Book Title: Santbalji
Author(s): Gunvant Barvalia
Publisher: Vishva Vatsalya Prayogik Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034454/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtabAlajI jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI jIvana, kavana ane preraka prasaMgo : lekhana saMpAdana :guNavaMta baravALiyA : prakAzaka : vizva vAtsalya prAyogika saMgha pU. munizrI saMtabAlajI janmazatAbdI mahotsava samiti mAtRsamAja bilDIMga, kirola roDa, kAmAlena, ghATakopara (vesTa), muMbaI - 400 086. phona : 022 - 25135444 guNavaMta baravALiyA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakanuM nivedana Santbalji Jivan Kavan Ane Prerak Prasango By Gunvant Barvalia (Gunjan) Aug. 2019 prathama AvRtti :- okTobara 2003 prata 20,000 (vIsa hajAra). dvitIya AvRtti:- navembara, 2006 tRtIya AvRtti - jAnyu. 2011 cothI AvRtti:- ogasTa 2019 prakAzana ane prAptisthAna : maganalAla harilAla dozI, pramukha vizva vAtsalya prAyogika saMghA mAtRsamAja bilDIMga kirola roDa, kAmAlena, ghATakopara (vesTa), muMbaI-86. phona: 022-25135444 munizrI saMtabAlajI krAMtikArI na saMta hatA. teozrInA jIvanakALa daramyAna temaNe jaina dharma, bhAratIya darzano ane adhyAtma viSayaka vipula sAhityasarjana karyuM hatuM. temanI dAyakAonI vihArayAtrAmAM temaNe jainadharmanI prabhAvanA karavA sAthe, satya ane ahiMsA, sarvadharma samabhAva, vyasanamukti, anyAya pratikAra, strI utthAna, mAnavarAhata, dharma dRSTie samAjaracanA, kheDUto, AdivAsIo vagerenA vividha saMgaThano sAthe samAja ghaDataranA kAryo karyA hatA. temanI preraNAthI gujarAta ane mahArASTramAM keTalIka saMsthAo munizrInA Adarzo, uddezo pramANe kArya karI rahI che. munizrInuM janmazatAbdI varSa 2003-2004 che. navI peDhI munizrInuM jIvana tathA kavana jANe ane temanA jIvana ane kavanamAMthI preraNA maLe te hetuthI "saMtabAlajIH jIvana, kavana ane preraka prasaMgo' pustikAnuM prakAzana karela; jenI cothI AvRtti prastuta karIe chIe. - A paricaya pustikAmAM saMsthA dvArA cAlatI vividhalakSI pravRttio ane kudaratI upacAra kendranI vigato ApavAmAM AvI che. | munizrInuM vyaktitva, bahumukhI pratibhA, kAryo ane vipula sAhitya sarjana eTaluM vizALa ane virATa che ke tenA para saMzodhana karI Ph.D. mATenA vividha zodha prabaMdha taiyAra karI zakAya, paraMtu ApaNe A jalarAzimAMthI Acamana karIzuM. mahAvIranagara AMtararASTrIya kendra vAnagAMva nakA, ciMcaNI, tA. dahANuM, ji. thANA phona : 0252824241, 02pa28242146 mudraka: arihaMta pri. presa, paMtanagara ghATakopara mo. : 9223430415 o. : 20029341 guNavaMta baravALiyA 601 smita epArTamenTa, 9820215542. upAzrayalena, ghATakopara (I), muMbaI - 400 007. sapTe. 2019 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtabAlajI anukramaNikA janma, mAtA-pitA, bAlyAvasthA krama viSaya 1. janma, mAtA-pitA, bAlyAvasthA 2. muMbaInuM jIvana 3. zivalAla saubhAgyacaMdra thayA 4. saMyamI jIvana-sAdhanA ane sAhityasarjana 5. saMtabAlajInI lokakalyANanI pravRttio 6. vizva vAtsalya prAyogika saMgha 7. mahAvIranagara AMtararASTrIya kendra 8. mahAvIranagaramAM sthiravAsa ane kALadharma pAmyA 9. saMtabAlajInI kAvyamaya racanAo 10.pU. saMtabAlajInA jIvananA preraka prasaMgo 11.pU. saMtabAlajInI ratnakaNikAo 12. munizrI saMtabAlajInA jIvanamAM sevAbhAvanuM darzana ApaNo bhArata deza vizvamAM ajoDa che. aneka dRSTie tenuM khUbaja mahattvanuM ane gauravavaMtu sthAna che. Arthika dRSTie bhale ApaNA dezanuM sthAna AgaLa paDatuM nathI paraMtu dharma ane uttama mAnavIya guNanI dRSTie vizvamAM e sauthI prathama sthAna dharAve che. AjanA azAMta jagatane zAMtino zubha saMdeza ApI, zAMtine mArge laI javAnuM kArya bhAratadeza karI zake tema che. aneka rAjyomAM vibhakta thayela ApaNo dezavizALa che. enI bhaugolika sImAo ghaNI vistRta che. aneka rAjyomAM vaheMcAyela ApaNA dezanuM khUba agatyanuM rAjya gujarAta che. A gujarAta rAjyano eka mahattvano peTAvibhAga saurASTra che. A saurASTranI puNyapavitra bhUminuM yazogAna kavioe mana mUkIne gAyuM che. aneka sAhityakAroe apAra mamatvathI enI gauravagAthA varNavI che. jati-satI ane zUravIronI A bhUmine ApaNA sva. kavi tribhuvana vyAsa varNave saMtabAlajI Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'bhakta narasiMha jyAM nAcIo nehamAM saMpadA pAmyo jyAM sudAmo vIra gAMdhI, dayAnaMda jyAM nipajyAM satI ane saMtano jyAM visAmo gAma gAme UbhA sthaMbha pokAratA zUranA guNanI gAtha varaNI bhAratIbhomanI vaMduM tanayA vaDI dhanya ho ! dhanya saurASTra dharaNI !" A kAvyamAM kavie bhAratamAtAnI lADalI moTI dIkarI tarIke saurASTrane gaNAvI che. A pavitra bhUmimAM vizvavaMdanIya vibhUtio pU. mahAtmA gAMdhIjI ane svAmI dayAnaMda sarasvatI thaI gayA che e hakIkata kavie darzAvI che. porabaMdaranA dariyAkinAre gAMdhIjIno janma thayo che, paraMtu dayAnaMda sarasvatI TaMkArAmAM janmyA che ane TaMkArAthI 4 mAIla dUra 'ToLa' gAme saMtabAlajIno janma thayo che ane TaMkArAthI thoDe dUranA gAma vavANiyAmAM zrImad rAjacaMdrajIno janma thayo che. A rIte morabIe traNa mahApuruSonI jagatane bheTa ApI che. A traNeya mahApuruSonuM vizvane mahAna pradAna che, paraMtu A prakaraNamAM to mAre saMtabAlajI vizenI hakIkata ja varNavavAnI che. saMtabAlajIno janma: morabI tAlukAmAM AvelA 'ToLa' nAmanA nAnakaDA gAmamAM tA. 26-8-1904nA roja teono janma thayo hato. saMvata 1960nA zrAvaNa suda pUnama (baLeva) no divasa hato. eka garIba jaina kuTuMbamAM janmelI A vyakti kramazaH vikAsanI bhUmikAe AgaLa vadhIne sahu koInA AdaranuM uttama saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo sthAna meLave che. A ToLa gAmanI vastI ghaNI thoDI, Azare 500 mANasonI hatI. arthAt janasaMkhyAnI dRSTie A nAnuM gAmaDuM hatuM. A gAmanI mukhya vastI mumanA muslimonI hatI. A muslimo uparAMta, gAmamAM thoDA hiMdu kuTuMbo ane harijana parivAra paNa rahetA hatA. A gAmanA loko saMtoSI, sukhI ane IzvaraparAyaNa hatA. nAtajAtanA bhedabhAva vinA ekamekanI sAthe haLImaLIne saMpUrNapaNe binasaMpradAyavAdI, pUrepUrI bhAIcArAnI lAgaNIthI ekamekanA jIvanamAM upayogI thaI sarasa jIvana pasAra karatA hatA. A gAmamAM pitA nAgajIbhAI devajIbhAIne tyAM motIbahena mAtAnI kUkhe saMtabAlajIno janma thayo hato. temanuM saMsArI nAma zivalAla hatuM. zivalAlane maNibahena nAmanI eka bahena hatI ane te zivalAlathI pAMca varSa nAnI hatI. A rIte nAnuM kuTuMba ToLa gAmamAM vasavATa karIne rahetuM hatuM. zrI nAgajIbhAIe nAnakaDA gAmamAM dukAna karI hatI, paraMtu kuTuMbanA bharaNa-poSaNa mATe pUratI kamANI thatI na hatI. khUba nabaLI Arthika sthitimAM kema TakI rahevuM tenI ciMtA teone satata thatI hatI. nAgajIbhAI ToLa gAmamAM potAno vepAra sArI rIte calAvI zakyA nahIM. tethI teoe rAjakoTa jaIne vasavATa karyo. rAjakoTano vasavATa na phAvavAthI pharI teo vatana ToLamAM AvyA. gharakharcacalAvavA mATe motIbahena mIThAI banAvI Ape ane nAgajIbhAI te mIThAI vAMkAnera vecIne gharakharcane pahoMcI vaLavA mahenata kare. Ama karavAthI khUba parizrama paDato ane evo parizrama sahana nahi thavAthI nAgajIbhAInI tabiyata bagaDI. teonI mAMdagI vadhatI gaI ane temanuM avasAna thayuM. zivalAlanI khUba nAnI uMmare pitAnuM akALe avasAna thayuM. loko tene kahetA, saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "tArA pitAjInA aMtakALe mukhamAM mUkavAnI be AnI paNa nahotI, paNa tArI bAe koIneya jaNAvA dIdhuM nathI.'' AvI garIba sthiti hovA chatAM temanI mAtA motIbahena kadI koInIya pAse potAnI garIbAIne pragaTa karatA na hatA. teone piyara teDI javA mATe temanA bhAI AvyA, paNa teo piyaramAM jaIne rahevAne badale ToLamAM rahyA. 'sAsarAnI jhUMpaDI sArI paNa mahiyarano mahela nahIM sAro' evuM teo mAnatA hatA ane tethI ja sAsare rahyAM. motIbahena khUba lokapriya hatA. gAmanA loko temanI salAha levA AvatA hatA. ToLa gAmamAM namAja paDhAvavAnuM tathA dhArmika zikSaNa ApavAnuM kAma ImAma alIzAha karatA hatA. teo pavitra hRdayanA ane jyotiSavidyAnA jANakAra hatA. masjidanI pAse maMdira hatuM. e maMdiranA pUjArI karasanajIbhAI paNa khUba Astika hatA. A baMne paNa motIbahena mATe khUba Adara dharAvatA hatA. A rIte sarvadharmabhAvanAnA saMskAra bALapaNathI ja nAnakaDA zivalAla para paDyA hatA. khUba nAnIvayamAM zivalAle pitAnuM zirachatra gumAvyuM, paNa mAtA motIbAe parivAranA nirvAha mATenI badhI pharaja upADI lIdhI. zikSaNa H ToLa gAmamAM bhaNatara mATenI sagavaDa na hovAthI, ToLathI be mAIla dUra Avela araNI TIMbA gAme, zivalAlane teo cha varSanI vayanA hatA tyAre zALAmAM mokalyA. roja zALAe javA- AvavAnuM zivalAlane gamatuM hatuM. gAmanA badhA bALako ekasAthe AnaMda-killola kare. zivalAla badhA sAthe haLImaLI gayo hato. phakta be gujarAtIno abhyAsa A araNI TIMbAnI zALAmAM pUro karI, vadhu abhyAsa mATe mosALamAM, bAlaMbhA gayA kAraNa ke temanA mAmA saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo maNibhAI, bAlaMbhAnI zALAmAM zikSaka tarIke nokarI meLavI zakyA hatA. mAmAe motIbahenane samajAvI, zivalAlane bhaNAvavA bAlaMbhA laI gayA. bAlaMbhAnI zALAmAM paNa te badhAno lADIlo vidyArthI banI gayA. A zALAmAM teNe sAta gujarAtIno abhyAsa pUro karyo ane thoDuMka aMgrejI zIkhavA maLyuM. zivalAlane bALapaNathI ja mAtA pAsethI vinaya, namratA, sAdAI vagere guNo maLyA hatA paraMtu temanuM ghaDatara mosALamAM thayuM. sevAparAyaNa mAtAmaha (nAnA) prANajIbhAI vorA ane mAtAmahIe (nAnI =mAtAnI mAtA) zivalAlanuM saMskAra ghaDatara karyuM. sarvadharma samabhAvanA saMskArane mosALamAM vadhAre poSaNa maLyuM . zivalAla rajAnA divasomAM mAtA motIbA pAse jato. rajAomAM mAtA zivalAlane khUba snehathI, dareka prakAranA lADa laDAvI sAcave. gharanI nabaLI Arthika sthitino ene khyAla paNa na AvavA de. paraMtu samajaNo thato zivalAla e jANI zakyo ke khUba muzkelIo veThI mAtA gharano bhAra vahe che ! daLaNAM daLI, silAIkAma karI, godaDAM sIvI jAtamahenatathI ghara calAvI rahyA che, paNa have vadhu samaya bAne takalIpha uThAvavA devI nathI. 'mAre mArI bAne ArAma ane sukha ApavA kamAvuM joIe. kartavyadhUrAno bhAra mAre vahevAno ja che to bane teTalo vahelo ja vahevo e yogya che.' gAmanA loko paNa zivalAlane kahetA, 'tuM tArI mAnuM ekanuM eka ratana cho. daLaNAM daLI, peTe pATA bAMdhI tane ucheryo che, e AzAe ke gharano bhAra tuM upADI laIza.' saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A samaya daramiyAna tenA mAmA bAlaMbhA choDIne muMbaI kamAvA gayA hatA. tethI zivalAle paNa have muMbaI jaI kAmadhaMdhe lAgI javAno vicAra kayA. teNe mAmAne patra lakhyo. mAmAe hakAramAM javAba Apyo tethI tene AnaMda thayo. zivalAlane kAkA-dAdA (nAnA) tathA mAtAnI rajA na maLI, kemake tera varSanI nAnI uMmare muMbaI jevA ajANyA zaheramAM mokalavA mATe koInuM mana mAnatuM na hatuM. paraMtu badhAMne samajAvI, mAmAnA mArgadarzana nIce kamAvA javA mATe e taiyAra thayo ane muMbaI kamAvA ravAnA thayo. 10 satye lakSya, vivekapUrNa samatA, saMtoSa sevA ruci, zraddhA meru aDola, zIla saritA vahejo sadA zuci; mAnuM tuccha prabho ! tamAmavaibhavo ne A vilAso huM, yAcuM kevaLa siMdhu Apaja kane, gho bindu satyapremanuM. