Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhazilA madhusUdana DhAMkI bhavacakramAMthI mukti meLavyA pachI jIvAtmA kayA sthAna prati gati kare che te saMbaMdhanI anya prAcIna bhAratIya dharmonI vibhAvanAothI nirgranthadarzananI vibhAvanA judI paDe che; vastuta: te taddana nirALI che. nirgrantha vibhAvamAM anaMta AkAza vacce, pratIkalakSI upamAnathI 'puruSAkRti' manAtA, 'loka' kiM vA saMpUrNa "vizva' sadaiva saMsthira avasthAmA rahe che. prastuta zAzvata saMpUrNa lokanA 'triloka' rUpe traNa prabhAga kalpavAmAM AvyA cha : adha:loka (narakAdi), tiryakloka (amuka hade manuSya-tiryaMcAdinu) nivAsasthAna, ane Urdhvaloka (devakalpo Adi). asaMkhyAtA jIvAtmAonI karmAnusAra, A 'triloka' aMtargata vividha (84 lAkha) yoniomAM janma-maraNanI saMparilIlAyukta gati niraMtara thatI rahe che. A ghaTamALamAMthI mukta thanAra jIva, aMtata: lokanA sarvocca bhAge, devakalponI Toce rahelI 'siddhazilA' para niraMjana-nirAkAra, sarvajJa-sarvadarzI rUpe, aparimeya, avyAbAdha sukhamAM sadaiva sthAyIrUpe vase che. tyAM pahoMcI gayA pachI saMsAramA punarAgamana TaLI jAya che. brAhmaNIya darzanomAM, vedAMtAdi anusAra, mukti pAmela AtmA to sarvavyApI, sarvazaktimAna, saMpUrNa vizva sameta sarva padArthone potAnAmA samAvanAra 'brahma'mAM vilIna thaI jAya che : aphATa mahArNavamAM maLI jatA jalabiMdunI jema, to vaLI paurANika mAnyatAomAM joIe to, vimukta jIva zaivadharmamAM zivanA dhAma manAtA 'kailAsa' parvata para, ane bhAgavata-vaiSNavadharmamAM bhaktAtmA "viSNuloka/vaikuMTha' pahoMcI tyAM nivAsa kare che. to anAtmavAdI bauddhadRSTimA deha tema ja caitanyAbhAsanuM prakaTIkaraNa 'paMcaskandha (vijJAna,vedanA,saMjJA, saMskAra,rUpa)nA saMtulita sammilanane pratApe thAya che. karmAnta pachI tenuM saMghaTana pUrNatayA vizRMkhala thaI jatAM badhA ja AnuSaMgika paNa anyathA kSaNika saMskAronuM zUnyamAM pUrNatayA zamana e ja nirvANa che.. nirgranthonI mokSasthAna saMbaMdhI AgavI kalpanA keTalI purANI che,
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 teno kramazaH kaI rIte vikAsa thayo che, te saMbaMdhamAM AgamonA nirIkSaNa ane tyAM thayelAM vidhAnonA parIkSaNa ane kyAreka arthApatti dvArA prApta thatI mAhitI parathI amukAMze aMdAja / kyAsa nIkaLI zake che. e srotamAM sau pahelAM Ave arhat pArzvanA saMpradAyamAM racAyelA, mULe cauda pUrva evA abhidhAna-prApta graMthasamUhamAMthI, vartamAne enA alpAMze ja avaziSTa rahelA hissA aMtargata, RSibhASitAni atyaMta mahattvano graMtha che : temAM 'loka' zabdano ullekha praznottarI DhAMcAmAM svayaM arhat pArve karelo che, jeno zabdo parathI mahArASTrI prAkRtanA vikArane dUra karyA bAdano asalI ardhamAgadhI bhASA anusAre pATha nIce mujaba che : 1. ke'yaM loge? 2. katavidhe loge ? 3. kassa vA loge? 4. ke vA loga bhAve ? 