Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhanA-mArganA sakriya zubhAraMbha ' arthAt deza viratI dharma (bAra vata) [] lekhaka: sAdhvI zrI svayaMprabhAzrIjI, kalpalatAzrIjI 5rama tAraka zrI vItarAga paramAtmAe AtmAnA kalyANanI sAdhanAne - sva - svarUpaprAptino mArga darzAvatAM kahyuM che ke, "he bhavya jIva ! tArI mukita tArA ja hAthamAM che. mukita koInI ApI maLatI nathI ane koInAthI mukita ApI zakAya ja nahIM." arthAta AtmakalyANane mArga Atma-puruSArthane [self-efforts che. Avo puruSArtha tyAre ja zakaya bane che ke jyAre AtmAmAM pariNatI Ave. pariNatI vagaranI pravRtti svayaM - saMcAlita yaMtranI pravRtti jevI nirjIva pravRtti ja sAbita thAya. sAcI pariNAtI AvI tyAre ja kahevAya ke jyAre tadanarUpa pravRtti Ave. evI paraNatI kayAre ane kevI rIte prApta thAya? ApaNe, dareka jIvAtmA anAdi anaMtakALathI karmanA baMdhanethI baMdhAyela che. AvA satata [contineous] baMdhananA kAraNe AtmAnI parakIya padArtho pratinI prIti (attachme-t) ane tadanurUpa pravRtti sAhajika [ Natural] banI gaI hoya evo AbhAsa [ illusion] utpanna thAya che paraMtu vAstavikatA [reality] A AbhAsanuM kAraNa che- AtmAnuM potAnI zakita ane svarUpa vize ajJAna' AmAM samyaka darzana ane samyaka jJAnanI thankIMcita prApti thatAM ajJAna, dUra thAya che. A ajJAna dUra thatAM AtmAnuM asalI svarUpa tathA zakitaonuM ApaNane "yathAvata " jJAna thAya che. paNa, AvuM jJAna thavA mAtrathI AtmAnuM kalyANa zakaya nathI. jevI rIte koI paNa rU. 1,000 rUpiyAnI noTa oLakhI zake che paNa rU. 1,000 rUpiyAnI noTa kamAvavA ke meLavavA mATe AvaData, puruSArtha ane prArabdha A traNene saMyoga thavo jarUrI che, tevI ja rIte meNA mArganI saMpUrNa ArAdhanA karavA mATe samyaka darzana, samyaka jJAna ane samyaka cAritryanI AvazyakatA anivArya che. samyaka darzana ane samyaka jJAnanI prAptathI mAnasika ke vaicArika paraNitI prApta thAya che paNa A pariNatI pUrNa tyAre ja bane ke jyAre te pravRttimAM pariName- arthAta samaya, cAritryanuM pAlana thAya ke prApti thAya. AvI pariNatI sakriya prayatnothI ja sAdhya bane che. A prayatnonI paraMparA pUrNa tyAre ja bane ke jyAre AtmA sarva- viratIpaNuM prApta kare athavA e prApta karavA pratijJAbaddha thAya. sarva - viratIpaNu eTale saMsAranI sarva prakAranI bAhya pravRttithI nivRtta thavAya te mATe svIkArelI svecchApUrvakanI maryAdAo. AvI svaicchika maryAdA svIkAravAnI jemanI zakita ane / athavA bhAvanA nathI tevA AtmAonuM zuM? zuM AvA AtmAonuM Atma - kalyANanuM abhiyAna aTakI jAya ? nA, parama upakAraka zrI jInezvara bhagavaMtanI AjJAne aMzata: (Partially) anusaravAthI paNa Atmonnati aTakatI nathI ja. AvI maryAdita zakitavALA jIvo mATe zrI vItarAga paramAtmAe dezaviratIne | zrAvaka dharmane ] mArga cIMdhyo che. maryAdita bhAvanA ane zakitavALA jIre mATe sarvajJa bhagavaMte 12 vrata aMgIkAra karavAnI AjJA pharamAvI che. A bAra vrata A pramANe che: 1) sthUla prANAtipAta viramaNa vrata, (2) sthUla mRSAvAda viramaNa vrata, (3) sthUla adattAdAna viramaNa vrata, (4) sthUla maithuna viramaNa vrata, (5) sthUla parigraha viramaNa vrata, (6) dika - parimANa viramaNa vrata, (7) bhegopabhoga viramaNa vrata, (8) anartha daMDa viramaNa vrata, (9) sAmAyika vrata, (10) dezAvagAsika vrata, (1) (11) pauSadhopavAsa vrata, (12) atithi saMvibhAga vrata. have ApaNe A 12 vratano vigatavAra vicAra karI samajIe :(1) sthUla prANAtipAta viramala vrata: prANAtipAta eTale pramAdavazatAnA kAraNe thayelI hiMsA. A hiMsA be prakAranI hoya che. (A) sthUla