Book Title: Samta
Author(s): Taraben R Shah
Publisher: Z_Vijyanandsuri_Swargarohan_Shatabdi_Granth_012023.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/230252/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatA pro. tArAbahena ramaNalAla zAha samatA' no sAdo ane sAmAnya artha che : dhIraja rAkhavI, zAMti rAkhavI. sama eTale samAna athavA sarakhuM. samatAno vizeSa artha che samatva, mananI sthiratA, svasthatA, taTasthatA, ahiMsakapaNuM. samatA eTale anukULa ke pratikULa saMjogomAM, sArA ke narasA prasaMge sArI ke narasI vyakita mATe svasthatApUrvaka samabhAva dhAraNa karavo. ApaNe jANIe chIe ke judA judA kAraNe cittamAM samaye samaye sukhada ke duHkhada anubhavo thAya che. sukhada anubhava pratye moha ke rAga utpanna thAya che. sukhada anubhava jyAre duHkhamAM palaTAI jAya che tyAre adhIrAI, kheda, doSa, IrSyA ItyAdi anubhavAya che, mANasa sukha TakAvI rAkhavA Icche che, paraMtu te jhAjhuM TakatuM nathI. mANasa duHkhane dUra karavA Iche ane chatAM duHkha dUra thAya nahi. A baMne dazAmAM mana azAMta, becena ane viSama bane che. bIjI bAjue sukha ane duHkha baMne pratye mANasa sajAga rahe, baMne paristhitimAM rAga dveSa na anubhavatAM samatola ane zAMta rahe e samatA kahevAya. bhagavadgItAmAM kahyuM che duHkheSu anudvignamana: sukheSu vigata spRhaH / duHkhamAM kheda na karavo ane sukhamAM spRhA na rAkhavI te samatA. sAdhujIvanane sAra samatA che. uttarAdhyayana sUtra mAM eka sthaLe kahyuM che "samaya samo doruM samatA vaDe sAdhu thavAya che, zramaNa thavAya che. zramaNa zabdano eka artha samatA thAya che. sAcI samatA parama puruSArtha che, vIratA che. bhagavAna mahAvIre dIkSA samaye pratijJA lIdhI hatI huM jiMdagIbhara samatA dhAraNa karIza. devo, mAnavo, nArakI, tiryaMca dareka pratye samabhAvathI vartIza. game tevA viparIta saMjogomAM paNa huM calAyamAna thaIza nahi samatAnI AvI kaThina pratijJA bhagavAne lIdhI ane vIratApUrvaka pALI tethI ja teo mahAvIra kahevAyA. bhagavAna pArzvanAthane eka bAju kamaThe atizaya trAsa Apyo, to bIjI bAju dharaNendradeve emanI rakSA karI. paraMtu bhagavAne kamaTha pratye krodha ke dveSano bhAva na sevyo ane dharaNendra pratye moha ke rAgano bhAva na sevyo. baMne pratye samAna bhAva sevyo eTale ke tulya manovRtti sevI. samatA eTale nirbaLatA nahi, ke kAyaratA nahi. samatA eTale jaDatA ke bhAvazUnyatA nahi. samatA eTale aMtaranI udAratA. samatA eTale hRdayano kSamAbhAva. eno artha evo nahi ke koI paNa ghaTanAne ke hakIkatane vagara-vicAryuM mAnI levI ke samatAne nAme ene saMmati ApavI. ema karavAthI avyavasthA sarjAya. samatA eTale samajaNapUrvakanI, vicArapUrvakanI svasthatA kasoTI ke kaTokaTInI 112 zrI vijayAnaMdasari svargArohAga zatAbdI graMtha Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSaNe paNa svasthatA. zAMta cittanI svasthatAmAMthI viveka janme che. vivekI vyakti pratyeka bAbatamAM je satya che, zubha che. vAstavika ane yathArtha che tene jue che. samaje che ane svIkAre che. je azubha che, hAnikAraka che tene paNa te samaje che, pArakhe che, ane tyaje che. viveka vyaktine jAgrata rAkhe che. viveka mArgadarzakanuM kAma kare che. samatA jyAre siddha thAya tyAre vANI, vicAra ane vartana upara saMyama Ave che. vyaktimAM samatA Ave tyAre zubha pravRttino udaya thAya che. sva ane para-kalyANa karavAnI IcchA thAya che. samatA eTale palAyana vRtti nahi. samatA vyaktine jIvana pratye abhimukha kare che bahAranA game tevA viSama saMyogo vacce tenI sAcI samatA khaMDIta thatI nathI. sukha duHkha, hAra-jIta, niMdA-stuti, mAna-apamAna, lAbha ke hAni