Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 janavarI 2011 jinavANI 342 zramaNa jIvana se zikSAe~ saMkalana : zrI navaratana DAgA Bata zramaNa-jIvana meM jo kArya anAcaraNIya haiM, unameM se kucha kAryoM kA zrAvaka bhI tyAga kara sakatA hai| zramaNa jIvana zrAvaka ke lie Adarza hotA hai| vaha zramaNoM ke jIvana se jitanA vrata-niyama meM Age bar3hegA, utanA hI jIvana ko sArthaka karegA / isa amUlya mAnava jIvana kI mahattA ko samajhakara isakA sadupayoga karane meM hI buddhimattA hai, yaha saMdeza prastuta Alekha se prApta hotA hai / -sampAdaka zramaNa jIvana utkRSTa jIvana hai| AcArya hastI ke zabdoM meM- " zramaNa ke do artha mukhya haiN| | eka to yaha ki tapa aura saMyama meM jo apanI pUrI zakti lagA rahA hai, tapasvI hai vaha zramaNa hai| dUsarA artha hai 'samaNa' arthAt trasa, sthAvara saba prakAra ke prANiyoM kI jisake antaHkaraNa meM hita-kAmanA hai, vaha zramaNa " saMsAra kI mohaha-mAyA ko tyAga kara, apane indriyoM ko vaza meM karane kA prayAsa kara sAdhanA ke kSetra meM Age bar3hane vAle zramaNa zreSThoM kA jIvana sadaiva preraNAdAyI rahA hai| prabhu mahAvIra ne zramaNa - jIvana ko sudRr3ha evaM sAdhanAzIla banAne ke lie AcAra-saMhitA batAI hai| unhoMne zramaNa ke azana, vastra, pAtra, nivAsa-sthAna ke saMbaMdha meM batAyA hai ki zramaNa ke nimitta yadi koI vastu banAI gaI ho yA purAne padArtha meM navIna saMskAra kiyA gayA to vaha sAdhu ke lie agrAhya hai| yadi anuddiSTa vastu mila jAe aura unake lie upayogI ho to ve use grahaNa kara sakate haiN| jaina zramaNa bauddha aura vaidika paramparA ke bhikSuoM kI taraha kisI ke ghara para bhojana kA nimantraNa bhI grahaNa nahIM karate haiN| Jain Educationa International hamAre pUjanIya gurujanoM kA jIvana kaisA hotA hai? unakI sAdhanA kitanI kaThora hotI hai ? yaha saba jAnate hue, samajhate hue kyA hama unake jIvana se kucha zikSAeM grahaNa kara sakate haiM? unakI pratyeka kriyA hamAre lie bhI kucha saMdeza detI hai| jahA~ eka ora sAdhu-sAdhvI paMca mahAvratadhArI hote haiM to hamAre lie bhI 12 vratoM ko dhAraNa karane kI preraNA kI jAtI hai| eka sAtha agara 12 vrata svIkAra na kara sakeM to eka-eka kara bhI hama vratoM ko svIkAra kara sakate haiN| pUrNa vratoM ko svIkAra na kara sakeM, to bhI vratoM meM maryAdA rakhakara use svIkAra kiyA jA sakatA hai| sAdhu-sAdhviyoM ke vratoM meM koI chUTa nahIM hotI, parantu zrAvaka-zrAvikAeM chUTa ke sAtha vratapratyAkhyAna grahaNa kara sakate haiN| sAdhu-sAdhviyoM ke vrata motI ke samAna hote haiM jo amUlya hote haiN| motI ke TUTane para usakI koI kImata nahIM rahatI, usI prakAra zramaNa - jIvana meM vrata ke TUTane para zramaNa - jIvana sthira nahIM raha For Personal and Private Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 janavarI 2011 jinavANI 343 pAtA / zrAvaka-zrAvikAoM ke vrata sone ke samAna hote haiN| sonA eka grAma ho yA sau grAma, sabakI kImata vajana ke hisAba se hotI hai arthAt zrAvaka jitane-jitane vrata dhAraNa karatA hai usakI karma-nirjarA usI anusAra hotI hai| sAdhu-sAdhviyoM ko unake sAdhaka jIvana meM TAlane yogya jo anAcAra batAe gae haiM, unameM kaI kA tyAga hama apane jIvana meM pUrNa rUpa se athavA maryAdA ke sAtha kara sakate haiM, jaise 1. - sAdhuoM ke lie rAtri bhojana niSedha batAyA gayA hai| yaha tyAga zrAvaka-zrAvikAoM ke lie bhI Avazyaka hai| eka sacce jainI kA lakSaNa hI rAtri bhojana tyAga batAyA gayA hai| yaha hamArI pahacAna hai| sAdhaka ke lie snAna ko bhI anAcIrNa kahA gayA hai| dazavaikAlika