hiMsA (B) sUkSma hisA. mAnavI jyAM sudhI saMsAramAM rahe che arthAta gRhasthAvasthAmAM hoya che tyAM sudhI sUkSma hiMsAne tyAga tenAthI thaI zakato nathI. skUla hiMsA eTale be Indriyo dharAvatAM jIvothI mAMDI trasakAyanA sarvajIvanI thatI je hiMsA enuM nAma skUla hiMsA. A vrata svIkAryA pachI gRhastha ghera AraMbha samAraMbhavALA tathA jemAM trasakAyanA jIvonI pratyakSa ke parokSa hiMsA thatI hoya tevA vyApAra udyogane tyAga kare ane temAM bhAga na le. dareka vastu levA - mUkavAmAM jayaNA. - prayatnapUrvakanI evI kALajI rAkhe ke jenA kAraNe hiMsA na thAya. pote pALelA Dhora ane jAnavarone trAsa na thAya tevI rIte pazuo pAsethI kAma le. potAnA Azrita varganuM mana du:kha thAya nahIM. tenA mATe satata prayatnazIla rahe. potAnA AhAra - vihAramAM zakaya tamAma rIte hiMsAthI dUra rahevA jAgRta prayAsa kare. A vratanA pAMca aticAro pUjayapAdu haribhadra sU. mahArAje A pramANe varNavyA che: (1) bAMdhavuM, (2) tADana karavuM, (3) zarIrane chedavuM (4) ati bhAra bhara ane (5) anna pAnane aTakAva karavo. (2) sthUla mRSAvAda viramaNa vrata: je vastu, padArtha ke tatva vi. ni. saM. 253 33 Jain Education Intemational Jain Education Intermational
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ je svarUpamAM hoya te pramANe eTale ke "yathAvata" na kahetAM koI paNa kAraNathI ke koI paNa hetuthI asatya bhASaNa karavuM tenuM nAma mRSAvAda. A prakAranI mRSAvAdathI sarva - viratIdhArI ja para rahI zake paraMtu zrAvaka athavA gRhasthAvasthAmAM rahenAra jIve skUla mRSAvAdane tyAga karavo rahyo. AvA sthULa mRSAvAdanAM pAMca aticAro-kSatio zArAkAroe batAvI che: (1) miththA upadeza, khe upadeza Apavo ke khATI prarUpaNA karavI. ekAMtavAdI vacana bAlavuM. (2) rahasyAbhyAkhyAna, pote ke bIjA koIe paNa ekAMtamAM (gupta rIte) karelI pravRttinuM rahasyodghATana karavuM. (3) kUTalekhana, koI paNa prakAranA khoTA dastAvejo ke kAgaLo taiyAra karavA. (4) thApaNa oLavavI. koInI paNa anAmata paisAnI ke anya koI paNa prakAranI thApaNa keLavavI. (5) svadArA maMtrabheda eTale potAnI strI ke bIjAnA rahasyo khelavA ke jAhera karavA. A uparAMta kheTA tela - mApane upayoga kare, kara - cerI karavI vi. pravRttithI dUra rahevuM. | (3) sthUla adattAdAna viramaNa vrata: je cIja potAnI hoya nahIM te levI. aNahakkanuM levuM athavA koI paNa cIja vastu tenA mAlikanI rajA lIdhA sivAya levI, meLavavI ke saMgraha karavo tenuM nAma adattAdAna. AvA adattAdAnathI dUra rahevuM. gRhastha mATe zakaya nathI. tethI gRhastha sthUla adattAdAnathI dUra rahevuM. AvA sthUla adattAdAna viramaNa vratamAM nIce jaNAvelA pAMca bhayasthAne ke AcaraNanI kSatiothI suzAe dUra rahevuM. (1) cerane madada ApavI athavA amuka sthaLe corI karavA kahevuM, (2) corIyAu vastu kharIdavI ke saMgharavI, (3) je rAjyamAM rahetA hoIe te rAjyanI vaidhAnika (kAyadAnI) vyavasthAthI viruddha vartana karavuM, (4) koI paNa cIja vastuonA AdAna pradAnamAM ochuM ApavuM, vadhAre levuM ke khoTA mApa-tela vAparavA, (5) halakI vastu ApI vadhu mUlya levuM ke sArI vastu kahI kharAba vastu ApavI. (4) pUla abrahmacarya vrata: (svadArA saMteSa) mana, vacana, kAyAthI viSayanI anubhUti ke abhivyakitathI para-dUra rahevuM tenuM nAma maithuna viramaNa vrata. kAmAveganuM AvuM niyamana gRhasthAvasthAmAM rahenAra vyakita mATe zakaya nathI. Ama chatAM hakIkata athavA zreyakAraka te e ja che ke, viSayavRtti -kAmAveganuM niyamana -saMyama karavAmAM Ave. A hetune 'AcaraNAtmakarUpe gRhastha AcarI zake te mATe gRhastha potAnI patnI