Book Title: Shastramaryada
Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249170/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstramaryAdA [ 19 ] zAstra eTale zuM ? viSayanuM, je zikSaNa Ape eTale ke je kAI viSayanI mAhitI ane anubhava Ape te, te viSayanuM zAstra. mAhitI ane anubhava jeTajeTalA pramANamAM UMDA tathA vizALa teTateTalA pramANamAM te zAstra te viSaya paratve vadhAre mahuttvanuM. Ama mahattvane AdhAra UMDANu ane vizALatA para hovA chatAM te zAstranI pratiSThAnA AdhAra teA tenI yathArthatA upara ja che. amuka zAstramAM mAhitI khUba hrAya, UMDI hAya, anubhava vizALa hoya chatAM temAM jo dRSTidoSa ke bIjI bhrAMti heAya te te zAstra pharatAM te ja gheADI paNa yathArtha mAhitI ApanAra ane satya anubhava prakaTa karanAra, vadhAre mahattvanuM che, ane tenI ja kharI pratiSThA baMdhAya zabdamAM zAsr ane tra evA e zabdo che. zabdomAMthI artha atijanUnI rItane Agraha cheDavA na ja hAya zAs e zabda mAhitI ane anubhava pUrA ane tra zabda trANuzaktinA bhAva sUcave che. zAstranI ADe raste jatAM aTakAvI mANasane acAvI levA ane tenI zaktine sAce raste doravI. AvI trANuzakti mAhitI ke anubhavanI vizALatA upara agara tA UMDANa upara avala Mbita nathI, paNa e mAtra satya upara avalaMbita che. tethI ekadara rIte vicAratAM ceAkhyu e phalita thAya che ke je kAi paNa viSayanI sAcI mAhitI ane sAcA anubhava pUro pADe te ja zAstra kahevAnuM teI e. to ema pADavAne kahevuM bhAva sUcave che, trANuzakti eTale bIjuM zAstra che. zAstra AvuM zAstra te karyu ? upara kahela vyAkhyA pramANe te! kAI ne zAstra kahevuM e ja muzkela che; kAraNa ke, kAI paNa eka zAstra atyAra sudhInI duniyAmAM evuM nathI janmya ke jenI mAhitI ane anubhava kAI paNa rIte pheraphAra pAme tevAM na ja hAya ke jenI viruddha kAI ne kadIye kahevAne prasaMga ja na Ave. tyAre uparanI vyAkhyA pramANe jene zAstra kahI zakAya evuM kaI paNa che ke nahi ? ghaTAvavAnI joI e ke Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 ] darzana ane ciMtana -e ja savAla thAya che. Ane uttara saraLa paNa che ane kaThaNa paNa che. je uttaranI pAchaLa rahela vicAramAM baMdhana, bhaya ke lAlaca na hoya te uttara saraLa che, ane je te heya te uttara kANuM paNa che. vAta evI che ke mANasano svabhAva jijJAsu paNa che ane zraddhALu paNa che. jijJAsA ene vizALatAmAM laI jAya che ane zraddhA ane makakamapaNuM Ape che. jijJAsA ane zraddhAnI sAthe je kaI AsurI vRtti bhaLI jAya che te mANasane maryAdita kSetramAM bAMdhI rAkhI temAM ja satya--nahi nahi, pUrNa satya-jovAnI pharaja pADe che. AnuM pariNAma e Ave che ke mANasa koI eka ja vAkya agara koI eka ja graMthane agara koI eka ja paraMparAnA graMthasamUhane chevaTanuM zAstra mAnI le che ane temAM ja pUrNa satya che, evI mAnyatA dharAvata thaI jAya che. Ama thavAthI mANasa mANasa vacce, samUha samUha vacce ane saMpradAya saMpradAya vacce zAstranI satyatA-asatyatAnI bAbatamAM agara to zAstranI zreSThatAne taratamabhAvanI bAbatamAM mATe vikhavAda zarU thAya che. dareka jaNa pite mAnela zAstra sivAyanAM bIjAM zAstrone khoTAM agara apUrNa satya jaNAvanArAM kahevA maMDe che ane tema karI sAmA pratispadhIne pitAnAM zAstra viSe tema kahevAne jANe-ajANe netare che. A tephAnI vAtAvaraNamAM ane sAMkaDI manovRttimAM e te vicAravuM ja rahI jAya che ke tyAre zuM badhAM ja zAstro khoTAM ke badhAM ja zA sAcAM ke badhAM ja kAMI nahi. A thaI uttara ApavAnI kaThiNAInI bAju. paraMtu jyAre ApaNe bhaya, lAlaca ane saMkucitatAnA baMdhanakAraka vAtAvaraNamAMthI aeaa thaI vicArIe tyAre ukta praznane niDe sahelAIthI AvI jAya che ane te e che ke satya ekane akhaMDa hovA chatAM tene AvirbhAva (tenuM bhAna) kALakramathI ane prakArabhedathI thAya che. satyanuM bhAna je kALakrama vinA ane prakArabheda, vinA thaI zakatuM hota to atyAra agAu kyAranuMye satyadhananuM kAma patI gayuM hatuM, ane e dizAmAM koIne kAMI kahevApaNuM ke karavApaNuM bhAgye ja rahyuM hota. satyane AvirbhAva karanArA je je mahAna puruSo pRthvInA paTa upara thaI gayA che temane paNa temanA pahelAM thaI gayelA amuka satyazodhakenI zedhano vAraso maLela ja hatA. evo koI paNa mahAna puNya tame batAvI zakazo ke jene potAnI satyanI zodhamAM ane satyanA AvirbhAvamAM pitAnA pUrvavata ane samasamayavatI bIjA tevA zodhakanI zodhane De. paNa vAra na ja maLyo hoya, ane mAtra teNe ja ekAeka apUrva paNe te Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstramaryAdA [ 113 satya prakaTAvyuM