vagere aneka dvaMddo samatA dhAraNa karanAra vyaktinA cittane vicalita karI zakatAM nathI. samatA e yoga che. AcArya haribhadrasUrie yoganA pAMca prakAra batAvyA che (1) adhyAtma, (2) bhAvanA, (3) dhyAna, (4) samatA ane (5) vRtti. yogano sAdo artha che joDavuM. samatA sAthe cittane joDavuM arthAt samatA sAthe ekarUpa banI javuM, te samatAyoga. vyAkhyA prajJaptimAM kahyuM che. AtmA samatvarUpa che. AtmAnuM dhyeya samatva che. kuMdAkuMdAcArye kahyuM che, AtmA e ja samayasAra che. samatva yasya mAM tat samayasAram moha ane kSobhathI rahita AmAnI avasthA te samatva che. bhagavAna kRSNe gItAmAM samatvanuM gaurava karatAM kahyuM che : samatvam yoga 3jyate / jaina dharme sAdhanAnA kSetre mamatvanA visarjana ane samatvanA prakaTIkaraNa upara bhAra mUkayo che. samatvathI mArApaNAno, ahamano bhAva dUra thAya che. samatva AtmAno sahaja svabhAva che. sAcI samatA sevanAra vyakti sadAcArI bane che. jo te davAno vepArI hoya to bheLaseLavALI davAM potAnA svajanane na Ape, tema bIjAne paNa na Ape. anAjano vepArI pote saDeluM anAja na vApare. tema bIjAne vece paNa nahi. tevI ja rIta vyavahAranAM badhAM kSetramAM vyakti samabhAvane kAraNe ahitakArI nahi paraMtu sarvahitakArI vRtti dharAve. jaina darzanano sAra samatA che. zAstrajJoe samyagdarzana, samyajJAna samyakcAritryano samAveza samabhAvamAM ja karyo che. ahiMsA, aparigraha ane anetakAntavAda e traNe parasparapUraka che, ane e traNeno AdhAra che samatA. samatAnA vikAsa mATe, poSaNa mATe ane samatAnI sthiratA mATe A traNe siddhAMto Avazyaka che. ahiMsA eTale jIvamAtra pratye samabhAva. samagra cetanasRSTi pratye samabhAva dvArA ja mAnavI samagra vizvacetanA sAthe ekatva anubhavI zake che. jeTaluM prazamatva vadhAre teTaluM ahiMsAnuM pAlana sArI rIte thaI zake. vizvaprema ahiMsA che, sakaLa jIvasRSTi pratye Atmasama dRSTi te samatA che. samatA 113 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekAntavAda eTale vicAra ke vANI dvArA samatAnuM AcaraNa anekAntavAda eTale vaicArika sahiSNutA. vividha vyakitao, vAdo ane dharmomAM vicAranA bheda to rahevAnAM, tene samabhAvathI tapAsI, samanvaya karI, satya pAmavuM te samatA. vizvazAMti mATe amoghasAdhana te samatA che. anekAntavAda eTale vaicArika aparigraha. vaicArika parigraha eTale vicAranuM, matanuM mamatva. huM kahuM te ja sAcuM- A valaNa te vicArano parigraha. bIjAnA vicAra ke maMtavyamAM rahelA satyano svIkAra karavo te vaicArika samabhAva. matAMtara ke AgrahIpaNuM tyajavuM te vaicArika aparigraha. dharma, rAjakAraNa, kuTuMba vagere dareka kSetre matabheda dUra karavA mATe anekAntavAda uttama mArga che. bhagavAna mahAvIre gRhastho mATe maryAdita parigrahane mArga prabodhyo. Arthika viSamatAnuM mULa tRSaNA che, saMgrahavRtti che. potAnI jarUriyAtathI vadhAre rAkhavuM ane bIjAne jarUriyAtathI vaMcita rAkhavAM e vRtti hiMsA-viSamatA tarapha dore che. A doSamAMthI bacavA, bhagavAne dAnano bodha paNa Apyo. dAna eTale jarUriyAtavALAne upakArabuddhithI nahi paraMtu potAnuM kartavya ke Avazyaka kriyA samajIne ApavuM. A kriyAne samavibhAga ke samavitaraNanI kriyA kahI zakAya. enA mULamAM samatA ke samabhAvano Adarza rahelo che. samatA pamAya kevI rIte? e mATe jAgRtapaNe khUba puruSArtha karavo paDe. sahu prathama hadayazuddhi karavI joIe. durguNo ane durvAsanAothI hRdaya malIna thAya che arIso cokhkho hoya to pratibiMba cokhkhuM dekhAya. citrakAra citra karatAM pahelAM phalakane sApha kare che, tevI rIte haiyAmAM peThelA durguNo dUra karIe to ja hRdayamAM samatA jevA uccattama guNane avakAza maLe AnaMdaghanajI lakhe