca dharmastaca samAgataH / goga kASThabhAraM vahandRSTazcAt sUnucatuHpathe // 119 kimetatyAha' bho putra kvAvasthApi tvedRshii| kASThabhAra samAvAhya skhodaraM pUrayAmyaham // 120 AtmazaktyA vicAryAtha subuddhirbuddhivAnahadi / vAgvidhairanyathA kartuM punaH prAha sutaM prati // 121 candanadrumakASThAni saMprApnoSi' vane yadi / AneyAni tvayA tAni kASThAni nAparANi bho // 122 vatsa tvaM yadi nApnoSi kASThabhAra vane 'khile / tadinaM tatra nirvAhya vidheyaM lakhanaM tvayA // 128 mantrIza AtmanaH sUnuM saMbodhyApreSayada (0) vane / taddine dhamito bADhaM1 no lebhe candanaM kutaH // 124 saMtasthau khaGghanaM kRtvA taddine tatra mantrijaH / tadvidhirarpayAmAsa takha candanamArakam // 125 ita bhUbhujaH puco dRggocaraM samAgataH / mantriNAliMgya taM bAI bhASitaH sAntvabhASayA // 126 kuru vaM vacanaM nAtha mamedaM te sukhAvaham / AkheTake karI pAze patatyeva yadA tadA // 127 bandhanIyastvayA tatra nAnyo jIva: kadAcana / mantriNeti pratibodhyAkheTakArtha visarjitaH // 128 1) Before udeti mins ytH|| ) M *mevAvazAmyati, m mevAvizAmyati // m vahata dRSTa Atma // 1) M kimetadityAha / 1) m zirovAhya // m vaagvidherviphlii|| ) M saMprAptoSi // 6) tAni del. in M and replaced by puca // M vacha, m vaccha / 19) m dhyAkhyayad // // // bhramato gADhaM // M nAlebhe // 1) M NAliMgyaH, m degNAliMgi // m *tyevaM // Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Introduction. rAmaH sUnuryadA naiva gRhNAti hastinaM vinA / svapratijJAvidhAnAtha' vidhinA cArpito gajaH // 129 kiyatyapi gate kAle rAjasUnoH sahasrazaH / gajA jAtA mantrijasya militAH svarNakoTayaH // 130 uktaM ca / 3 Apado' mahatAmeva mahatAmeva saMpadaH " / hIyate' vardhate candro na tu tArAgaNa: ' kvacit // 181 nirjitya vairiNaM yuddhe rAjasUrvaradantibhiH / svarAjyaM pAlayAmAsa petrIyaM mantriNA saha // 182 7 It will be seen at once from this specimen, that Jayavimalagani was by no means a great scholar. Metrical and very serious grammatical blunders occur in his text. In stanza 110acm has a grammatically correct reading; but this is no doubt the result of correction by some copyist; for in 114d the blunder kSudhArtinA has similarly been corrected in m; but the correction is as barbarous as the original reading itself. Substantially the only difference between the prose and the metrical version is that in the latter the genius faf, as should be expected, is represented as a male. But this evidently is an alteration by Jayavimala. The text on which his versification was based must have had considerable interpolations. As in our passage the quotations 107, 109, 117, 118, 181, so in the rest of his text many others fail to occur in the prose version. The revised MS. m has even more such interpolations than M. In one passage the immediate original from which Jayavimala made his versification seems to have been altered in a foolish manner. For the two padas 111cd: suSvApa vimartu mantrI tasva duHkhapravadvacaH correspond to the last words of SS 27 of the prose version: suSvApa mantrI manasISTadevatAM smaran / vidhestadvacanaM na vismaran ). In no single case does the versification afford the slightest help towards correcting corrupt passages of the prose recension. 1) M svapratijJAM vidhAMnAya, corr. to our reading; m svapratijJAM vidhAnIya // 2) " saMpadI // 3) / cApadaH // 4) m cIyate // ") m *gaNAH // 6) As for two corrupted Prakrt stanzas which Jayavimala found in his prose text, cp. below p. 9, note 5. || Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Introduction. Hence it is certain, that the MS. which Jayavimala used was more corrupted and as we have just stated -- more interpolated than the text contained in our best MSS. of the prose recension, one of which (viz. D) is dated Sam. 1631, and hence is older than the metrical version itself. Nevertheless this MS. D derives from the author's autograph by several intermediate MSS.; see below, p. 11. Moreover, Jayavimala does not mention the name of the author of our story, evidently because in his time already this name had been forgotten. On the other hand, the last words of Jayavimala's prasasti, viz. vihitAH khokAcaritrasya, without any other designation of his source, seem to imply that this afty, i. e. the prose recension of the Campakasresthikathanaka, was then a well-known work. From all this we may safely conclude, that the prose recension of the Campakasresthikatha is considerably older than the verse. II. The MSS. used for this edition. Our edition is based on the MSS. ABCDW mentioned above p. 2. All of them go back not directly to the MS. of the author himself, but to some intermediate copy, as they have several striking mistakes in common. In $ 6* all our MSS. have the mistake a fu or a misunderstood correction of it (C). In $ 74, all our MSS. read u for galaraMdhe na1). Cp. also s 28 AWD sImAla., B zrImAla (C has a gap here) for atatao; $ 508 A 8a , BCDW tmanAM for mano; 85817 ABCDW vizvAsamAnayati for vizvAHatata). In SS 74 10, A TT, C TH: make no sense, and T#:, the reading of BDW, does not seem to me very satisfactory either 3). In $ 76% ACDW where is scarcely correct. B omits 1) This stanza ist absent from the MSS. of the metrical version Mm. 3) The metrical vorsion rends: H faut af heyatia a II :) In the metrical version this word is missing. The whole passage there runs thus: bho bhadra ko 'tra rAjAsti ko mantrI kaH purohitaH / kaH zreSThI tApasa: ko vA kastalArastu zaulkikaH // 347 sa prAha nirvicAro 'ca rAjA mantrI kuzIlaka: [M kuzilikaH) / purohita: zilApAta: zreSThI la om. in Mm) qatafa: (m aamutafa:1 | 348 ATTET SETattfyu ls om. in Mm) at: uage: 1 qafa sifenatsalat is om, in Mm] art muzafqat (M feat | 349 kronor Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Introduction. this word 1). In $ 76 28 A reads ufafanu, Cafafanu, DBW gativizeSa, whereas the genuine reading is doubtless gatifaTQTT). In 8 772 W's reading urifat is evidently a successful correction of a blunder preserved in the other MSS.: ACD parIpsito, B (which usually goes with w) parIpasito). In $ 794 ACDW read amer, B ato for "ge, and in $ 795 ACW opiut, Boute for outy, which is the reading of D, certainly a correction"). The Prakrit stanzas SS 12 and 87 seem to have been corrupted in the common archetype of all our MSS.") That the archetype of our MSS. contained glosses, may be inferred from $11, where faera is evidently a gloss on torfazan, or vice versa, from 518, , where sIvarNikamaNivartaka is a gloss on suvarNakAramaNi217, or vice versa; from $ 171, where a t afai A must be a gloss on avati; from $ 19 8/9, where af is a gloss on a, or vice versa; from $ 56 beg., where foarte is a gloss on fafy (or vice versa), from $ 56 (see variants), where is a gloss on , from 75%, where ait is a gloss on Haterat, and from $ 76 40, 41, where wera is evidently a gloss on an original reading w a ard (see variants $ 76 41). But these errors and glosses of the archetype are comparatively few in number; and hence we may perhaps conclude that this archetype was a MS, which pretty faithfully reproduced the author's wording. No one of our MSS. has been copied from any other. CD BW form a separate group, and amongst them CD stand over against BW. 1) It is equally missing in Mm. I 2 MB T afat, m wiatri afa ) Mm att utml ) Mm FrTTafal 5) $ 12a: M ITC; b: Muets, m acts; MHETm Kit for 197; c: M Afga ta acufer, m afget a TCHET; d: M = af afta te, m = fafe at a $ 87 Mm TEHITT, then m the mark o), omitting the rest of the stanza; MwekhANa / paradhaNavilovaNAiNi / savvajahanno udau / dasaguNiu ikva#AUTUU Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 Introduction. MS. A contains a slightly enlarged text. Numerous small additions have been made in it, in order to elucidate the meaning of the respective passages. A very great number of these additions goes back to glosses of some previous MS. Every reader of our variants will verify this fact in many places. I, therefore, do not propose giving here all the proofs of my assertion. Some striking cases will be sufficient. In SS 58 5 our text reads atratyajanArpitatAmbUlamapi, 4 atratyajanAdantarpitatAMbUlamapi Here a gloss datta, which must have been written in some previous MS. over ft, has crept into the body of the compound; hence the wrong long syllable T, and the wrong short syllable, in A's reading. In SS 619 a gloss ciMtitaM ca has been inserted in 4 after svapAmi (so 4 for svafufa), i. e. in a wrong place; for the glossator must have intended its insertion after dRSTvA In 8650, A ins. subhaTA after sarve 'pi. But, of course, they who weep are not the murderers, but the inhabitants of the town who in the morning find the corpse of the merchant. Wherever we remove the additions of A, we get a satisfactory text. Hence it is clear, that on the whole the group CDBW is more original than the text of A. CD do not share the additions and they avoid most of the corruptions of A; on the other hand, they are free from several mistakes, which BW have in common. Cp. SS 108 BW TT for rAjA, and $ 100 BW prayANaM for prayANa. In $ 132 BW wrongly om. f, and in SS 1710 Tet. In the same section 14 BW read bhramatI for correct bhramantI, in $ 358 kRtaM for kRta. In $405 they evidently wrongly insert far after . In SS 592 BW read *zrutamaraNadeg for * zrutatanmaraNadeg, in $ 652 kRtyam for kRtakRtyam. In SS 66 20 they omit T, IV leaving out a blank for two aksharas. In 8678BWread prabhUtasthAnopakaraNepi for prabhUtasthApanopAyakaraNe 'pi. CD have a great quantity of right, and especially C of wrong readings of their own. This, and the cases just mentioned, show, that CD cannot have been copied from the immediate archetype of BW. Marking the author's MS. with, the common archetype of our five MSS. with, the archetype of CDBW with, the Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Introduction. archetype of CD with , the archetype of BW with thus get for our MSS. the following podigree: , we 5 - 9 DB In the case of A it is certain, in that of ODBW it is probable, that there have existed intermediate MSS. between them and C . III. Principles which have guided the editor in the construction of the text. The archetype , though it was not the author's MS. itself, apparently did not deviate very much from it. A's discrepancies from o are in most cases evident alterations, though, of course, in some cases A's readings may be right, and slight alterations may have taken place in ). I therefore strive to give an emended text of the archetype 7. In order to do so, I chose the MSS. of the 7-class for the basis of my text, deviating from them only where their readings were evidently wrong. In these cases I have taken into my text the readings of A, unless they too were obvious blunders. All my MSS., for instance, misunderstand the wording of 8760: sUtradhAra eva jAnAti kimatra dUSaNamiti / The archetype seems to have had a wrong danna after stufa, and later copyists, independently of one another, supplied HH, in order to make the words fm quufafa a complete sentence. Hence we read in A: HTTfo ufafa, in CD: H HH - Namiti, and in BW kimaca dUSaNaM mameti. Here it is clear that the readings of CD and BW go back to a gloss HA, which had been written over gufafat in the archetype 3, and which 2) In SS 15, for instance, the metre shows tuat A's reading is the best, whereas the insertions of C (apa), WD ( a t) and B (corrupt: Saya) go back to what was originally a gloss. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 Introduction. subsequently crept into the text in slightly different places in E on the one hand, and in on the other. Consequently A# had to be removed from the text as it evidently did not belong to the archetype C, though all our MSS. support it. Wherever a good reading is supported by either A and C or D, or A and B or W, this reading must be put into the text. In one case only I have thought it necessary to deviate from this principle. The name of Campaka's enemy is given in the first part of our tale by all my MSS. as gta or -- corrupted - as vRddhadatta. The metrical version of our text has the form vRddhadatta, MS. C the forms vRddhidatta and vRddhadatta throughout the text, whereas the other MSS. replace it by the form vAdhU (or vAdhUdatta $ 53* ABW) in the second part of the story. D writes afect, vAdhU, vAdhUdatta and vadhUdatta. In 8 32 2 the form vAdhU appears for the first time in BW, whereas A retains here and in the following sections the form Em. In 391 a blending of que and atU - as the form TUZT just mentioned - appears in A in the form vRddhora pyadeg (BW vAdhUrapyadeg), and henceforth ABW agree in the exclusive use of the form aty to the end of the tale. The author of the UT was a careful writer. He strictly observed the rules of grammar, his text is free from Prakritisms; his language, like that of most Jain writers of Gujarat, is only occasionally influenced by the style and the vocabulary of his mother tongue). It is not likely that such an author should have employed two forms for the name of the same person. Either the Sanskrit, or the vernacular form must have originated in a gloss, and, as agrees with the metrical version in giving the Sanskrit form of the name throughout, I follow C in this case even against ABW and occasionally D. But it is possible, too, that the Gujarati-form vAdhU at the side of sAdhudatta and sAdhU, the name of Vyddhidatta's brother, goes back to the author himself?). If this view be right, gfect or 757 must originate in a gloss, and should be removed from the first part of the text, though all our MSS. support it here. 1) Buhler, AKPAW. 1883, p. 885 f. 9 This is Windisch's opinion, 1. c. p. 889. But I cannot believe with Weber (1. c. p. 577, n. 2) and Windisch (1. c. p. 889), that the first and the second part of our story go back to different authors. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 Introduction. For the convenience of quoting my text I give the numbers of its tales in Roman figures in the margin. These figures are included between brackets after an emboxed story, where the main story continues. For the same reason I have divided the body of the text into 90 sections (S), the numbers of which are similarly given in the margin, but in Arabic figures. My critical notes contain not only the complete variants of my MSS., but also a great part of their blunders. No serious mistake has been omitted in the varia lectio. For these blunders, the mention of which might seem to uncritical readers at first sight superfluous, are of the highest value to the scholar, inasmuch as they give him the key to the relations which exist between the different MSS., and as they often afford the very basis for critical work). A later editor who perhaps will have more and better MSS. than I, will be enabled, by studying and comparing with the readings of his materials the blunders recorded in my notes, to insert his own MSS. in their right place in the pedigree given above, and in case his MSS. show no relation whatsoever to , to give a text which comes nearer to the MS. written by the author himself than my present edition. It would, however, have been impossible to note down all the blunders of my MSS., especially those of the very faulty copies B and C. Clerical errors as prAhaH, atha:, degsaktyA for *zaktyA, sutassa for sutasya (a Prakritism of the copyist's), lagane for lame, svayaM for striyaM pratihaM for pratyahaM, dvayo 'pi for dvayorapi and the like I have neglected in my notes, wherever they occur in one single MS. and in cases where they cannot give rise to any new reading. In SS 54 I therefore give from B the clerical error the right reading 1) In this respect I may mention the fact, that it was before all by obvious blunders which had passed from MS. to MS. and from recension to recension that it was possible to clear up the history of the Sanskrit Pancatantra. A learned scholar like Gopal Raghunatha Nandargikar in his edition of Kalidasa's Raghuvamsa (Bombay 1891) p. 5 says: 'On the other hand, some European Sanskritists, particularly those who are not perfect masters of their subject and are nevertheless conscientious, follow a different rule [viz. different from that laid down by Max Mueller]: they jot down all the blunders they meet with, not excepting printers' mistakes, as varietas lectionis. In very ancient, and in archaic, unintelligible works, such as the Vedas and Chanda's poems [!], this is ordinarily a safe rule to follow, but, strictly enforced, it results in a Chinese tailor's work, copying patch and all. It cannot lay claim to the credit of intelligent critical editing.' To these word. I beg to object, that the texts of the Vedas are known to be handed down with considerably greater accuracy than mediaeval texts, especially mediaeval prose texts. For the Veda was believed to be a divine literature, whereas in profane works most copyists permitted themselves slight or even serious alterations. Very often a blunder leads to the original reading, whereas correct readings are often the result of conjectural restoration of a faulty passage. For conjectural criticism was practiced by the mediaeval pandits as well as by European editors. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Introduction. I. Story of Merchant Campaka. being tataca as some scribe copying B might have corrected this tacca to itazca; and in $ 892 I give the faulty reading bhAryAsuto, which some copyist might have corrected to sabhAryAsutI . On the other hand I have neglected most of the numerous marginal and other additions made by later hands, especially the numerous stanzas written on the margins of B. For these additions are clearly not taken from a genuine, or even from any, MS. of our T. As to the corrections entered by later hands in my MSS., I give them, wherever they are good; in these cases, of course, I always explicitly state the fact that these emendations go back not to the copyist himself, but to some later corrector. The Chief Librarian of the East India Office, London, Mr. F. W. Thomas, kindly revised the above lines in respect of their style. Moreover, he as well as Shastravisharada Jainacharya Shri Dharmavijaya Suri of Benares, and Mr. Premchand Keshavlal Mody, B. A., of Ahmedabad, provided me with the MSS. on which my edition is based. The Sadhu Indra Vijaya, senior disciple to Dharma Vijaya Suri, kindly explained me the expressions zrIkaraNAdhyakSa ($ 740), khaTIka, and jhagaTaka (in the Sanskrit texts printed in the introduction to the German translation); he gave me his opinion on rasa ( 7410), and confirmed my explication of vaijJAnazAlika ($ 115 ). I here express my sincere feelings of gratitude for the kind help afforded to me by these gentlemen. 14 // arham // ' 10 16 I. 1 campA nAma nagarI saugandhika[gAndhika] tAmbUlikakAndavika suvarNakAramaNikAra[sauvarNikaMmaNivartakaM ] nANavartaka sukhabhakSikAkAraM kaNApaNikadUSyakacarmakAraMkAMsyakAramAlAkArasUtradhAraM ghRtApaNikatai likasaucikakArpAsikabhANDazAlikakASThazAlikaraja kapaTTikavejJAna zAlika tantuvAryaprabhRti - caturazIticatuSpatharamaNIyA / tatra sAmantapAlo rAjA / tatra" vRddhidatto vyavahArI / tasya ca " suvarNAnAM SaNavatikoTayo 'bhISTadevatAvaddevatApavarake pUjyante / sa ca nityaM kusIdatvena" prativarSa karNaghRtalAdisaMgrahAvasaravikrayaNena sthAvarakrayANakasthApanayA bahumUlya muktAphalaratnakrayAdinA ca vittamarjayAmAsa / tathApi devagurupUjAtithisa tkArAdisukRtarahitatvena nijaM manujajanma" vyarthayAmAsa / 20 21 26 anyadA pAzcAtyarAtrI' jAgarUko yo 'syA lakSmyA bhoktA 7 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I. Story of dc. II. Ravana unable to overcome Destiny. 15 so vatatAretyadRSTavacI 'zrauSIt / aho kimetaditi saMdhAnto mamApatrasya ko 'pyanyo 'sthAH zriyo bhoktA bhAvIti dadhyau / evaM dinatrayaM nityaM' zuzrAva / anyadA' gocadevyAH pUjAM vidhAya tasyAH puraH kuzasrastare vihitopavAsa: zayitaH / saptame copavAse devI pratyakSA jAtA provAca' / he vyavahArin / satyameva tadadRSTavacanam / avatIrNa eva tvalakSmIbhoktA / kiM karomi / mayApyaca kimapi na syAt / balIyasI bhavitavyatA / zreSThI prAha' / tarhi kvAvatIrNo 'sti sa iti| vada / devyuvAca / kAmpIlyapure trivikramagRhe" puSpazrInAmyA" dAsthA:15 kukSau / ityabhidhAya" tiro 'dhatta / atha prAta: pAraNaM vidhAya zreSThI laghudhAcA sAdhudattanAmnA saha vicAraM cakAra / sarva taddevatAvacaH provAca / tacchrutvA' sAdhudattaH prAha' / bAndhava / yadi devairidamuktam / tarhi satyameva / balIyasI bhavitavyatA / mA viSAdIH" / atra kenApi kimapi na syAt' / vRddhidatto' bhANIt / vatsa / yadyapi bhavitavyatAnAzo na syAt / tathApi puruSaH puruSakAro' na moktavyaH / yata: puruSakAre kottiN| prApte bhavitavyatApyanyathA syAt / yaduktam / udyamaH' sAhasaM dhairya balaM buddhiparAkramI' / SaDete yasya vidyante tasya daivo 'pi zaGkate // iti / sAdhudatto 'bhyadhAt / ' bandho / daivavazena bhavitavyatAyA anyathAkaraNAya yadi zaktairapyupakramyate / tathApi kleza eva / na sAdhyasiddhiH / yaduktam / devamullaGya yatkArya kriyate phalavanna tat / sarommazcAtakenAttaM galarandhe na gacchati // avArthe zRNu kathAnakam // ratnasthalanagare ratnaseno rAjA / putro ratnadatto 72kalApravINaH / atha rAjA kumArasthAnurUpaMkanyAvilokanAya kumArarUpAlaMkRtaM paTaM janmapatrikAM cArpayitvA SoDaza 2' mantriNazcatasRSu dikSu prAhiNota / tatazcAnurUpAM" kanyAM kvApyalabdhvA kevalaM prayAsarasthamanubhavantaH pUrvA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 16 II. Ravana unable to overcome Destiny. dibhyo vyAvRttA nRtye jAyamAne nartakyAsvAlamelavismaraNa vAtmAnamakRtArtha manyamAnAH svapuramAgatAH / atha ye sacivA:13 16 kIberI dizamabhicalitAH / te" dhamanto gaGgAtaTe candraskhalaM nagara prAptAH / tatra" candraseno rAjA / tasya candrAvatI kanyA 64kalAkuzalA divyarUpapAcam / atha tairmantribhirdarzitaH kumArarupapaTo" janmapatrikA ca / tato rAjA svapucI tacAhatA samAyAtA / ubhayorapi yogyatA dRSTA / tacAhatA" gaNakA lanagrahaNArtham / te hi dvAdaza varSANi zodhayitvA prAhuH / rAjan / abbatanAdinAtsaptadazadine" yAdRzaM lagnamasti / tAdRzaM 12varSamadhye nAsti / rAjovAca / dUre varaH / lana vAsannam / atra ka upAyaH / mantriNa: prAhuH / uSTrikA: pavanavegA raktavarNAH preSyante / tAbhiH zIghra kumAramevaikamatrAnayata / tato rAjA tatheti pratipadyoSTrikAbhiH pavanavegAbhiste mantriNaH prahitAH / dinapaJcakena te svanagara' prApuH / ratnaseno 'pi rAMjA' kanyArUpapaTavilokanAtsaMjAtapramodaH kumAraM taireva mantribhiH saha tAbhiraSTrikAbhiH prathANasajjamakarot / hai itaca laGkAyAM rAvaNo rAjA / tasya 4sahasrA akSauhiNyaH / 18 koTayo vAditrANAm / indrAdayo devAH salokapAlAH sevakAH / - aca rAvaNaRddhivarNanam -' / tenAnyadA naimittika: pRSTaH / mama mRtyuH kathaM kuto vA' bhAvIti / sa prAha / rAmalakSmaNahastAttava mRtyuH / to cAyodhyAyAM dazarathasya putrau bhaviSyataH / tato rAvaNaH svamantribhiH saha" vicAramakarot / etadanyathA kathamapi syAditi / mantriNaH prAhuH / bhAvyasya kathamanyathAtvam / yataH / / vihi bhaMjAvara vihi ghaDai vihi ghaDiuM bhaMje / muhiu' lou taDapphaDaha jaM vihi kara taM ho // rAvaNaH sagarvam / haho / kiM vidhinA puruSottamAnAm / pauruSameva pramANam / naimittikaH prAha / rAjan / maivaM vAdIH / ' candraskhalaratnasthalanagaranRpApatyasaMgamo bhAvI / abbatanAhAdivase saptadaze' hyasti madhyAhe // taM vighaTayituM zaktastvaM vAnyo' vA mahattaraH ko'pi / sajjIbhavatu sa nUnaM saMdhA' zuddhA mayeha kRtA // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II. Ravana unable to overcome Destiny. itaca rAvaNastadvidhiniyogAnyathAkaraNAya candrAvatIkanyAM rakSoyenApAhArayat / tatrAnItA ca tena / tato rAvaNo vidyAdevIM kAMcanAdideza yathA / timigilIrUpaM parvataprAyaM kRtvA lagnadinAvadhi' bhakSyapeyatAmbUlamanyadapi kAryakAri vastu candrAvatIM' caitA' kanyAM dantamayamahattaramaJjUSAyAM prakSipya tAM maJjUSAM svavadanamadhye sthApayitvA ca gaGgAsAgarasaMgamAntarAle" jalamadhye tiSTha saptadazadinAvadhi / tataH sA rAvaNAdezaM tathaiva cakre / / tato rAvaNastakSakanAgaM' [vyantaradevavizeSam] AkAryAdideza ythaa| ratnadattakumAra candrAvatIkanyAvivAhAya sajjIbhavantaM yAtvA daza / tatastena ratnadattakumAro daSTaH / mAntrikA AhUtAH / kRtAstaiH zatazo viSacikitsAprakArAH / paraM guNaH ko 'pi na jAtaH / atha viSamUrjI pANmAsikI zAstre proktA / ato jalamadhye pravAhyate 'sau / nAgnisaMskAreNa' dahyate / iti vijJavacasA rAjJA puruSapramANapeTAyAM' kSiptvA gaGgAyAM kumAra: pravAhitaH / sA ca peTA jalamadhye 18 bhramantI" bhAvyavazAttasyAstimaH pArzva prApa / itaca timiMgilIdevatApi' bhavitavyatAvazAtsaptadaze divase vismRtayathAdiSTakartavyA lamadinaprabhAtakAle khinnAsyetAvaddinamukhAntarnihitayAnayA maJjUSayA / calitumapi na zaktA' / saMprati muhUrtamekaM maJjUSAM bahirvimucya gaGgAsAgare krIDAM karomi / iti dhyAvA maJjUSAM mukhAdahizcakAra / AsannadvIpa mumoca / tasyA dvAramuDAvya vatse' muhartamekamahaM jale krIDAM karomi / tAvatA bhavato kSaNaM jaladhitaTe krIDatu / ityudIrya gatA krIDAyai timiMgilIdevI / atrAntare sA maJjUSA pavanapraNunnA tatrAyAtA' kanyayA kautukAdudhAritA / dRSTo madhye viSamUrchitaH kumAraH / viSApahArimaNiramaNIyasvamudrikAjalena sikto jAtaH sacetana: kumAraH / aye paTalikhitarUpasAdRzyopalambhAnmanye' ratnadattakumArI 'yaM yasmai picAhaM datteti jaharSa kanyA / kumAro 'pyadya [saMprati AvayorvivAhalagnamiti' mitha: svasvakathAM kathayitvA gAndharvavivAharItyA' pANigrahaNamakAm / atha kiyantyapi' jAtyAnyAmalakapramANAni muktAphalAni* ratnAZeitschrift der D. M.G. Bd. Lxv. 7 * Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 II. Ravana do. -- (I.) - III. Clever minister outwits Destiny. nyapi jaladhitaTapatitAni saMgRhya timigilIsamAgamanavelA' jJAvA maJjUSAmadhye dvAvapi baddhavastrAJcalo praviSTau / dvAraM ca pihitam / samAyAtA timiMgilIdevI' / vatse / madhye tiSThasi / ityukta kanyA prAha / mAtaH / sukhenAsmi madhye' / tataH sA tAM maJjUSAM tathaiva mukhAnta: sthApayAmAsa / itaca rAvaNena naimittika: proktaH / mayA bhAvyamapi tayoH pANigrahaNaM TAlitam / ' tvaco 'nyathA jAtam / tata AnAyitA sA timiMgilIrUpA devI / bahiSkRtA maJjUSoDAritA ca / divyarUpeNa tena sanAthAM sakaGkaNakarAM tAM dRSTvA visthitAH sarve / nijavRttAntaM kathayAmAsatustau rAvaNasya purastAt / tato bhAvyamanyathA' na bhavatIti dazamukho 'pi nizcikAya / zrI atha satkRtya visRSTaH kumAraH sakalaco 'pi rAvaNaprahitarvidyA'dharairnItaH svapure milita: pitrAdInAma / jAtaH paramAnandaH // 28 iti kathayitvA virate sAdhudattavyavahAriNyupakramavAdI' vRddhidatta: prAha / nAyamekAntaH / upakramo 'pi pramANam / yataH / udyoginaM puruSasiMhamupaiti lakSmIdaivaM tu devamiti kApuruSA vadanti / daivaM nihatya kuru pauruSamAtmazaktyA yatne kRte yadi na sidhyati ko 'tra doSaH // aca dRSTAntaH shruuytaam| mathurAyAM haribalo' rAjA / subuddhimantrI sarvabuddhinidhAnam / anyadA samakAlamekasminneva lage rAjJaH pradhAnasya ca putro jAtaH / rAjaputrasya haridatta iti nAma / mantriputrasya matisAgara iti ca / anyadA SaSTIjAgaraNamahe nizIthasamaye' kAmapi striyaM vyantarIsadRzAkArAM svagRhAniryAntIM dRSTvA mantrI kenApi prayojanena prabuddhaH / tAM kare dhRtvA jagI / bhadre / kA tvam / sA prAha / mantrin / vidhi 7 . . Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ III. Clever minister outwits Destiny. 19 riti prasiddhanAnI vyantarIdevatAham / dvayorapi kumArayoradya kapAle 'kSaralikhanAyAcAyAtA' / likhitAnyakSarANi / saMprati yAntyasmi / mantriNoktam / kiM likhitamasti tvayA / sAbhyadhAt / ayamAkheTakakartA' bhAvI / pratidivasaM mRgayAyAmeka' eva jIvaH patiSyatIti rAjJaH sutasya lalATe / tathAsau kASThavAhako bhAvI / pratidinaM caika" eva kASThabhAraH zirovAhya eva saMpatsyate / nAdhika iti mantriNaH sutasya bhAle cAkSarANi likhitAni mayA / iti vyantaryA" prokta mantrI prAha / he vidhe / kathamanIdRzaM dvayorapi kulAnucitaM tvayA likhitam / " vidhiH prAha / 18 mantrina / evaMvidhaivAnayorbhavitavyatA / na hi kenApi laGghayituM zakyate / mantrI jagau / tathA yatiSye svabuddhibalena / yathA tvayA likhitaM sarvamanyathaiva bhaviSyatIti pratijJA / tvayA puna: svapratijJAnirvahaNe yatanIyam / yAvadetayorbhAle likhitamasti / tAvatpratyahaM saMpAdanIyam / dhaSTapratijJA hAsvamApsyasi / kimatra kITo manujaH kariSyasi khamityuditvAtha vidhistiro dadhe / suSvApa mantrI manasISTadevatAM smarana / vidhestadvacanaM na vismaran / atha tatra pure 'nyadA sImAntabhUpAlasainyaM ca prApa / haribalo' rAjA ciraM zarAzari khaDgAkhagi kuntAkunti yuddhaM kRtvA prANAMstatyAja / gRhItaM puraM vairibhiH / tadA cAvasaraM prApya haridattamatisAgarau naSTI bhuvi bhramantI bhikSayA nirvahantI' lakSmIpuraM prAptI / rAjaputro vyAdhagRhe gatasteSAM bhRtyo jAtaH / anyadAkheTakaM kurvanpRthakkuTIrakaM kRtvA sthitaH / mantriputro 'pi kASThabhAraM vanAdAnIya" svanirvAhamatanot / kathaM vidherakSarAkhyanyathA syuH / / itazca mubuddhimanyapi bhuvi bhramastaca pure samAyAtaH / dRSTaH svaputraH kASThabhAra vahanpRSTazca / kimetaditi / sa prAha / tAta / prAtarvane yAmi / ghaTIM vA yAma vA sarva vA dinamupakrama kurve / tathApyeka eva zirovAhyaH kASThabhAraH prApyate / nAdhikaH / etAvatApi' nirvAhaH syAt / mantrI svabuddhyA vicArya vidhivilasitamanyathA kartu prAha / vatsa / yadi vane' candanakASThAnAM bhAraM prApnoSi / tadA' tAni tvayA neyAni / nAparANi / yadi na prApyante tAni / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 III. Clever minister dc. (1.) Story of Merchant Campaka. tadA laGghanaM kAryam / tava hatyA mama / tena tathA pratipannam / evaM rAjapucasya1 militasya" proktaM mantriNA / vatsa / yadyAkheTake' tava pAze hastI patati / tadA saMbandhanIyaH / na mRgAdayaH / tenApi tathA pratipannam / 22 ___ dvAvapi tathaiva cakratuH / saMdhyAsamaye 'pi jAte bubhukSAkSAmo 'pi mantriputrazcandanamArameva gaveSate sma / nAparANi kASThAni gRhNAti sma / tadA vidhinA vyantaradevatayA svapratijJApUraNAkulayA kuto 'pi saMpAditacAndano' bhAraH / rAjaputrasya ca pAze pAtito mahAgajaH / tau puramadhye gatI vikrIya bahu dravyamArjayatAm / evaM pratyahaM kurutaH sma / jAtI maharddhiko / hRSTo mntrii| rAjaputrasya kiyatApi kAlena sahasraM gajA jAtAH / mantriputrasya tu' suvarNakoTayaH / tato 'nyadA mantribuddhyA dravyabalena dantisainyasaMpattyA ca vairiNo nirjitya haridattAdayaH prAptA mathurAyAm / prAptaM ca sAmrAjyam / hRSTo mantrI svabuddhibalena vidhilikhitasyAnyathAkaraNAt // 32 tata ucyate / udyoginaM puruSasiMhamupaiti lakSmIriti / atha vRddhidattamahebhyo 'pi svadhAtaraM prati provAca / bAndhavaH / yathA tena mantriNA svopakramaphalaM prAptam / tathAhamapi svopakramaphalaM prApsyAmi / vilokanIyaM bhavatA / / atha kharoSTrabalIvardazakaTAdisArtha' kRtvA vRddhidattamahebhyaH kAmpIlyapuraM prApa / krayANakakrayavikrayAdiSvAptAniyojya svayaM trivikramagRhaM gataH / trivikramo 'pi kRtAbhyutthAnAMdipratipattirmaNimauktikapravAlAdipradhAnavastusattAM' nijAM jJApayankRtArthAH smo bhavadarzaneneti savinayaM svahastenAsanaM dadau / prayANakAlAvadhi yuSmAbhirava" gRhe kuTumbavRttyA stheyamiti cAvAdIt / ehyAgaccha samAvizAsanamidaM prIto 'smi te darzanAkA vArtA puri durbalo 'si ca kathaM kasmAccirAiMzyase / ityevaM gRhamAgataM praNayinaM ye bhASayantyAdarAteSAM yuktamazaGkitena manasA gantuM gRhe sarvadA // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 (I.) Story of Merchant Campaka. 26 vRddhidatto 'pi tadAgrahAttatraiva kRtabhojanAsanazayanAdirvastrAbha raNaprabhRtyapUrvavastupradAnena trivikramasya patnIputrapucIdAsadAsIprabhRtiparivAraM sagI puSpazrIdAsIM ca vizeSataH pratyahaM saMmAnadAnAdinAvarjayan sukhena caturo mAsAnsthitaH / dvayorapi jAtA dRDhA maitrii| atha saMpannakrayavikrayaH svapurI gantukAmastrivikramamApapRcche / trivikramaH prAha / mA gA itvapamaGgalaM vraja iti snehena hInaM vacastiSTheti prabhutA yathAruci kuru tvaM sApyudAsInatA / tatkiM sAMpratamAcarAmi bhavatastatsopacAraM vacaH smartavyA vayamAdareNa bhavatA' yAvatpunadarzanam // yUyaM svAM nagarI gRhAntaramiva prAptuM prayANonmukhA' vartadhye 'zvarathoSTragoSu ruciraM yadbhariratneSu vA / utkRSTAni ca yAni bhUSaNakRte vastreSu vAnyattathA" yatkiMcitkaticiddinasmaraNakagRhIta' mattuSTaye // vRddhidatto 'pyabhyadhAt / sakhe / yanmama gRhe / tatsarva tava tudhyarthameva / prasAdalekhaiH kRtArthatA satataM vidheyA / tathApi yadi bhavato mahAnirbandhaH / tadAsI' vicakSaNA cittajJA puSpazrIdAsI mArge annapAkasnAnakaraNAdinipuNA prahIyatAma" / svapuraprApyanantaraM zIghraM pazcAtprasthApayiSyate / trivikramo 'pi niviDadAkSiNyAtpUjyAsI madirahAsahA zIghra prahitavyetyabhidhAya tAM tau samarpayAmAsa / ___atha vRddhidattastayA' dAsthA saha rathAdhirUDhazcacAla / anyadojjayinIsamIpe pApakarmecchayA sArthAtpazcAbrUya vijane' dAsI rathAtpAtayitvA caraNena tasyA udara nirdayaM parimRdya zvAsanirodhena' vinAzayAmAsa / tato rAjanigrahabhayavyAkulatayA zIghramagrata: prasthito milita: sArthasya / dAsI zarIracintAmiSaM kRtvA kvApi gatA vilokitApi" na dRSTetyuttaraM sArthakAnAM pRcchatAmakArSIta" / lekhapreSaNena trivikramasthApi tathaiva jJApayAmAsa / atha vRddhidattaH' svavairivinAzAtpramuditasvAntaH svAM purImAsasAda / tasya ca kautukadevIbhAryAyAM' tilottamA kanyA jAtA'64kalAkuzalA / atha dAsthA udarAttadA jIvanneva garbho ni:sasAra / Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 (I.) Story of Merchant Campaka. acAntare cojjayinIvAsinI kAcidRddhA kenApi kAryeNa grAmAntaraM gatA tenaiva pathA calitA / tasyAH sArthenAnyA api tricaturAH striyaH' tacAyAtAH / jIvantaM bAlakaM dRSTvA vRddhA' prAha / 10 dhikkenApi caNDAlakarmaNAsau pramadA vyApAditA / na caurANAmidaM karma suvarNAbharaNAnAmagrahaNAt" / atha anAthacaityoddharaNam' anAthavRttirakSaNama 43 mahate puNyAyeti bAlamamuM svaputravatyAlayiSyAmi / tata AbharaNAni dAsthA' abhya uttArya granthI baddhA bAlaka ca lAtvojjayinImAyAtA vRddhA / rAjJaH samagraM vRttAntaM nyavedayacca' / rAjA prAha / vRddhe / matputra vAyaM bAlakastvayA pAlanIyaH / samagraM svarUpaM sarvAvasaraja' ca kathayeH / tato rAjJA dAsyA aprisaMskAraH kAritaH / atha ca tasya bAlasya' vRddhayA prauDhotsavapUrvakaM campaka iti nAma dattam / tasya ca sarvAmapi cintAM rAjA cakAra / lekhazAlAyAM rAjJA samahotsavaM muktaH svalpaireva dine: pUrvapuNyAnubhAvAta 72kalAkuzalo jAtaH / anyadA' lekhazAlAyAmuktipratyukticAlanApratyavasthAnAvasare campakena nirjitaiH savailekhazAlakaiH saha kalahe jAyamAne re niSpitRka / kiM mithyA garva vahasItyukte kiMcidno manasi svamandiramAgatya jananI prati prAha / amba / kiM mama piturnAma / tato vRddhA sarva svarUpaM yathAvRttamAkhyAtavatI / atha yauvanaM' prAptaH mApAdezAta krayavikrayAdi kurvANa: svalpareva dinaizcaturdazasvarNakoTIrupArjayat / tasya ca guNairAvarjitAH sarve' vyavahAriNo mitratAmaguH / / anyadA ko 'pi campakasya mirca vyavahArI campAsamIpe kvApi grAme svaputrasya janyayAtrAyAM yiyAsuH snehatazampakaM sahAkArayat / prAptAstatra janyAH / itazca tatra kanyApitrA mitratvAdAkArito vRddhidattamahebhyo 'pi samAgAt / saMjAte pANigrahaNamahe 'dyApi sthitAyAM janyAyAmanyadA purAvahirvApyAM dantadhAvanaM kurvANazcampako vRddhidattamahebhyena dRSTaH / acinti ca / ko 'yaM devakumArAkAraH / tato dvayo Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (I.) Story of Merchant Campalea. 