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo 2 muMbaInuM jIvana mAtAne madadarUpa thavAnI icchAthI phakta 13 varSanI vayanA zivalAla muMbaI kamAvA mATe, mAmA pAse gayA. AraMbhamAM eka dUranA sagAne tyAM kAma zIkhavA mATe rahyA. pagAra khAsa hato nahIM paNa muMbaImAM sthira thavA mATe koIpaNanI sahAya jarUranI hatI. zivalAlane sagAnI dukAne loTa jokhavAnuM kAma karavuM paDatuM hatuM. dukAnadArano svabhAva paNa barAbara na hato, satata kacakaca karyA kare ane khUba mahenata karAve. rahevA mATe paNa agavaDavALI jagyA hatI ane nAhavAnI kazI vyavasthA na hatI. tethI tene cAmaDIno roga (khasa) thayo. A rIte tabiyata para asara thavAthI raDatAM raDatAM zivalAle mAmAne badhI hakIkata kahI. mAmAthI bhANejanuM duHkha joI na zakAyuM ane e nokarImAMthI rAjInAmuM ApI chUTA thavAnuM kahyuM. teo A prathama nokarImAMthI mukta thayA. bIjI nokarI kapaDAMnI dukAnamAM karI. A kApaDanI hATaDI para temane ghaNuM zIkhavA maLyuM paraMtu A dukAnamAM Arthika khoTa AvavAthI dukAna baMdha karavI paDI ane zivalAlane anya sthaLe nokarImAM rahevAnI sthiti sarjAI. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo 11 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zivalAla ImAratI lAkaDAno vepAra karatA pArasI vepArI zeTha rUsmatajIne tyAM 35 rU. nA mAsika pagArathI nokarImAM joDAyA. lAtIvALA zeTha sarjana hatA. bhalA mANasa hatA. caturAI ane mahenatathI zivalAle pArasI rustamajInuM dila jItI lIdhuM. kramazaH emano pagAra mAsika rUA. 125 (savA so) karI Apyo. zivalAlanI AvaDatanuM A pariNAma hatuM. bIjA vepArIo paNa zivalAlane potAne tyAM vadhAre pagAra ApIne nokarI karavA mATe bolAvatA. zivalAla javAbamAM kahetA, nyAyasaMpanna, prAmANika vyavahAra hoya to ja huM kAma karuM, pagAra mahattvanI vAta nathI." lAtIbajAramAM gulAmahusena nAmano eka muslima vepArI hato. bajAramAM prAmANika vepArI tarIke enuM sAruM sthAna hatuM. teno putra zivalAlano mitra hato. A vepArInuM akALa avasAna thayuM ane mitre, zivalAlane madada karavA vinaMtI karI. zivalAle zarata mUkI ke koIpaNa prakAranI anaitika pravRttimAM teo bhAga leze nahIM. mitre e zarata svIkArI ane mAsika rUpiyA 160/- nA pagArathI nokarImAM joDAyA. zivalAlanI nANAMkIya muzkelIno aMta Avyo. lAtIbajAramAM, zivalAlanuM kAma khUba vakhANAvA lAgyuM ane temanA mahenatu tathA milanasAra, prAmANika svabhAvathI sahunApriya banI gayA. mitramaMDaLa paNa vadhatuM gayuM. zivalAlane muMbaInuM dezabhaktinA AMdolananuM vAtAvaraNa sparzavA lAgyuM. lokamAnya tilaka, mahAtmA gAMdhIjI Adi netAonA krAMtikAraka vicArono prabhAva temaNe jhIlyo ane rASTrIya vAtAvaraNamAM teo jANe ke raMgAI gayA. emaNe khAdI paheravAnI zarUAta karI. uparAMta, deza mATe kaMIka karI chUTavAnuM manomaMthana tIvra banyuM. teo vicAravA lAgyA ke jIvanano dharma zo ? dharma e jIvananuM samarpaNa mAge che. dharma dAna nahIM paNa tyAga mAge che. temanA jIvanamAM naitikatA ane prAmANikatAnI sAthe sAthe sAdAI ane tyAga tathA saMyama ane sevAnI bhAvanA paNa vikasatI gaI. temano vadhu samaya vAMcana ane saMtonA AdhyAtmika pravacano sAMbhaLavAmAM pasAra thavA lAgyo. nokarI have nIrasa lAge che. muslima zeTha zivalAlano pagAra vadhArI ApavA ane chaAnI bhAga karI ApavA taiyAra thayA, paraMtu have temane Arthika prAptimAM rasa na hato. temanAmAM vairAgyavRtti vadhavA lAgI hatI. keTalAMka jainasaMtonA paricayamAM AvavAnI temane taka maLI ane rAjasthAnathI padhArela munizrI saubhAgyamalajI mahArAjathI prabhAvita thaIne temane guru tarIke svIkAravAno tathA ziSya tarIke temanI pAse dIkSA levAno vicAra karyo. samagra jIvana vItarAganA paMthe samarpita karavAnI bhAvanA temanAmAM pragaTI, paraMtu temanA para vizeSa prabhAva guru nAnacaMdrajIno paDyo. zivalAlanA mAtA motIbAe ToLa gAmanA ImAma sAhebanI AgAhIthI gabharAI jaI zivalAlanI sagAI, tene pUchaDyA vinA vAMkAnera karI hatI. zivalAla paNa motIbAne khuza rAkhavA A vAtanI kaMI vizeSa carcA na karatAM, lagna moDA thAya te mATenI pravRtti karatA. bahena maNibahenane paraNAvI zivalAle kauTuMbika pharaja pUrI karI. mAtA motIbAnI nAdurasta tabiyatanI paNa pUrI kALajI lIdhI. muMbaI motIbAnuM peTanuM oNparezana karAvyuM, tabiyata sudharI paNa kharI ane motIbAvatanamAM jaIne rahyA paNa tabiyata saMpUrNa sArI na thaI ane teono svargavAsa thayo. zivalAlano vairAgyamArgavadhu saraLa banyo ane enI vadhatI jatI vairAgyavRttithI saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI * jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gharanA badhAne Dara lAgyo ke 'rakhe A sAdhu to nahIM thaI jAya!" sagAvahAlAMnI A ciMtA sAcI paDe tevI paristhiti sarjAI. | zivalAle I.sa. 1926 nApUjya nAnacaMdrajI mahArAjanA ghATakoparanA cAturmAsanA pravacano mana bharIne mANyA. pUjaya nAnacaMdrajI mahArAja sAhebanI vANImAM gajaba zakti hatI. kavi, lekhaka, uttama vaktA, premALa muni ane vizeSa to krAMtikAraka vicAraka e mahAna muninI vANI zivalAlane vadhu pasaMda paDI. bhagavAna mahAvIranI vANI tathA rASTrapitA mahAtmA gAMdhIjInA vicArono suMdara samanvaya karIne munizrI pravacano ApatAM ane sAMbhaLanArane DolAvI detA. zreyapaMthe AgaLa vadhavA mATe I.sa. 1927 mAM amadAvAda birAjatAM pU. nAnacaMdrajI mahArAjane eka patra lakhIne temanA ziSya tarIke AdhyAtmika mArgadarzana ApavA vinaMtI karI. mahArAje zivalAlane javAbamAM lakhyuM ke teo AvIne maLI jAya. zivalAla saubhAgyacaMdra thayA mAMgalika ahaMta cho maMgala rUpa Apa, siddho tathA sAdhaka sAdhudharma, sanzAstra sau maMgala maMgalomAM, satye bharyuM jIvana mAMgalika. pU. nAnacaMdrajI mahArAja sAhebane rUbarU maLavAzivalAla amadAvAda gayA. temaNe gurudevane vinaMtI karI, "Atmazreya mATe mane vItarAgano tyAgamArgaja yogya lAgyo che. tethI ApazrI mArA jIvananA sukAnI bano." zivalAlanI AvI vinaMtIthI pU. nAnacaMdrajI ma. sAhebane khUba AnaMda thayo, paraMtu teo jaldI dIkSA ApavAnI icchA rAkhatA nahatA. gurudeve emanA jIvananI badhI hakIkato jANI lIdhI. kuTuMbanI javAbadArI - pharaja, nokarInuM kartavya vagerenI saMpUrNa mAhitI meLavI lIdhI. zivalAlanI nikhAlasatA, satya mATenI ruci ane saMsAratyAganI utkaTa icchAno pUjyazrI para khUba sacoTa prabhAva paDyo paraMtu teoe Adeza Apyo, tame je kAma karo cho temAMthI mukti meLavI lo. tamArI nivRttine lIdhe je javAbadArI bIjA para AvatI hoya te vize paNa barAbara samajI lo. lIMbaDI amAruM cAturmAsa che, to lIMbaDI Avo ane abhyAsa karo. uparAMta, sAdhujIvananA pariSaho, AcArapAlana vagere joI - jANI zAMtithI vicAra karI, nirNaya karajo." saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayanI gati jhaDapathI pasAra thAya che. zivalAla to saMsAratyAga mATe makkama che. tethI gurudevanA Adeza anusAra te lIMbaDI gurudevanA sAnnidhyamAM jaIne rahe che. anya dIkSArthIo sAthe gurudeve zivalAlane paNa dIkSita sAdhujIvanane anukULa evuM sarvAgINa zikSaNa ApyuM. zivalAlane paNa A tAlIma khUba gamI gaI. jainasaMte kevI kevI taiyArIo saMsAratyAga pUrva karavAnI hoya che teno sarasa abhyAsa pU. gurudeve karAvyo ane hajI aMtima kAma karavAnuM bAkI rahetuM hatuM te pUruM karavAnuM kahyuM. e kAma te svajanonI, vaDIlonI saMsAra choDavAnI rajAnI maMjUrI meLavavAnuM. jainadharmanI mAnyatA anusAra, saMsAra choDIne dIkSA lenAranA svajanomAtA-pitA-mitromAMthI jemanI AjJA levAnI hoya te AjJA Ape to ja dIkSA laI zakAya. zivalAle A AdezanuM pAlana karavA mATe saMmati ApI ane eka pachI eka sAMsArika pharajamAMthI mukta thavAnI pravRtti AraMbhI dIdhI. parivAranI paravAnagI levAnuM kAma zarU karyuM. zivalAla sauthI prathama mosALa gayA ane teonA gayA pahelAM ja, nAnImA UjamamA tathA mAsIne zivalAlanI dIkSA levAnA nirNayanI jANa thaI cUkI hatI. UjamamAne zivalAla mATe khUba mamatva hatuM. temano 'zivo' dIkSA na le ane sarva sagAMvahAlAMno tyAga na kare te mATe sau lAgatA vaLagatAMne samajAvavAnuM teo kahetA hatA. temaNe potAnI bahenanA dIkarA amRtalAlane, zivalAlane dIkSA na levA samajAvavA mATe jAmanagarathI teDAvI lIdhA. paraMtu amRtalAle to UjamamAne samajAvyA ke zivalAlano saMyama levAno nirNaya abhinaMdanIya che. tenA A pagalAMthI AkhA kuTuMbanI kIrti vadhaze, zivalAlanuM kalyANa thaze. UjamamAM dharmapremI hatA. temane amRtalAlanI vAta sAcI lAgI ane zivalAlanA satkAryamAM ADena AvavAnuM tathA AnaMdathI dIkSA levAnI rajA ApavAnuM nakkI karyuM. saue zivalAlanA satkAryane anumodana ApIrajA ApI. zivalAlanA kAkA-dAdAnI pAsethI rajA meLavavAmAM khAsa muzkelI na paDI, paraMtu rajA ApavAmAM khAsa utsAha na batAvyo. motIbAe je bALA sAthe zivalAlanuM vevizALa karyuM hatuM te bALAnI rajA levA zivalAla vAMkAnera gayA. A kAmavikaTa hatuM, paraMtu sadgurunA smaraNa sAthe zivalAla e kAma pUruM karavA bALAne ghera gayA. saue temanuM svAgata karyuM ane zivalAle kahyuM, "mArI bhAvanA vItarAga mArgamAM praveza karavAnI che. eTale Apa saunI rajA levA Avela chuM." sAMbhaLanAramAMthI koIe javAba na Apyo. badhAM hajI vicAra karatA hatA tyAM ja zivalAle jenI sAthe sagAI thaI hatI te divALIbahenane saMbodhIne ... mArI icchA vItarAganA mArgamAM pravezavAnI che. bhAgavatI dIkSA levAnA bhAva che. jo A mArge tamAre AvavuM hoya to saMto tamane madada karaze. jo saMsAranA mArge javuM hoya to bhAI tarIke mArA AzIrvAda ane zubhecchA che." ATaluM kahIne zivalAle divALIbahenane vIrapasalInI sADI bheTa ApI ane bahene paNa goLanI gAMgaDIkhavaDAvI zubhamArge AgaLa vadhavAnI zubhecchAo vyakta karI. vAMkAnera mahAjananI paNa rajA meLavI lIdhI. A kAma pUruM karI zivalAla potAnA lADIlA bahena maNibahenanI rajA levA gayA. maNibahene bhAre haiyeduHkha sAthe vidAya ApatAM kahyuM, saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "moTAbhAI! tamArI kAyAnuM kalyANa thatuM hoya emAM bahena to rAjI ja che. tamArA AtmAne ujjavaLa karajo." A rIte badhAM svajanonI rajA laI zivalAlato sadguru nAnacaMdrajI mahArAja pAse gayA. badhI hakIkata jANIne teo khUba prasanna thayA. dIkSAnuM muhUrta jovaDAvI zivalAlane ziSya tarIke svIkAravA taiyAra thayA. paraMtu hajI eka mahAtmAnI rajA levAnI bAkI hatI. zivalAle munizrI saubhAgyamalajI mahArAja pAse sauthI prathama dIkSA levAnI vAta karI hatI. tethI have zivalAle temanI saMmati ane rajA tathA AzIrvAda meLavavA joIe. teonI rajA maLe te pachI ja nAnacaMdrajI mahArAjazrI emane dIkSA ApI zake. pU. saubhAgyamalajI mahArAje mahAnatA darzAvI, udArabhAve saMmati ane AzIrvAda ApyA. zivalAlanI dIkSAnI tithi nakkI thaI.saMvata 1985 poSa suda 8 zukravAra, tA. 18-1-1929. dIkSAnA sthaLa tarIke vAMkAnera vagere sthaLothI nimaMtraNo AvyA hatA. daramiyAna eka ghaTanA banI. morabImAM zrI lakhadhIrasiMhajI rAjya karatA hatA. temaNe pU. nAnacaMdrajI mahArAjazrInI AdhyAtmika pravacanapravRttinA samAcAra jANI pU.zrIne morabI padhAravAnuM ane pravacano ApavA mATenuM nimaMtraNa saMgha mAraphata mokalyuM. pU. nAnacaMdrajI mahArAja, ziSya parivAra sAthe morabI padhAryA. pU. nAnacaMdrajInA pravacanothI - AdhyAtmika jJAnathI loko khUba prabhAvita thayA. temanA pravacanamAM saMpradAyavAda jevuM kazuM na hatuM. temanA pravacano sAMbhaLavA aneka dharmanA, paMthanA ane jJAtinA loko AvatA. emanuM pravacana pUruM thayA pachI zivalAlane TUMkuM pravacana ApavAnuM hatuM. ekavakhata emanuM pravacana sAMbhaLIne morabInA rAjavIe pUchyuM, "A yuvAna koNa che?" temaNe badhI vigata jANI ane zivalAla morabI rAjyanA prajAjana che tethI temanI dIkSA morabImAM thAya evI icchA vyakta karI. mahAjane, "morabI rAjyamAM jaina dIkSA yojavA para pratibaMdha che' te hakIkata tarapha rAjavInuM dhyAna doryuM. zrI lakhadhIrasiMhajIe tarata e hukama dUra karI ane dIkSAvidhi mATe rAjya taraphathI badhA prakAranI madada mATenI sUcanA ApI. mahAjana ane gurudevane apAra AnaMda thayo ane nakkI thayelI tithie dIkSAvidhi thayo. bhavya rIte ujavAyo. gurudeve zivalAlane saubhAgyacaMdra nAma ApyuM, jainadharmanI mAnyatA anusAra, saMsAratyAganI sAthe dIkSA lenAra vyaktinA saMsArI nAmano tyAga thAya te paNa upakAraka banI rahe che. saubhAgyano artha thAya che "ujjavaLa bhaviSya'. A sivAya ghaNIvAra pU. gurudeva temane "zubhacaMdra' nAme paNa saMbodhatA hatA. pAchaLathI zivalAle A nAma paNa badalI nAkhyuM ane saMtabAla" nAma rAkhyuM. "saMtabAla" no artha thAya che "saMtonA bALaka'. A nAma ja vizeSa jANItuM thayuM che ane have pachInA AlekhanamAM A nAmathI ja varNana karavAmAM Avaze. pUjya gurudeva nAnacaMdrajInuM upanAma hatuM 'saMtaziSya' - "saMtasevaka'. A saMtaziSyanA bALaka banI rahevAnI namratA "saMtabAla' upanAmamAM joI zakAya. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 saMyamI jIvana-sAdhanA ane sAhityasarjana keLavaNI : pU. saMtabAlajIe dIkSA aMgIkAra karyA pUrve ja sAdhujIvanane - saMyamIjIvanane upakAraka banI rahe tevuM zikSaNa levAnuM zarU karI dIdhuM hatuM ane saMyama lIdhA pachI, gurudevanI AjJA mujaba zikSaNa mukhya dhyeya banI gayuM. jJAnanI e tAlIma gurukRpAthI vadhu ne vadhu vikasatI gaI ane jaina Agamo tathA vividha zAstronA abhyAsa uparAMta, hiMdudharmagraMtho ane anya dharmagraMthonA abhyAsathI teonI sarvadharma samabhAvanI bhAvanA vadhu spaSTa ane maMgalamaya banI rahI. temanA gurue temane abhyAsa mATenI badhI ja sagavaDa karI ApI hatI. teo saMtabAlajIne priya evI pravRtti mATe preraNA ApatA hatA. saMtabAlajI abhyAsanI dhUnamAM ne dhUnamAM khAvA-pIvAnuM paNa bhUlI jatA tyAre gurudeva temane pANI pAtA. 20 uparAMta, saMtabAlajI potAnA abhiprAyo muktapaNe ane spaSTa rIte darzAvI zake te mATe uttejana ApatA. A rIte temanuM uttama ghaDatara thatuM hatuM. nAnapaNathI ja saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajInI yAdazakti khUba tIvra hatI, tethI temaNe avadhAnanA prayogo zarU karyA. saMyamIjIvananI tAlIma, abhyAsa-vAMcana ane sAhityasarjana paNa kramazaH thavA lAgyuM. avadhAnanA prayogo H- zatAvadhAnI saubhAgyacaMdra eka sAthe eka karatAM vadhu vastune smRtimAM dhAraNa karI zakatA - yAda rAkhI zakatA hatA. prAraMbhamAM ATha avadhAna pachI paccIsa-pAMtrIsa ema saMkhyA vadhAratA gayA ane avadhAnanA jAheraprayogo paNa karavA lAgyA. loko emanI adbhuta zaktithI prabhAvita thaI, muktakaMThe prazaMsA karatA hatA, paraMtu gurudevane Dara hato ke jo avadhAna darzAvavAnI vRtti vadhaze to emAMthI ahaMkAranuM bhUta vaLagaze. 'ahaM' jAgaze to AtmajJAna nahIM Ave. I.sa. 1933mAM ajamera mukAme sthAnakavAsI jaina sAdhuonuM saMmelana bharAyuM hatuM. te vakhate AryasamAjI vidvAnoe mahArAjazrIne yuvAnasaMtanA avadhAnanA prayogo goThavI ApavA vinaMtI karI. svAmI dayAnaMda sarasvatI holamAM kAryakrama yojAyo. vidvAnoe saMtabAlajIne 'bhArataratna' nI padavI jAhera karI. te pachI amadAvAdamAM jAheramAM prayogo karyA ane anya sthaLe prayogo cAlu rahyA. eka divase pU. saubhAgyacaMdrane thayuM ke A prayogothI lokomAM vahema, pAmaratA ane camatkAra jevAM aMzo vikase che, koIne kazo lAbha thato nathI. lokone AvuM jJAna ApavAthI zo lAbha ? teoe tarata nirNaya karyo 'avadhAnanA prayogo baMdha.' bhikSAcArI ane pAdavihAra :- dIkSAnA divasathI prAraMbhIne zarIre sAtha Apyo tyAM sudhI A be pravRtti temaNe pUrA umaMga sAthe karI hatI ane A be pravRttiothI emane apAra lAbha thayo hato. uparAMta, jainasAdhunA niyama mujaba cAturmAsanA cAra mahinA sthiravAsa paNa karatA hatA. nAnuM gAmaDuM hoya ke moTuM zahera hoya e saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo 1 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhAM kSetro emane gamatA. sAdhujIvananA AcAra mujabanI badhI kriyAo satata bhAvapUrvaka karatA. dIkSA lIdhA pachI pU. gurudeva mATenA AdarabhAvamAM vRddhi thatI rahI. saddagurunI prIti ane vAtsalya anerA hatA. mAnavamAtra pratye temanuM mAyALu hRdaya sahAnubhUtithI chalakatuM hatuM. teo kahetA, "eNe mArI sevA karI che ke kema e prazna che, paNa meM to enI sevA karI ja che.... vAMcavuM, vicAravuM ne lakhavuM e ja dhUna." AvI uttamakRpA saMtabAlajIne prApta thaI hatI. pU. gurudeva prabhutulya:- saMtabAlajIne paNa AvA premALa gurudeva pratye apAra pUjyabhAva hato. emanA sadguNanA saMkIrtana ane dhyAnamAM teo lIna rahetA hatA. emAMthI ja bAra varSe vizva vAtsalyanA dhyeyarUpa aMkuTa phUTyo. teo kahe che, "pote Aje je kaMI che te gurukRpA ane nisargamaiyAnI prasAdI che." "OM maiyA' emano jIvanamaMtra banI rahe che. saMtabAlajIne gurudevano prema haMmezAM maLato rahyo che. tethI ja teo lalakArI zakyA. "sakaLa jagatanI banI janetA vatsalatA sahumAM revuM." eka varSa mATe saMpUrNa mauna- saMyama dIkSA pachInA cha varSa pU. gurudeva sAthe jude jude sthaLe vihAra ane cAturmAsa karyA pachI temaja aneka prakAranI keLavaNI meLavyA bAda, saMtabAlajInI tIvra icchA eka varSa mATe saMpUrNa maunasAdhanA karavAnI thaI, gurudevanI AjJA mAMgI, gurudeve kahyuM ke jarUra, sAthe rahIne paNa mauna pALI zakAze. paraMtu eno svIkAra karavAne badale raNApura gAmanI najIka narmadA nadInA kAMThA upara, mAdhavadAsajInA Azramane potAnI maunasAdhanA mATe pasaMda karyuM. saMpUrNa maunasAdhanA daramiyAna teoe ekAkI rahevAnuM pasaMda karyuM ane dunyavI saMbaMdho paNa toDI nAkhyA hatA. teo lakhe che, "A maunanA divasomAM huM jAtajAtanA anubhavomAMthI pasAra thato hato, paraMtu A badhAmAM sauthI mahattvanI bAbata e hatI ke huM kudarata upara saMpUrNa vizvAsa dharAvato thayo. A sAdhanAkALa I.sa. 1936 no pUrA eka varSano hato. A samaya daramiyAna duniyAnA badhA dharmono abhyAsa karyo. kAvyo, lekha vagere lekhanapravRtti joradAra banI gaI." vizeSamAM, dhArmika ane AdhyAtmika sAdhanA uparAMta saMte sAmAjika bAbato aMge zuM karavuM, lokakalyANa mATenI pravRttiomAM kevI rIte sakriya thavuM vagere bAbatonA saMpUrNa krAMtikAraka vicAro udbhavyA. saMpUrNa krAMti mATe jANe ke temaNe taiyArI karI lIdhI. jAhera nivedana :- I.sa. 1937 mAM temaNe mauna toDyA pachI eka nivedana bahAra pADyuM. A nivedanathI rUDhicusta jaina samAjamAM khaLabhaLATa macI gayo. teoe darzAvyuM ke jainasaMta tarIke dIkSA lIdhA pachI teo eka vizALavizvayojanAno eka bhAga che. jaina sAdhue samAjanI sudhAraNA mATe kAma na karavuM joIe evI koI manAI pharamAvavAmAM AvI nathI. A nivedanathI temane jainasamAjamAMthI baratarapha karavAmAM AvyA. temane koIpaNa upAzrayamAM rahevA mATe paravAnagIna ApavI, koIe bhikSA paNa ApavI nahIM, tevA pharamAno thayA. paraMtu saMtabAlajI hiMmata hAryA nahIM. temanA gurudeva para dabANa lAvavAmAM AvyuM ke temaNe saMtabAlajIno tyAga karavo. nAchUTake gurudevane e pagaluM bharavuM paDyuM. jAhera nivedana ane jAhera lokasevAnA kAryone lIdhe teo saMpradAyathI judA thayA kharA, paraMtu sAdhuveza na choDyo ane potAnA gurudeva sAthe aMtima samaya sudhI vinayabhAve saMbaMdha sAcavyo. gurudeva kahetA, "saMtabAla jaina sAdhu nahIM, jagata sAdhu che." jaina paraMparAne Adhunika yuganA vicAranA anusaMdhAna dvArA AgaLa dhapAvavI e emanuM saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo 3 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtabAlajInI lokakalyANanI pravRttio jIvanakArya banI rahyuM. sAhityasarjana :- pU. saMtabAlajIe potAnA samagra jIvanakALa daramiyAna vaividhyasabhara sAhityanuM sarjana karyuM che. gadya ane padya ema baMnemAM emanI sarjanapravRtti maLI Ave che. mukhyatve ciMtanAtmaka dhArmika sAhitya paNa saryuM che. jaina sUtro uttarAdhyayana, AcArAMga, bhagavatI sUtra, dazavaikAlika tathA tattvArthasUtrane saraLa bhAvavAhI gujarAtI bhASAmAM utArI, gujarAtI prajA para mahAna upakAra karyo che. sarvadharma prArthanA pIyUSa, vizva vAtsalya mahAvIra, brahmacaryasAdhanA ane dharmAnubaMdhI vizvadarzananA 10pustako maLe che. 'rAmAyaNa', 'mahAbhArata' ane jainadRSTie "gItA" jevAM pustako paNa temanI kalame sarjAyA che. anaMtanI ArAdhanA ane saMtabAlapatrasudhA bhAga-1-2 mAM patrasAhitya saMkalita thayuM che. badhA maLIne 60pustako temanI kalame racAyAM che. patrakAratvanA kSetramAM paNa emanuM sAruM evuM pradAna che. teonI preraNAthI vizva vAtsalya, prayogadarzana, navA mAnavI vagere pAkSikonuM prakAzana zarU thayeluM. vizvavAtsalya" mAM teo prAsaMgika lekho lakhatA hatA. (1) bhAlanaLakAMThAmAM pravRtti I.sa. 1937 thI 1947 - pU. saMtabAlajI "dharmadaSTie samAjaracanA' hakIkatane khyAlamAM rAkhI, jainasaMta tarIke jIvana vyatIta karavAnI bhAvanA rAkhatA hatA. teo gAMdhIjInAvicAro ane kAryothI khUba prabhAvita thayA hatA. ahiMsAmaya, karuNAmayadRSTie teo badhI samasyAono ukela lAvavA prayatna karatA hatA. temanI koI pravRtti "saMsArI na hatI. koInA kalyANanA hetu sivAya bIjo koI hetu emano nahato. "rASTrIyasaMta' "vizvamAnava' saMtabAlajI jagatasaMta' hatA. pU. saMtabAlajI temanI prArthanAmAM agiyAravrata paNa sahune jhIlAvatAM. A vrata khUba jANItAM che : 'ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, asaMgraha, zarIrazrama, asvAda, sarvatra bhayavarjana sarvadharma samAnatva, svadezI sparzabhAvanA A ekAdaza sevojI namratve vrata nizcaye." saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo sau sajjanonA guNa le pramodu, asAdhu bhAveya rahuM taTastha; virodha vRtti kRti ke vicAre, sarvatra maitrI anukaMpabhAve. - saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI jIvanakavanA a Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vrata anusAra ApaNe sau jIvana jIvIe ane anyane paNa sanmArge lAvavAnI preraNA ApIe e emano pradhAna uddeza hato. teo nIti, dharma ane ahiMsA, sadAcAra vagere uttama mUlyone sau svIkAre e mATeno pracaMDa puruSArtha karatA hatA. koI sthULa hetu ke dunyavI kahI zakAya evI koI apekSAthI teo koI paNa kArya hAtha dharatA na hatA. je kaMI zubha ane maMgala hoya tenA teo puraskartA hatA. lokasevAnI temanI sarvapravRttinuM bIja bhAla naLakAMThAnA aneka praznomAMthI pANInI samasyAnA ukelamAM joI zakAya che. naLakAMThAmAM pakSIono zikAra thato te baMdha karavA paNa temanA AtmAnA pokArano hajAro lokoe jANe kepaDagho pADyo che. A rahyA e zabdoH- "zikArI baMdhuone buddhi maLo ! ahiMsAno pUrA arthamAM vijaya thAo.' varSo sudhI sUtroccAra e pradezamAM bolAto hato. emanA AtmAno A pokAra, hakIkatamAM to bhagavatI ahiMsAno, mahAvIra prabhunI jIvanabhAvanAno pokAra hato - jainadharmano prANa hato. premanA sAgara saMtabAlajI bAlabhAvanA vikasAvatA gayA. bALakabhAve AkhI sRSTine nihALatA rahyA. saumAM temaNe mAtAnuM, mAtAnA vAtsalyanuM darzana karyuM. jenavicAradhArA ane gAMdhIvicArano samanvaya karIne bhAlanaLakAMThA prayoga temaNe AraMbhyo hato. teoe kahyuM che - vizva vAtsalya sAme rAkhIne, sarvadharma samanvayanI dRSTie samAjaracanAno A prayoga che. nIti ane dharma tenA pAyAmAM che. pachAtavarga, gAmaDAM ane nArIjAta A traNethI A prayoganI zarUAta thaI che. A prayogamAM bhAratanI prAcIna sAMskRtika paraMparAnI jema rAjyasattA upara janatAno aMkuza rahe, janatA upara janasevako rahe, janasevakone sAdhu-saMtonuM mArgadarzana rahe e dRSTie bhAla naLakAMThAnA prayogamAM grAmINa janatAnA kisAna gopAlaka ane grAmodyoga majUronAM saMgaThano che." I.sa. 1938 mAM sauthI pahelIvAra saMtabAlajIe napANiyA bhAlamAM praveza karyo. viramagAma, sANaMda, dhoLakA ane dhaMdhukAno pradeza ke je, saurASTra ane gujarAtanA sImADA para Avela che te bhAlanaLakAMThAno pradeza kahevAya che. I.sa. 1938nuM pU.zrInuM cAturmAsa vAghajIpurA nAmanA gAmamAM thayuM. A gAma amadAvAda ane bAvaLAnI vacce AveluM che. gAmaDAmAM pharatAM pharatAM eka divase ghoDAsara gAmamAM DAhyAbhAI malAtajavALA AvyA ane temaNe vinaMtI karI ke naLakAMThA cAlo, tyAM eka vizALa koma che. thoDA divaso Apo. jANe ke bhAlanaLakAMThAnA kAryapradezano AraMbha karavA kudarate ja A bhAIne mokalyA haze ! mANakola mukAme prathama saMmelanaH - - zrI chaganabhAI desAIe mANakolamAM vAtAvaraNa taiyAra karI rAkhyuM hatuM. tA. 5-1-1939 nA roja 70 gAmanA 7,000 mANasonuM taLapadA koLI paTelonuM prathama saMmelana bharAyuM. pU. zrIe lokapAla nAma ApI e koLI paTelonuM gaurava karyuM. A komane pALavAnA niyamonuM baMdhAraNa ghaDI ApyuM. teno amala emanA paMca mAraphata ja karavAno hato. jJAti sudhAraNAnA zrI gaNeza thayA. gAmegAma pharIne lokone nirvyasanI banAvanAra jIvanazuddhino jANe mahAyajJa mAMDyo. pU. ravizaMkara mahArAja lakhe che, "saMtabAlane loko cAnI pratijJAvALA "sAvALA' mahArAja tarIke oLakhatA. aho! te vakhato zo utsAha nAnA moTA sarva komanA mANaso pratijJA mATe paDApaDI karatAM." naLakAMThAnI moTAbhAganI vastI mAMsAhArI, pakSIno zikAra rojiMdI pravRtti, taLapadA koLI uparAMta, bhAlamAM bharavADa komanI vastInuM pramANa paNa saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTuM. tenA be moTA aniSTo (1) bALalagna, (2) diyaravaTuM. diyaravaTuM eTale bhAbhI vidhavA thAya to teNe bIjA lagna diyara sAthe ja karavA paDe. diyara bhale ne game teTalo nAno hoya ! Akho pradeza zAhukAronA vyAjathI paNa zoSAto hato. tAlukAdAronA trAsathI kaMpato hato. lagna ane bIjA kauTuMbika rivAjomAM bhayaMkara devuM thatuM ane pachI kAyamI takalIpha bhogavavI paDatI. corI, lUMTaphATa, strIonuM apaharaNa, pazunI uThAMtarI, jugAra, dArU pIvo vagere aniSTo to kharAM ja. uparAMta, bhAlano vizALa paTa sAva sUko. na maLe jhADa ke na maLe pAna. 