che sevana kAraNa pahelI bhUmikA re abhaya, aSa, akheda. bhaya ahamamAMthI janme che. ahama ogALI nAkhIe to abhaya janme. sattA, kIrti, saMpattinI nirarthaka harIphAI choDIe to addeSa pragaTe. abhaya, aSanI vRttimAMthI akheda, sAtvika AnaMda janme. A traNe dvArA hRdayazuddhi thAya to samatAprAptinI bhUmikA taiyAra thAya. sAdhupuruSa ke cAritryazIla vyakitaono satsaMga keLavavAthI, emanA jIvanavyavahArano abhyAsa karavAthI samatAno bhAva pragaTe. vaLI tattvajJAnanA abhyAsathI AtmasvarUpa samajAya, AtmA ane zarIrano bheda samajAya. zarIra nAzavaMta che, mRtyu nizcita che. mRtyuno vicAra mANasane duSkRtya karatAM aTakAve ane puNyakArya jhaDapathI karavA prere pazvAdabhUmAM samatA hoya to ja puNyakArya sArthaka thAya. kahyuM che : samatA viNa je Acare prANI puNyanAM kAma, chAra upara jima lIMpaNuM, kyuM jhAMkhara citrAma. 114 zrI vijayAnaMdasUri svargArohaNa zatAbdI graMtha Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmapAlana mATe jaina dharme je che Avazyaka kriyAo kahI che temAMnI eka kiyA te sAmAyika che. sAmAyika samatA prAptino uttama upAya che. sAmAyikano sUkSma artha che samatAbhAva dhAraNa karavo. sAmAyika eTale gurunI AjJA laI be ghaDI eka Asane besI sarva pApajanaka pravRtti choDI devI (AvaLaM no zvAmi) ane potAnAM niMdya kRtyo mATe pazcAttApa karavo, (rniA irimi 3ppA vosirAmi) be ghaDI mATe prayatnapUrvaka jAgrata rahIne samatAbhAva dhAraNa karavo. vAraMvAra sAmAyika karavAthI samatA dhAraNa karavAnI Teva paDe che. zAstrakAroe sAmAyikano niSkarSa eka zlokamAM yathArtha rIte darzAvyo che : samatA sarvabhUteSu saMyamaH zubha bhAvanA / Artaraudra parityAga, taddhi sAmAyikaM vratam // prANIpAtra pratye prema ane samatApUrNa jIvanavyavahAra, pAMce Indriyo upara saMyama, maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyastha-e zubha bhAvanAo sevavI ane Artarodra dhyAnano tyAga karavo. A vatane sAmAyika vrata kahI zakAya. parakalyANanI ciMtA eTale maitrI. jJAnIo ene AdhyAtmika pravRtti kahe che. maitrInuM eka aMga che prema ane bIjuM che kSamA. samatAbhAva hoya to ja prema ane kSamA Take. koInAM vicAro, kSatio, doSa, aparAdho tarapha samatAbhAva hoya to ja cittanI zAMti jaLavAya. kahevAyuM che aparAdhIsuM paNa citta thakI, navi ciMtavIe pratikULa. vasu tuSTi muritA pArakAnA sadgaNone, sukhane joIne AnaMda pAmavo te pramoda, saMto, munio, jJAnavAna, guNavAna, cAritrazIla vyakitaone joIne AnaMda anubhavavo joIe. guNano pakSapAta karavo joIe. Ama karavAthI ApaNAmAM je guNo aMzata hoya teno vikAsa thAya che. virodhIonA guNonI paNa prazaMsA karavAthI temane mitra banAvI zakAya. pramodabhAva samabhAvane puSTa kare che. zarIra ane citta baMnene prasanna, svastha rAkhavAmAM pramoda bhAva sahAyabhUta bane che. karuNAne paravinAzinI kahevAmAM Ave che. eTale ke duHkhI jIvonA zArIrika temaja mAnasika duHkha dUra karavAno bhAva te karuNA. duHkhInAM duHkha ocho karavAthI karmanI nirjarA thAya che, ApaNI vRtti nirmaLa thAya che. bhagavAna mahAvIra saMgamadeva pratye apAra karuNA batAvI. samatAnA utkRSTa bhAva vinA te saMbhave nahi. hUMpha, hamadardI, lAgaNI, samabhAva ItyAdi duHkhI mANasane khare TAMkaNe amRtachAMTaNA banI jAya che. mAdhyastha eTale karuNApUrNa upekSA. adharmI, mArgabhUlelA, doSita pratye upekSA sevavI. mAdhyastha eTale koI ke kaTutAno bhAva sevyA vinA alipta rahevuM. A udAsInatA ke upekSA jaDa nahi paraMtu 115 mamatA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karuNApUrNa hovI joIe. karuNAno bhAva na hoya to ApaNAmAM jaDatA ke rukSatA AvI javAno saMbhava rahe. upAdhyAya