23 rapi kSaNaM gItakAvyAdigoSThI jAtA / vRddhidattastasya' cAturya rUpaM saubhAgyaM ca dRSTvA" dadhyau / evaMvidhazcenmatputryA" varaH svAt / tadA varam / tataH pRcchAmya, kulanAmavaMzasthAnAdi / atha cAprAvIt / campako 'pi maugdhyAtsarvaM yathAsthitameva vRddhApAdhai jJAtaM kathayAmAsa / vRddhidatto" dadhyau / ahaha / sa evAyaM mallakSmIbhokRtvena yo devyA18 proktaH / mayA tadA bhayavyAkulatvena bhAvyavazAhAsyeva vinAzitA / na punarudaravidAraNAdinA" pRthakkRtya tathA garbhaH / tato 'yaM sAMpratamIdRmvayA jAtaH / na vinaSTamadyApi kimapi / adhunAvAsI mu. sAdha: / vizAlAyAM punargataH prabhUtasuhRtsaMpattyA duHsAdho bhAvI / kaH punarnuhatyAdau doSaH / agre 'pyasya jananyA" hatyAsti / tataH kardama: kardamAya milatu / malinaparidhAnasya malinamuttarIyaM bhavatu / saMpratyeva kenApi kapaTenA, mArayAmi / iti dhyAtvA campakaM prAha' / vatsa / vaM mama pArzva eva tiSTha / svalpaireva dinastava bahuvarNakoTilAbho bhAvI / paJcAdapi svapuraM gaccheH / campAyaryA bahani vastUni majiSThAdoni pracuratvenAlpArdhANi santi / atra tu tAni mahArghANi / tvaM yAtvA mama dhAtulekhamarpayeH / sa tubhyaM tAni dAsyati / tvayAtrAnIya tAni vikretavyAni / vatsa / suvarNakoTiAbho' bhAvI / ardha lAbhastha tava / ardha mama / acArthe mama satvagIyA" / anyeSAM yadi kathyate / tadA te vaJcanAparAH / svayaM cettatra yAmi / tadAtra mahe" svajanA ruSyanti / ityukte 50lakSasvarNalAbhAzayA" jaharSa campakaH / tato dvAvapi vaivAhikamaNDape bhuktau / atha durAtmanAnena mahAjanasamakSamahaM bhRzaM vigopitaH / asabhyavAgbhiratyantaM nyakRtAtmano marmANi prakaTIkatAni / tata upAyena tatra preSyamANo 'sti / bhavatA tavAgatamAtra eva saudhakha pAzcAtyApavarake pracchannaM hatvA kUpe 'sau kSeptavya: / prabhAte caitatsvarUpaM jJApayituM sAbhijJAnaM ko 'pi jana: preSyaH / tvayA vA zIghramAgamyama iti svadhAtuH sAdhudattanAmno yogyaM lekha likhitvA mudrayitvA ca campakAya samArpayat / so 'pi bahulakSasvarNalAbhAya sotsukazcampAyAM' jagAma / praviveza' tasya saudham / rathAduttIrya ko 'pi' kucApi' prayAta: / zreSThirohi 50 1 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 53 54 24 (I) Story of Merchant Campaka. nyapi svajanagRhe gatA / sAdhudatto 'pi vikrItavastUgrAhaNikAye ? gato 'sti / ato na kamapi tacAdrAcIt / AvAsamadhye praviSTastilottamAnAmnIM' kanyAM" kandukakrIDAM kurvatImekAkinImeva " dRSTvA tasyAH puro" lekhaM mumoca / sApi taM lekha " lAtvAzvI" vAjizAlAyAM banIta / yUyaM bahirAsthAnamaNDapa upavizateti" savinayamuvAca / campako 'pi tattathA cakAra / 14 atha bhavitavyatAyA' niyogAttadA sAmyekAkinI lekhamunmudyAvAcayat / dadhyau ca / aho / tAtena caNDAlakarma prArabdham / ayamIdRzo devakumArAkAropamo ' rUpasaubhAgyavAnkathaM mAraNAyAca prahitaH / ayaM cenmama varaH syAt / tadA varam' / tato navIna lekhamamai tilottamAdyaiva sAyaM deyeti tAtAcarasadRzAcare: ' zIghraM likhitvA mudrayitvA ca zoSayitvA ca mAtRpArzvagatA " lekhamarpayAmAsa / 10 itazca sAdhudatto vaikAlikakaraNAya samAgataH / mayA vRddhidattamahebhyasya' lekhaH samAnIto 'stIti sapraNAmaM campakena prokte' sasneha gRhamadhye samAkArayat' / kautukadevyArpito lekhaH / tadA ca militaH sarvo 'pi vaikAlikakaraNAya' svajanavargaH / sAdhudattena vAcito bAr3hasvareNaiva lekha: " / campakasya" rUpasaubhAgyAdi dRSTvA lekhArthamavagatya ca hRSTAH sarve svajanA: " sAdhudattAdayaH / tataJcampakena saha kRtaM vaikAlikam" / tato velAstokatve 'pi " dravyavyayena bahunA militAyAM 18 sakalavivAhasAmagryAM samAgateSu " kSaNenApi paraH sahasreSu pareSu prIDhotsavena kAritaM dvayorapi pANigrahaNama / prAtarAgacchanti sma sahasrazo vardhApanakAni / 20 atrAntare vRddhidatta: ' zreSThI svakArya siddhameva ' manyamAno hRSTamanAH svapurAdvardhApana kanarAgamanaM ' samIhate yAvat / tAvatA kenApi campAtastacAgatena' sarva yathAvRttaM proktam / tatazca samutpannaziraHzUla va kvApi kSaNamapi ratimalabhamAnaH svapuramAyAtaH / bhojanArthamAkAritaparaH sahasramahebhya sarva pIrajanasaMkulaM svagRhaM vIcya dviguNasaMjAtahRdayadAhaH zIghrameva bhavadAdiSTaM kRtaM mayeti" nivedayatA" bhrAtrA praNata: / tata AkAragopanaM vidhAya zreSThI " svacitte bhRzaM " dUno 'pi taM bhrAtaraM " prazazaMsa | nivRtte" vaivAhike mahe zreSyanyadA" bhrAtaraM prati " 14 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 56 57 58 59 (I) Story of Merchant Campaka. 25 24 prAha 120 he" avicAritakAraka" / kimidaM kRtaM tvayA / sa prAha / ahaM na jAne / ayaM yuSmallekhaH samAyAtaH " / so 'pi taM lekhaM 26 dRSTvA svajanmAntarapAtakamAcamAtmAnameva nininda / zrutacampakavivAhamaha: ' sarvo 'pi mitravargastato grAmAjjanyayA sArdhaM vizAlAyAM gato vRddhAM campakavivAhakathanena' vardhApayAmAsa / atha ca ciraparicita iva kRtopakAra iva" sphuratsaubhAgyAtizayaH sakale 'pi pure campakaH sarvajanAnAmAnandakArako jajJe / anyedyurnizi [nizIthe] tilottamA tRtIyabhUmeruttarantI hemante 'pavarakamadhye dvitIyabhUmI' zanaiH kriyamANaM mantramazrauSIt / aho piturAlApa iti karNa dattavatI / he priye / lekhAnyathAtve' vidhirevopAlabdha: / ayaM jAmAtA' vaMzAzuddhatayA mama vairisadRza eva kAlakrameNa mama gRhasvAmI bhavitA / tathA ca na bhAvyam" / tattvayAsya bhojane" pAne vA viSaM deyam / putrImoho 'pi citte nAneyaH / putryo bahyo 'pi " bhaviSyanti / na hi patrikAbhiH kasyApi kulaM jAtam / iti zreSThivacaH ' kautukadevI tathetyaGgIkRtavatI / tilottamApi sarva zrutvA vajrAhateva pazcAdalitA' punastRtIyabhUmI gatA / dadhyau ca / yadyenaM mantraM bharturjJApayAmi / tadA tena' pitA' mAryate / anyathA bharturmaraNamiti / aho " vyAghradutaTInyAya ApatitaH / kiM karomi / athotpannapratibhA campakaM prAha / svAmin / nimittajJAnabalena mayA jJAtam / tava mAsadvayaM mahatyApadasti / tatastvayA mAsacayAvadhyatra' gRhe' na bhoktavyam / atratyajanArpitatAmbUlamapi' nAsvAdanIyam' / mitragRhe' bhoktavyam / ityAdi bhAryoktaM sarva pratipede campakastathaiva 10 ca" cakAra " / sa kAla eva svagRhamAgatya " tRtIyabhUmI zete / dinodayAdanantarameva " yAti / puramadhye bahujanaparivRto 16 bhramati / naikAkI / na ca " kasyApi vizvAsamAyAti" / anenAnyatkathitaM " mama / anyaca kAritaM bhrAcA" tadatra ko 'pi heturasti tataH sAzaGka drava tasthau sadA / 16 20 anyadA' zreyazruta tanmaraNavArttaH svabhAryA prAha / priye / patyAdeze' zItalatvaM bhavatyAH / sA jagau / svAmin 1 kimidaM kiM karomya Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 60 (I.) Story of Merchant Campaka. hama / asau militatrikAladarzIva bahireva tiSThati / bahireva bhuDhe / acatyapAnIyamapi na pibati / kRtavairaciya va musaMnaddhabhaTaparivRta evAcAyAti' / tRtIyabhUmau tiSThati / rAma zreSTho cintayAmAsa / anyopAyasAdhyo' 'yam / tataH pratyeka bhavatA suvarNazataM 2 dAsthe / mamAyaM jAmAtA chalena balenApi vinAzya eva bhavaniriti bhANDAgArarakSakAnsubhaTAnAdideza / tairapi lobhAtpratipannametat / nityaM chalamanveSayanti sma / paraM' [chalaM] na labhante sma / SaNmAsI' gatA / athaikadA rajanyAM kvApi nATake jAyamAne bhavitavyatAvazAccira' tasthau campakaH / bhRtyasubhaTA' api vidhiniyogena' nijaragRheSu gatAH / nizIthe campaka ekAkyeva svagRhamAyAtaH / pratolImadhye zAlAyAM pracurA: prAghUrNakayogyAH' zayyA AstRtA dRSTvAcaiva svapimi / madhyarAtre kasmAtkalakalaM kRtvA dvAroddhATanaM kAryate / iti dhyAtvA tavaikatra zayyAyAM suptaH sukhanidrayA / itaca te bhANDAgArarakSA narAstaM tatra' supta jJAtvA sarve 'pi khaDgAnudyamya tadvinAzanAya samAyAtAH / atha ca cintayAmAsuH / aho / svAmina AdezasyAtikrAntabahudivasatvAtsaMprati cetasaH parA. varta va zaGkhyate punastaduccArasyAkaraNAt / tataH punarapi pRccyate shresstthii| atraivAsanne' 'dya supto 'sti / mAvicAritakAritAdoSo 'smAkaM bhUyA. diti / atha sarve 'pi zreSThipArzve pracchArtha gatAH / zreSThI provAca / aho / zataza AdiSTaM vinAzya iti / kiM vilambyate / tvaryatA 27 / iti tadvacaH pratipadya yAvattavAyAnti / tAvatA matkuNairjanmAntarakhajanairiva vinidritaH samutthAya kasyApi mitrasya gRhe gatvA candrazAlAyAM suSvApa / tamadRSTvA ca te bhRzamAkulA itastato gaveSayanta: sarve 'pi pratolyA bahiHzAlAsu vilokanArtha gatAH / itazca zreSThI tanmAraNopAyamAdizya svayamevotthAya mA vilamba kAryureta' iti tacAyAtaH / zayyA' eva kevalA vilokyAha' / ki vairI gataH / kiM vA te vairiNaM vinAzya bahiHkSepArtha gatAH / iti cintAkula ekasyAM zayyAyAM" supto mukhamAcchAdya / itazca taM" bahiradRSTvA te tatrAyAtAH" / zreSThinameva paTIsamAcchAditAGga jAmAtR Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 (I.) Story of Merchant Campaka. bhrAntyA samameva zastrairhatavanto vinAzya pratolyA bahiH kUpe tavapuH zastrakSuNaM" badhirAktaM nicikSipuH / tato gRhItazeSadravyaprAptyAzayA' hRSTAH kRtakRtyam vAtmAnaM manyamAnA: svarasthAnaM gatAH / prAtarjalopari tarattadvapurdRSTvA sarve 'pi ruruduH / tataste ghAtakA narAH' svakIyaM cANDAlakarma lokAnAM puraH" procuH / tataH prabhUtazokAtaH 10 zreSThidhAtApi" hRdayasaMghaTena mamAra / tatastayordhvadehikakriyAnantaraM vigatazokAH svajanAcampakameva devatAproktaM 96koTisvAmina kRtavantaH / so 'pi vizAlAtastAM vRddhAM 14svarNakoTIzcAnAvya campAyAM sukhAnyanubhavati sma / jAtaH prauDho vyavahArI / tasya cadeg pUrvapuNyAnubhAvena 960 koTayo nidhau" / 96 svarNakoTayo vyavasAye / 96 koTayaH kalAntare / sahasraM yAnapAtrANi / sahasraM zakaTAni / sahasraM gRhAsteSu sapta sapta bhUmikAH / sahasraM haTTAH / sahasraM bhANDazAlA: / 500 gajAH / 50001" jAtyAzvA:" / 500 subhaTA nityapArzvavartinaH / 500018 apare subhaTAH" / sahasraM karabhA: / lakSaM balIvardA pRchyA: 20 / apare dazasahasrA: / zataM gokulAni pratyeka dazaragosahasramAnAni / dazasahasrAH sevakavyavahAriNaH / pratyahaM lakSasvarNavyayena tasyAGgabhogo bhavati sma / sadA dazalakSA dInAnAthAdikaruNAdAne laganti / sa jAto jainamunisaMsargAtparamArhataH / 28 kAritAstena sahasraM prAsAdAH / nirmApitAstena8 pASANasvarNarUpyarIrIsphaTikAvAlAdimayyo lakSazo jinapratimAH / evaM devAnAmapi durlabhAnbhogAn bhuJjAnasya zrAvakadharmamArAdhayata: prayAto bhUyAnkAlaH / anyadA tatrAyAta: kevalI guruH / zrutA tasya dharmadezanA / tata utpannasaMzayaH papraccha campakavyavahArI' / bhagavan / kiM mayA pUrvabhave kRtaM sukRtam / yena saMpada IdRzyo mama' jAtAH / kiM ca pApaM kRtaM vRddhidattamahebhyena / yat 96' svarNakoTayo nirgamitAH prabhUtasthApanopAyakaraNe 'pi / kena ca karmaNA mamAjJAtakulatA / vRddhAyAmapi kathamiyAnnehaH / kiM ca vairakAraNaM" zreSThino mayi niraparAdhe 'pi / " guruH provAca / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 IV. Story of Mahasena. 