'kapALamAM maLe vALa to bhAlamAM maLe jhADa !' pANIno bhAre trAsa, khAropATa eTale kUvAnAM pANI paNa khArA hoya. taLAvanAM pANI khUTe eTale nAnA vIraDA gALI pANI meLavavuM paDe. potapotAnA vIraDA upara khATalA DhALIne lokone sUvuM paDe. jo e rIte cokI na kare to pANInI paNa corI thAya. A badhAM aniSTo joI, jANI pU. zrInuM anukaMpAzIla hRdaya dravI uThyuM ane temaNe A pradezane potAnA kAryakSetra tarIke pasaMda karyo. kheDUtonuM saMgaThana : naLapradezanA 112 jeTalAM gAmonuM saMgaThana karyuM. A saMgaThana pAchaLano mukhya uddeza gAmaDAMo anAja, vastra, raheThANa, Arogya, zikSaNa, nyAya ane rakSaNanI bAbatomAM svAvalaMbI bane e hato. 'gAmaDAo jAgo, gAmaDAMo eka thAo, tamAruM saMgaThana sAdho.' anubaMdhano siddhAMta : 28 bhAratanI bhUmimAM pAMgarelA ane vikaselA prAcIna siddhAMtane pU. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajIe dharmAnubaMdhI samAjaracanA' kahIne ApaNI samakSa rajU karyo. 'anu' zabdano artha thAya che 'aNu' ane 'baMdha' no artha thAya che. 'bAMdhanAruM baLa'. A anubaMdhanI sAdI samajaNa eTalI ja ke sAmAjika utkrAMtimAM cAra baLono sumeLa thavo joIe - (1) rAjya (2) rAjyanA vahIvaTI ane kAyadAkIya taMtrane doravaNI ApI zake, tenA para aMkuza rAkhI zake evA lokonI saMkhyAo ke saMsthAo (3) lokonA saMgaThanone sAcI doravaNI pUrI pADI zake te mATenA AdhyAtmika ane sAmAjika AgevAno (4) samAjanA AdhyAtmika netAo ane saMto, jeo AgaLa varNavela traNeya baLone preraNA ane mArgadarzana Ape. A cAreya sAmAjika baLoe ekameka sAthe joDAIne sumeLathI kArya AgaLa dhapAvavA joIe. tethI te vizvanA sAmAjika mALakhAmAM sumeLa Ubho karI zake ane tenI samatulA paNa jALavI zake. jo samatulA na jaLavAya to sAmAjika avyavasthA UbhI thaze. pU. saMtabAlajInI vividhalakSI pravRttiomAM ApaNA rASTranA jANItA saMto pU. ravizaMkara mahArAja, muni nemicaMdajI, mAnavamuni, janakavijayajI ane jJAnacaMdrajI Adi aneka saMtono sarvAMgI sahayoga prApta thayo hato. rASTrasaMto ja nahIM samAjanA vividha kSetramAM aneka mahAnubhAvo tathA pratiSThita nara-nArIo pU. zrInA aMtevAsI tarIke tathA sahayogI tarIke ApelI sevAonuM paNa A prasaMge smaraNa karatAM dhanyatA ane AdaranI snehasabhara Urmio vyakta karIe chIe. AmAnAM vizeSa ullekhanIya - zrI choTubhAI mahetA, kAzIbahena mahetA, gulAmarasula kurezI, phalajIbhAI DAbhI, baLavaMtabhAI khaMDeriyA, maNibhAI paTela, bacubhAI gosaliyA, dIvAnasiMha cauhANa, haribhAI saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo 29 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dozI, aMbubhAI zAha, navalabhAI zAha, mIrAbahena, anubahena, prabhAbahena, vanitAbahena, lalitAbahena, caMcaLabahena, chabalabena, surAbhAI bharavADa, manu paMDita, dulerAya mATaliyA, vIracaMdabhAI ghelANI, puSpAbahena tathA araviMdabhAI mahetA, je.ke. dIvAna, devIbahena ane jayaMtibhAI zAha - A nAmo pU. saMtabAlajInI janmazatAbdInA avasare avazya smRtine ajavALe ane punita prakAza ardhI rahe che. zuddhiprayoga: samAjanA aneka praznonA ukela mATe kevA prayatno karavAmAM AvyA hatA tenI vigata A prayogathI jANI zakAya che. zuddhiprayoga eTale "zuddha karavAnI prakriyA'. A paddhati pAchaLanI bhUmikA evI che ke koIpaNa mANasa bilakulakharAba hoto nathI. tenAmAM rahela sadguNane jAgRta karavAnI jarUra che. zrI aMbubhAI zAha darzAve che. anyAyano sAmano karavA mATe sAmAnyapaNe cAra judI judI paddhatio amalamAM mUkI zakAya. temAMnI pahelI paddhati anusAra hiMsAno Azraya levo paDe. tema karavAthI kadAca tAtkAlika rAhata maLe, paraMtu praznono kAyamI ukela AvI zakato nathI. bIjI paddhati evI che ke anyAyanA pratikAra mATe nyAyanI korTano Azraya levo. paraMtu A paddhatine tenI potAnI keTalIka maryAdAo che. trIjI paddhati lokonI naitika tAkAtane upayogamAM levAnI che. jo samAjamAM paDelI sAmUhika naitika tAkAtane saMgaThita karavAmAM Ave to tenAthI sAmAjika krAMtino pAyo avazya nAkhI zakAya. zuddhiprayoganA aneka daSTAMto maLe che." bhAlanaLakAMThA prAyogika saMghaH- saMtabAlajIe gAmaDAM ane zahera baMnenAvikAsa saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo mATe keTalIka yojanAo taiyAra karI amalamAM mUkI hatI. teo mAtra krAMtikAraka ke kAlpanika vicAro rajU karanAra na hatA, paraMtu e vicArone temaja siddhAMtone vyavahAramAM mUkI, racanAtmaka kArya karavAnI preraNA ApanAra mahAmAnava hatA. prayoganI preraNAbhUmi guMdI Azrama bane che. bhAlanaLakAMThAmAM kArya karatA ane kAmamAM sakriya rasa dharAvatA bhAIbahenonI eka sabhA 1947mAM bAvaLA mukAme bharavAmAM AvI hatI. sarvodayanI bhAvanA sAthe e pradezamAM vicarI rahelA saMtabAlajIe prAyogika saMghanI kalpanA spaSTa karI. prAyogika saMgha eTale prayoga karanArAono saMgha. samAjane UMce lAvavA, tene ghaDavA, tenA mUlyo badalavA vividha kSetromAM prayogo karavA paDaze. A prayogo jUnA ane navA racanAtmaka sevako maLIne karaze. prAyogika saMghae zuddha racanAtmaka sevakonI naitika zakti che. saMghano uddeza - mANasa e jIvasRSTinuM avibhAjya aMga che. tethI enuM jIvana evuM hovuM joIe ke jIvasRSTine vikasAvIne vikase. A uddeza lakSamAM rAkhIne sadarahu pradezamAM temaja prasaMgopAta bIjA kSetromAM saMghe jarUrI pravRttio karavI ane karAvavI. saMghanI pravRttione naitika rIte pahoMcI vaLavA vaitanika sabhyo ane kAryakartA rokavA. AvA jUthanA rokANane lIdhe thatA kharcane pahoMcI vaLavA phALo ugharAvavo. dhanane gauNa gaNIne tana ane manathI kArya ApanAranuM sthAna UMcuM gaNavAmAM Avaze. A saMghanA prathama pramukha tarIke pU. ravizaMkara mahArAje I.sa. 1947 thI 1956 sudhI sevAo ApI hatI. saMghe vyavasthita rIte sarvodaya Azrama, guMdImAM potAnuM kAryAlaya zarU karI, vividha pravRttionuM saMcAlana hAtha dharyuM. guMdI dhoLakA saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAlukAnuM nAnuM gAma che. sarvodaya Azrama, guMdInA upakrame anekavidha sevAkAryo thayAM ane Aje paNa thaI rahyA che. bAlamaMdira, auSadhAlaya, mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira, vizvavAtsalya (pAkSika), kheDUtamaMDaLa, gopAlaka maMDaLa, duSkALa kartavya samiti, khAdI grAmodyoga pravRtti, zikSaNa saMcAra samiti, zramajIvI majUra maMDaLa, sarvodaya yojanA sahakArI maMDaLIo vagere. TUMkamAM, lokonA Arthika, sAmAjika, naitika, AdhyAtmika ema sarvAMgI vikAsa mATe kAma karato saMgha. saMghanI praNAlI :- A saMgha naitika pAyA paranuM Arthika sAmAjika saMgaThana che. gAMdhIjIne 'lokasevakasaMgha' racavAnI bhAvanA hatI te bhAvanA A saMgha dvArA pragaTa rUpa leze. tethI A saMghanA keTalAka viziSTa Adarzone kendramAM rAkhI, badhI pravRttio yojAze, jemAMnI keTalIka bAbato A pramANe che H dAna ane sattAne pratiSThA na ApavI. nItimaya ane nyAyasaMpanna AjIvikAnA pAyA upara vyavahAra karavo. sAmAnya gaNAtA paNa prAmANika ane niSThAvAna sevakonuM TrasTImaMDaLa binahisAbI nANAnuM dAna levuM nahIM. dharmadraSTie samAjaracanAnuM A prayogakSetra banI raheze. rAjakIya pakSApakSIthI para evuM taTastha ane racanAtmaka vikAsamAM sakriya kAma karavAnuM raheze. lokakalyANanA navA niyamo banAvAze, jUnA sudhAraze. ahiMsaka krAMtinA mArge vikAsa karavAno raheze. - 32 A saMghe guMdI AzramanA upakrame hAtha dharelI vividha pravRttio vize to saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo svataMtra pustaka thaI zake eTalI hakIkato maLe che. Aje paNa anekavidha kAryakramothI A sarvodaya Azrama khUba ja vikAsa sAdhI rahela che ane AkhAya bhAlanaLakAMThA pradezane aneka rIte upayogI thaI, lokakalyANane varelAone mATe navI dazA ane dizA darzAve che. pU. saMtabAlajInA pAyAnA pradAnane vaMdana sAthe yAda karI gaurava ane AnaMdano udgAra vyakta karIe. D: R saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo 33 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvavAtsalya prAyogika saMgha samAjamAM satya, nyAya ane prema mAraphata javAbadAra lokazAhInA mArge samAjakalyANanI anekavidha pravRttio hAtha dharavAnA uddezathI A saMsthA sthApavAno vicAra karavAmAM Avyo. prathama vicAraNA karavA mATenI eka sabhA, 1958 mAM gurudeva pU. nAnacaMdrajI svAmI tathA saMtabAlajInI nizrAmAM kAMdIvalI mukAme maLI hatI. 1958 nA varSanA ogaSTa mAsamAM, ghATakopara mukAme tenuM baMdhAraNa maMjUra karavAmAM AvyuM ane A saMghanI kAmagIrI vegavaMtI banI. mukhyatve zaherI vistAramAM A saMgha aneka prakAranI kAmagIrI karI rahela che. A saMghanA kAyamI kAryAlaya mATe, sauthI prathama muMbaIne pasaMda karavAmAM AvyuM. seMkaDo bahenone nAta-jAta ke dharmanA bhedabhAva vagara rojIroTI maLI rahe tevA grAmaudyogo ane gRhaudyogo zarU karavA para pasaMdagI utarI. A saMghe pU. saMtabAlajInI 55 mI janmajayaMti ujavavAnuM nakkI karI bhaMDoLa ekaThuM karavAnI pravRtti hAtha dharI ane eka lAkha rUpiyA ekaThA karavAmAM saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo AvyA. temAMthI 55,555 bhAla naLakAMThA prAyogika saMghane temanI pravRtti mATe phALavavAmAM AvyA ane bAkInI rakama zrI saMghahastaka bahenonI pravRttio mATe vAparavAnuM nakkI thayuM. e mATe ghATakopara mukAme, vizvavAtsalya prAyogika saMgha dvArA, mahilA gRha udyoga je atyAre mAtRsamAja tarIke jANItuM che, kAmAgalImAM AveluM che tenA makAna kharIdavA mATe phaMDa vAparyuM. A mAtRsamAja zuddha vastuono upayoga karI athANAM, masAlA, pApaDa vagere cIjo jAtadekharekha nIce taiyAra karAvI vecANa kare che. dharma ane samAjakalyANI, mahilA kalyANanI pravRttio uparAMta ApaNA dezanI vividha pravRttio dA.ta. dalAI lAmAnuM svAgata, muMbaI dvibhASI rAjayanuM AMdolana,kaccha-gujarAtanA rela prasaMgo, bhASAkIya karmacArIonI haDatAla vagere dezane lagatA aneka prazno vakhate saMgha TharAvI, AMdolana karI potAno phALo Apyo che. vartamAnamAM paNa A saMgha khUba sakriya che. muMbaInA traNa mAtRsamAjo: mAtRsamAja udyogagRha - kAmAlena, sI.pI.Teka ane ziva. mAtRsamAjono mukhya kAryakramaH - Ama to hajI zaheromAM ane te paNa AMgaLIne veDhe gaNAya teTalA mAtRsamAjo