hoya ? ApaNe saheja paNa vicArIzuM te mAlUma paDaze ke kAI paNa satyazodhaka agara zAstrapraNetA potAne maLela vArasAnI bhUmikA upara UbhA rahIne ja, potAnI dRSTi pramANe agara tA potAnI paristhitine adhamese evI rIte, satyano AvirbhAva karavA mathe che, ane tema karI satyanA AvirbhAvane vikasAve che. A vicArasaraNI jo pheMkI devA jevI na hAya to ema kahevu' joI e ke kAI paNa eka viSayanuM zAstra eTale te viSyamAM zodha calAvela, zodha calAvatA zodha calAvanAra vyaktinI kramika ane prakArabhedavALI pratItine! saravALA. A pratIti je sAgAmAM ane je krame janmI hoya ne sage pramANe te ja krame geTathI laI e tA . e te viSayanuM saLaMga zAstra ane ane e badhI ja traikAlika pratItie ka AvirbhAvAmAMthI chUTA chUTA maNakA laI laIe te te akhaMDa zAstra na kahevAya. chatAM tene zAstra kahevu hoya tA eTalA ja arthamAM kahevuM joI e ke te pratItinA macchukA paNa eka akhaMDa zAstranA aMza che, paNa evA kAI a Mzane jo saMpUrNatAnuM nAma ApavAmAM Ave to te khoTuM ja che. jo A muddAmAM vAMdho levA jevu na heAya--huM te nathI ja lete--tA ApaNe nikhAlasa lithI bUla karavu joI e ke mAtra veda, mAtra upaniSado, mAtra jaina Agamo, mAtra auddha piTakA, mAtra avestA, mAtra khAIala, mAtra purANa, mAtra kurAna ke mAtra te te smRti e potapotAnA viSaya paratve ekalAM ja ane saMpUrNa zAstra nathI; paNa e badhAM ja AdhyAtmika viSaya paratve, bhautika viSaya paratve, agara to sAmAjika viSaya paratve eka akhaMDa vaikAlika zAstranAM kramika tema ja prakArabhedavALA satyanA AvirbhAvanAM sUcaka athavA tA akhaMDa satyanI deza, kALa, ane prakRtibheda pramANe judIjudI bAjue rajU karatAM maNakA-zAstro che. A vAta kAI paNa viSayanA aitihAsika ane tulanAtmaka abhyAsIne samajavI taddana sahelI che. jo A samaja ApaNA manamAM Utare--ane utAravAnI jarUra te che ja--te ApaNe peAtAnI vAtane vaLagI rahevA chatAM khIndrane anyAya karatA bacI jaIe, ane tema karI bIjAne paNa anyAyamAM UtaravAnI paristhitithI bacAvI laI e. potAnA mAnI lIdhela satyane kharAbara vakAdAra rahevA mATe jarUranuM e che ke tenI ki`mata hAya tethI vadhAre AMkI adhazraddhA na khIlavavI ane ochI AMkI nAstikatA na dAkhavavI. Ama karavAmAM Ave te jaNAyA vinA na ja rahe ke amuka viSaya paratvenA satyazodhakAnAM mathatA kAM to badhAM ja zAo che, kAM to badhAM ja azAstro che, ane kAM te e kAMI ja nathI. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 ]. darzana ane ciMtana deza, kALa, ane sagathI parimita satyanA AvirbhAvanI daSTie e badhAM ja zAstro che. satyanA saMpUrNa ane nirapekSa AvirbhAvanI dRSTie e azAstro che. zAstraganI pAra gayela sAmarthaganI daSTie e badhAM zAstra ke azAstra kAMI nathI. mAnI lIdhela sAMpradAyika zAstra vizenuM mithyA abhimAna gALavA mATe ATalI ja samaja basa che. je mithyA abhimAna gaLe te mehanuM baMdhana TaLatAM ja badhA mahAna puruSonAM khaMDa satyomAM akhaMDa satyanuM darzana thAya ane badhI ja vicArasaraNInI nadIo pitapotAnI Dhabe eka ja mahAsatyanA samudramAM maLe che evI pratIti thAya. A pratIti karAvavI e ja zAstranA pradhAna udeza che. sarjake ane rakSako zA keTalAkane hAthe sarajAya che ane keTalAkane hAthe sacavAya cherakSAya che, ane bIjA keTalAkane hAthe sacavAvA uparAMta temAM umeraNa paNa thAya che. rakSaka, sudhArako ane puravaNukAro karatAM sarjake haMmezAM ja ochA hoya che. sarjakemAM paNa badhA samAna ja keTinA hoya ema dhAravuM e manuSyaprakRtinuM ajJAna che. rakSakonA mukhya be bhAga paDe che. pahele bhAga sarjakanI kRtine Ajanma vaphAdAra rahI tene Azaya samajavAnI, tene spaSTa karavAnI ane tene pracAra karavAnI koziza kare che. te eTalA badhA bhaktisaMpanna hoya che ke tene pitAnA pUjya sraSTAnA anubhavamAM kAMI ja sudhAravA jevuM ke pheraphAra karavA jevuM nathI lAgatuM. tethI te potAnA pUjya aSTAnAM vAkyone akSarazaH vaLagI temAMthI ja badhuM phalita karavA prayatna kare che, ane duniyA tarapha jovAnI bIjI AMkha baMdha karI de che. jyAre rakSakAne bIjo bhAga bhaktisaMpanna hovA uparAMta daSTisaMpanna paNa hoya che. tethI te potAnA pUjya sraSTAnI kRtine anusaravA chatAM tene akSarazaH vaLagI raheto nathI. UlaTuM, temAM te je je UNapa jue che, agara puravaNInI AvazyakatA samaje che, tene pitAnI zakti pramANe dUra karI ke pUrNa karIne ja te zAstrane pracAra kare che. A rIte ja rakSakonA pahelA bhAga dvArA zAstro pramArjana tema ja puravaNI na pAmavA chatAM ekadezIya UDANa keLave che ane rakSakAne bIjA bhAga dvArA e zAstro pramArjana