5 sumelakAyAM' puryA samAsanne tapovane dvau tApasI kandamUlAzinI bhavadattabhavabhUtinAmAnI dustapaM tapaH paJcAmilAnadhUmapAnAdi tantanyamAnAvabhUtAm' / AdyaH kuTilamanAH / dvitIyaH saralaH / dvAvapi mRtvA yakSI jAtI / bhavadattazyutvAnyAyapurapattane vaJcanAmati:' zreSThI 10 jAtaH / bhavabhUtistu" pATalIpure mahAseno nAma kSatriyaH prabhUta dhanaH / prakRtyaiva" sarala: / sadA vadAnyaH / isa cAnyadA sAradravyamAdAya tIrthayAtrAyai pratasthe / krameNa prAptI 'nyAyapurapattanam / tatra vacanAmativeSThino gRhe ratnapaJcakayutaM' svavastugranthiM mumoca / gato 'gratastIrthe kvApi / zreSThinA vilokito granthiH / dRSTAni tatra lakSaramUlyAni paJca ratnAni / gato lobhamekaM ratnaM kasthApi vyavahAriNo gRhe grahaNake muktvA lakSadravyeNa prauDhamAvAsamakArayat / zeSaM ratnacatuSTayaM guptamevAsthApayat / AgatastIrthayAtrAM' kRtvA mahAsenaH / prAptaH zreSThigRhe' / zreSThinaM sva nyAsIkRta granthiM yAcitavAn / zreSThI prAha / kastvam / kadAcAyAtaH / nAbhijAnAmi tvAm / bhavAnanyabhrAntyAcAyAtaH / na hi vayaM kasyApi kimapi sthApayAmaH / ' apalapati guhyadattaM' pratyayadatte ca saMzayaM kurute / krayavikraye ca lumpati tathApi loke vaNika sAdhuH // mAnena kiMcitkalayA ca' kiMcidvaddhyApi kiMcittulayA ca kiMcit / kiMcicca kiMcicca' samAharanta: pratyakSacaurA vaNijo bhavanti // tato vilakSo gato mahAsenakumAraH' / atha prApto rAjadvAraM kaMcana naraM' papraccha / bhadra / ko 'tra raajaa| sa prAha / anyAyapurametat / atra saMprati' nirvicAro rAjA / anAcAraH zrIkaraNAdhyakSa: / sarvaluNTAkastalArakSaH / sarvagilo' mantrI / ajJAnarAzistapasvI pradhAna: / jantuketurvedyaH / kuTambakolAhalo rasaH / zilApAta: purohitaH / vaJcanAmatiH zreSThI / kapaTakozA gaNikA / iti zrutvA kumAro dadhyau / aho / gatAnyeva mama ratnAni / acAntare kApi' kAtyAyanI strI] muktakezA rudatI tatrAgAt / Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IV. Story of Mahasena. 29 prAptA rAjasabhAm / mahAseno 'pi tatrAgAt / kiM rodiSIti rAjJA pRSTe / rAjan / ahaM caurajananI / tava nagare vasAmi / na kenApi kalahAye / nApi kasyApi gRhe yAmi / rAjA svagatam / aho suzIlatvam / puna:1 prakAzamAha" / tatastata:12 / strI provAca / rAjan / adya devadattamahebhyasya gRhe khAcaM dAtuM gato" mama putraH / tato jarjaratvAdupari tasya papAta bhittiH / tatra ca mamAra matputraH / ato mama svAmyeva zaraNam / rAjan / ahaM vRddhA jAtA tadekaputrA / atha saMprati nirAdhArA jAtA / vastrAdicintAM" kaH kariSyati / iti vadantI18 bAda roda / rAjA prAha / amba / tava cintAM sarvAmahaM kariSyAmi / nizcintA" bhava / iti saMmAnya tAM visasarja / rAjJA devadattamahebhya AkAritaH pRSTazca / re / kiM tvayAvAsabhittirjarjarA kAritA / sa jagI / rAjan / karmasthAyakarmakarayathepsitArthavyayasaMpUrNatAyAM sUtradhAra eva jAnAti kimaca dUSaNamiti / tacAhataH sUtradhAraH / svAmin / sUtrayuktyA bhitticayanaikAgrye 'pi devadattaputrIM" kRtazRGgArAM sAkSatapAtrAM navayauvanAmadrAkSam / tena tadgatadRSTiriSTakAbandhazaithilyamakArSam / tato na me doSa iti / athAkAritA rAjJA sApi prAha / rAjan / svagRhaM prayAntI" nagaparivrAjakadarzanena salajjavAdunmArgeNAvizam / ato mayA kiM vinAzitam / AkArita: parivATa provAca / bhUpate / bhavajjAmAtrA turaMgamaM gativizeSAn zikSayitvA skhalito 'hamasyA dRkpathamAyAtaH / Aito jAmAtAvAdIta / svAmin / nAsti mamAtra doSaH / atra vidhirevAparAdhyati / yenaivaMvidhA mama buddhirutpAditA / tata: kSmApatiH prAha / bho bho mantriNa: / zIghraM vidhirAhRyatAm / yenevamaparAddham / ahaM kasyApyanyAyaM na kSame / te 'pi dhUrtAH prAhuH / svAmin / sAparAdho vidhistadaiva palAyiSTa kvApi tava bhayAt / sarvaca janAngraheSyAmo vayam / zIghraM baddhA samAneSyate tava pratApasya balIyastvAt / tatazca jJAyate lapam / kiM kuriSyati" vidhiH / iti vadansarvAnvisRjya bhojanAya svAvAsaM jagAma rAjA / 31 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 78 79 80 81 82 IV. Story of Mahasena. atha dadhyau mahAsena:' / aho parIkSito rAjadharmaH / gatAnyeva mama ratnAni / kimatra pUtkRtena / bahukaraNe' prANAnAmapi saMdehaH / atha ca kadAzayA kapaTakozAgaNikAyA" gRhe gataH / proktaH sarvo 'pi ratnavRttAntaH / saMjAtakkRpayA tathA nyagAdi / bhadra mAdhAnaM mA kArSIH / pratyAneSyante tava ratnAni / asa tatastayA' svagRhasArANi sahasrazo ratnAni peTAyAM ciptvA paTTatUlakarpUra mRgamadamuktApravAlAdigranthIMzca' gRhItvA karabhImArUDhA peTAdivAhicicaturastrIparivRtA' tasya' zreSThino gRhe' gatA prAha / zreSThin vasantapure mama bhaginI bhRzaM rogArtA' kaNThagataprANAsti / ahaM tasyA milanArtha yAntyasmi / tAvatA ratnAnyetAni " karpUrAdyetaJca" vastujAtaM" / bandho / tava gRhe " tiSThantu / 14 svasurmaraNe 'hamagrI 15 pravecyAmi " / tvayA caitatsarva dharme vyayitavyam / lobhAbhibhUtena " prati}pede zreSThinA " / 12 18 30 atrAntare kRtasaMketo mahAsenaH svaratnAni yayAce / zreSThayapi gaNikAbahudravyalobhitayA svazuddhatvajJApanAyAvAdIt' / gRhANa' / ratnAni catvAryAnIyArpitAni' / sa pazcamaM yAcate sma / zreSThI svaputraM jagI / ' putra dhanAvahagRhe " 'sya" paJcamaM ratnaM mayA muktamasti / svagRhaM grahaNake mukkA tadAnaya / tenApi tathA kRtvA tadAnItam ' arpitaM ca mahAsenAya " / 1 itazca' saMketito' jana ekaH zvAsAkulo gaNikAM vardhApayAmAsa / mAtaH / jIvitA tava svasA jAtA nirAmayavapuH 1 tvayA nAganta vyam iti kathanAyAha' prahito 'smi / tato' gRhItasvagRhaprahitasarvaratnapeTAdidravyapramodena' nRtyati sma gaNikA aho mama svasA jIviteti / mahAseno 'pi ratnAni labdhAnIti nRtyati sma / tata: ' zreSThyapi nRtyaM kartu lamaH / kenApi pRSTam / gaNikA svasurjIvanAt / mahAseno ratnalAbhAnnRtyati' / zreSThin bhavAnkasmAnnRtyati' / zreSThI" prAha / aho' / mayA jagadvaJcitam / paraM kenApyaha na vaJcitaH / sAMprataM cAnayA vaJcita iti nRtyAmi / tato ratnAnyapi " gatAni / gRhamapi " nirgamitam " / gaNikAratnAnyapi " tathA " 1 / Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IV. Story of Mahasena. (I.) St. of Merch. Campaka concluded. 31 pazcAdgRhItAni / aho / ayamapi vipratAritaH / iti sarvajanahasyamAna:1 zreSThI mahAduHkhI jAto" vairAgyAttApasavrata prapede / tato mahAsena:' svapuraM prati prasthitaH / kiyatA kAlena prAptaH svanagarama / jAtaH sukhI paJcaratnaprasAdena / anyadA tatra deze jAtaM dvAdazavArSikaM durbhikSama' / kSudhayA' mriyante sma bahavo lokAH / prayAtAH ke 'pi dezAntaram / kaNamAnakenApi vikrIyante sma picA sutA: / dRzyante sthAne 2' patitAmi raGkakalevarANi / evaMvidhe samaye saMjAtAnukampo mahAseno dAnazraddhayAmaNDayatsattrAgArANi / bhojyante tatra dInAnAtharaGkAdayaH / glAnAnAM kAryante cikitsAH / caturdizaM vAdyante" vAritabhojanaparahA:12 / pUrva mahAdhanA api kSINadhanA:1 pracchannadhAnyamUTakAdyarpaNena sAdhAritAH / tadA caikA kAcitstrI nirAdhArA kSudhayA' saMjAtasarvAGgazophA tasya sattrAgAre samAyAtA bhuGkte sma / paramabalAnitayA na jIryate bhuktam / jAtA bADhaM glAnA / saMjAtakaruNArasena mahAsenena' svagRhe samAnItA / nipuNavaidyapAtkiAritA pratikriyA' / jAtA nirAmayazarIrA / sthAne 2" mahAsenamAryApi guNasundarInAmnI datte 'nukampAdAnam / bhojayati svahastena pariveSitAhAreNa dInAnAthAdIna / 86 mahAsenajIvo 'nukampAdAnaprabhAvAtvaM' campakavyavahArI jAtaH / guNasundarI mRtvA tilottamA jAtA / yA vRddhA strI paalitaa| sA mRtvA saMpratyeSA sthavirA tava zaizavato 'pi snehAtsArAkIM jaataa| vaJcanAmatizreSThI tu tApasavratamArAdhya vRddhidattavyavahArI' jAtaH / tava ratnApahArAta 96 koridravyaM tavArpayat / yataH / vahamAraNaabhikhandaadANaavaradhaNavilovaNAINaM / sabajahanno udo dasaguNio ikkasamayANaM / / tadA ca tvayA' vaJcanAmateH parAbhavaH kRtaH / tenAtra vairaM jAtam / mahAsenabhave tvayA kulamadaH kRtaH / tena tvaM kAmpIlyapure civikramazreSThino dAsthA: puco jAtaH / Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 (I.) Story of Merchant Campaka. Variants. 89 iti pUrvabhavaM zrutvA campako bhAryAyuto dIkSAM lAvA tAmArAdhya svarga jagAma / mahAvidehe mokSaM yAsyati // 90 // ityanukampAdAne campakaveSThikathAnaka saMpUrNam // Variants. 1) arhama. This is written in the MSs. in the form of the well-known Jaina diagram. W om. it, C60, a misreading of the diagram; after the diagram B statattate A:, W (cp. Weber's Catalogue) namaH zrIgItamAya, 8 zrIgaNezAya namaH // 1) W om. gAndhika // ) Com. maNikAra, which has been supplied in mg. by first corr. // B sauvarNaka, C sauvaNika // 4) B mANavartaka, mANikyavarttika, D mANikyavartaka, W mANikavattika / D nANAvarttaka ) AC sukhamakSikAkAraka, sukhabhakSika / 10 / , D mukhabhakSikAra // ) AC paNApaNika for kaNApaNika; ACD dUSpika // ) A carmakAraka // 1) After sUtradhAra CD ins. lohakAra // 10) B knnpaanniNk| 11) W sauci // 12) W sAMdrazAlika // 11) c om. kASThazAlika / 11) A paTTaka, D paTTikA / 15) B vijJAnazAlika, D vaijJAnazAlikA // 10) A taMtuvAyaka // 17) A tasya // 18) AB vRddhadatto, C vRddhidatanAmA, D vRddhidattanAmA // 10) B om. ca // 20) A abhISTadevavat dedeg, D 'bhISTadevavat dedeg; cw om. vatAvadde // 21) After ddevatA first corr. of C ins. vanadevatA, and after this C ins. with BDW vasarA // 22) A om. nityaM // 28) B kusIdidraveNa, C kusIde, w kusIdravyeNa // 24) c om. kaNa // 25) B degkAyANAdinA // 26) A devapUjAgurusAdharmikAtithi // 27) W manujanma, CD manujabhavaM // 1) A pAzcAtyanizAprahare // ) ABW om. yo|| ) BW om. so|| 1) A mama aputrakasya // ) A anyopya for ko 'pynyo|| ) WD zriyA // A nityameva // 1) D adds ca // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Varriants. 33 1) D athAnyadA // ) A gocadevIpUjAM // ) B om. tasyAH // 1) B kuzaHprastAra, W kuzaprastare // 5) B pratijJA // 6) C om. ATAT I :) W adds T 9 ) B aft for P) B om. zreSThI prAha // 10) B tarhi kvAvatIrNaH // 11) A ins. tvaM after iti // 12) B kAMpilapure // 18) A trivikramaH zreSTI tasya, B vikramagRhe, CD trivikramamahebhyagRhe // 11) A puSpazrI, B puSpa'zrInAmA, puSpazrInAmnI, corr. by 2d hd. to our reading // 15) A dAsI tasyAH // 16) Before tiro CD ins. devI // _1) tataH zrutvA // 2) A ins. he // 8) Com. bAndhava // 4) A devarityuktaM // 5) B om. mA; corr. supplies it // ) A viSIda // ) na zAt, corr. by 2d hd. to nAzAt // 8) AB vRddhadatto, C videto, D vRddhiratnA // ) BCD puruSAkAro // 10) After yataH A ins. the following stanza : avyavasAyinamalasaM / devaparaM puruSakAraparihINaM / pramadA va vRddhapatiM / necchatyavaguhituM lakSmIH // 1 // 11) B koTi // 10) A bhavitavyato 'nyathApi // _1) ABWD udyamaM // 1) B buddhiparAkrama, w buddhiparAkramaH, CD buddhiH parAkramaH // 5) A tasmAddevo, CD tato devo. deva Destiny' occasionally occurs in Jaina Sanskrit as a masculine 4) After iti B ins. tataH ||laa 1) A ins. he // 1) B bhavitavyatAnyathA, W bhavitavyAnyathA // 6) c zakrorapyu., W zaGkarapi udeg, D zaGkarapyu // 4) ABWD tadApi, C tathAdApi, a blunder which goes back to tadApi, corr. in some previous MS. over the line to our reading II 1) All my MSS. except D, which om. padas 3 and 4: startgheNa; corr. by Bohtlingk // 1) CD add eka; B transp.: kathAnakaM zRNu // 1) W raM // ) B ins. bahuttari before 72 // B rAja // 1) A rUpa twice // ) A kanyAva // ) AW paTa, B paTTa // 2) 2 del. in C with gamboge // 9) A degkUlA for rUpAM // 1) C kvApyanupalabdhvA // 10) BC nRte, D nRtte // 11) W mele // 12) CD ins. ca // 18) W om. sacivAH // Zeitschrift der D. M.G. Bd. LXV. " 8 . Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 Variants. 14) C ta for te; first corr. corrects ta to taca // 10) B gNgaasvtte|| 10) BW caMdrathala // 17) B ins. caMdrasthale / 18) C ins. ca, corr. from caM // 19) A caMdravatI, C caMDAvatI; D ins. nAma // 20) B cusadvikalA / 64 kuzalA // 1) B rUpapaTau, om. kumAra; corr. by corr. with gamboge from some other reading // 4) CD ins. pi|| 4) ubhayopari; A adds tayor // 24)c WD tata aahuutaa|| 25) A ins. he| 26) D om. tanAd, CW om. dinAd // 27) CD saptadaze dine // 28) C ins. la, A ins. dvAdaza // 29) After 12 B ins. bAra; W varSImadhye // 1) A svapuraM // 2) B prAcuH, A prAptAH // 1) BW rAja // 4) A kanyAkharUpa, om. paTa // ) A sahi // 6) BW prayANaM sa0 bhiH pra. and the following aksharas to lA: sevakA: excl. are missing in C; first corr. supplies them in mg. // 1) B asminnavasare ca // 2) A tasya asaMkhyA: akSauhiNyaH saMti // A vAdivANi, B vAjivANAM; Weber, p. 890, conjectures vahicANAM // A rAvaNakha RddhivarmanaM // ) A tena naimittiko 'nyadA // ) W om. mama mRtyuH // ) B katha me mRtyuH / kuto vA // ) B te // 1) B dasarathaputro, W dshrthpucii| 10) B bhaviSyati // 11) CD om. saha // 12) C tadapi a., D etadanyathA // 1) A muhizrA, BC muhiyA, WD muhiyAM // ) ABCWD al 3) W | Metre: Doha; pada c corrected by Pischel. Readings of Mm see above p. 9, note 5 // 1) A ins. prAha // ) BW om. kiM // 3) c maiva, corr. by 2d hd. to maivA! // 1) B adds yataH // 1) A adyatanAt dvAdaze divase , om. the following hyasti / 1) BC atait. Weber corrects this to atait; but padas a b of stanza 5 evidently are a question // After vA, B ins. 'bhavana, C bhavena, WD bhavan // ) A ins. saMgamo bhaviSyati // 4) BC saMdhyA // 161) B cadrAvatIvatIkanyA, W caMdrAvatIkanyA, C caMdrAvatI kanyAM / Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 18 19 35 2) A *na apAharat BCWD * nApahArayat // 4) D vidyAM devIM // 4) A timaMgilI, B timaMtimaMgalI rUpa, W timiMgalI0 // 5) B ins. caMdrAvatIkanyA, omitting bhakSyadeg and the following aksharas to dantamayadeg excl. // 1) A ins. kiyat // 7) Cins. yaM // 8) C WD cainAM // 1) BW maMjUSAM, CD maMjUSAmadhye // 10) BW pra (11) B gamAsiMgamAtarAle, w gaMgAsaMgamAMtarAle // 12) A dvAdaza12 dinAvadhi, w saptadazadinAvattidhi // 18) Ains. timaMgilI, C ins. devI; D sadaiva for sA, a misreading of C's reading tAM ma0 // 1) A *nAga; the following word, though supported by all our MSS., evidently is a gloss of the archetype II 1) B ratnadattaH kumAra, D ratnadattaM kumAraM // 8) B dRSTaH; then B ins. tato ratnasenarAjA (!) // 4) BCWD paraM na jAtaH kopi guNaH // (5) C zAstra // 6) CD ins. 'sau, om. 'sau after *te // 7) B nA'mI 8) 2d corr. of C viSajJa; C with all our other MSS. and with us. Cp. Dharmakalpadruma I, i, 278 (Introd. to transl.) | 4) Wins. a second puruSa before *pe0 // 10) BW om. gaGgAyAM // 18) C jale // saM0 // Variants. 11) C transp. : pra0ku0 // 12) CD om. ca // 14) BW bhramatI // 15) D pArzva, corr. to pArzve // 16) B prApya // 1) A tiMmaMgilI', W timaMjila', BCD timiMgila* // 2) A dvAdaze, B saptame // 3) BW lagnadine, W pradeg, B prabhAte kAle // 4) A khinnAmi tAvahi, B khinnAsmetaddi, C khinnAsmi etAvaddideg // 5) A *ddinamukhA, om. the following aksharas to dbahizcakAra excl. // 1) Com. na; Bta for na // 7) B cAklA for zaktA // 8) B * for degre // 10) C transp. : krI0 ka0 ja0, D 12) C jale for jaladhitaTe // krI0 ja0 ka0 // 1) A vaccha // 11) C bhavatyapi // 18) A timaMgilI, B timaMgilA0, C timigilI0 // 1) B tatra yAtA // 2) A kA for degtA // 3) Aom. madhye // 4) A vimUrcchitaH, B viSamUrchita // 5) B viSApahAramaNimaNiyazvamudeg // 4) w siktA // 7 ) A ins. a second paTa between deg tadeg and 0 // 8) A ratnadattoyaM kumAraH, C ratnadattaH 3* Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 Variants. kumAroyaM, B ratnakumAroyaM // 1) A adya saMprati AvayorlapavivAhasyeti // 10) BW om. mithaH // 11) c om. gAndharva // 12) B akArSa, W akaarssii| 1) A om. api jAtyAnya // ) A prmaannmuktaa|| ) B om. ratnAnyapi // 1) A timiMgalA, B timaMgilI.; B degsamAgamanavelAyAM, D degsamAgatavelAM // 5) maMjUSAmapi // 1) BW ins. ca // ) A timaMgalA // ) A ins. he // 1) GD sukhena madhyesmi, A sukhenAsti madhye // 10) For sthApayAmAsa, C sthA, corr. to sthAM by first corr., who adds devI; then c bahiH , after which first corr. adds , then c at Art GZETTUTHTE # 1) A transp.: pA. ttaa.t|| ) A ins. tatasa; W tadeg, C bhava, D sana* for va. ) A om. tt|| 4) A timaMgalI, B timiMgalA // 5) CD ins. bharcA // ) A degmAsustI // 2) B bhAvyamapi 'nyathA, W bhAvyamapyanyathA // 5) c om. na, which has been suppl. by 2d corr. // ) A om. 'pi // __1) B satkRta // A rAvaNamuktarvi // 1) W svpicaadiinaa| 1) AD ins. nAmi between degtta and vya0 // ) A vRddha , B vRdhadeg, for vRddhi / _1) CD hi for tu // ) W nihitya // _1) A zrUyate / _1) BW harabalo // ) c ins. ca // ) B haradatta // 4) C om. iti // 5)for iti, corr. by 2d corr. Then c om. ca and the following words down to sa prAha excl.; BW om. iti; BW nAma for ca / 1) D nizIthe // B niryatAM // ) B prasaddhA nAnA / 1) A akSaralekhanAyA; B akSaralakhintAyAtA // ) B saMpratyayaMnesmi // ) A sAbhyadhAyat // ) A AkheTakAkartA, CD AkheTakakarmakartA // 8) B pratidravyasa masayAyAmeka // ) BW om. eva // 10) D bhAvIti // 11) A ins. eka after ca eka (so A for caika) // 12) A maMtrisya // 11) CD ins. saMti / ) B Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 Variants. 37 vaMtim // 1) B proktaM // 16) D kathamIdRzaM // 17) A ins. sa (!) before vidhiH // 18) A ins. he // 11) BW pAryate for zakyate // 20) B yathA // 21) CD ins. mama // 2) A ins. 2 // 28) A svaskhadeg for sva0; C ins. na; D ins. ta between 'jJA and ni0; CD ins. bhRzaM after *Ne // 4) D yAvadeva tayorbhAle; A lalATe for bhAle // 26) A Apsthati, B Apasi // 26) c om. vidhisa and the following words to foi excl. Il _1) A ins. ca // 2) BW om. 'nyadA // ) B zrImAla, AWD sImAla', corr. by Boehtlingk; DW om. ca // 4) B harabalo // ) B om. ciraM / ) B hrdttmtisaagro| ) nirvAhaMtI // CD lkssmiipure|| ) vAM for teSAM // 10) 0 degdAkheTaM // 11) B cAnIya for vanAdAnIya // _ 1) B iti for itaca // 2) BW puri| ) A om. sa prAha / tAta // B prArthane, C prAtarvanaM // 5) A om. pi; D etAvapi // 1) A om. syAt // ) c transp.: vane yadi // 8) B prApyanoti // 1) B om. tadA; A tathA // 10) A ins. 2 // 11) B neyAna, D neyA // 12) C prAptaM te // 11) CD tarhi for tadA // 14) BW me for mama // 15) c om. evaM and the following words to dvAvapi excl. // 16) A rAjasutasya // 17) B milatastasya // 18) B ins. ca // 19) B ythaakhettke|| 20)w tathA // 4) WD sa baMdhanIyaH // 22) B ins. evaM rAjaputrasya mili / 1) A om. 'pi // 1) A om. 'pi ) B maMtriputrasya cNdn|| 4) A gaveSayate / ) A tathA // 1) CDWB svapratijJAtapU; A svapratijJApUraNA kuzalayA // ) A caMdano // 9) BW om. ca // 1) AB om. patito, c paatitohaa|| 10) D ins. vikrItau // 11) A arjayatAM // 12) B jAto maharddhiko / 1 ) A ca for tu // ) B satusavarNakoTayaH; A adds jAtAH // 9) D hRSTamaMtrI / 1 ) A om. iti, adding the rest of the stanza // ) A vRddhadattopi, D vAdhUmahebhyopi, B vAdhUmahebhyaH, W vAghUmahebhyaH, both B and W omitting 'pi // 1) A om. prati // 4) B ins. tena 30 1 32 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 34 35 36 37 38 39 38 yathA // (d) ABW ins. he before bAndhava // 1) A ins. ca // tena // 1) CD ins. karabha between I and zadeg; CD ins. mahA between 2) A mahebhyaH, om. vRddhidatta; BWD vAdhUdeg for 8) B om. vikraya // 4) C ins. mahebhya, D mahebhyaH, for gataH // 6) C * bhyuvA8) W nijaM 9) A // 12) B kuMTa Variants. *di and sA0 // vRddhidatta // between *ma and gRdeg // nA0 // 7) W *saktaM for savinayena // 10) C pradadau // battyA, WD kuTaMbavRttyA // 1) C pari // 5) 0 degmanAkulena // 5) B prAptaH sattAM // 8) BW kRtaM ; A om. kRta // 5) D sanmAnadAnAdirvarjayan // 1) A trivikramApapracche // 2) A *cciraM dRdeg ; D dRzyate // 5) A sarvathA // 1) A vRddadattopi, W vAdhUrapi, B vAdhUrabhi // 4) B naM0 // 11) B degrazcaiva // posing : sa0 kR0 // ') B om. yathA occur above || 1) After iti D: kAvyoyaM (!) pUrva likhitamasti / tatra to (!) vAcyaM, omitting the rest of the stanza. But the stanza does not 2) C kuruSve // 4) C tyudAsInatA, B spASpadAsInatA // 4) BC ki te for tatkiM // 5) B ucitaM, C ruciraM for bhavatas // ") A svaccho', w tukodeg for tatso // ) A sahitA // 8) In the place of this line CB have the following one: prasthAnonmata (B *notmaja' for * noata0) sItyabhISTamanuje vaktuM na zaktosmyahaM (B zaktA vayaM) // 1) B *NobhyuSA // 2) A svadeg for 'vadeg // 8) B nayataM for ruciraM // 4) C ca for vA // 5) A om. ca yAni // 6) A cAdeg for vA0 // ') A degddinema'; B dagRhAti // ( ) CD ins. mama // 8) A tena // 1) A vRddhora 'pyadeg, BW vAdhUrapya, D vRddhidatorabhyadhAt // 2) A yadi mama, CD yadasti mama // 3) CD om. tat // 4) B kho for kheH // 5) CW kRtArthA, B kRtArthA:, BW trans 2 ) B degstathA 'sso // 1) B om. mArge // 8) B pupphasIdAsI, puSpazrIrdAsI // 2) B tathaiva // 5) A puSpadAsI // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Variants. 39 10) B anya* for sna; A pAnadeg for *pAka // 11) B pradIyatA // 12) D ins. hi / _1) ABW vAdhUtayA // ) W sa for saha; B om. saha // 3) A rathAruDhacacAla; W radhyAdhirUDhacacAla // 4) For vijane A trivikrama, B puSphI , W puSpazrI // 5) c udayaM; after udaraM BW ins. vidArya // ) B om. nirdayaM / ) D zvAsanirodhenena, corr. by cop. to zvAsanirodhanena // 8) A degbhayaMbhaya. for "bhaya // 1) D ciMtAzirSa // 10) W gatApi // 11) B om. pi // 12) B na dRSThitparaM // 18) CDW sArthikAnAM // 14) A avAdIt for akArSIt // 15) D adds ca // 1) AW vAdhU, B vAdhUH // 2) A "vinAzanAt pra0; B khavairavinAzat / pramuditasvAMta // ) A kautaka; B kaitakadevIbhA ryAyA, adding abhUt // 1) After kanyA B sAcusadi0; BW transp. : 64 kadeg jAtA; D with us, but inserting a second jAtA after kuzalA // ) B smasAra for niHsasAra // B om. api // ) W om. striyaH; B stra for striyaH // 1) B om. tabA // B om. vRddhaa|| 10) CD ins. hA // 11) B dhik 2 kenopi // 12) A cAMDAladeg // 18) B suvarNAnAmnAbhara', W suvarNAnAmAbharadeg // _1) A degNaM 1; Bohtlingk conjectures anAthazayoddharaNaM. He says: WATU bedeutet schutzlos, hulflos und wird stets nur von Personen gebraucht. Auch ware es sehr auffallend, wenn in einem und demselben Verse das zweimal vorkommende Wort zwei verschiedene Bedeutungen haben sollte.' But cp. a similar passage, Dharmakalpadruma IV, vii, 219 : prAsAdapratimAdInoddhArazrIsaMghabhaktibhiH / atha yAtrAdikaiH so 'bhUjjainadharmaprabhAvakaH // ) A of 2; C adds ca // 1)A bAlakamamuM // 1) D AbharaNAdi // 2)W AbharaNAnyathA // 3) AB graMthe // 1) A degta, om. ca // ) A rAjJA // ) BW bAlastvayA // ) A sarvAvasara // 5) CD mama for ca // 1) WD kathaye, C kathaya, B kathanIyaM // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Variants. 