5. kena vA aTena loge pavvucatI ? pAsena arahatA isinA bucitaM 1. jIvA ceva ajIvA ceva / 2. catuvidhe loge viAdhite-davvato loge, khettato loge, ___ kAlato loge, bhAvato loge / 3. atta bhAve loge samittaM paDucca jIvAnaM, loge nivvaMtti paDucca jIvAnaM ceva ajIvAnaM cevaM / 4. anAdie anidhane pAriNAmite lokabhAve / 5. lokatIti loko| -isibhAsiyAI, a. 31 A praznottarImA 'loka'ne anAdinidhana paNa pariNamanazIla kahyo ___ cha : jo ke enuM svarUpa kerbu che teno nirdeza nathI. ____ arhat pArzvanA saMpradAyamAM saMguMphita ane arhat vardhamAnanA saMpradAyamAM
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 avaziSTa rahelA anya prAcInatama graMthomAM sUryaprajJapti ane caMdraprajJapti graMtho paNa che. emAM che tevo viSaya carcanAra brAhmaNIya purAtana graMtha vedAMga-jyotiSamA jovA maLatI keTalIka vibhAvanAo A banne 'prajJapti' graMthomAM paNa samAMtararUpe maLI Ave che. temAM pachInA nirgrantha graMthomAM ullikhita ane varNita 'jaMbUdvIpa' ane be sUrya, be caMdra ane 88 grahonI vAta to che, paraMtu Urdhvaloka ane adha:lokanA nirdeza (tyAM saMdarbhaprApta na hovAthI ?) maLatA nathI. eTale jina pArzvanA saMpradAyamAM saMpUrNa loka- kevu kalpana hatuM teno aMdAja meLavI zakAto nathI. __ arhat pArzvanA nirvANa pachI thoDAka dazakAomAM ja, paribhramaNa karI upadeza denAra arhat vardhamAnanuM 'loka' vize zuM mAnavU haze ? teo 'loka'nA temaja 'naraka nA astitvamAM mAnatA aTaluM to AcArAMganA prathama skaMdhamAM sacavAyelA temanA potAnA ja udgAromAM maLatA DhUMkA zA nirdeza thakI jANavA maLe cha : se AtAvAdI, logAvAdI, kammAvAdI, kiriyAvAdI / - AcArAMga 1.1.3 ane esa khalu gaMthe, esa khalu mohe, esa khalu mAre, esa khalu narage... ityAdi -AcArAMga 1.3.25. paraMtu ahIM paNa lokanA svarUpa vize temano kevo vibhAva hato tenI koI vigata maLatI nathI. AcArAMga pachInA prAcInatara ane jeno jUno bhAga mauryayugathI arvAcIna nathI evA graMthomAM sUtrakRtAMga, dazavaikAlika ane (bRhad) kalpasUtramA paNa e vize spaSTatA karatA koI ullekho jaDatA nathI. paraMtu e ja kALanA uttarAdhyayanasUtramA arhat pArzvanA ziSya kezI kumArazramaNa ane arhat vardhamAnanA paTTaziSya gautama vaccenA zrAvastImAM thayelA saMvAdamAM kezoe mukti pAmela jIva, pahoMcavAmAM duSkara evA, lokAgre rahela dhruvasthAna para kevI dazAmAM jAya che te vize prazna karatAM gautame uttara Apelo ke bhavagatino nAza karI muni anAbAdha ziva-sthiti prati lokAgre rahelA sthAnamAM zAzvata vAsa kare che. teno
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 mULa ardhamAgadhImAM pATha A rIte saMbhave che : / sArIra-mANase dukkhe bajjamAnAna pANinaM / khemaM sivaM anAbAdhaM thAnaM kiM mannasI munI / / asthi egaM dhruvaM thAnaM logaggammi durAruhaM / jattha natthi jarA maccU vAhino vedanA tathA // ThAne ya iti ke vutte ? kesI gotamabbavI tao kesi buvaMtaM tu gotamo inamabbavI // nivvANaM ti abAdhaM ti siddhI logaggameva ya / khemaM sivaM anAbAdhaM jaM caraMti mahesino // taM thAnaM sAsataM