tema ja puravaNI meLavavAne lIdhe vizALatA pAme che. koI paNa aSTAnA zAstrasAhityano itihAsa tapAsIzuM te uparanI vAtanI khAtarI thayA vinA nahi rahe. ahIM dAkhalA tarIke Arya raSionA amuka bhAgane mULa sarjana mAnI prastuta Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsamaryAdA [ 15 vastu samajAvavI hoya to ema kahI zakAya ke ma`travednA brAhmaNabhAga ane jaiminIyanI mImAMsA e prathama prakAranA rakSakA che, ane upaniSado, jaina AgamA, auddha piTakA, gItA, smRti, ane khIjA tevA graMthe! e bIjA. prakAranA rakSakA che; kAraNa ke, brAhmaNugraMthone ane pUrvamImAMsAne matravedamAM cAlI AvatI bhAvanAonI vyavasthA ja karavAnI che, tenA prAmANyane vadhAre maja bUta karI lokAnI te uparanI zraddAne sAcavavAnI ja che. kAI paNa rIte maMtravedanuM prAmANya sacavAI rahe e eka ja ciMtA bhrAhmaNakAro ane mImAMsakAnI che. te kaTTara rakSAne mavedamAM umeravA jevuM kAMI ja dekhAtuM nathI; UlaTu, umeravAne vicArI ja temane gabharAvI mUke che. jyAre upaniSadakA re, AgamakArA, piTakakArA vagere maMtravedamAMthI maLelA vArasAne pramArjana karavA jevA, umeravA jevA ane vikasAvavA jevA lekhe che. AvI sthitimAM eka ja vArasAne meLavanAra judA judA samayanA ane samasamayanA prakRtibhedavALA mANasomAM pakSApakSI paDI jAya che, ane killebaMdhI UbhI thAya che. navA ane jUnA vacce kundra uparanI killebaMdhImAMthI saMpradAya janme che ane ekabIjA vacce vicAranA saMdharSa khUba jAme che. dekhItI rIte e saMdha anatha kArI lAge che, paNa e saMbane pariNAme ja satyane AvirbhAva AgaLa vadhe che. krAI puSTa vicAraka ke samartha sraSTA e ja saMdhamAM janma le che, ane te. cAlyAM AvatAM zAstrIya satyAmAM ane zAstrIya bhAvanAomAM navuM pagaluM bhare che. A navuM pagaluM pahelAM to lokAne camakAvI mUke che, ane badhA ja lAke ke lokAnA moTA bhAga rUDha ane zraddhAspada rAo tema ja bhAvanAnA hathiyAra vaDe e navA vicAraka ke sarja kanuM mAthu phADavA taiyAra thAya che. eka bAjue. virAdhIonI palaTaNa ane bIjI bAju nave Agantuka ekalo. virAdhIo ene kahe che ke tuM je kahevA mAge che, je vicAra darzAve che te A jUnA IzvarIya zAstromAM kayAM che? ' vaLI te bicArA kahe che ke ' jUnAM IzvarIya zAstronA zabdo to UlaTuM tArA navA vicAranI viruddha ja jAya che.' A bicArA zradvALu hatAM eka AMkhavALA virAdhIone pelA Agatuka ke vicAraka sraSTA temanA ja saMkucita zabdomAMthI potAnI vicAraNA ane bhAvanA kADhI bhutAve che. A rIte navA vicAraka ane bhraSTA dvArA eka vakhatanA jUnA zabdo adRSTie vikase che ane navI vicAraNA ane bhAvanAne navA thara Ave che ane vaLI e nA thara vakhata jatAM jUnA ( K Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 ! darzana ane ciMtana thaI jyAre bahu upayogI nathI raheto, agara UlaTe bAdhaka thAya che, tyAre vaLI navA ja aSTAe ane vicArake prathamanA thara upara caDhelI eka vAra navI ane hamaNAM jUnI thaI gayelI vicAra ane bhAvanAo upara na thara caDhAve che. A rIte parApUrvathI ghaNI vAra eka ja zabdanA khokhAmAM aneka vicAraNAo ane bhAvanAonA thara ApaNe zAstramArgamAM joI zakIe chIe. navA tharanA pravAhane jUnA tharanI jagyA levA mATe je svataMtra zabda - sarajavA paDatA hota ane anuyAyIonuM kSetra paNa juduM ja maLatuM hota to to jUnA ane navA vacce dUdha ( vidha)ne kadI ja avakAza na raheta; paNa kudaratano AbhAra mAnavo joIe ke teNe zabda ane anuyAyIonuM kSetra cheka ja juduM nathI rAkhyuM. tethI jUnA lekAnI makkamatA ane navA AgaMtu kanI daDhatA vacce virodha jAme che ane kALakrame e virodha vikAsanuM ja rUpa pakaDe che. jena ke bauddha mULa zAstrane laI vicArIe agara vedazAstrane ekama mAnI cAlIe to paNa A ja vastu ApaNane dekhAze. maMtravedamAMnA brahma, indra, varuNa, Rta, tapa, saMta, asat, yaja vagere zabdo tathA tenI pAchaLanI bhAvanA ane upAsanA le; ane upaniSadamAM dekhAtI e ja zabadomAM ApAyelI bhAvanA tathA upAsanA le. eTaluM ja nahi, paNa bhagavAna mahAvIra ane buddhanA upadezamAM spaSTapaNe taravaratI brAhmaNa, tapa, karma, varNa, vagere zabdo pAchaLanI bhAvanA ane e ja zabdo pAchaLa rahelI vedakAlIna bhAvanAo laI baMnene sarakhAvo; vaLI gItAmAM spaSTapaNe dekhAtI yajJa, karma, saMnyAsa, pravRtti, nivRtti, ga, bhAga vagere zabda pAchaLa rahelI bhAvanAone vedakAlIna ane upaniSatkAlIna e ja zabdo pAchaLa rahelI bhAvanA sAthe tema ja A yugamAM dekhAtI e zabda upara ApAyelI bhAvanA sAthe sarakhA te chellAM pAMca hajAra varSamAM AryalokonA mAnasamAM keTale phera paDyo che e spaSTa jaNAze. A phera kaMI