451) A bAlakasya // 1) WD *pUrva, B pUrva // ) A rAkSA // 4) A ins. ca; D mahatA mahotsavaM // ) D vAsarai // c om. 72; B bahUttarikalA / 72 kuzalau 1) CD athAnyadA // 2) A degzAlAkaH, BW zAlikaH (B srvlekh)|| ) A om. re // 4) D maMdiramA0 // ) c om. prati // ) BW transp. : sva. s.|| 1) A yauvana // D mApAladezAta // 1) C vAsaraizca // 4) BW ins. pi // 1) C om. ko 'pi // 1) A putrasya // A janyAyAcAyAM // 1) ABW vAdhU* for vRddhidatta // AW vAdhU0, D vadhU', B vAMdhU* for vRddhidatta // ) aciMtaya for aciMti ca ) B devkumaarockaarH||8) A giitkaavyaadibhirgossttii| 1) A vAstastasya, D vadhUdattastasya, BW vAdhUstasya // 10) BW ruup|| 11) D dRSTvA twice, here, and before saubhAgyaM // 12) B zvetapucyA, C cenmama putryaa|| 13) CD bhavyaM for varam // 14) A ins. ca // 15) B athavA prAkSIt // 16) W yathAvasthitameva / 17) AW vAdhUra, B baadhuu|| 18) W devyAH // 11) A rudarAvataraNAnA, B daravidAraNAt / dinA, C daravidAraNAdito, W kadaraNAdinA // 20) B pRthagakRta // ) A sAMpratamanIdRkvayA; C sAMprataM IdRgavayo // 2) A om. kimapi // 28) A susAdhor // 4) B gataH puna: prabhUt mu.|| 23) C duHsAdhyo / 26) BW om. dau|| 27) BW jananI // 28) W hatAsti / _1) A prApa ) B gacchaH, C gacchA // 1) A mAMjiSTAdIni // 4) B om. santi // B transp.: maharSANi (!) tAni; A mahAANi, adding saMti // 1) A om. tAni; C dAnaM for tAni // D svarmakoTIrlAbho; A *koTeAbho // 6) A bhavati // A transp.: lAbhasya aii| 10) satyA gIjJeyA // 11) B vaMcanaparA; A adds vaMcayaMti // 11) A mahotsave // 11) A khjno|| 14) AC laSyati // 11) B lekhadeg for deglakSa; A transp.: svarmalakSa // 19) D muktau / 1)A durAtmanA // ) B 'satyavAgabhiratyaMta // 4) W ni Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Variants. kRtA, B nitakRtA; BCW tmanA, A manA; D nyakRtaH / AtmanAM // 4) A mathA for taca; BW om. tatra // ) Before bhavatA A ins. : sve lekhe ca evaM jJApitaM / yada; D bhavatAM // tatra gata // B so // 56) A prekSaH / khayA; B preSyaHmANosti tvayA // 1) A thA sIghramAgaMtavyaM / iti // 10) ABW sAdhUnAno // 11) B likhiyakhA // 12) A samarpayata, B samarpayata / 1) A bahulakSakhalAbhAya utsuka * // A ins. ca / 3) c om. ko 'pi // 4) A ins. puruSaH // ) A gehinyaH, om. pi; after *pi CD ins. tadA // 1) khajanagRhagatA / ) BW dvAhideg for degdvAha (em. by Bihtlingk); A vikrItavasUdagrahiNikA' D vikrIyavastUdvahaNikAyai; c vikrItavastuna udagrahaNikAya // ) A praviSTestri; B om. nAmnI / ) c om. kanyA // 10) AC kurvatIme // 11) B pure // 12) A ins. caMpako // 11) A tallekha for ta lekhaM // 11) AD acco, A om. laakhaa| 10) A upavizata iti bhaNitaM tayA ca / iti // 1)A bhavitavya, B bhavyatA ) D ins. pApmanA / ) A caaNddaal|| 4) devakumAropamo )mahanavyaM, C bhavaM, for varam // D navInale; A lekha likhikhA tayA tadyathA assI caMpakAya ti|| w tAtAkSaraH // ) A om. ca / 1) BW om. zoSayikhA ca // 10) BD mAtRpArzva ga0; A mAtRpArzve te lekhaM gRhIkhA ga // 1)A vaitAlika; before samAgata: A ins. sAyaM // ) A ins. kathitaM ca // 3) B om. mayA // ) A vAdhUdattamahenvakha, D vadhUdattamahebhyaskha, B vAdhUdattamahebhyaHkha, W vAdhUdattakha mahebhyaskha // 5) BW ins. taM // c ins. ta, D ins. sotkaMThaM taM // ) A tamAkA // C transp.: sarvopi mi|| )A vaitAlika0 // 10) A lekho gADhavareNava // 11) A ins. ca // 19) A lekhArthamavetya, om. ca // 18) B sarvajanA, W sarvepi janAH // 11) A vaitAlikaM kRtaM // 16) W ins. bahunA, B bahumAna, both om. bahunA after dr|| 16) A om. militAyAM // 17) A ins. paureSu // 18) ABW om. paureSu // 11) BW om. sm| 20) B vaIpinakAMti // 53 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Variants. 1) ABW vAdhU, D vAsAdhudattaH // 1) D siddhamiva // ) A dRSTamanAH, B dUSTamAnAH // ) BW degva panika, C vardhApaka // 5) A ttAvat // ) CD degstaca gatena; A ins. nareNa // ) B tazca // ) B :svapuraHdeg for degsarvapaura // 1) A zIghramapi // 10) B om. kRtaM; A mayA kRtamapi // 11) ABW nivedayitA // 12) ABWD dhAtA // 18) AB vAdhU, W vAdhU: for zreSThI // 11) AC om. bhRzaM // 15) B dUmito // 16) Com. dhAtaraM // 17) A vinivRtte // _15) A maho vAdhUzreSyapi anyadA, B mihe vAdhU, w mahe vAdhUranyadA, C mahe anyadA zreSThI, D mahevazreSTI anyadA // 19) A prAtaraM for prati; BWD om. prati // 20) A ins. he bhrAtaH // 1) CD re for he|| 22) A avicArakAraka // 28) CD kiM for na 1) A samAyAti, B samAyAt // 5) A ins. vAdhUsa // 24) B om. lekhaM // 1) A zrutazcaMpakavivAhaH // ) w vizAlAM // ) A vRddhaH, B pRdhA // 4) B ins. maha, D ins. bhavana between degha and ka; C kathanabhavanana // kopayAmAsa, apparently corr. to kvApayAmAsa // ) A om. kRtopakAra va // ) B degbhAgyAtsakale, W degbhAgyAtisakrale // ) A jAtaH // __4) B ekAte, W ekAMte for hemante // B bhUmiH , W bhUmai // 3) A shnai2|| 4) A kriyamAtraM // ) ACDW lekhAnyathAkhabhavane; B lekhAnyathA, then na over the line by cop., then bhavat (ta corr. from te by cop.). Bohtlingk conjectures lekhAnyathAbhavane. I think bhavane was originally a gloss written over ve in the archetype ka. Cp. s 11, last but one word. - CD ins. mayA // 5) B vi / dhArevo; over dhA cop. writes tA. Bohtlingk conjectures degvopAlabdhavyaH. But this alteration is not necessary // ) CD ins. pi // ) C maha for mama; CD gRhasya svAmI // 1) A om. ca // 10) CD bhavyaM // 11) B ins. vA // 12) BWD om. sfu; but the sandhi ("ATET) shows, that this omission is due to some coprist. A manAga for spi // 13) BIT. om. 'pi // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Variants. 43 58 1) ABW vAdhUvacaH // 2) A degtyaMgIcakAra // ) BW om. sarva // 1) D vajrahatetava // 5) W pAdalitA, CD pnycaadlivaa|| 6) A tenApi // ) B om. pitaa|| 8) A ins. tu // 9) BW ito for aho, inserting a second ito between degghra and du. of the following compound // 10) W mApatita, D ApatitAH // 1) A mahatpApamasti, B mahatpApimasti , D mahatyApadamasti / 2) B degvadhi ato|| ) D atra mama pitupitRvyakagRhe // 4) A transp.: bho na // ) A atratyajanAdattarpitatAMvUlamapi: CD degjanArpitaM tAMbU; then A ins.: pAnakamapi ca // 1) CD nAsvAdhaM // 2) C ins. na // 6) sa, W sarvamapi, B sarvamapi // B prapede // 10) A caMpakaH / priyAdarzanamevAstu kimanyairdarzanAMtaraH / ni / vRttilabhyate yasmA / tsarAgeNApi cetasA // 1 tathaiva, etc. // 11) BCWD om. ca // 14) DW ins. ca // 18) A svagRhe aa|| 14) B dinodiyAMnaMtarameva // 15) W ins. parijana between degna and pa0 // 16) A om. ca // 17) ABCDW vizvAsamAnayati // 18) A anyayAnyatkathitaM // 11) B cAca for dhAtrA // 20) A ins. caMpakaH // 1) ABW ins. vAdhU // ) BW madeg for tnm|| ) A ins. he // 1) B pratyAdezI // 5) W *vikAla* for *cikAla B degca for degva // ) A atratvaM paa|| 7) A dvA0 // ) A ins. eva // _1) W anyopAyasyadhye // 2) D svarmazataM 2, BW ins. pratyekaM // 8) A dAsthAmo vayaM // 4) A vinAzanIya // ) B evaM // 6) A ins. HZT, CD ins. a . A ins. afa ) CD om. chalaM // ) A pAemAsI // 10) A gatA evaM // _1) B bhavityavyatAva, CD bhAvyava* THA) B bhRtamubhaTTA // 3) A vidhivazato, B vidhinAyArona, C vidhinayogena // 1) D sva2, C svara, for nija2; AC deggRhe // 5) A svagRhe samAyAtaH; B svagRhamAgataH; then A ins. svagRha // 4) A degmadhya, W degmadhyo / 2) A prAghUrmakAnAM yogyA // ) B AhatA // ) A svapAmi; Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 Variants.. then A ins. ciMtitaM ca // 10) C madhyarAtra, BW madhyarAtrau / 11) W kamAtkalaM // 12) W suptaH suptaH / khanidrayA / / 101)A bhAMDAgArarakSa(ca corr. to cA)ka(ka deleted again) / pa rAstaM; C bhAMDAgArarakSA, then visarga added over the line, then narAsta; B bhAMDAgArarAMkarAMnarAMtaM // 2) A // ) BW om. sarve 'pi // ) tadvinAzAya // B samAgatA // 1) B vA // 1) A degvAsane / ) A mAvicAratAdoSo // ) D bhUditi // 10) A *pArzva // __11) B pRcchArthaHmAgatA // 12) W AdiSTaH, B aadisstto|| 18) C tvaryatIra / 1) tahabacaH // ) CD prapadya ) vinidrH|| 1) A samutthitaH // ) A ins. te // 1) cetaH, w te for ca te; A om. ca te // ) A iti itastato, B itikhato // D gaveSayati // ) W pratolyAvahiHzAlAsu; B pratolyA bahizAlAyAMsu // 4) A ins. vAdhU // E) W tanmaraNo; A pAyadarzanAya // 1) svayameva samutthAya // 4) A om. eta // A zavyAM / 7) B kevalI // ) W kyAha, om. vilo; B vilokya prAha // 8) A ins. vA // 1) BW om. vA te; A ins. mama subhaTAstaM // 10) 0 ciMtAtura // ) A ekazavyAyAM, adding riktAyAM // 12) A a for ; CD om. ; A ins. HZTai afro 13) CD bahistamadRSTvA // 14) A om. te // 15) A tatrAgatAH; then A ins. vAdhU // 10) B samayeva; CD ins. sarve // 17) B degkSaNaM // 18) D cikSipuH // 1) A gRhItA 'tizeSa // 2) BW kRtyam, om. kRta // 1) c kharakhAnaM // 1) A ins. punaH // B tarataraktavapudRSTvA, W taranaraktadaraghapurdRSTvA; for jalopari tarattadvapura A: pratokhyA bahiH kUpakaMThe yAvadAgacchaMti tAvattadvapuH kUpAMtarjale tarata. After dRSTvA A ins. samyagupalakSya ca // 1) A ins. subhaTA // ) A pAtakakArakAH puruSAH. B om. all between narA: and svajanAca // 6) c caMDAla // ) D purataH // 10) W prabhUzokAtaH; C ins. vRddhidatta // 1) A ins. sAdhudatto before pi // 12) A saMghaTanena // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Variants. 45 1) A ins. sarvepi svajanA, om. svajanAza after vigata // ) W om. deva // ) A koridravyasvAminaM, D koTisuvarNasvAminaM; for aft Baitzut, om. all the following aksharas to fruit excl. | 4) A zAlApurItastAM // ) A 14koTIvarsacAnAyya, D koTimuvarNazcAnAvya // ) A ins. nagaryAM // ) A ins. kAlAMtare // 5) W prauDha // ) prauDha for ca pUrva; A ins. caMpakasya after ca // 10) CD SaNavatisvarNa for e6 // 11) A nidhAne // 1) B 96 / koTayo, C 26 svarNakovyo; W degkovyo for degkoTayo // 18) C 26 for e6 // 14) W kovyaH, C kothaH, D svarNakoTi // 15) A sadA for the first sapta // 16) 500; B om. 5000 jA // 17) D jAtyA azvAH // 18) CD om. 5000; B 500 // 11) CD ins. 50000 // 20) BW om. pRThyA (in w space for two aksharas); C pRdyAH // 21) A ins. taca // ) D ins. 2 after pratyekaM // 28) W dazagodeg; C nAmAni for degmAnAni // 21) BCDW om. warfare 25) A om. atat; CD ins. after s|| 26) A ins. zrAddhaH jAtaH / tadanaMtaraM // 7) A ins. navya // 28) CD om. tena // 2) W sphuTika // 40) W om. bhogAn // 1) BDW zrAvakadharma cA; W rAdhaTAtaH; A rAdhayatazca // ___1) B caMpaka: vya0 // ) c om. bhagavana // ) B transp. : mu0 kR0; c om. sukRtaM // 4) A saMpada IdRzI mama, B saMdarza IdRzA mama, C saMpadaH mama iMdRzA; DW IdRzA for IdRzyo; B jAtA // 5) D pAtakaM // ) ABW vAdhUmahebhyena, D vAdhudattamahenyena; A adds sabAMdhavena // ) C 26; w ins. va; AB om. svarNa // 9) BW prabhUtasthAnopakaraNepi // 1) A mamAjJAtakulajAtasya // 10) A om. api // 11) B vairakArakaraNe, om. zreSThino // 1) B ins. tato // 18) D adds pratyuttaraM // ____1) sumelakAyAH, D sumelikAyA:, B sumalakA-, W suma lakAyAM // ) puryAH, D puyaM // ) A ins. vRddhau // 1) D kaMdamUlaphalAzinI, W kaMdamUlaphalAzanau, B kaMdamUlaphalAhAriNo // 5) A ins. tapaMtau // ) A 'dhUmrapAnAdikaM, B *dhUpapAnAdaM // 5) A tanyamAnI adeg; B tasvamAnAva 'bhUtAM // bhavadattajI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Variants. 