yazovijayajI sajajhAyamAM kahe che rAga dharIje jIhAM guNa lahIe, nirguNa upara samacitta rahIe. A cAre bhAvanAthI vizvamaitrI sadhAya che. A cAre bhAvanA dharmadhyAnanI bhAvanA che. tenAthI Arna-rauddha dhyAnathI mukta thavAya che ane samatAyukta dharmadhyAna pragaTe che. anukaMpA, prema, udAratA ane dAnanAM bIja pragaTe che ane poSAya che. cittavRtti sthira thAya che. jema vRtti zuddha ane sthira thAya tema anirvacanIya AnaMda anubhavAya che. samatA ane dhyAna parasparapUraka che samatA vinA, cittanI sthiratA vinA, dhyAna thatuM nathI. dhyAnathI samatA nizcala thAya che. na sAmye vinA dhyAnam, na dhyAnena vinA ca yat / jema jema dhyAnanI kSamatA vadhatI jAya tema tema manamAM vizeSa prakAranuM caitanya jApAta thAya che. caitanya e samatvanI prajJA che. samatA e jJAna che. athavA to ema kahI zakAya ke jJAnano sAra samatA che. dharmanI sAdhanAno prathama udeza sAcI daSTi ane sAcuM jJAna prApta karavuM e che. jema jema rAgadveSathI para thaIe tema tema AtmA parathI moha ane ajJAnanuM AvaraNa haTatuM jAya. jemanAM jIvanamAM samatA Ave tevI vyaktione sAmyayogI athavA to paMDitA samarzita kahevAmAM Ave che. vItarAgapaNAnI sevAno AdhAra samatA che. samatAnA aneka lAbha che. samatAthI uttama guNonI rakSA thAya che, cittanI zAMti pragaTe che, game tevA viparIta saMjogomAM vicalita thayA vinA sAcA ane sArA tvarita nirNayo laI zakAya che. bAhya saMjogo parivartanazIla che. tenA para kadAca ApaNo kAbU na hoya, paraMtu samatAne kAraNe AMtaravRtti para kAbU meLavI zakAya che. pariNAme niSkapaTatA ane niSkapAyatA prApta thAya che. AdhyAtmayogI AnaMdaghanajI kahe che citta prasanna re pUjana phala kahyuM, pUjA akhaMDita eha. samatAthI janmatI cittanI prasannatA e ja sAcI bhakita che. samatAthI mAnasika samatulAnI sAthe zArIrika samatulA paNa meLavI zakAya. rogane sahana karavAnI tAkAta Ave. samatAno abhAva hoya to jIvanavyavahAramAM keTalIka vAra mAnasika tanAva pedA thAya che, jAtajAtanA bhaya akaLAve che, jAtajAtanI zaMkA kuzaMkA sevAya che. keTalIka ciMtA unmAda sudhI pahoMcADe che. moTAbhAganI bImArI mAnasika tanAvane kAraNe hoya che. samatA hoya to tanAva para kAbU meLavI zakAya che. thI vivAda ati svaro lAdI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatA mokSanuM sAdhana che. samatA dvArA vairAgya prApta thAya che. vairAgyaprApti mATe je sAdhanA karIe temAM prathama pagathiyuM eTale ke taLeTI samatA che, ane carama zikhara paNa samatA che sAdhanAno prAraMbha prema, karuNA, ahiMsA, udAratA vagerethI thAya che. kramaza sAdhanA tIvra banatAM sAdhaka vItarAgatA sudhI pahoMce che. zAstrakAroe, jJAnIoe samatAnuM ghaNuM gaurava karyuM che. jAnanti kAmAnikhilI: sasaMzA, artha narA: ke'pi ca ke'pi ca dharmam / janaM ca ke cid gurudevazuddham kecit zivam ke'pi ca ke'pi sAmyam // sarvasaMjJAvALAM prANIo kAmane jANe che. temAMthI keTalAMka arthane (dhanane) jANe che. temAMthI keTalAMka dharmane jANe che. temAMthI thoDAMka devaguruyukata dharmane jANe che. temAMthI thoDAMka mokSane ane temAMthI thoDAMka samatAne jANe che. (samatA-adhyAtma kalpataruM) samatAnuM mUlya ATaluM moTuM che. jIvanavyavahAramAM dareka kSetre samatAbhAva jeTalo vadhAre teTalI sukhazAMti vadhAre. samatvanI sAmUhika sAdhanA karavAmAM Ave to saMgharSarahita, zoSAgarahita, sahiSNu samAja nirmANa thAya. samatA jyAre daDha bane, sahaja bane tyAre zvAse zvAse vizvakalyANanI bhAvanAno strota vahevA mAMDe. samatA e amUlya saMpatti che. AnaMdarUpI amRta temAMthI prApta thAya che. tethI ja jJAnIo kahe che samatA e paramezvara che. = ' ' -- samatA