ekAeka paDayo nathI ke vagara vadhe ane vagara vidha vikAsakramamAM sthAna pAmyuM nathI, paNa e phera paDavAmAM jema samaya lAge che tema e pheravALA ne sthAna pAmavAmAM ghaNuM athaDAmaNa paNa sahavI paDI che. navA vicAra ane sarjake pitAnI bhAvanAnA haDA vaDe jUnA zabdonI eraNa upara jUnA lekAnA mAnasane navA ghATa Ape che. hatheDA ane eraNa vacce mAnasanI dhAtu dezakALAnusArI pheraphAravALI bhAvanAonA ane vicAraNAonA navanavA ghATa dhAraNa kare che. A navA-jUnAnI kALacakkInAM paiDAMo navanavuM daLe ja jAya che, ane manuSyajAtine jIvatI rAkhe che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAmayodA [127 vartamAna yuga A jamAnAmAM jhapATAbaMdha ghaNuM bhAvanAo ane vicAraNA navA ja rUpamAM ApaNuM AgaLa AvatI jAya che. rAjakIya ke sAmAjika kSetramAM ja nahi, paNa AdhyAtmika kSetra sudhdhAMmAM tvarAbaMdha navI bhAvanAo prakAzamAM AvatI jAya che. eka bAjue bhAvanAone vicAranI kasoTIe caDhAvyA vinA ja tene svIkAranAre maMdabuddhi varga hoya che, jyAre bIjI bAjue e bhAvanAone vagara vicAre pheMkI devA ke khoTI kahevA jevI jaraTha buddhivALa paNa varga nAnosUne nathI. A saMjogomAM zuM thavuM joIe ane zuM thayuM che e samajAvavA khAtara uparanA cAra muddAo carcavAmAM AvyA che. sarjaka ane rakSakA manuSyajAtinAM naisargika phaLa che. enI hastIne kudarata paNa miTAvI zake nahi. navA-jUnA vaccenuM dUdha e satyanA AvirbhAvanuM ane tene TakAvavAnuM anivArya aMga che; eTale tethI paNa satyapriya gabharAya nahi. zAstra eTale zuM ? ane AvuM zAstra te kayuM? e be muddAo daSTinA vikAsa mATe athavA ema kahe ke navA-jUnAnI athaDAmaNInA dadhimaMthanamAMthI ApoApa tarI AvatA mAkhaNane oLakhavAnI zaktine vikasAvavA mATe carcA che. A cAra muddAo to atyAranA yuganI vicAraNAo ane bhAvanAo samajavA mATe mAtra prastAvanA jevA che. tyAre have TUMkamAM joIe ane te paNa jaina samAjane laI vicArIe, ke tenI sAme Aje kaI kaI rAjakIya, sAmAjika ane AdhyAtmika samasyAo khaDI thaI che ane tene ukela zakya che ke nahi ane zakya hoya to te kaI rIte zakya che? 1. mAtra kuLa paraMparAthI kahevAtA jaina mATe nahi, paNa jenAmAM jainapaNuM guNathI DuM ghaNuM AvyuM hoya to tene mATe sudhAM prazna e che ke tevo mANasa rASTrIya kSetra ane rAjakIya prakaraNamAM bhAga levA nahi ane le te kaI rIte le? kAraNa ke, te mANasane vaLI rASTra e zuM, ane rAjakIya prakaraNa e zuM? rASTra ane rAjaprakaraNa to svArtha tema ja saMkucita bhAvanAnuM phaLa che, ane kharuM jainatva e te enI paranI vastu che, eTale guNathI je jaina hoya te rASTrIya kAryo ane rAjakIya caLavaLomAM paDe ke nahi ? e atyAranA jaina samAjane pecIdo savAla che-gUDha prazna che. 2. lagnaprathAne lagatI rUDhio, nAtajAtane lagatI prathAo ane udyogadhaMdhAnI pAchaLa rahelI mAnyatAo ane strI-purU vaccenA saMbaMdhenI bAbatamAM AjakAla je vicAre baLapUrvaka udaya pAmI rahyA che ane mera ghara karI rahyA che tene jaina zAstramAM Teke che ke nahi, agara kharA jainatva sAthe te navA vicArone Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra8] darzana ane ciMtana meLa che ke nahi, ke jAnA vicAre sAthe ja kharA jainatvane saMbaMdha che? je navA vicArone zAstrane Teke na hoya ane te vicAre vinA jIvavuM samAja mATe azakya dekhAtuM hoya te have zuM karavuM? zuM e vicArene jUnA zAstranI gharaDI gAyanA stanamAMthI jema tema dehavA? ke e vicAronuM navuM zAstra racI. jaina zAstramAM vikAsa kare? ke e vicArone svIkAravA karatAM jaina samAjanI hastI maTavAne kImatI gaNavuM 3. mekSane paMthe paDelI gurusaMsthA kharI rIte guru eTale mArgadarzaka thavAne badale je anugAmIone guru eTale bojA rUpa ja thatI hoya ane gurusaMsthArUpa subhUmacakravatInI pAlakhI sAthe tene upADanAra zrAvakarUpa devo paNa DUbavAnI dazAmAM AvyA hoya te zuM e devoe pAlakhI pheMkI khasI. javuM, ke pAlakhI sAthe DUbI javuM, ke pAlakhI ane pitAne tAre e. kaI mArga zodhavA bhavuM ? je e mArga na sUjhe te te mArge jUnA jaina zAstramAM che ke nahi agara to Aja sudhImAM keIe avalaMbele che ke nahi, e jevuM ? 