ughaDyA che. A mAtRsamAjo madhyamavargIya samAja mATe thoDIkapUraka AjIvikA meLavI Ape che paraMtu have pachI teno kAryakrama tophAno sAmenA sAmudAyika ahiMsaka pratikArano rahevo joIe. satyAgraha mahAna tAkAta dharAve che. zikSaNa, saMskAra, sAmUhika manoraMjana kAryakrama, gRhaudyoga - keLavaNI vagere kAryakramo yojI zakAya. saMtabAlajI * jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enAyata karavAmAM Avyo te nidhimAM saMsthA dvArA bIjuM phaMDa umeravAmAM AvyuM ane thoDA varSo pUrve munizrInI smRtimAM vizva vAtsalya ane saMtabAla evorDa phAunDezananI sthApanA karavAmAM AvI. A phAunDezana dvArA prati varSa mahAtmA gAMdhIjI ane munizrI saMtabAlajInA ciMdhyA rAhe grAmotthAna, yuvA jAgRti tathA mahilA utkarSanA kAryo karatI vyakti tathA saMsthAone prativarSa evorDa enAyata karavAmAM Ave che. I.sa. 1958 mAM ghATakopara mAtRsamAjano maMgala prAraMbha thayo. saMghe kharIdelA potAnA makAnamAM ja vividha pravRttio zarU thaI. I.sa. 1959 mAM sAyana-mATuMgAno mAtRsamAja ane 1960mAM mAdhavabAga zAkhAno AraMbha thayo. A samAjane potAnuM makAna 1968mAM maLe che. A sivAya amadAvAda - usmAnapurAmAM, mAtRsamAja 1963 mAM zarU thayo ane 1964mAM kalakattA mukAme paNa A mAtRsamAjanI zAkhA zarU thaI. pU. saMtabAlajI kahe che ke je kArya mAtAo karI zake che, te puruSo nathI karI zakatA kAraNa ke mAtAomAM vAtsalya, sevAsuzruSA, dayA, namratA vagere uttama zaktio paDelI che. Aje mAtAomAM paDelI e zakti kuMThita thaI gaI che, kAM to sAMkaDA vartuLamAM ja svArtha ke moha vadhAravAmAM eno upayoga thAya che. ApaNe zaheramAM ke kasabAmAM paDelI AvI mAtRzaktino vikAsa karavA mAgIe chIe ane te mAtRsamAjanA mAdhyama dvArA ja thaI zake. kAraNa ke jyAM sudhI AvI saMsthA na hoya tyAM sudhI evA vAtsalyamayI mAtAne samAjanA aneka duHkhita, pIDita ane Arthika ciMtAgrasta bahenono saMparka kyAM thAya? eTale vAtsalya maLI zake ane baheno potAnI vAtsalyazaktine vikasAvI zake e mATenuM mAdhyama mAtRsamAja che. mAtRsamAjanI bahenomAM nArIekatA, sAdAI, prema, tyAga, tapa ane samAjane upakAraka kAryo vadhune vadhu vikAsa pAmo evI zubhecchAo aneka mahAnubhAvoe vyakta karI hatI. vizvavAtsalya ane saMtabAla evorDa phAunDezana :- munizrI prerita saMsthAone manubhAI paMcolI 'darzaka' nA TrasTa dvArA suMdara kAmagIrI badala evorDa saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIranagara AMtararASTrIya kendra pUrvabhUmikAH munizrI saMtabAlajInI vicArasaraNI khUbaja mAMgalyakAraka ane pragatizIla che. grAma vistAra mATenI pravRttionuM guMdIthI saMcAlana thatuM hatuM. zaherI vistAranI ane vizeSa to dezanA judA judA bhAganI pravRttionuM saMkalana karIhave te badhIne AMtararASTrIya kSitija para yojavAnI rajU karavAnI temanI bhAvanA hatI. vizvavAtsalya prAyogika saMghe vividha pravRttio hAtha dharI hatI ja ane zaherI vistAramAM tenuM kAryakSetra vistRta thatuM jatuM hatuM. paraMtu e badhI pravRttionI eka sthaLethI saMcAlana thAya to vizeSa saraLatA rahe, kArya vadhu svarUpa maLe e AzayathI AvuM koI kendra Avazyaka hatuM. uparAMta pU. saMtabAlajInI icchA vihArayAtrAne badale eka sthAne sthiravAsa karavAnI paNa hatI, paraMtu sthiravAsa mAtra ArAma karavA mATe ke kAryakSetrane sImita karavA mATe na hato, jIvanabharanI sAdhanAno, sevAno vadhu asarakAraka lAbha sahu koIne prApta thAya e AzayavALo hato. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo teozrIe lakhyuM ke, "dIkSAne cAlIsa varSa pUrA thAya tyAra pachI sthiravAsanI dRSTie na chUTake ATalAmAM pharAze." tethI teoe 1968 nuM cAturmAsa ciMcaNamAM ane I.sa. 1969nuM cAturmAsa vAnagAMva (mahArASTra) mAM karyuM. 1968 mAM pAlaghara mukAme sthiravAsa samAraMbha paNa yojAyo ane 1969 mAM mahAvIranagaranI jamIna kharIdavAmAM AvI. 1970mAMciMcaNanIvADI jIvatI jAgatI AMkhe jovA icchuM chuM evI pUjyazrInI zubhabhAvanA sAkAra banI zakI. sthaLa pasaMdagI :- AvuM kendra mahArASTramAM zA mATe tenI carcA karatAM pU. zrIe darzAvyuM che. muMbaI ahIthI sAva najIka ane muMbaI ja bhAratanuM ekamAtra pacaraMgI ane AMtararASTrIya baMdara hoIne A sthAna, vizvavAtsalya prAyogika saMghanA AMtararASTrIya zAkhA saMbaMdhane mATe anukULa gAmaDAnuM che. bhAratIya gAmaDuM ane gAmaDAmAM paNa bhAratIya kheDUtane vizvakendra banavAnuM nirmANa hoya to AvA sthAno ja suyogya gaNAya. uparAMta, muMbaIthI gujarAta javA mATenuM A ja anAyAse madhyavartI sthaLa hovAthI ahIMnuM kendra banavA mATe anurUpa che. vizeSamAM eka naisargika kAraNa paNa kharuM ke eka bAju AvA AtmakendranI racanA thAya che. sthAna - ciMcaNathI (ciMcaNI) muMbaI relaraste boIsarathI 107 ki.mI. che ane roDaraste 143ki.mI. che. boIsara sTezanathI ciMcaNa9 ki.mI. che. nAma :- A kendranuM nAma mahAvIranagara raheze. ahiMsA paramo dharma, A kendranuM mukhya sUtra banI raheze. mahAvIra mAtrajainonA banI gayA che tethI A nAmane jagatanA mahAvIra banAvavA, sAMpradAyika vADAomAM purAI gayelA A dharmane vizvadharma banAvavA mATe A kendramAM pravRttio thaze. 38 saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SLO. Avaze temanA mATenA adhyayana, AvAsa vagerenI vyavasthA AvibhAgamAM thaze. mumukSuone AMtararASTrIya adhyayananI sagavaDa paNa maLI raheze. AvAsa, Arogya, manoraMjana - sAttvika manoraMjananI judI judI pravRttio paNa zuddha dhArmika dRSTine khyAlamAM rAkhI yojAze. uparAMta, A AMtararASTrIya kendra mahArASTra rAjyanI vizeSatA rUpe UbhuM thAya che. mahArASTranA saMtonI dharmabhAvanA ane chatrapati zivAjI mahArAjanI ekarASTra ane lokazAhInI ahiMsaka paddhati paNa A kendrane anokhI zakti pUrI pADaze. cAra vibhAgo :- A kendranI pravRttio, A yuganA cAra peTA nAmonA kendramAM rAkhI calAvAze. e cAra peTA nAmo A pramANe che. (1) zrImad rAjacaMdra vibhAga:- A kendramAM emanuM nAma eTalA mATe mukhya raheze ke teo vizvavaMdya vibhUti gAMdhIjIne preraNA denArA puruSo paikI prathama koTinA preraNApAtra puruSa hatA. A vibhAgamAM zrImA jainadharmanA vicAronuM tathA duniyAnA tamAma dharmonuM zikSaNa ApavAnuM hatuM. sarvadharmane lagatI upAsanAnI pravRttio tathA nivRtta thayelA loko AdhyAtmika sAdhanAmAM potAno samaya gALavA mAMgatA hoya temane mATe nAta-jAtanA, dharma ke dezanA bhedabhAva vagara AvAso (rahevAnI) vyavasthA karavAnI hatI. (2) mahAtmA gAMdhI vibhAga:- bIjo vibhAga gAMdhIjInI vicAradhArAne lagato haze. pU. zrIe darzAvyuM che ke teo A AkhA prayogamAM pAyArUpa ane mArA mAnasika gurUrUpa che. sAmudAyika ahiMsAnI anekavidha pravRttio AvibhAgamAM thaze. naI tAlImanuM zikSaNa, arthakAraNanuM vikendrIkaraNa paNa A vibhAgamAM apAze. (3) munizrI nAnacaMdrajI vibhAga:- mahAtmA gAMdhIjInA vicAro ane Adarzone jaina samAja pAse rajU karanAra teo prathama jainasAdhu che. teonI tIvra icchA jaina sAdhu-sAdhvIonA UMDA adhyayananI hatI. tethI A vibhAgamAM jaina saMta-satInA tathA badhA dharmonA zAstronuM zikSaNa ApavAnI pravRtti thaze. (4) paMDita javAharalAla naheruvibhAgaH-vizvamAnava paMDita javAharalAla naherue vizvazAMti mATenA pracaMDa puruSArthane khyAlamAM rAkhI A vibhAgane temanuM nAma ApavAmAM Avaze. A AMtararASTrIya kendramAM je koI AMtararASTrIya vidyArthIo saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIranagaramAM sthiravAsa ane kALadharma pAmyA pU. saMtabAlajI, ciMcaNa mahAvIranagaramAM I.sa. 1970mAM sthiravAsa mATe padhAryA. mahAvIranagarane AMtararASTrIya kendra banAvavA ane teonI kalpanA mujabanA cAra vibhAgo khUba pragati sAdhe te mATenI anekavidha pravRttio teoe zarU karI. I.sa. 1970thI I.sa. 1982 sudhIno e samayagALo emanI vividha pravRttiothI khUbaja dhabakato banI rahyo hato. samAjanA badhA kSetromAMthI lokono - AgevAnono, rAjakIya netAono pravAha ciMcaNanA e puNyapavitra bhUmimAM ekaTho thato hato ane apAra umaMga ane utsAhathI pU. saMtabAlajI preraNA ane mArgadarzana pUruM pADatA hatA. I.sa. 1972 nI sAlamAM, saMtasevaka samudyama pariSada tathA sAdhu-sAdhvI zibiro yojI. sAdhu-sAdhvIo paNa satata AvatA rahetA hatA. aneka racanAtmaka kAryakaro ane lokasevakovividha kAryonI rUparekhA sAthe sakriyapaNe kAryakrama AgaLa dhapAvavA saMgIna sAtha sahakAra ApI rahyA hatA. pU. zrI upavAsa, jApa, sAdhanA vagerethI vizuddhi mATeno prayoga paNa karatA hatA. mahAmuni saMtabAlajInA vicAro vadhu ne vadhu ucca bhUmikA dhAraNA karatA jatA hatA. divasa daramiyAnanI badhI ja pravRttio ekasarakhI rIte thatI hatI. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo savAra ane sAMjanI prArthanA-pravacana-svAdhyAya-lokasaMparka vagerethI sahu koIne apAra lAbha maLato hato. paraMtu 25mI phebruArI 1982 nA roja emanI tabiyata bagaDI. jamaNA hAthe ane jamaNA page lakavAnI asara thaI. teohasatA hatA paNa bolI zakatA na hatA. prAthamika sAravAra ciMcaNamAM ApI, vadhu sAravAra mATe muMbaInI zrI harakisanadAsa hospiTalamAM dAkhala karyA. tabiyatamAM sudhAro thavA lAgyo hato. aneka lokoe temanI zArIrika sukhAkArI mATe prArthanA karI. deza-videzathI zubha saMdezAo, teonAdIrdhAyu mATenI prArthanAno jANe ke varasAda varasyo. A badhuM hatuM chatAM tA. 26-3-1982 (guDI paDavo) nAdivase teozrI, muMbaInIharakisana haoNspiTalamAM kALadharma pAmyA. jAhera janatAne aMtima darzana mATe temano pArthiva deha ghATakoparanA hiMgavAlA lena khAtenA jaina upAzrayamAM rAkhavAmAM Avyo ane tyAM ja morArajI desAInA pramukhasthAne guNAnuvAda - zraddhAMjali sabhA yojI. temanA dehane muMbaIthI ciMcaNa lAvavAmAM Avela. tyAM temanI pAlakhI upADanAra cAra brahmacAriNI sAdhaka baheno hatI. uOM maiyAnA A ArAdhakanI aMtimavidhimAM mAtRjAtine A rIte mahAna pratiSThA maLI. tA. 273-82 nA roja ciMcaNanI emane priya bhUmi para dariyAkinAre aMtima saMskAra karavAmAM AvyA. vizva vAtsalyano AdarzavizvabharamAM deza dezamAM jIvaMta raho e emano aMtima saMdeza che. | gujarAtanA A virala saMta to vizvasaMta tarIke ajara ane amara banI gayA che. '3mAtmAne ditA, sarvananasubrAya" emaNe jIvanabhara karelI pravRttiomAMthI ApaNe paNa preraNA laI jIvanane dhanya banAvIe evI zubha bhAvanA sAthe teone vaMdana-vaMdana. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtabAlajInI kavitA saMtabAlajIe thoDAka yAdagAra kAvyo racyA che ane potAnI kavitvazaktino sarasa paricaya karAvyo che. emanA kAvyomAM emanI priyabhAvanAo spaSTa rIte pratibiMbita thaI che. sAmAnya rIte ema kahevAya che ke lAgaNI jyAre tIvrarUpe pragaTa thavA icche tyAre kavitAnuM rUpa laI le che. kavitA e hRdayano udgAra che, saMyogIkaraNano vyApAra che. pU. zrI potAnI kAvyaracanA vize lakhe che: "kAvyo paikIno moTobhAga mArA raNApuranA samauna ekAMtavAsamAM lakhAyo che. te samayanA kASThamaunamAM je kAMI lakhAtuM, temAM eka prakAranuM kudaratamaya jIvananuM ojasa hatuM. Aje paNa jyAre e divaso yAda karuM chuM tyAre eka avanavo romAMca khaDo thAya che. jagatanA badhA bAhyapravAhothI sAva alipta thaIne, jagatanA AMtarapravAhonI mastImAM lIna thaIne je rasa mANavA maLato tenA A kAvyamAM chAMTaNAM jaNAyA vinA nahIM rahe." ahIM emanA vizeSa jANItAM cAra kAvyono rasAsvAda mANIe. 