sUtra ke chaThe adhyayana meM bhI kahA gayA hai ki rogI ho athavA nIrogI, jo bhI sAdhaka snAna kI icchA karatA hai vaha AcAra se phisala jAtA hai aura usakA jIvana saMyamahIna ho jAtA hai| hiMsA ke sAtha snAna, vibhUSA kA kAraNa hone se bhI sAdhaka ke lie varjanIya kahA gayA hai| yathAsaMbhava hama bhI snAna kA tyAga kara sakate haiN| bar3I snAna kA pUrNa tyAga kiyA jA sakatA hai, saptAha meM dinoM kI maryAdA karake bhI snAna kA tyAga kiyA jA sakatA hai| 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. candana Adi sugandhita padArtha aura phUla mAlA kA sevana sAdhu ke lie niSiddha hai| isase vanaspatikAya jIvoM kI virAdhanA hotI hai| zrAvaka-zrAvikAe~ bhI inakA pUrNa rUpa se athavA maryAdA ke sAtha tyAgakara jIvoM kI virAdhanA se baca sakate haiN| taila Adi se binA kAraNa zarIra kA mardana karanA saMvAhana kahA jAtA hai| sAdhu-sAdhvI to dehAsakti se bacane ke lie isase dUra rahate haiN| binA kAraNa to adhikatara zrAvaka-zrAvikAeM bhI isakA upayoga nahIM karate haiM, ataH maryAdA ke sAtha isakA tyAga karanA bhI zreyaskara hai| apane aMga- upAMga kI sundaratA ke lie dUsare se pUchanA athavA Arambha samArambha sambandhI anAvazyaka prazna pUchanA sAdhuoM ke lie to niSiddha hai hI, zrAvakoM ko bhI yathAsaMbhava Arambha-samArambha se bacanA caahie| juA, zataraMja Adi khela jinameM hAra-jIta kA dAMva lagAyA jAtA hai, usase karmabaMdhana hotA hai| saptakuvyasana meM bhI inheM ginA jAtA hai, ataH pratyeka jaina zrAvaka-zrAvikA kA karttavya hai ki vaha isakA avazya tyAga kre| jaina zramaNa to parISaha sahane aura hiMsA se bacane ke lie jUte-cappala evaM pAdukA kA bhI upayoga nahIM karate / hamase bhI jitanA ho sake inakA tyAga avazya karanA caahie| jyAdA nahIM to kama se kama paryuSaNa ke ATha dinoM meM to avazya hI jUte-cappala kA tyAga apekSita hai / sacitta kanda-mUla kA lenA bhI sAdhu ke lie agrAhya hai| jaina dharma ke gaye haiM, una jIvoM kI hiMsA se bacane ke lie pratyeka jaina Jain Educationa International anusAra jamIkanda meM asaMkhya jIva 'jamIkanda kA tyAga karanA Avazyaka For Personal and Private Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 jinavANI hai| inake atirikta bhI jo anAcAra sAdhuoM ke lie batAe gae haiM, unameM se hama bhI maryAdA ke sAtha tyAga karake karma rUpI Asrava ko roka sakate haiN| gRha ko tyAga kara sAdhanA meM rata rahane vAle zramaNa-nirgranthoM kI taraha agara hama nahIM bana sakate to kama se kama gRhasthI meM rahate hue karma - baMdhanoM se jitanA mukta ho sakeM utanA to hameM prayAsa karanA hI caahie| 10 janavarI 2011 AcArAMga sUtra meM anagAra ke kucha lakSaNa batAte hue sabase pahalA lakSaNa batAyA ki zramaNa RjukRta ho arthAt sarala AcaraNa vAlA ho| jisakA mana evaM vANI kapaTa rahita ho tathA jisakI kathanI-karanI meM ekarUpatA ho vahI RjukRta kahalAtA hai| Rju AtmA mokSa ke prati sahaja bhAva se samarpita hotA hai, isalie anagAra kA dUsarA lakSaNa batAyA- niyAga pratipanna arthAt unakI sAdhanA kA lakSya bhautika aizvarya yA yazaH prApti na hokara AtmA ko karmamala se mukta karanA hotA hai| tIsarA lakSaNa batAyA gayA 'amAya' arthAt mAyA rahita honaa| cauthA lakSaNa batAyA visrotasikA arthAt lakSya ke prati zaMkA va citta kI caMcalatA ke pravAha meM na bahe, zaMkA kA tyAga kre| jisa zraddhA ke sAtha saMyama patha para kadama bar3hAyA hai, usI zraddhA ke sAtha saMyama kA pAlana kare / * ina lakSaNoM ko hama apane jIvana meM bhI utArane kA lakSya rkheN| hama apane jIvana ko sarala