4. dhaMdhA para prazna e che ke kayA kayA dhaMdhA jainatva sAthe baMdhabese ane kyA kayA dhaMdhA jainatvanA ghAtaka bane ? zuM khetIvADI, luhArI satArI ane cAmaDIne lagatAM kAma, dANadUNInA vyApAra ane vahANavaTuM, sipAhIgIrI, sAMcAkAma vagere jainavanA bAdhaka che ? ane jhaverAta, kApaDa, dalAlI, so, milamAlikI, vyAjavaTAva vagere dhaMdhAo jainatvane bAdhaka nathI. agara ochA bAdhaka che ? upara ApelA cAra prazno to aneka evA praznomAMnI vAnagImAtra che. eTale A praznone uttara je ahIM vicAravAmAM Ave che te jo tarka ane vicArazuddha heya te bIjA praznone paNa sahelAIthI lAgu thaI zakaze. AvA prazno ubhA thAya che te kAMI Aje ja thAya che ema kAI na dhAre. ochAvattA pramANamAM ane eka athavA bIjI rIte AvA prazno UbhA. thayelA ApaNe jaina zAstranA itihAsamAMthI avazya meLavI zakIe chIe. jyAM sudhI huM samajuM chuM tyAM sudhI AvA prazno utpanna thavAnuM ane tenuM samAdhAna na maLavAnuM mukhya kAraNa jainatva ane tenA vikAsakramanA ItihAsa vizenA ApaNuM ajJAnamAM raheluM che. jIvanamAM sAcA jainatvanuM teja jarAye na hoya, mAtra paraMparAgata veza, bhASA, ane TIlA TapakAMnuM jainatva jANe-ajANe jIvana upara ladAyeluM hoya Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstramaryAdA [129 ane vadhArAmAM vastusthiti samajavA jeTalI buddhizakti paNa na hoya, tyAre upara darzAvela praznone ukela nathI AvatA. e ja rIte jIvanamAM eThuvatuM sAcuM jainatva uddabhavyuM hoya chatAM vArasAmAM maLela cAluM kSetra uparAMta bIjA vizALa ane navanavAM kSetromAM UbhA thatA koyaDAone ukelavAnI tema ja vAstatika jainatvanI cAvI lAgu pADI gUMcavaNanAM tALIo upADavA jeTalI prajJA na hoya tyAre paNa AvA praznono ukela nathI AvatuM. tethI jarUranuM e che ke sAcuM jainatva zuM che e samajI jIvanamAM utAravuM ane badhAM ja kSetramAM UbhI thatI muzkelIone nikAla karavA mATe jainatvane zI zI rIte upayoga karavo, enI prajJA vadhAravI. have ApaNe joIe ke sAcuM jainatva eTale zuM ? ane tenA jJAna tathA proga vaDe uparanA praznone avirodhI nikAla kevI rIte AvI zake ? AvuM jainatva eTale samabhAva ane satyadaSTi, jene jaina zAstra anukrame ahiMsA tema ja anekAntadaSTinA nAmathI oLakhAve che. ahiMsA ane anekAMtadaSTi e baMne AdhyAtmika jIvananI be pAMkhe che, athavA to prANaprada phephasAM che. eka AcArane ujajavaLa kare che, jyAre bIjuM dRSTine zuddha ane vizALa kare che. A ja vAtane bIjI rIte mUkIe te ema kahevuM joIe ke jIvananI tRSNAne abhAva ane ekadezIya dRSTine abhAva e ja kharuM jainatva che. kharuM jainatva ane jaina samAja e be vacce jamIna AsamAna jeTaluM aMtara che. jeNe kharuM jainatva pUrNapaNe agara te ochAvattA pramANamAM sAyuM hoya tevI vyaktionA samAja baMdhAtA ja nathI, ane baMdhAya to paNa temane mArga e nirALo hoya che ke temAM athaDAmaNuo ja UbhI thatI nathI, ane thAya che te satvara tene nikAla AvI jAya che. jainatvane sAdhanAra ane sAcA ja jainatvanI umedavArI karanAra je gaNyAMgAMDyAM dareka kALamAM hoya che te to je che ja, ane evA jainenA ziSyo agara putra-jemanAmAM sAcA jainatvanI umedavArI kharI rIte hatI ja nathI paNa mAtra sAcA jainatvanA sAdhake ane umedavAre dhAraNa karela rItarivAjo agara pALela sthaLa maryAdAo jemanAmAM hoya che te badhA-jainasamAjanAM aMga che. guNajene vyavahAra AMtarika vikAsa pramANe dhaDAya che ane temanA vyavahAra ane AMtarika vikAsa vacce visaMvAda nathI hoto, jyAre sAmAjika jemAM ethI UlaTuM hoya che. temane bAhya vyavahAra to guNajainenA vyavahAravArasAmAMthI ja UtarI Avela hoya che, paNa temanAmAM Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 ] darzana ane ciMtana AMtarika vikAsane chAMToya nathI che. teo to jagatanA bIjA manuSyo jevo ja bhagatRSNAvALA ane sAMkaDI dRSTivALA hoya che. eka bAju AMtarika jIvanane vikAsa jarAye na hoya ane bIjI bAju tevA vikAsa vALI vyaktiomAM saMbhavatA AcaraNanI nakala hoya tyAre e nakala visaMvAdanuM rUpa dhAraNa kare che, tathA Dagale ne pagale muzkelIo UbhI kare che. guNajainatvanI sAdhanA mATe bhagavAna mahAvIre ke temanA sAcA ziSyoe vanavAsa svIkAryo hoya, nagnata dhAraNa karyuM haya, guphA pasaMda karI heya, ghara ane parivArane tyAga karyo hoya, mAlamattA tarapha beparavAI dAkhavI hoya --e badhuM AMtarika vikAsamAMthI janmeluM heI jarAye viruddha dekhAtuM nathI; paNuM gaLA sudhI bhagatRSNamAM DUbelA ane sAcA jainatvanI sAdhanA mATe jarAye sahanazIlatA vinAnA tema ja udAraSTi vinAnA mANaso jyAre gharabAra choDI jaMgalamAM deDe, guphAvAsa svIkAre, mAbApa ke AzritanI javAbadArI pheMkI de tyAre te temanuM jIvana visaMvAdI thAya ja ane pachI badalAtA navA raMga sAthe navuM jIvana ghaDavAnI azaktine kAraNe temanA jIvanamAM virodha jaNAya e khulluM che. rASTrIya kSetra ane rAjakAraNamAM jene bhAga levA ke na levAnI bAbatanA pahelA savAla paratve jANavuM joIe ke jainatva e tyAgI ane gRhastha ema e vargamAM vaheMcAyeluM che. gRhastha-jainatva je rAjyakartAomAM tema ja