1. kUcagIta - pagale pagale sAvadha rahIne premaLatA pragaTAvye jA, aMtaranA ajavALe vIrA paMtha tAro kAye jA, tuM durgama paMtha kAye jA, paMtha tAro kAye jA... (pagale) kAMTA Ave kaMkara Ave dhomadhakhatI retI Ave, khAMDAnI dhAre ne dhAre dhairya dhArI cAlyo jA, tuM bhekhadhArI cAlyo jA, tuM zauryadhArI cAlyo jA. (pagale) hiMmata tArIkhoto nA, svArtha sAme joto nA zista zAMtine sulehano pATha saune Ape jA tuM durgama paMtha kAye jA.... (pagale) sAra: A kUcagItamAM kavisaMtabAlajI, yuvAnane kUca karavAnI-jIvanamAM pragati sAdhavAnI uttama rIte darzAve che. teo lakhe che te mujaba Dagale pagale jAgRta rahIne premano prakAza pAtharatA rahevAnuM kahe che. bIjA koIno sAtha maLe ke na maLe, tArA aMtaranA ajavALe tuM paMtha para cAlyo jaje to acUka pragati thaze. tArA vikAsanA mArgamAM game teTalAM vighno ke muzkelIo Ave tenAthI DarI javAne badale ke nirAza thaIne kArya choDI devAne badale dhIrajathI AgaLa vadhaje. game tevA saMkaTomAM paNa hiMmata gumAvIza nahIM ke tArA svArthano vicAra karavAne badale, lAbhano vicAra karavAne badale, sahu koIne zista, zAMti ane maitrInA umadA saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvo samajAvatA - sahunI sAthe snehamaya sahacArathI jIvavAnuM sUcave che. A preraNAgIta khUba saraLa zailImAM lakhAyuM che, koIne paNa priya thaI paDe tevuM che. 2. sAtavAranI prArthanA - (1) somavAra - rAma pavitra pharaje sattA tyAgI, Adarzo suMdara ApyA, jJAnazauryanI prApti sAthe, strIzUdro pazuo tAryA; ekapatnIvrata pUraNa pALyuM, Teka vaNI che jIvataramAM, evA rAmanuM smaraNa karIe, je bhAratabharamAM vyApyA. (2) maMgaLavAra - mahAvIra caMDakozI jhera vame tyAM, vI2e to amRta pIrasyuM, yuvA nArInA sparzo jIravI, zucivAtsalya prabhunuM vikasyuM. zULo be kAne bhoMkANI, topaNa mahAvIra zAMta rahyA, gajasukumAra zira Aga caMpAI, toya na krodhI lagAra banyA. evo nirbhaya abhaya banIne, premI akrodhI vIra banuM namrapaNe vItarAga prabhunA caraNe samatA kSamA grahuM. (3) budhavAra - buddha 46 prANImAtramAM vera tajIne karuNA hRdaye dharanAra, roga jarA ne mRtyu joI, suta vita dArA tajanArA; mohamAyAno tyAga karIne, sanyastane AcaranArA, madhyamamArgI buddha prabhujI, svIkArajo vaMdana pyArA. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo (4) guruvAra - kRSNa samatA kAryakuzaLatA sevI Asakti phaLanI tyAgI, anyAye paDakAra karAvI, nyAyapratiSThA arpAvI; kurukSetramAM gItA suNAvI, sarvajIvone hitakArI, evA yogI kRSNa prabhunA, caraNo jAuM jIvana vArI. (5) zukravAra - mahammada sAheba mAtRcaraNe svarga vase che, gulAmane mukti dejo, vyAja tyAga karI mAnavakaSTa, sahAyano lahAvo lejo; bhAtRbhAve ImAnadArIthI vizvAsu sahunA banajo, hajarata mahaMmada payagaMbaranI, A zikhAmaNa ura dharajo. (6) zanivAra - azo jarathuSTa zastro choDI eka maMca para, rASTra rASTro eka thajo, rASTrabhaktinA pATha bhaNo ne vizvazAMtinuM dhyeya hajo; pavitra vicAra vANI vartane gupta sakhAvata dila bharajo, jarathostInA dharmagurunI A zIkha sau haiye dharajo. (7) ravivAra - Izu mRtyu samaye paNa mAphI prArthI patitone pAvana thAvA, dharmamULa nItine cIMdhI, vizvajano bhegA maLavA; premaprabhunA putra banIne naitika brahmacaryane varavA, evA Izune smarIe snehe sevAbhAva jage bharavA. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo 47 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAra : sAtavAranI A prArthanA saMtabAlajInA, badhA dharmo mATenA AdaranuM - snehanuM uttama pratIka che. gujarAta - saurASTramAM ane vihAramAM sarva sthaLe teoe jAhera samUhaprArthanAno anokho prayoga karI lokonA hRdaya para anokhuM sthAna prApta karyuM hatuM. saptAhanA pratyeka vAre - divase ane rAtanI prArthanAmAM eka eka vibhUtinuM pAvanasmaraNa sahu koIne anero AnaMda ane AdhyAtmika prAptinI sAthe udAratA tathA sarvadharmasamabhAva - AdarabhAva mATenI utkaTa bhAvanA pragaTa kare che. saraLa - madhura kAvyabhASAne kAraNe sahu koIne priya thaI paDe tevI A racanA che. 3. sarvadharmanA saMsthApako - 48 prANImAtrane rakSaNa ApyuM, mAnyA potA sama sahune, pUrNa ahiMsA AcaranArA, namana tapasvI mahAvIrane. janasevAnA pATha zikhavyA, madhyamamArga batAvIne, sanyAsIno dharma ujALyo, vaMdana karIe buddha tane ekapatnI vrata pUraNa pALyuM, Teka vaNI che jIvataramAM, nyAyanItimaya rAma rahejo sadA amArA aMtaramAM. saghaLAM kAmo karyA chatAM je rahyA haMmezAM nirlepI, evA yogI kRSNaprabhumAM rahejo ama manaDA khUMpI. premarUpa prabhuputra Izu je, kSamAsiMdhune vaMdana ho, rahamanekInA paramapracAraka hajaratamahammada dile raho. jarathoSTrInA dharmagurunI pavitratA ghaTamAM jAgo, sarvadharma saMsthApaka smaraNo vizvazAMtimAM khapa lAgo. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo sAra : pU. saMtabAlajIe A kAvyamAM khUba saMkSepamAM sacoTatAthI sarvadharmanA saMsthApakone vaMdana to karyA che, paraMtu A sarvadharma saMsthApakanA smaraNo eka deza ane bIjA dezanA mAnava-mAnava vacce zAMti sthApavA mATe ja nahIM, vizvanI mAnavajAta mATe zAMtino zubha saMdeza ApavAnI viziSTa kSamatA dharAve che. AjanA azAMta jagatane zAMtino zubha saMdeza ApavAnI tAkAta A kAvyamAM che. 4. AtmaciMtana - (savaiyA ekatrIsA) dharma amAro ekamAtra e 'sarvadharma sevA' karavI, dhyeya amAruM che vatsalatA vizvamahIM ene bharavI. 'sakaLa jagatanI banI janetA vatsalatA sahumAM reDuM' e ja bhAvanAnA anuyAyI banavAnuM sahune teDuM. nAtajAtanA bheda amone leza nathI kaMI AbhaDatA, dezavezanA ziSTAcAro vikAsa mATe nahIM naDatA. nirbhaya banIne jAnamAlanI paravA kadIe nava karIe, ama mAlikInI vastuno mUDha svArtha paNa pariharIe. brahmacaryanI jyota jagAvI, satya prabhunI maMdirIe, jagasevAne AMca na Ave e vyavasAyo AcarIe. sadguNa stuti karIe sahunI niMdAthI nyArA rahIe, vyasano tajIe sadguNa sajIe TApaTIpa khoTI tajIe khAvuM pIvuM haravuM pharavuM sUvuM jAgavuM ne vadavuM, saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo -3 49 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva kriyAo karatAM pahelAM pApavikArothI DaravuM. chatAM thAya gaphalata je kaMI te kSamA mAgI haLavA thaIe, sarva kSetramAM rahIe to paNa AtmabhAna nahIM vismarIe. -4 sAra: gujarAtI bhASAnA amara kAvyomAMnuM eka pU. saMtabAlajInI kavitvazaktie raceluM A kAvyuM che. A kAvya teonI sarvajana kalyANanI, jagasevAnI bhAvanAne to vyakta kare che, uparAMta mAnavatarIke, mAnavIe kevA guNo prApta karI mAnavatAnA uttama guNone prApta karI vyasanamukta thavAnuM, pApathI para rahevAnuM ane jagatanA jIvamAtranI kSamA mAMgI haLavA thavAnuM vizvamaitrI, vizvamaMgala ane vizvakalyANanI pravRtti vikasAvavAnuM kahe che. kavie yogya rIte prathama paMktimAM ja Adarza vyakta karyo che, "sarvadharma sevA'! Adhunika azAMta vizvamAM dharmane nAme je bhayaMkara tAMDava khelAI rahyuM che, mAnava-mAnava vacce dharmAdhatAnI UMDI khAI khodAI rahI che ane mAnavInI jUrahiMsA thaI rahI che tene badale pUjyazrIno A "sarvadharma sevA' no marma svIkArI jIvanamAM dharmane sthAna ApavAmAM Ave to paramazAMti prApta thAya. vizva eTale jagata ane vAtsalya eTale mAtRbhAva - jagata sAthe mAtRbhAvano anubhava karavo enuM nAma vizva vAtsalya. jyAM vAtsalya che tyAM sevA sahajabhAve che ja. uparAMta, vAtsalyamAM hiMsAnA abhAva sAthe vizuddha premano sadbhAva paNa AvI jAya che. sakaLa jagatanI banI janetA vatsalatA sahumAM reDuM - kavie sarjelI A kAvyapaMkti gujarAtI bhASAnuM gaurava che, amUlya AbhUSaNa che. pU. saMtabAlajInI jIvanabhAvanA A paMktimAM supere vyakta thaI che. kavinA sukumAra hRdayabhAvone saMtabAlajI * jIvanakavana ane preraka prasaMgo anokhI vAcA prApta thaI che. vizvasaMta saMtabAlajI A kAvyamAM kevA umadA vratonuM vyaktie pAlana karavuM joIe te varNavI mAnavatAnuM maMgalagAna gAya che ane janasAmAnyane tathA sAdhakane anokhI dazA ane dizA darzAve che. nAtajAta ke dharmanA, deza ke videzanA kazA ja bhedabhAva vinA vizvano koIpaNa mAnavI, uttama guNothI sabhara jIvana jIvI zake te mATeno jANe ke ahIM Alekha dorI Apyo che. sarvathA sau sukhI thAo, samatA sau samAcaro, sarvatradivyatA vyApo, sarvatra zAMti vistaro. saMta ahIM sarvane sukhI thavAnI abhilASA pragaTa karavAnI sAthe jIvanamAM samatAbhAva keLavAya tevI bhAvanA sAthe divyatA ane zAMti parama vistArane prApta thAya e prArthe che. sAdA - sIdhA zabdomAM eka mahAna AtmAnA ciMtananI anokhI kAvya prasAdI ApaNane sahune prApta thaI che ema kahevuM ucita che. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 para pU. saMtabAlajInA jIvananA preraka prasaMgo vizvavAtsalyanA ArAdhaka, dharmamaya samAjaracanAnA prayogakAra, sarvadharmaupAsanAnA sAdhaka, AdhyAtmika ciMtaka, vidvAna sAhityakAra, krAMtikAraka saMtanA jIvananA aneka prasaMgo ApaNA sahu mATe preraNAdAyaka banI rahyA che. teonA jIvananA dhanya prasaMgo koI eka deza ke prajAnA mAnavI mATe nahIM paNa vizvanI samagra mAnavajAta mATe mahAna upakAraka banI rahe tevA che. ApaNe emanA jIvanamAMthI preraNAnA pIyUSapAna karI, ApaNA jIvanane dhanya banAvIe. (1) bahena kahI, cUMdaDI oDhADI : zivalAla 13 varSanI vaye muMbaI kamAvA nIkaLI gayA hatA. muMbaImAM temanI uttarottara pragati thavA lAgI. AraMbhanA saMgharSa pachI Arthika pAsuM samRddha thayuM. vatanamAM mAtAne paisA paNa mokalavA lAgyA hatA. tethI badhAne AnaMda thato hato. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo paraMtu ToLagAmanI bhajanamaMDaLImAM banela eka prasaMge motIbAne zivalAlanI sagAI jhaDapathI karavA mATe pharaja pADI. ToLa gAmanA ImAma sAheba alIzAhanI AsapAsanA gAmamAM jyotiSI tarIke (najUmI) tarIke sArI khyAti hatI. loko temanI pAsethI potAnuM bhaviSya jANavA utsuka rahetA. anya lokonI jema eka samaye motIbAe ImAmasAhebane prazna pUchyo, "alIzA ! mArA zivAnuM to kaMI kaho ?'' "are bahena ! tArA zivAnuM to zuM kahevAnuM hoya ? e to khUba kismatavALo che, bhAgyazALI che.'' "jo jogI thAya to kaMIkanA dharama ajavALe ane jo lakhapati thAya to kaMIkanA daLadara TALe.' motIbA A sAMbhaLI khuza thayA, paraMtu zivAne jatI thato aTakAvavA ene saMsAramAM vaLagADI devAnuM motIbAe nakkI karI lIdhuM. e samaye dIkarA-dIkarInI sagAI mA-bApa nakkI karatAM. tethI motIbAe zivalAlane pUchyA vinA ja temanuM vevizALa karI nAkhyuM. zivalAlane jyAre A hakIkata jANavA maLI tyAre tene motIbAno A nirNaya utAvaLiyo lAgyo, paraMtu bAno e nirNaya svIkArI laI, lagna moDA thAya te mATenA prayatno cAlu rAkhyA. nAnIbena maNibahenanA lagna zivalAle khUba dhAmadhUmathI karyA. bAne khUba khuza karyA. zivalAlanI muMbaInI jiMdagI sArI rIte pragati karI rahI hatI ane dezavyApI rASTrIya pravAhonI temanA para tIvra asara thaI. khAdI paheravAno AraMbha karyo ane jIvananuM dhyeya zuM hoI zake tenA vicAro AvavA lAgyA. dharma e jIvananuM samarpaNa mAge che, tyAga mAge che vyApaka dharmabhAvanAthI prerAyela vAMcanapravacanazravaNa vagere pravRtti vadhavA lAgI. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo 53 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zivalAlane mAravADI saMta saubhAgyamalajI mahArAja tathA muni zrI nAnacaMdrajI mahArAjano samAgama thayo. teozrInA samAgama, zivalAlamAM vairAgyabhAvanA jAgrata banI. uttarottara dIkSA levAnA bhAvo vikasatA gayA. bIjI bAju vatanamAM ekalA rahetA motIbAnI tabiyata bagaDI. muMbaImAM sAravAra karAvI ane tabiyata sudharatA vatanamAM parata thayA, paraMtu motIbA lAMbu jIvI na zakyA. motIbAno svargavAsa thayo. bAnA avasAna pachI zivalAlano dIkSA levAno dRDha nirNaya thayo. mosALanI ane kAkA-dAdAnI rajA meLavI lIdhA pachI zivalAlanuM jenI sAthe vevizALa thayuM hatuM e bALAnI rajA levA gayA. zivalAla e bALAne ghera cUMdaDI (sADI) sAthe laIne gayA. zivalAle kahyuM, "mArI bhAvanA vItarAgamArgamAM praveza karavAnI che. (dIkSA levAnI che) eTale Apa saunI rajA levA Avyo chuM." badhAe vAta sAMbhaLI lIdhI. thoDIvAra mauna rahyA pachI zivalAle e bALAne kahyuM, "mArI icchA dIkSA levAnI che. jo e mArge tamAre AvavuM hoya to saMto tamane madada karaze. jo saMsAranA mArge javuM hoya to bhAI tarIke mArA AzIrvAda ane zubhecchA che." ATaluM kahI, zivalAle divALIbahenane vIrapasalInI sADI bheTa ApI ane bahene goLanI gAMgaDI khavaDAvI, vItarAganA paMthe vicaravAnI zubhecchA pAThavI. (2) zatAvadhAnIe avadhAnanA prayogo baMdha karyA: zivalAle dIkSA lIdhI. pU. gurudeva nAnacaMdrajIe teonuM 'saubhAgyacaMdra' nAma rAkhyuM, uparAMta zubhacaMdra tarIke paNa ghaNIvAra gurudeva emane saMbodhana karatA eka sAthe eka karatAM vadhu vastune smRtimAM dhAraNa karavI, yAda rAkhavI ene "avadhAna' kahe che. muni saubhAgyacaMdrajImAM nAnapaNathI ghaNI vastu yAda rAkhavAnI kudaratI zakti hatI. teone avadhAnanA prayogo karavAnI icchA thaI. AraMbhamAM ATha, pachI pacIsa-pAMtrIsa ane zatAvadhAna (ekaso) sudhI prayogo karavAnI tIvra icchA thaI. I.sa. 1933 mAM ajamera mukAme avadhAna prayogo goThavAyA. emanI smRti vagere joIne paMDito cakita thaI gayA. teoe muni saubhAgyane bhArataratnanI padavI ApI. te pachI amadAvAda paNa prayogo goThavAyA. nAsikamAM avadhAnanA prayogo karyA tyAre jANe ke temane pratIti thaI ke AnAthI ekabAju camatkAra jevI lokalAgaNI UbhI thAya che ane bIjI bAjuthI lokeSaNAnA vamaLamAM ghasaDAI javAya che. A kaMI sAcI sAdhanA nathI evuM emane lAgyuM, uparAMta temaNe anubhavyuM, 'AvI siddhithI loko AkarSAya kharA paNa tethI kAMI temanuM hita thayuM na gaNAya. lokonI buddhine AMjI zakAya kharI paNa tethI kAMI temanA dila jItyAMna kahevAya.' temaNe nirNaya karyo ke "AjathI avadhAnanA prayogo baMdha.' te divasathI temaNe A prayogo baMdha karI dIdhA. temaNe sahune kahyuM, "A koI camatkAra nathI ke nathI koI jAdu. A to kevaLa buddhinI karAmata che, kasarata che. mananI tAlIma che. enI pAchaLa paDanAra koIpaNa e keLavI zake che." A rIte teoe janamAnasane kendramAM rAkhI avadhAnanA prayogono kAyama mATe tyAga karI, saMtanI sAcI zakti kevI rIte kalyANakAraka banI rahe te darzAvyuM. 3. saMtanA smaraNa ja divya sudhArUpa che: saMtanA dehanI nirmaLa chAyA sakaLa saMtApane nivAravA mATe paryApta che. naLasarovaramAM ziyALAnI mosamamAM paradezathI raMgaberaMgI pakSIo Ave che. hatA. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikAranA zokhIno A pakSIono zikAra kare che. pU. saMtabAlajIe lokonI pariSada bolAvI kahyuM ke naLasarovaramAM nirdoSa pakSIono zikAra karavAmAM je vyartha hiMsA thAya che te aTakAvavI joIe. lokapAla paTelone A vicAra gamI gayo ane zikAra na karavA ke na karavA devA nakkI karyuM. paraMtu TUMka samayamAM ja teonI kasoTI thAya tevI paristhiti sarjAI. amadAvAdanA Dyu nAmanA aMgreja jillA kalekTara ane temanA mahemAno naLasarovaranA pakSIono zikAra karavA AvyA hatA. baMdUkanA dhaDAkAnA avAja sAMbhaLI pU. saMtabAlajI kalekTara pAse pahoMcI gayA ane samajAvyuM ke mAtra zikAranA zokha mATe A nirdoSa pakSIonI hatyA thaI rahI che te ayogya che. aMgreja rAjyanA gorA amaladAra sAme A vAta kahevI e ghaNI nIDaratA mAMgI lenArI hatI. dalIlo ane pratidalIlone kAraNe vAtAvaraNa taMga banI gayuM. kalekTara sAthe AvelA mahemAno to ADedhaDa zikAra karye jatA hatA, paraMtu eka paNa pakSInuM maraNa thayuM nahatuM. gAmanA loko A joIne Azcaryacakita thaI gayA ane paraspara kahevA lAgyA ke mahArAje koI camatkAra karyo che. tethI pakSIo jIvI gayA che. saMtabAlajIe kahyuM ke temaNe koI camatkAra karyo nathI, paraMtu ADedhaDa goLIbAra thayo tethI pakSIone goLI vAgI nathI, bacI gayA che. lokoe A vAta na svIkArI ane mahArAja jAduI zakti dharAve che tevo pracAra AraMbhyo. pakSIono zikAra karavAnI prathA baMdha thaI teno sahune AnaMda thayo. (4) viramagAmanA kolerAmAM saphAInuM sevAkAma:I.sa. 1945 nuM (saM. 2001) nuM pU. saMtabAlajInuM cAtumAMsa saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo viramagAmamAM hatuM. gaMdakIne kAraNe viramagAmamAM kolerA phATI nIkaLyo hato. saMtabAlajI dararoja savAre jhoLImAM rAkha bharI, gAmanI zerIe zerIe ane poLe poLa phare che ane jyAM jyAM ughADo maLa jue che tyAM jhoLImAMthI rAkha kADhI e rAkhathI maLane DhAMkI de che. mahArAjazrInA manamAM bhAre vedanA hatI. zaheramAM gaMdakIno pAra nahoto. pANI ane eMThavADanArelA tathA maLamUtranI gaMdakIthI kolerA phATI nIkaLyo hato ane maraNapramANa vadhatuM jatuM hatuM. sudharAI tathA sarakAre saphAI kAma zarU karyuM kharuM paNa gAmanI gaMdakI dUra karavA mATe e prayatno bahu kAmamAM Ave tevA nahatA. mahArAjazrIe gAmanA lokone samajAvyuM ke rogane dUra karavAnI cAvI kolerA viruddhanI rasI ja mAtra nathI. gaMdakI dUra karavAthI Arogya sacavAze. mahArAjazrInI vAtano svIkAra thayo ane svayaMsevakadaLanI racanA thaI. lokono utsAha vadhato gayo. e 300 uparanI saMkhyA thaI. mahAna saphAIyajJa jANe ke zarU thayo. saMpUrNa svacchatAnuM mahattva lokone samajAvyuM. gAma bahAra kolerAnA dardIo mATe kAmacalAu ispitAla banAvI. A rIte lokonA ArogyanuM khUba mahattvanuM kAma teoe khUba umaMgathI - badhAnA sahayogathI sarasa rIte pUrNa karyuM. cAturmAsa pUrNa thatAM viramagAmanA lokoe vidAya samAraMbha yojyo hato. temAM bolatAM teoe kahyuM, "teo AvA sanmAnane pAtra nathI. kharuM jotAM Ano kharo yaza to gAMdhIjI jevA saMtapuruSane Apavo joIe, kAraNa ke pote jAhera sevAnA pATho gAMdhIjI pAsethI bhaNyA hatA."pU. saMtabAlajInI apAra namratAAvAkyothI jANI zakIe chIe. saMtabAlajI * jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) zuddhiprayoganI saphaLatA H pU. saMtabAlajI pagapALA gAmegAma pharatA hatA. teo jANatA hatA ke bhAratanuM hRdaya gAmaDuM che. gAmaDAnI avadazA joIne temane khUba duHkha thatuM hatuM. zoSaNa, vikhavAda, ajJAna, vahema,corI, asvacchatA, atyAcAra, asalAmatI, abhAva vagerethI gAmaDAnI badasUrata thaI gaI hatI. teonuM anukaMpAthI bhareluM haiyuM du:khI thaI gayuM, paraMtu tene sajIvana karavA bhagIratha puruSArtha AraMbhyo. svAvalaMbana, saMpa, saMgaThana, vyasanamukti, sAcI dhArmikatA vagere bAbato samajAvavAno saphaLa prayoga AraMbhyo. temAMnA eka zuddhiprayoga corI karanArane ke gunegArane kAyadAnI ke bhayanI dRSTie nahIM paNa vizuddhi ane premathI guno kabUla karAvI sanmArge vALavo. A mATe sneha, udAratA, tapa, bhajana vagereno upayoga karavAnuM zarU karyuM. saMtabAlajI eka nAnA gAmamAM cAturmAsa karI rahyA hatA. e gAmanI bAjunA gAmamAM rahetI eka vidhavA bAInA gharamAM corI thaI. corI karanAra mAthAbhAre vyakti hatI. tethI koI enuM nAma ApavA ke polIsa paNa madada karavA taiyAra na hatI. e garIba vidhavA bAI saMtabAlajIne maLI ane potAnI muzkelI darzAvI. pU. zrIe zuddhiprayoga zarU karyo. temanA sAthIdAroe bhajana, upavAsa vagerethI guno kabUla karAvavA pravRtti karI, paNa saphaLatA na maLI. pU. saMtabAlajI e gAmamAM jAte gayA ane lokone kahyuM, ke 'corI mATe javAbadAra mANasa AgaLa AvIne kabUla nahIM kare to pote anizcita samaya mATe upavAsa para Utaraze.' A jAherAtanI khUba sarasa asara thaI. bIje divase savAre eka mANasa te gAmanA mukhIne maLyo saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo 58 ane corI kabUlI ane kahyuM ke corIno mAla teNe vecI nAkhyo che. mukhIe A corane saMtabAlajI samakSa hAjara karyo. pU. zrIe tene dhanyavAda ApyA ane paMca nakkI kare te rakama, corInA mAlane badale vidhavA bAIne cUkavI ApavAnuM nakkI thayuM. pelo mANasa A rakama cUkavI ApavA saMmata thayo. zuddhiprayogathI corInI A kabUlAta sahune gamI gaI. AvA bIjA zuddhiprayogo paNa teoe karyA hatA. (6) 'rajA sivAya aMdara AvavuM nahIM : vaDodarAnA eka chAtrAlayanA gRhapatie, munizrIne vidyArthIo sAthe vArtAlApanuM AmaMtraNa ApyuM. baporanA 2.30 kalAkano samaya nakkI karyo hato. gRhapatie kahyuM, "samayasara bolAvavA AvIza." paraMtu munizrIe kahyuM, "dhakko khAvAnI jarUra nathI, ame samayasara AvI jaIzuM." teo sAthIdAro sAthe chAtrAlaye javA nIkaLyA. samayasara chAtrAlayanA daravAje pahoMcyA. daravAjo baMdha, bArI ughADI. munizrI tyAM UbhA rahyA. sAthIe kahyuM ke cAlo aMdara jaIe. munizrIe AMgaLI cIMdhI, daravAjA paranuM borDa batAvyuM. emAM lakhyuM hatuM, 'rajA sivAya aMdara AvavuM nahIM.' sAthIdAre kahyuM ke ApaNane to nimaMtraNa che ja ane rajA levAnI jarUra lAgatI nathI, paraMtu teo saMmata na thayA. eTalAmAM bArImAMthI aMdaranA bhAgamAM eka vidyArthI pharato dekhAyo. tethI sAthIdAre tene bUma pADI bolAvyo ane vAta karI. tevidyArthI gRhapatine bolAvavA doDyo ane thoDI ja vAramAM gRhapati paNa AvI pahoMcyA ane te pachI ja pU. saMtabAlajIe chAtrAlayamAM praveza karyo! (7) bIjAnI rajA vinA vastu eTale corI : pU. saMtabAlajI eka gAmathI bIje gAma pagapALA vihAra karatA hatA. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo che Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIre sAtha Apyo tyAM sudhI emanI A vihArayAtrA cAlu rahI hatI. teonI vihArayAtrA daramiyAna koIne koI sAthe rahetuM ane vihAra daramiyAna ghaNA prakAranuM jJAna meLavI zakatuM. AvI ja eka vihArayAtrA zrI choTAlAla mahetA sAthenI hatI, te prasaMganuM varNana teoe karyuM che. mahArAjazrI AgaLa ane huM pAchaLa hato. khetaramAM pagakeDI. rastAmAM rAyaNanA jhADa nIcethI A pagakeDI pasAra thAya. mArgamAM pAkelI rAyaNa paDelI joI. joIne mane levAnI lAlaca thaI. lIdhI, sApha karI ane momAM mUkI. gaLI, mIThI madha jevI e rAyaNano svAda yAda rahI gayo. khAvAno AnaMda lUMTyo. mahArAjazrI thoDe dUra AgaLa cAlatA gayA. emaNe meM rAyaNa lIdhI ane khAdhI eno khyAla AvI gayo haze. vihAra pUro thayo. najIkanA gAmanI rAtri prArthanA pachInA pravacanamAM temaNe mArA rAyaNa khAvAnA prasaMgathI zarUAta karatAM kahyuM, khetaranI mAlikI bIjAnI, rAyaNanuM jhADa paNa bIjAnuM. bhale kudaratI rIte e nIce paDelIrAyaNa hatI. paNa te bIjAnI rajA vinA levI eTale e corI ja kahevAya." kevo yAdagAra prasaMga!corInI kevI sarasa samajAvaTa! ApaNI saMskRtine AvA uttama saMto ane emanI A nyAyasaMpanna dRSTi ja ugArI rahI che. (8) samayapAlananuM mahattva: munizrI saMtabAlajInA umadA guNo sahu koIe svIkAravA jevA che. samayapAlananA teo custa AgrahI hatA. eka divasa savAranI prArthanAno samaya thaI gayo. roja vahelA UThI, nityakrama patAvI barAbara niyata samaye prArthanA mATe pATa para besI jatA. te divase teone uThavAmAM moDuM thayuM. tethI uThIne tarata ja prArthanA zarU karI dIdhI. prArthanA pUrI karyA pachI pote moDA uThyA, gaphalata thaI, ajAgRti rahI, prArthanAmAM moDA paDyA vagere aMge thoDIka vAta karI ane pazcAttApa vyakta karI, prAyazcitta tarIke te divasano upavAsa karyo. (9) zrI manubhAI paMDitanA 'saMta parama hitakArI' pustakamAMthI 'AratIno prasaMga' ahIM varNavuM chuM. sane 1950mAM saMtabAlajI bhAlapradezanA kAMThe gAmamAM cAturmAsa gALI rahyA hatA. nUtana varSanuM maMgalaprabhAta hatuM. e samaye teo pATa para besIne dhyAna dharatA hatA. A vakhate eka vRddha mahilA AratIno dIvo laIne saMtabAlajI pAse AvI ane dIveTo saLagAvIne saMtabAlajInI AratI utAravAnuM zarU karyuM. pote barAbara sArI rIte AratI karI zake te mATe saMtabAlajIne bahAra bolAvyA ane jyAre pU. zrIe A joyuM tyAre temaNe te bAIne AratIno dIvo bAju para mUkI oraDAmAM AvavAnuM kahyuM. saMte kahyuM, "AratI mANasa samakSa nahIM, prabhu samakSa karavI joIe." te bAIe javAba Apyo ke teNe bhagavAna joyA nathI ane saMtabAlajI ja tenA bhagavAna che, kAraNa ke jyArathI te potAnA mAMdA dIkarAne saMtabAlajInA AzIrvAda meLavavA laI AvI tyArathI ja tenI tabiyata sudharatI jAya che. saMte hasatA hasatA kahyuM ke teno dIkaro to kudaratI rIte sAro thaI gayo che, saMte to (pote to) e chokarAnA Arogya mATe prArthanA sivAya bIjuM kAMI karyuM nathI. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtabAlajIe e bAIne AratI karatAM aTakAvI eTaluM ja nahIM sAthIdArone saMbodhIne kahyuM ke, "A prakAranI pUjA svIkAravI te ayogya che. lokoe sadaguNa dharAvatI vyaktinI nahIM paNa tenA sadguNonI kadara karatAM zIkhavuM joIe." (10) karuNAsabhara hRdaya pradhAna mujabira rahemAnanI temanA kuTuMba sAthe hatyA karavAmAM AvI te samAcAra sAMbhaLI munizrIe khUba duHkha anubhavI e divase mRtyu pAmelAonA AtmAnI zAMti arthe upavAsa karyo. sarvadharmaprArthanA samaye munizrIe Adra hRdaye vyathAnI anubhUti karI. (11) eka AdivAsI kanyAno patra: saMtabAlajI to rojerojanA pravAsI ! sUryanA sathavAre yAtrA karanArA. potAnA nakkI thayela kAryakrama pramANe acUka pahoMce ja. pachI varasAda hoya, vAvAjhoDAM hoya, dhomadhakhato tApa hoya ke hima paDyuM hoya. valasADa, pAraDI, muMbaI vacce munino pAdavihAra cAlato hato. AdivAsInA ghAsIyA jamInanA praznonA ukela mATe munizrI eka AdivAsIne tyAM rokAyA hatA. thoDA vakhata pachI je AdivAsI kuTuMbanA makAnanI paDachImAM teo rokAyA hatA te gharanI eka dIkarIe patra lakhyo, e patra Avo hatoHparamapUjya mahArAjazrI li. Apane yAda karanAra, AMkhane palakAre, aMtarane dhabakAre, premanA jharaNe vikhUTI paDanAra jaMgalamAM vasanAra ane vRkSanI ghaTAmAM saMtAyelI nA praNAma! Apano bhAvabharyo patra maLyo. o... ho.. ho... ho ! pyArA mahArAja tathA maNibhAIne yAda karatAM AkAzamAMthI jANe gaMgA UtarI hoya ane premanI aMjali chAMTI rahI che ! prabhunI acaraja kaLA! evI ja rIte vadhune vadhu prema rakhAve! evI mADI sarasvatIne vaMdu chuM. mArI ghaNI ja bolAvavAnI bhAvanA che. Apane dararoja yAda karIne darzana karIza. mATe ApanA phoTo mokalAvazo ke kema? patrarUpI darzana Apazo tyAre huM saMtuSTa thaIza... li... nA praNAma" A patra vAMcatA mahArAjazrI ane temanA sAthIdAro khUba rAjI thayA. Urmimaya, kAvyamaya ane bhaktimaya bhAvathI A patra bharapUra hato. eka AdivAsI kanyAe jaina sAdhune zuM lakhAya tenI tene kaMI samaja nahotI. zabarInI jema teNe phoTAnI mAgaNI karI.. saMtanA thoDA ghaNA satsaMgathI nirmaLa hRdayI lokone kevI asara thAya che, e A patrathI ApaNe joI zakIe chIe. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 pU.saMtabAlajInI ratnakaNikAo mAnavInA yogakSema ane kalyANa mATe pU. saMtabAlajIe gadya ane padyamAM mAMgalyakAraka, preraNAdAyaka sarjana karyuM che. abhyAsIoe darzAvyuM che tema 60 jeTalAM pustakomAM teonuM sAhityasarjana graMthastha thayuM che ane evI paNa zakyatA che ke ghaNuM hajI pragaTa paNa na thaI zakyuM hoya. raNApuranA maunanivAsathI AraMbha jIvananA aMtima zvAsa sudhI vaividhyasabhara preraka sAhitya sarjakane ApaNA saunA vaMdana. emanA sarjanamAMthI prApta thatI thoDIka ratnakaNikAno ApaNe AnaMda mANIe ane jIvanamAM ene AcaravAno puruSArtha karIe evI hArdika zubhecchAo. (1) vikArane eka mAtra vizuddha prema ja jItI zake. (2) pratijJAnuM mUlya hRdayanI vIratA sudhI che. (3) maunanI moja to anubhavI ja jANe ! eka saptAha sAMgopAMga mauna rahI jonAra enA 2sodadhinuM eka biMduya pAmaze, pAmaze ja. (4) sarvApaNanA bali caDaDyA vinA zraddhAnA dvAra khulatAM nathI. * saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo (5) AtmAne oLakho e eka ja maiyAnuM dvAra khulatAM nathI. (6) jene ApaNe bIjAnI sevA kahIe chIe, te bIjAnI sevA nathI, paNa potAnI sAdhanA che. (7) jema dIve dIvo pragaTe tema sAcA sAdhakanA jIvanano cepa bIjA emanA vizeSa saMparkamAM AvatA lohInA ane vicAranA svajanone paNa lAgavA mAMDe che. (8) sAdhakono vikAsa mAro pramoda che. sAdhakonuM sUkSma paNa patana mAruM AMsuDuM che. (9) ekAgratA ane sthiratA e jIvananA mahAmUlA baLo che. (10) bhale ochuM vaMcAya paNa muddAnuM vaMcAya. satsaMga bhale kvacit thAya paNa eno raMga barAbara lAgI jAya tevI nikhAlasatA ane namratA jarUrI che. (11) mananuM mAne e dharmI na banI zake, aMtaHkaraNanuM mAne e pApI banI na zake. (12) mAnasika sthitine samAna rAkhazo, na Dolazo, na kaMpazo. (13) vaDIlo AgaLa, gurujano AgaLa 'ahaM' ogALavo sahelo che. paNa zarUAta to nArIthI karavAnI hoya che. gharanI zarUAta te AnuM nAma - paraMtu tyAM ja kaThinatA pArAvAra naDe che. (14) sAdhake sarvavyApAra ane sarva paropakAranA karmo karI jIvananirvAha karavA chatAM koIpaNa jIvane dubhavavo na ghaTe. (15) bALaka bhAvasaMsAramAM sakaLa bhAvonI zira Toce che. jyAM jyAM bALabhAvanA pragaTa thAya che, tyAM tyAM bhagavAna dorAI Ave che. eka bALabhAvamAM saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo 5 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvanI samagra zakti che. (16) manuSya tarIke janmavAnI bahAdurI nathI, paNa manuSya tarIke jIvavAmAM bahAdurI che. manuSya eTale ja samajaNano bhaMDAra ane e samajaNa korI nahIM, paNa jIvananA aNue aNumAM vaNAyelI che. (17) manamAM cAlI rahelA vicAronA TrAphikane sAkSIbhAve nihALyA karIe to DhagalAbaMdha doSothI ApaNe bacI jaIe. (18) vikAra e AMkhanI hiMsA che, klezae vANInI hiMsA che, duSkAryo ehAthanI hiMsA che paNa sarvanAza e buddhinI hiMsA che. (19) paMtha lAMbo che, samaya alpa che, paga upADo, kUca karo. (20) koIpaNa saMbaMdhane tiraskAro nahIM, tajo nahIM, mAtra zuddha karo. karmane tajavA e tamAruM kArya nathI. tame karI nahIM zako chatAM karavA jazo to tame kriyA baMdha karI zakazo, karmane baMdha nahIM karI zako. (21) kAmanA ja tamArI sarva mUMjhavaNonuM mukha che. vAsanA ja tamArA sukha duHkhanI jananI che. tRSNA ja tamArAhimAlaya zA hRdayamAM dAha jagAvanArI Aga che ane AzA ja tamArA sarva saMbaMdhonuM bIja che. (22) vizuddha prema kadI deha dvArA pragaTa karI zakAya ja nahIM. vizuddha prema e to che vAdaLI jevo ke je UMcerA AkAzamAM caDI pachI vasuMdharA para patharAya che. | (23) dareka dharmane tenA sthAne rahevA daIne ApaNe temanI vacce prema ane zraddhAnA bhAva sthApavA mAgIe chIe. te te dharmonA bAhya svarUpamAM ekarUpatA nahIM paNa ekatA ANavA mAgIe chIe. dharmo vacce je viSamatA, vibhinnatA ane tenA kAraNe vaira-virodha che tene dUra karavA mAgIe chIe - sarvadharma samabhAvathI svadharma upAsanA vaDe. (24) vyakti ke vyaktiomAM sUtelo dharmAza jAgIne samAjamAM vaheto thAya tyAre vyakti to UMce jAya che, paNa sAthe sAthe samAjane ane kramazaHvizvaneya UMce laI jAya che. | (25) ajAgRtimAMthI jAgRtimAM javA mATe kudarata uparanI zraddhA mukhya sAdhana banI zake che, paraMtu nAhakanI ciMtA pahelavahelI chUTI javI joIe. (26) mANase AMtaradRSTithI jovuM joIe... bIjA AgaLa nakAmA rodaNAM raDavAthI paNa samaya nakAmo veDaphAya che, mananI nabaLAI vadhe ane lAbha kazo thato nathI. (27) mohanAviSanA sthAne premanA pIyUSa bharo. badhA saMbaMdho ApoApa divya banaze. badhA sthAno amarabhavano, badhAM kAryo rasavikAsa ane sauMdaryathI saMpUrNa banaze. (28) yAda rAkho. tamArA paMthamAM kaSTa ane upasarganA kAMTAkAMkarA karatAM pralobhanonA lapasaNA adhika che. paLe paLe cetatA raho. (29) niMdA dharmanI aspRsya che. (30) vizvabaMdhutA ane namratA keLavavI. saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvavAtsalya prAyogika saMgha ane mahAvIranagara AMtararASTrIya kendraciMcaNImAM cAlatI pravRttinI noMdha dara mahine jarUratamaMda garIba lokone rAhatabhAve cokhA ApavAmAM Ave che. vizvavAtsalya zrI nAnacaMdrajI auSadhAlayamAM dardIone dainika tapAsIne davA ApavAmAM Ave che. amuka samaye vyakti pote svastha rahe te mATe zibiromAM judA-judA roga, tenA kAraNo, auSadhionuM jJAna maLe tevo kAryakrama rAkhavAmAM Ave che. varSamAM ekavAra motIyA-motIbiMdu ane kulavela vagere roganuM nidAna karI 40thI 50 gAmomAM tapAsIne netra oparezananA lensa sAthe kempa thAya che. AMkho tapAsIne naMbara paNa kADhI ApavAmAM Ave che. dAMtanA dardIone tapAsIne jarUrI sAravAra dAMtanA davAkhAnAmAM karavAmAM Ave jainetara bhAI-bahenone zreya saMskAra, svAdhyAya, satsaMga mATe AvakAravAmAM Ave che. munizrI saMtabAlajInA dharmamaya samAjaracanAnI bhAvanA tathA kAryane AgaLa vadhAravA temanI janmajayaMti anubaMdha vicAra dina, guDI paDavAnA nirvANa tithi tathA anya utsavonI ujavaNImAM sthAnika tathA bahAragAmanA bhAI baheno bhAgIdAra bane ane sarvadharma saMbhAvanI vicAradhArA apanAvI paraspara bhAtRbhAva vikasAve ne vizva vAtsalyanA Adarzane AgaLa vadhAre tevA kAryonI pravRtti thAya che. savAranA 6.30 kalAke tathA rAtre 8.30 kalAke niyamita samUha prArthanA-vAMcana paNa thAya che. divALI para nabaLA varganA lokone mIThAI ApavAmAM Ave che. zALAnA bALakone noTabuka ApavAno kAryakrama karavAmAM Ave che. sthAnika stare ciMcaNImAM tathA guMdI, rANapura, ToLa sthaLe zALAnA bALakone noTabuko, pensila, kaMpAsa vagere apAya che. kendramAM zrImad rAjacaMdra vibhAga tathA gAMdhI vibhAga dvArA AdhyAtmika ane samAja upayogI 'sarvodaya' zibironuM Ayojana thAya che. mahAvIranagara kendramAM AMbA, cIku, nALiyerI ane auSadhivananA kudaratI ramaNIya vAtAvaraNa vacce AdhyAtmika zibirArthIo mATe sAdhaka nivAso ane bhojanAlaya tathA ArAdhanA kendranI vyavasthA che. ciMcaNanA dariyAkinAre pU. munizrI saMtabAlajInuM samAdhisthaLa tathA maunaekAMta sAdhanAsthaLa Avela che. gIranI gAyono uchera kendranI 'gAMdhI gokuLa gauzALA dvArA thAya che. tenA chANamUtrano upayoga sajIva khetImAM karavAmAM Ave che. gaumUtra arka banAvIne vecANa karavAmAM Ave che. *davAkhAnAmAM bhRgarAja tela, cyavanaprAza tathA judA-judA roga sAme vyaktinI pratikAra zaktivRddhi pAme tenA mATe amRta kADhAno pAvaDara banAvavAmAM Ave che ane tenuM vecANa thAya che. jaina sAdhu sAdhvInA cAturmAsa daramiyAna temaja varSanA bIjA samayamAM jIvananA naitika mUlyonI vRddhi thAya tevA pravacano, svAdhyAya tathA zibira vageremAM jaina saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sivaNavargamAM bahenone silAI zIkhavavAmAM Ave che. tenI parIkSA levAya che. pramANapatra ApavAmAM Ave che tathA sivaNa zIkhIne pagabhara thanArane sivaNa mazIna paNa apAvI devAmAM Ave che. munizrInA apragaTa sAhityanuM saMzodhana saMpAdana ane anya adhyAtma sAhityanuM prakAzana thAya che. "vizva vAtsalya' mAsikanuM prakAzana thAya che. OM maiyA kudaratI upacAra kendra dvArA Ayurveda, yoga, dhyAna ane kudaratI upacAra ane cikitsA zibironuM Ayojana thAya che. mAtRsamAja, kAmAgalI, ghATakopara ane sI.pI. beMka muMbaImAM bahenone svarojagArI lakSI kAryakramamAM pharasANa, athANA, pApaDa, khAkharA, masAlA vagerenuM utpAdana ane vecANa karavAmAM Ave che. munizrI saMtabAlajI prerita saMsthAo (1) bhAlanalakAMThA prAyogika saMgha, guMdI (2) vizva vAtsalya prAyogika saMgha, muMbaI mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira, amadAvAda bhAla naLakAMThAkhAdI grAmodyoga maMDaLa, rANapura (5) bhAla naLakAMThA saghanakSetra samiti, rAmapurA bhaMkoDA (6) vizva vAtsalya auSadhAlaya, guMdI (7) vizvavAtsalya chAtrAlaya, guMdI (8) bhAlanaLakAMThA zikSaNa saMskAra samiti, guMdI (9) bhAla naLakAMThA kheDUta maMDaLa, guMdI (10) cuvALa pradeza saMkalana grAmavikAsa maMDaLa, rUdAtaLa (11) cuvALa pradeza zikSaNa saMskAra samiti, rUdAtaLa (12) saMta sevaka samudyama pariSada, Indora (13) gopAlaka maMDaLa, majUra maMDaLa, amadAvAda (14) AdijAti paDhAra vikAsa samiti, guMdI (15) mAtRsamAja udyoga gRha, ghATakopara (16) mAtRsamAja udyoga gRha, muMbaI, sI.pI. TaeNka (17) mAtRsamAja udyoga gRha, amadAvAda (18) mahAvIra nagara AMtararASTrIya kendra, ciMcaNa (19) vizva vAtsalya ane saMtabAla evorDa phAunDezana, amadAvAda (20) "vizva vAtsalya" mAsika, muMbaI saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo saMtabAlajI - jIvanakavana ane preraka prasaMgo