bnaaeN| mokSa abhilASA to hama sabhI kI hai, parantu kyA hama usa ora kadama bar3hA rahe haiM? mAyA se rahita hokara yadi hama apanI dinacaryA ke kAryakrama saMpAdita kareMge to avazya hI karmamala se dUra hoNge| AcArAMga sUtra hameM zikSA dete hue kahatA hai ki pAMca indriyoM ke pAMca grAhya viSaya- zabda, rUpa, gaMdha, rasa aura sparza haiN| ye U~cI, nIcI Adi sabhI dizAoM meM milate haiN| indriyoM ke dvArA AtmA inako grahaNa karatA hai, sunatA hai, dekhatA hai, sUMghatA hai, cakhatA hai aura sparza karatA hai| grahaNa karanA indriya kA guNa hai, gRhIta viSayoM ke pratimUrcchA karanA mana yA cetana kA kArya hai| jaba mana viSayoM ke prati Asakta hotA hai taba viSaya mana ke lie baMdha banAtA hai| zAstrakAra batAte haiM ki rUpa evaM zabda kA dekhanA-sunanA svayaM meM koI doSa nahIM hai, kintu unameM Asakti hone se AtmA inameM mUrcchita ho jAtA hai, phaMsa jAtA hai| yaha Asakti hI saMsAra hai| anAsakta AtmA saMsAra meM sthita rahatA huA bhI saMsAra se mukta banane kI koziza karatA hai| hama bhI saMsAra meM rahate hue saMsAra se mukta bana sakate haiN| Jain Educationa International saMsAra tyAga kara pratyeka vyakti dIkSA grahaNa nahIM kara sktaa| parantu saMsAra meM rahate hue apane parigraha meM yathAsambhava kamI to kara hI sakatA hai| jo parigraha ko baDhAtA hai, usake prati cAhanA rakhatA hai vaha svayaM ke sukha ke lie dUsaroM ke sukha-duHkha kI bhI paravAha nahIM karatA, vaha zoSaka tathA utpIDaka bhI bana jAtA hai| isa taraha se parigraha ke sAtha hiMsA kA bhI anubaMdha svataH ho jAtA hai| sukha kI icchA se vyakti dhana kA saMgraha karatA hai kintu dhana se kabhI sukha nahIM milatA, anta meM use duHkha, zoka, cintA aura kleza hI prApta hotA hai| hamArA cintana For Personal and Private Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 345 | 10 janavarI 2011 // jinavANI calatA hai- 'yaha kiyA, aba yaha karanA hai / vAstavika jIvana se dUra bhAgakara sapanoM kI duniyAM meM hama kho jAte haiN| zAstrakAra bhI kahate haiM ki parigrahI vyakti sone ke samaya so nahIM pAtA, bhojana ke samaya bhojana nahIM kara paataa| rAta-dina usake sira para parigraha kA bhUta caDhA rahatA hai| saMsAra meM parigraha aura hiMsA ke kAraNa hI samasta duHkha va pIr3AeM hotI haiM tathA saMsAra kA paribhramaNa bar3hatA hai; yaha jAnakara, samajhakara hama parigraha ko kama karane kA prayatna kreN| 100 karor3a jIva jaba marate hai to 99 karoDa tiryaca banate haiN| 1 karor3a jIva jaba marate hai to 99 lAkha naraka meM jAte haiN| 1 lAkha jIva jaba marate hai to 99 hajAra devatA banate haiN| 1 hajAra jIva jaba marate hai to 900 sammacchima manuSya banate haiN| 100 jIva jaba marate hai to 90 anArya deza meM janmate haiN| 10 jIva jaba marate hai to 9 adharmI hote haiN| hama saubhAgyazAlI haiM ki hameM manuSya bhava milA aura usake sAtha hI uttama kula, uttama dharma bhI prApta huA arthAt jaina kula milaa| jina mahApuruSoM ne manuSya bhava kI upayogitA ko samajhakara apane jIvana ko zreSTha banAte hue saMsAra ko tyAgakara sAdhanA kI ora kadama baDhAyA hai ve pUjanIya haiM, AdaraNIya haiM, zreSTha haiN| unake AcAramaya zreSTha jIvana se hama bhI preraNA prApta kara sAdhanA kI ora apane kadama gatizIla kareM, isI pAvana kAmanA ke saath| ___ -saMyojaka-zrI sthAnakavAsI jaina svAdhyAya saMgha 'DAgA TAvara', 898-e-1, dUsarI DI ror3a, saradArapurA-342003 (jodhapura) phona : 0291-2654427, 098280-32215 (mobAila) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only