rAjyanA maMtrI, senAdhipati vagere amaladAremAM khuda bhagavAna mahAvIranA samayamAM ja jagyuM hatuM, ane tyAra pachInAM 2300 varSa sudhI rAjAe tathA rAjyanA mukhya amaladAremAM jainatva ANavAne agara cAlyA AvatA jainavane TakAvavAnuM bhagIratha prayatna jainAcAryoe sevyuM hatuM, te pachI Aje rASTrIyatA ane jainatva vacce vidha zA mATe dekhAya che? zuM e jUnA jamAnAmAM rAjAo, rAjakarmacArIo ane temanuM rAjakaraNa e badhuM kAMI manuSyatIta ke le kAttara bhUminuM hatuM? zuM emAM khaTapaTa, prapaMca ke vAsanAone jarAye sthAna ja na hatuM, ke zuM te vakhatanA rAjakAraNamAM te vakhatanI bhAvanA ane paristhiti pramANe rASTrIya amitA jevI koI vastu ja nahatI ? zuM te vakhatane rAjyakatIo phakta vItarAgadRSTi ane vasudhaiva kuTubhUtI bhAvanAe ja rAjya karatA ? je A badhA praznone uttara e ja hoya ke jema sAdhAraNa kuTuMbI gRhastha-jainatva dhAraNa karavA sAthe potAne sAdhAraNa grahavyavahAra calAvI zake che, mobhA ane vibhAvALA gRhastha paNa e ja rIte jainatva sAthe potAnA vabhAne saMbhALI zake che ane e ja nyAye rAjA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zArAmaryAdA [23 ane rAjakarmacArI paNa pitAnA kAryakSetramAM rahyA chate sAcuM jainatva jALavI zake che te AjanI rAjakaraNI samasyAno uttara paNa e ja che; eTale ke rASTrIyatA ane rAjaprakaraNa sAthe sAcA jainatvane (je hRdayamAM prakaTayuM hoya to) kaze ja virodha nathI. alabatta, ahIM tyAgIvargamAM gaNAtA jainatvanI vAta vicAravI bAkI rahe che. tyArthIvargane rASTrIya kSetra ane rAjaprakaraNa sAthe saMbaMdha na ghaTI zake evI ka95nA utpanna thavAnuM kAraNa e che ke rASTrIya pravRttimAM zuddhatva jevuM tattva ja nathI, ane rAjaprakaraNa paNa samabhAvavALuM hoI ja na zake evI mAnyatA rUDha thaI che; paraMtu anubhava ApaNane kahe che ke kharI hakIkata ema nathI. je pravRtti karanAra pote zuddha heya to te dareka jagAe zuddhi ANuM ane sAcavI zake che, ane je e pite ja zuddha na hoya te tyAgIvargamAM rahevA chatAM haMmezAM mela ane bhramaNAmAM sabaDyA kare che. ApaNe tyAgI manAtA jainene khaTapaTa, prapaMca ane azuddhimAM taNAtA kyAM nathI jotA? taTastha evA moTA tyAgIvargamAM ekAda vyakti kharekhara jaina maLI AvavAno saMbhava hoya te Adhunika rASTrIya pravRtti ane rAjakIya kSetramAM jhaMpalAvanAra moTA vargamAM tethIye vadhAre sArA guNajainatvane dhAraNa karanArI aneka vyaktie kyAM nathI maLI AvatI ke je janmathI paNa jaina che. vaLI tyAgI manAtA jaina vargo paNa rASTrIyatA ane rAjakIya kSetramAM samAcita bhAga levAnA dAkhalAo jainasAdhusaMdhanA itihAsamAM kayAM ochA che? phera hoya te eTale ja che ke te vakhatanI bhAga levAnI pravRttimAM sAMpradAyika bhAvane ane naitika bhAvanA sAthe ja kAma karatI, jyAre Aje sAMpradAyika bhAvanA jarAye kAryasAdhaka ke upogI thaI zake tema nathI. eTale je nitika bhAvanA ane arpaNatti hRdayamAM hoya (jene zuddha jainatva sAthe saMpUrNa meLa che) te gRhastha ke tyAgI koI paNa jainane, tenA jainatvane jarA paNa bAdha na Ave ane UlaTuM vadhAre piSaNa maLe evI rIte kAma karavAno rASTrIya tema ja rAjakIya kSetramAM pUrNa avakAza che. ghara ane vyApAranA kSetra karatAM rASTra ane rAjakIya kSetra moTuM che e vAta kharI, paNa vizvanI sAthe pitAne meLa hovAne dA karanAra janadharma mATe te rASTra ane rAjakIya kSetra e paNa eka ghara jevuM nAnakaDuM ja kSetra che. UlaTuM, Aje te e kSetramAM evAM kAryo dAkhala thayAM che ke jene vadhAremAM vadhAre meLa jainatva (samabhAva ane satyadaSTi ) sAthe ja che. mukhya vAta to e ja che ke koI kAryo agara kSetra sAthe jainatvano tAdAmya saMbaMdha nathI. kArya ane kSetra game te hoya, paNa je jainatvadRSTi rAkhI emAM pravRtti thAya te te badhuM zuddha ja hovAnuM. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana ane ciMtana bIje prazna lagnaprathA ane nAtajAta AdinA saMaMdha vize che. A AkhatamAM jANavuM joI e ke jainatvanuM prasthAna ekAMta tyAgavRttimAMthI thayeluM che. bhagavAna mahAdhIrane jo kAMI peAtAnI sAdhanAmAMthI ApavA jevuM jaNAyuM. hatuM te te aikAMtika tyAga ja hatA, paNa evA tyAganA IcchanAra sudhdhAM badhAM ekAeka evI bhUmikAe paheAMcI na zake, e lekamAnasathI bhagavAna ajANyA na hatA; eTale ja te umedavAranA AchA ke vatA. tyAgamAM saMmata thaI 'mA mitraMnAr ?