70 2 vayu // 1) A vaMcanAmatinAmA // 10) W om. zreSThI // 11) C bhavabhUtijIvastu // 14) AW pADalIpure, B pADasIpurapattane / 18) A mahasego, mahAsano, B maahaaseno|| 14) A pravatyA ca // 1) B ratnacaMpakaM yutaM / ) CWD vavastragraMthi, B khavastraM graMthi / CD. om. taca // 4) radeg for 020 // ) A zeSaratna / 19 B zafuatatatatataterettet for 9) B ins. tatpure // ) A ins. vaMcanAmatinAma // 4) A zreSTino gRhe / tN| ) BCD skha // 1) B nyAsIchatyaM / A ins. kiM punarbhavAdRzAnAM / 1) B rahisi dattaM // 2) A pratyayadattaM // ) A luMTati / 1) B kiMcitulayApi // ) mAyena for buddhApi; B om. padas 2 and 3, DW om. padas 2, 3 and 4 | 8) A fa for ca / 4) A 2 for the second kiMcicca // ) A ins. the following stanza: vaNijAM paramA nIvI / vezyAnAM paramo nidhiH / liMginAM paramAdhAro / mRSAvAda namostu te // 1) B mAhAseno gataH // _1) D nagara, W R, B om. naraM; D papracche // bhadro rAjA; BW bhadra ko rAjA // ) A degpurapattaname // ) BW om. saMprati // ) zrIkaraNAdhyakSa: according to Muni Indravijaya means 'judge' // ) A sarvaluMTAkastalAraH, C sarvaluMTAkaHstalArakSa:, B sarvalaMTAkaHstalArakSaH. The metrical version has talAraH sarvaguMTakaH. talArakSa means 'Chief of the Police'. This word occurs with the same signification in Hemacandra's Arhanniti III, p. 198, 6, in Manikyasundara's Mahabalamalayasundarikatha, and in the Mrgankacaritra. Cp. Prakrt talAra and talavara // ) sarvagrilo, WD sarvagilo / pradhAnAH, BWD pradhAnaM // ) D kuTuMba.; C degkolA, second corr. adds halo // 10) C ramaH, A rarasaH. In the metrical version this passage is missing. Weber's conjecture rasannaH is not convincing // 11) CB and metrical version si // 12) A ins. nAma // 18) B mahAsenopi for kumAro / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 76 4) BC ins. sA prAha; tacAhUtaH sUtradhAraH // nApi C sahAyenApi 10) Ains sA // 18) A devadattagRhe // (so for our putraH) // Variants. 1) AC om. kApi; first corr. of C supplies it // 2) All our MSS. support, which certainly is originally a gloss intended to warn the reader not to take kAtyAyanI in the sense of umA // 8) A radaMtI // 5) BW ins. tvaM // below 8 76 after 8) For ka 0 47 4) BW *sabhAyAM // but ep. 820, $56, and 2) D kasyApi saha // A ins. iM after kalahAye // asyA // ins sopi // 1) BC gRhaM // 11) A prakAzyamAha // 12) B om. tatas // 14) A om. gato, inserting gata: after putro 10) A ins. bhojana 15) Cins tvaM // 18) C vadantI // 17) Cins mama // 10) A bADhazvareNa // 20) A ciMtAmahaM sarva; C ins. pya between *ma and haM // nizcitA // 22) AW sanmAnya // 28) D adds ca // 21) B 8) Bom. karma 6) A 2) C 1) B AkAri // 2) CD tvayA svAvA0 // khAya; Weber conjectures karmasthApaka // 4) B ins. sthaT between degkara and degya, and karaya between *ya and the; C degsti', woo for si0 // 6) C 00; A dravya for vyaya; B ins. vA between *rNA and tA; A om. *tA" and ins. satyAM after *yAM // mamAtra kiM; CD kimaca mama; BW ins. mama after dUSaNam // atra AhUta:, BWD tata AhUtaH // 8) A ins. sUtradhAreNoktaM // ") B sUcayuSmA // 10) A * naikAgryopi, CD 'naikAgropi // 11) A putryAM // 12) A om. sAkSatapAcAM; B only sa, om. the following aksharas to jakadarzanena excl.; Ww sAkSAt pAcaM // 18) A akArSuH // 14) Aom. iti // 15) Com. athAkAritA and the following text to athAkArito excl. First corr. supplies the missing words in the margin. Com. rAjA; A ins. devadattaputrI // 10) C svajanagRhaM // 17) A ins. mArge // (18) A salajjatvena unmArgeNAvazyato gamanAt; 0 salajjatvAdunmArgeNa tatrAgAM, D salajja - tvAdunmArgaNatacAM // 19) A manAk for ato // 20) A ins. 21) C athAkArito namaH parivAj; after parivAda A 22) A tava jAmAtrA // 98) A gativizeSeNa, Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 Variants. C gativizeSaNaM, DBW gativizeSaM // 24) C sikSayitrA // 25) c sa calito // _26) A jAmAtA sopyavAdIt // 27) A atha, C atrA // 28) AW degvAparudhyati, B degvAyakathyati // 24) A yataH // 80) A degmArabdhaM // 1) A ahaM kasyApya twice // 84). A degstavadaiva // 8) C yalAyiSTi, A palAyitaH // ) C kApi // 5) B janAnAM pra. // 36) c samaM (maM corr. by cop. to mA)SyomaH // 87) A prabhAvastha // 88) A ins. evamuktaM pratIhArAdibhiH // 8v) W ins. pazcA; A tato, inserting rAjA ciMtitaM ca // 40) ABDW jJAsyate ladeg, C sAcate la (lagaM used to indicate a near future; cp. Purnabhadra, Pafc. 122, 18. 268, 10. The signification s. v. laga 50 must be cancelled in Bohtlingk's Dictionary. - Evidently a misunderstood gloss jAsyate on jJAyate lanaM has ousted jJAyate from the text) // 11) A chuTiSyati, B chuTaSyati, W kuTiSpatir // 42) BW om. vidhiH // 48) B om. sarvAna; after sarvAna A ins. suhRjjanAn // 44) D om. rAjA // ____1) C mahAsenakumAraH, om. aho / ) ACD parIpsito, B parIpasito // ) B gatAni ca mama; AD om. mama // 4) B pUtkaremi // ) A bahukaraNena // ) prANitopi, D praNi tepi, W prANinIpi, B prANasthApi // 241) B om. ca // 2) For kadAzayA A anyadA mahasenaM (!) // s) c kapaTakozayA gadeg, D kapaTakozAyA gadeg // 4) A ins. aho / 5) A kArSIt // 1) A transp.: tava ra0 pra0 // 1) CD tata: sA, B tatastvayA // E) A gRhe sArANi // 3) D vararatnAni // 1) ACDW degkUladeg, B degkUlA* for "tUla // 5) ACW graMthIca, B graMthIva; A adds krbhii|| ) B peTyAdi.; W degvAhiMtri; A degcaturAdistrI0 // ) Cins. vaMcanAmati / 8) A gRhaM // ) c sagAr, w gArtA, D gArtA, A rogAtI / 10) C ratnAnyeva tAni; A transp.: etAni ratnAni // 11)w karpAsAdye // 12) B vasujAtaM; A ins. he // 11) W om. gRhe; A ins. eva // 11) A ins. kadAcit // 15) B 'hamini, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 81 82 83 Variants. W 'hamagiM; Ains eva // tena // 18) A transp. : zre0 pra0 // 4) C mahAsenakumAraH // vaMcanAmati // 8) A *lobhatayA // 5) D ins. tava // 2) CD yayAca; after yathAce C ins. 4) B svasuddhatayAjJA', W 6) A ins. amUni // svAzuddhatvajJAdeg // 2) For catvAryAdeg and the following words to zreSThI excl. B: yayAce zreSTippi gaNikA bahadravyayAcite zma; C *ryAnIya samarpitAni // 4) C ins. vaMcanAmati // 8) A ins. he, CD ins. re // 10) CD dhanAvahazreSTigRhe // 11) A atha for 'sya // 12) Bom. asti // 14) C mahAsenakumArAya // 18) B arpitAni for a0 ca // 49 10) A ins. tadA // 9 * 17) BW ins. mamata // 1) B dUtyazca, A tatazca; A ins. sa, B saha, W maha after dUtazca // 2) B saMketavo // 8) A jAtaM nirAmayaM vapuH // 4) B na gaMtatvaM5) Bins. prAha // 6) A ins. tava svasA (corr. by cop. from tava svAsA) // 2) Ains. gaNikayApi svaratnAdi sarva // 8) A gRhItaM svagRhe gRhItasarvaratnAdinibhRtapeTAdipramodena; CD dravyA deg, but in C corr. to our reading || 1) 0 mahAsenakumAropi; Ains paMca // 1) C ins. vaMcanAmati // 2) A ins. pArzvAt / kasmAnnRtyaM mama // 4) C mahAsenakumAro; A mahAsenenoktaM mayA // 4) A ratnapaMcakaM lAbhAt 2, om. nRtyati; before zreSThin, ACD ins. he // kasmAnnRtyaM kRtaM vaMcanAmatinAmA // () A zredhyapi // 8) A kenApi nAhaM // 1) A vaMcito / hamiti ; B ins. a second iti at the beginning of a new page || 10) B khAnAni; BW om. api // 11 ) A ins. ca // 18) B gaNikayA ratnAnyapi // 12) A ins. vaMcanAmatizreSTinA // 14) B om. tayA; A gRhItAni for tathA // 16) A dattAni for gRhItAni; after gRhItAni CD ins. iti // 10) A sa0 vihasyamAna:; CDW sarvairjanair; C hAsyamAnaH, inserting vaMcanAmati before zreSThI // 17) C ins. tato // vairAgyatApasa' ; CD ins. ca // 18) B 1) C mahAsenakumAraH // 3) A ins. prati // Zeitschrift der D. M. G. Bd. LXV. 5) A tvayA ') D om. aho // 2) C ins. pi; D kiyatAnyapi // Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 Variants. 1) B durbhakSaM // 2) B kSudhatayA // D)A om. bahavo // 1) B dezAMtare // ) AB kaNamANakenApi; W with AB, or perhaps kaNamANakenakenApi (ep. SKPAW 1883, p. 890) // BW om. sma // ) c sthAne for 2; WD om. 2 // 8) c mahAsena: zreSThI // 1) c dAnazraddhatayAmaMDadeg // 10) A kAryate glAnAdInAM // 1) B tADyaMte // 12) B 'vatAritabho // 18) B kSaNaMdhanAste // 14) AC mUrakArpaNena; B pracchannaM mUThakAryApaNena, W prachannamUrakAdyarpaNena / 1) A kSudhA // ) A sarvAMgasaMjAtazophA; C zokA / 8) C ins. mahAsenazreSThinA (!) // ) jIryati, B jIyati / 2) A bhuttvA // sAtA for glAnA // AL) BDW om. mahAsenena // ) DW ins. mahAsenena; B mAhAsena, om. the following sa // 1) kAritA:, CW pratikriyAH // 10) C ins. sthApitajananI, D sthApitA jananI // 11) CDBW om. 2 // 12) BW om. pi|| . 18) W mA for vI // 14) CD ins. nityama between datte and 'nudeg; W dattamanupAkaMpAdAnaM, B dattamanukaMpAdAna / 15) CD svahaste // 16) A ins. mahAsenaH // 1) B om. tvaM // B ins. nAnA ) A ins. tava bhAryA // 1) A ins. tvayA satrAgAre; BW ins. pri|| ) BW om. tava // 6) A sArAkacI jAtA snehAta, B snehAtsArArtA jAta; Weber conjectures sArakI ; but sArA 'care' is right. Cp. Luders, Epigr. Ind. VIII, p. 204 and 205, n. 2 ) AW vAdhUvyavadeg, B vyavahArI, c vRddhadrattavyavadeg, D vadhudattavyava* // ) A ins. pUrvabhave // 1) B 96 / koTayodvivyaM // 10) After yata: D ins. uktaM zrIupadezamAlAyAM // 1) This stanza is faulty in all the MSS. in which it is complete. ADW give only its beginning. ADW: HTTTT; A adds .: D adds abhakhANeti , W abbharakANadANa.. Pada 1: C abharakANa // Pada 2 in C: dANaparadhaNavilovaNAINAM, B vANaparidhaNavirovaNAIyaM // Pada 3 in CB: sabbajahannI (B no for no) uDau (B udau) // Pada 4 in C: DagmaguNirDa ikkasikayANaM, in B: dasa 9 * Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Variants. 51 gaNIu ikkasavAyANaM. As to the readings of M m (metrical recension) see Introduction, p. 9 note 5. After this B ins. another corrupted stanza : tivire pause sagaNIu / sayasahassakoDigaNovAkoDA koDigaNAvAhujuvavagobahuttarIvA // 1) B dattA vayA for tadA ca vayA // 2) c ins. zreSThinaH / 3) C ins. tava // 4) B vairAgyaM // 1) c ins. karmaNA; A transp:: tvaM tena // 1) C cNpkvyvhaarii|| 2) B bhaaryaasuto|| 3) B mArAdhya, om. tA; C tapasta, then space for one akshara, then ca anazanena mRkhA for tAmArAdhya // 1) W jagA; C ins. tatazyutvA // 1) D om. iti; A iti anukaMpAdAnopari; B iti 'nukaMpAdAnaviSaye // ) A caMpakaSTikathA, caMpakavyavahArIkathA ) zrIsaMmapUrNa; for saMpUrNam w zrIjinakIrtisUribhiH kRtaM. After saMpUrNama B adds yAtamidaM // Colo- CW have no colophon. The colophons of the other MSS. run as follows. A: likhitaM paM0 bhuvanamerugaNinA; B zrIacalagache / AcAryazrIzrIzrIzrIzrIzrIzrIpuNyaprabhasUri / tetazaSyavAcanAcAryavAcakazaromaNizrIzrIzrIzrIzrIjinaharSagaNi / tatazaSyaRSigovAlalaSitamastyiSA pratiH // RSimahimaharSayogya / puNyArthena laSitaM // zubhaM bhavatu // ; D: saMvata 1631 varSe / mAghamAse zuklapakSe 4 zanI likhApitaM // zrIthirAdrapadre // zubhaM bhavatu // : badhAni cetAMsi naM suMdarINAM / baddhaH kathaM kaMbalamaMbaloyaM // yadA cittarvidvalatAmupaiti / sa kaMbalaH kiM balamAtanoti / 1 // svAMtaHpure yA janakasya pucI / dRSTaM na zakyA cidazairnabhasthaiH / tAmadyazItApurarAjamAgrge / grAmINalokAstu vilokayati / 1 // puNyaiH saMbhAvyate puMsAM / asaMbhAvyamapakSatau / tairupairasamA zailA / kiM na rAmasya vAridhIH / 2 // phons.