vAsaM logaggaMhiM durAruhaM / jaM saMpattA na socaMti bhavohaMtakarA munI || ___-uttarAdhyayanasUtra 23.80-84 ___paraMtu lokanA sarvocca bhAge kayuM sthAna che, enu abhidhAna zuM che, tenI spaSTatA tyAM nathI; paNa te kyAM raheluM che te vAtano saMketa to maLI jAya che ja. kezIne ethI arhat pArzvanA saMpradAyamAM ane gautamane eTale ke arhata vardhamAnanA zAsanamAM, paNa e ja sthAna abhipreya che. vaLI loka pUrNatayA sthirIbhUta sthitimAM ane Urdhva-laMbAkAra saMsthAne hoya to ja tenA TocanA bhAganI kalpanA thaI zaMke. Ama loka cirakALa saMsthira, amukAMze pariNAmI kiMvA parivartanazIla paNa svabhAvathI nitya, ane game teTalo vizALa hoya toye te parimita hovAnuM ane muktAtmAo, nivAsasthAna samagra lokanA agrabhAve raheluM evaM nirgranthone isvIsananA AraMbhanA arasAmAM abhimata hatuM tevU lAratamya nIkaLI zake che. IsvIsananI bIjIthI cothI sadImAM racAyelA jaMbUdvIpa-prajJapti, jIvAjIvAbhigama sUtra aMtargata samAyelI dvIpasAgaraprajJapti, dvitIya Arya zyAma viracita prajJApanAsUtra, ane sthAnAMga-samavAyAMga (vartamAna svarUpa prAyaH IsvI 363)mAM alabatta lokanAM svarUpa ane saMracanA saMbaMdhamAM bIjI ghaNI ja vigato maLe che. paNa kalpI zakAya che te pramANe e badhAM vigatapUrNa
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 vivaraNonAM mULa prathama Arya zyAma (prAyaH I.sa.pU. 50-IsvI 25) viracita, paNa vartamAne anupalabdha, lokAnuyoga nAmaka graMtha hato. temAM lokanA traNa vibhAga tema ja tenI aMdara, pachIthI nirgrantha-mAnya banelI, bhUgoLa-khagoLa AdinI kalpanAono vistAra hovo joIe. upara kahyA te jaMbUdvIpaprajJapti Adi Agamoe mULa lokAnuyogamAMthI potAnI loka saMbaMdhI tamAma kalpanAo utArelI hovAna, prApta karI hovAnuM saMbhavI zake che. ane e badhA graMthonA AdhAre vAcaka umAsvAtie kSetrasamAsa (prAyaH IsvI 350) nAmaka laghugraMthanI racanA karelI ane jinabhadragaNi kSamAzramaNe bRhasaMgrahaNI (prAyaH IsvI 575) Adi graMthonI racanA karelI. prastuta pazcAtkAlIna Agama-graMthonA kathana anusAra devakalpomA sarvopari pAMca anuttara vimAnomAMthI sauthI upalA, pAMcamA, ane athI chellA kalpa 'sarvArthasiddha'nA vimAnanI stUpi (kaLaza)thI 12 yojana uccapaNe 'ISatprAgbhArApRthvI' AvelI che, jenA para siddho, eTale ke nirvANa-prApta muktAtmAo, zAzvatakALa mATe nivAsa kare che. ane te ja e che je vyavahAranI bhASAmAM 'siddhazilA' kahevAya che. A ISatprAgbhArA-pRthvInuM vigate varNana vizeSe gusottara kALamAM racAyelA tIrthAvakAlika-prakIrNaka Adi graMthomAM maLI Ave che tadanusAra tenI laMbAI 45,00,000 yojana (digambara mate . 180,00,00,00,00 mAila) che. teno cheDo mAkhInI pAMkhathI paNa pAtaLo che. te zaMkha, gokSIra, aMkaratna ane rajatapaTa samI ujjvaLa che. tenA chellA gAunA chaThThA bhAgamAM muktAtmAo nivAsa kare che. A badhI chellI mAnyatAo saMbaMdhanA Agamika ane AgamapazcAtnAM lekhanonA saMdarbho ahIM Apato nathI.