- 1 a na phera-ema kahI saMmata thatA gayA ane AkInI bhogavrutta ane sAmAjika maryAdAonu niyamana karanArAM zAstro teA te kALe paNa hatAM, Aje paNa che ane AgaLa paNu racAze. smRti jevAM laukika zAstro leAkA Aja sudhI ghaDatA AvyA che ane AgaLa paNa laDAze. dezakALa pramANe lAkA pAtAnI bhAgamaryAdA mATe navA niyamA, navA vyavahArA dhaDaze; jUnAmAM pheraphAra karaze ane dhRNuM pheMkI paNa deze. laukika smRtimAM bhagavAna paDavA ja nathI. bhagavAnane dhruva siddhAMta tyAganA che. laukika niyamAnu cakra tenI AjubAjI, utpAda-vyayanI peThe dhruva siddhAMtane aDacaNa na Ave evI rIte, ryo kare eTaluM ja jovAnuM rahe che. A ja kAraNathI jyAre kuladhama pALanAra tarIke jaina samAja vyavasthita thayA ane phelAtA gaye. tyAre teNe lauphika niyamevALAM bhAga ane sAmAjika maryAdAnuM pratipAdana karatAM aneka zAstro racyAM. je nyAye bhagavAna pachInA hajAra varSomAM samAjane jIvatA rAkhyuM te ja nyAya samAjane jIvatA rahevA hAtha UMcA karI kahe che ke--'tuM sAvadha thA, tArI sAme patharAyelI paristhiti je ane pachI samayAnusArI smRti raca. tuM eTaluM dhyAnamAM rAkhaje ke tyAga e ja sAcuM lakSya che, paNa sAthe e paNa dhyAnamAM rAkhaje ke tyAga vinA tyAganA DALa tuM karIza to jarUra marIza, ane potAnI bhAgamaryAdAne adhabese tevI rIte sAmAjika jIvananI ghaTanA karaje. mAtra strItvane kAraNe ke puruSatvane kAraNe, ekanI bhogavRtti vadhAre che athavA bIjAnI echI che athavA ekane potAnI vRttie tRpta karavAne game te rIte hu che ane bIjAne ttinA bhAga banavAneA janmasiddha hakka che, ema kadI na mAno.' samAjadhama samAjane e paNa kahe che ke sAmAjika smRti e sadAkALa ekasarakhI haitI ja nathI. tyAganA ananya pakSapAtI gurue paNa jaina samAjane bacAvavA agara to te vakhatanI paristhitine vaza thaI Azcarya pamADe tevAM bhAgamaryAdAvALAM vidhAnA karyAM che. havenI jaina smRtiomAM cAsaTha hajAra te zuM paNa e strIo paNa sAthe dharAvanArAnI pratiSThAnuM prakaraNa nAza pAmeluM haze; te ja jainasamAja mAnabhera 132 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziyamaryAdA [ 133 anya dharma samAjamAM moDhuM batAvI zakaze. havenI navI smRtinA prakaraNamAM eka sAthe pAMca pati dharAvanAra draupadInA satItvanI pratiSThA nahi hoya, chatAM prAmANikapaNe purnalagna karanAra strInA satItvanI pratiSThA dhye ja chUTake che havenI smRtimAM 40 thI vadhAre varSanI umaravALA puruSanuM kumArI kanyA sAthe lagna e baLAtkAra ke vyabhicAra ja noMdhAze. eka strInI hayAtImAM bIjI strI karanAra havenI jaina smRtimAM strIdhAtakI gaNaze; kAraNa ke, Aje naitika bhAvanAnuM baLa, je cera phelAI rahyuM che, tenI avagaNanA karIne jaina samAja badhAnI vacce mAnapUrvaka rahI ja na zake. nAtajAtanAM baMdhane sakhata karavAM ke DhIlAM karavAM e paNa vyavahAranI sagavaDano je savAla hovAthI tenAM vidhAno navesara ja karavAM paDaze. A bAbatamAM jUnAM zAstrone AdhAra zedha ja heya te jaina sAhityamAMthI maLI zake tema che. paNa e dhanI mahenata karyA karatAM "dhruva jainatva" arthAta samabhAva ane satya kAyama rAkhI tenA upara vyavahArane baMdhabese ane jaina samAjane jIvana arpe evI laukika smRtio racI levAmAM ja vadhAre zreya che. gurusaMsthAne rAkhavA ke pheMkI devAnA savAla vize kahevAnuM e che ke Aja sudhImAM ghaNIvAra gurusaMsthA pheMkI devAmAM AvI che ane chatAM te UbhI che. pArzvanAthanI pAchaLathI vikRta thayela paraMparA mahAvIre pheMkI dIdhI, tethI kAMI gurusaMsthAne aMta na AvyuM. tyavAsI gayA paNa samAje bIjI saMsthA bhAgI ja lIdhI. jationA divaso bharAtA gayA tyAM to saMvegI guruo AvIne UbhA ja rahyA. guruone pheMkI devA ane artha e kadI nathI ke sAcA jJAna ke sAcA tyAgane pheMkI devAM. sAcuM jJAna ane sAce tyAga e evI vastu che ke tene pralaya paNa naSTa karI zakatuM nathI. tyAre guruone pheMkI devAne artha zo ? ene artha eTalo ja ke atyAre je ajJAna guruone lIdhe pivAya che, je vikSepathI samAja zeSAya che te ajJAna ane vikSepathI bacavA mATe samAje gurusaMsthA sAthe asahakAra kare. A asahakAranA aciMtApa vakhate sAcA gurae te kuMdana jevA thaI AgaLa tarI AvavAnA, je melA haze te zuddha thaI AgaLa Avaze agara te baLIne bharama thaze. paNa have samAjane je jAtanA jJAna ane tyAgavALA guruonI jarUra che (sevA lenAra nahi paNa sevA denAra mArgadarzakanI jarUra che) te jAtanA jJAna ane tyAgavALA guruo janmAvavA mATe temanA vikRta gurutvavALI saMsthA sAthe Aje nahi te kAle samAjane asahakAra karyo ja Take che. alabatta, je gurusaMsthAmAM kaI bhAIne lAla ekAda paNa sAce Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1343 darzIna ane ciMtana guru hayAta ro to AvA sakhata prayAga pahelAM ja gurusaMsthAne tArAthI acAvaze. je vyakti AMtararASTrIya zAMtipariSada jevI pariSAmAM hAjara thaI jagatanuM samAdhAna thAya tevI rIte ahiM sAnuM tattva samajAvI zakaze agara tA potAnA ahiMsAkhaLe tevI pariSadonA himAyatIone potAnA upAzrayamAM AkarSI zakaze teja have pachI kharA jaina guru thaI zakaze. havenuMsAMkaDu jagata prathamanI alpatAmAMthI mukta thaI vizALatAmAM jAya che. te kAI nAta, jAta, saMpradAya, paraparA, veza ke bhASAnI khAsa paravA karyA vinA ja mAtra zuddha jJAna ane zuddha tyAganI rAha jotuM UbhuM che. eTale je atyAranI gurusaMsthA ApaNI zaktivardhaka thavAne badale zaktibAdhaka ja thatI hoya tA. temanA ane jaina samAjanA bhalA mATe pahelAmAM pahelI take samajadAre temanI sAthe asahkAra karavA e eka ja mAga rahe che. jo Ave bhAga levAnI paravAnagI jaina zAstramAMthI ja meLavavAnI hAya topaNa te sulabha che.. gulAmatti navu saratI nathI ane jUtuM pheMkatI ke sudhAratI paNa nathI. e vRtti sAthe laya ane lAlacanI senA hoya che. jene sadguNNAnI pratiSThA karavI hoya teNe gulAmIvRttinA burakhA pheMkIne, chatAM prema tathA namratA kAyama rAkhIne *, vicAravuM ghaTe. dhaMdhA paratvenA chellA praznanA sabaMdhamAM jaina zAstranI maryAdA bahu ja TUMkI ane Taca chatAM sAtheA khulAsA kare che, ane te e che ke--je cIjane upabhAga dhaCviruddha ke nItiviruddha hoya te cIjano dhaMdho paNa dharma ane nItiviruddha che. jema mAMsa ane madya jaina para MparA mATe varjya lekhAyAM che. to tene dhaMdho paNa teTale ja niSedhapAtra che. amuka cIjanA dhaMdhA samAja na kare to teNe tene upabhoga paNa ADavA ja. oIe. A ja kAraNathI anna, vastra ane vividha vAhanAnI maryAdita bhAgatuA dharAvanAra bhagavAnanA mukhya upAsakeA 5nna, vastra Adi adhuM nipajAvatA ane tenA dhaMdhA paNa karatA. je mANasa bIjAnI kanyAne paraNI ghara badhe ane potAnI kanyAne khIjA sAthe paraNAvavAmAM dhanAza jue e kAM to gAMDA hovA joIe ane DAhyo hAya tA jaina samAjamAM pratiSThita sthAna bhogavatA na jahAvA joI e. je mANasa kAlasA, lAkaDAM, cAmaDAM ane yaMtrA jathAbaMdha vApare te mAjIsa dekhItI rIte tevA dhaMdhAnA tyAga karatA haze te ane artha e ja ke tebIjA pAse tevA dhaMdhA karAve che. karavAmAM ja vadhAre doSa che. ane karAvavAmAM tema ja sammati aikAMtika kathana jaina zAstramAM ApavAmAM A doSa che evuM kAMI nathI. ghaNIvAra karavA karatAM karAvavA ane ' Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaryAdA [ 135 sammatimAM ja vadhAre deSa hovAne saMbhava jaina zAstra mAne che. je bauddho mAMsa dha karavAmAM pApa mAnI te dhaMdhe jAte na karatAM mAMsanA mAtra kherAkane niSpApa mAne che te bauddhone je jaina zAstra ema kahetuM hoya ke tame bhalene dha na karo, paNa tamArA dvArA vaparAtA mAMsane taiyAra karanAra lakAnA pApamAM tame bhAgIdAra che ja' te te ja niSpakSa jaina zAstra, kevaLa kuLadharma hovAne kAraNe, jenene e vAta kahetAM acakAze? nahi, kadI ja nahi. e to khullekhulluM kahevAnuM ke kAM te bhavya cIjone tyAga kare ane tyAga na kare te jema tene utpanna karavA ane tene vyApAra karavAmAM pApa le che tema bIjAo dvArA taiyAra thayelI ane bIjAo dvArA pUrI paDAtI te ja cIjonA bhAgamAM paNa teTaluM ja pApa le. jaina zAstra tamane pitAnI maryAdA jaNAvaze ke-deSa ke pApano saMbaMdha bhagavRtti sAthe che; mAtra cIjonA saMbadha sAthe nathI.' je jamAnAmAM majUrI e ja raTI che evuM sutra jagavyApI thatuM haze te jamAnAmAM samAjanI anivArya jarUriyAtavALA anna, vastra, rasa, makAna Adine jAte utpanna karavAmAM ane tene jAte dha karavAmAM doSa mAnanAra kAM to avicArI che ane kAM to dhamadhela che ema ja manAze. upasaMhAra dhAravA karatAM zAstramaryAdAne viSaya vadhAre lAMbe thayA che, paNa mane jyAre spaSTa dekhAyuM ke ene TUMkAvavAmAM aspaSTatA raheze eTale thoDuMka laMbANa karavAnI jarUra paDI che. A lekhamAM meM zAstronA AdhAre jANIne ja nathI TAMkyA, kema ke kaI paNa viSaya paratve anukULa ane pratikULa banne jAtanAM zAstravAkyo meLavI zakAya che, agara te eka ja vAkyamAMthI be virodhI artho ghaTAvI zakAya che. meM sAmAnya rIte buddhigamya thAya evuM ja raju karavAno prayatna karyo che, chatAM mane je kAMI a5svalpa jaina zAstrane paricaya thayo che ane cAlu jamAnAno anubhava maLe che te bannenI ekavAkathatA manamAM rAkhIne ja uparanI carcA karI che. chatAM mArA A vicAra vize vicAravAnI ane temAMthI nakAmuM pheMkI devAnI saune chUTa che. je mane mArA vicAramAM bhUla samajAvaze te vayamAM ane jAtimAM game tevaDe ane game te hovA chatAM mArA Adarane pAtra avazya thaze. -paryuSaNuparvanAM vyAkhyAne, 1930