pUratI ja kAma-pravRttine simita rAkhavI arthAta sva-dArAmAM ja saMtoSa mAnave. A vratamAM je varSa pravRtti che, te A pramANenI che : (1) bIjAnA vivAha-lagna vi. karAvI ApavA ke evI pravRttimAM savizeSa rasa levo. (2) koI paNa strIne "rakhAta" tarIke rAkhavI ane tenI sAthe ayogya saMbaMdha bAMdhavo. (3) para-strI, avivAhIta strI ke vezyA sAthe vyabhicAra seva ke te hetuthI ayogya saMbaMdha bAMdhavo. (4) AprAkRtika maithuna sevavuM. (5) kAma-joga saMbaMdhamAM vadhAre Asakita rAkhavI ke ati-saMga karavo. (5) sthUla parigraha viramaNa vrata : koI paNa padArtha pratine mamatvabhAva hovo tenuM nAma parigraha. mamatvabhAvane sarvathA tyAga karavo saMsArI mATe zakaya nathI. saMsArI gRhastha potAnI AjIvakirthe tathA AzritonA bharaNapoSaNa temaja tenA sAMsArika vyavahArane calAvavA jarUra pUratuM dhana yogya rIte kamAya ane dhana-saMpattinA mAlika ke dAsa tarIke na rahetA tenA saMrakSaka tarIke rahe enuM nAma skUla parigraha vira maNavrata. AvA sthUla parigraha viramaNanA vratanA pAlanamAM nIce jaNAvelA padArtho paranA svAmitva hakkanuM niyamana karavuM: (1) hIrA, mANeka, jhaverAta, suvarNa vi.nA sikkA, (2) sarva jAtanA dhAnya (3) alaMkAra ane vagara ghaDeluM suvarNa (4) jamIna, gAma, zahera udyAna (5) alaMkAra ane vagara ghaDeluM rUpuM (6) mahela, ghara-hATa, dukAna, vakhAra vi. (7) nokara, dAsa, vi. (8) gAya, bheMsa, hAthI, ghoDA tathA anya vAhana vigere ane (9) gRha-vyavahArane upayogI anya tamAma cIja-vastuo. A nava prakAranA svAmitvamAM A vizvanI sarva vastuono lagabhaga samAveza thaI jAya che. jIva jyAM sudhI A saMsAramAM che - karmabaddha che tyAM sudhI A badhI cIja-vastuonI eka yA anya rIte athavA pratyakSa ke parokSa rIte ochA-vadhatA pramANamAM jarUriyAta rahe che ane rahevAnI Ama chatAM zAstrakAroe A badhI vastuo paranA mamatvabhAvane "parigraha' kaho che. jyAM mamatvabhAva Avyo tyAM mananA pariNAme azuddha thavAnA, evA azuddhinA savizeSa koI khAsa nimitto na maLe e mATe A badhI vastuone parigraha na karavo joIe. AtmAnA mATe A hitAvaha (advisable or t nov lant) che ema zAstrakAroe pharamAvyuM che. na chUTake jIvana vyatita karavA ke TakAvavA je vastuonI anivArya AvazyakatA ubhI thAya te vastuno upayoga svAmIbhAvathI na karatAM sAkSIbhAve karave jethI karIne karmane baMdha thAya to paNa sarvathA svalpa thAya. AvI pariNatI kramaza: keLavAya e mATe zrAvakadharmanuM pAlana karanAra vyakita parigrahanuM parimANa-pramANa nakkI kare e IcchanIya che. (6) dika-parimANa viramaNa vrata : mAnasazAstrIo Aje, abajonA kharca ane anekAneka prayogo pachI paNa mAnava-mananA rahasyone pAmI zakayA nathI. mAnava-mana saMbaMdhInI temanI zodha ane upAyo anukrame simita tathA adhUrA che. sarvajJa bhagavaMtoe potAnA atIndrIya jJAnabaLathI mAnavane mAMkaDA (vAnara) jevo banAvanAra mananI tophAnI vRttione tAga spaSTapaNe meLavI lIdhA hato. AthI ja zAstrakAroe 'manenigraha' para savizeSapaNe sarva sthaLoe bhAra mUkayo che. 34 rAjendra jyoti
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnavanA pitAnA sAdhana ke saMpatti, maryAdita ke apUratA hovA chatAM te potAnA manamAM "senAnI laMkA hoya te tene svAmi banavAnA svapna sevato thaI jAya che." evI ja rIte puNyanA yoge mAnavInI pAse saMpatti ane sAdhananI kamI na hoya to kAryavyastatAnA kAraNe ke zArIrika azakitaenA kAraNe paNa Avo mAnava potAne prApta thayelI saMpatti ke sAdhanono upayoga ke upabhega karavAmAM asamartha bane che. AvI vAstavikatAo, mAnava potAnA jIvanamAM pratyakSa rIte anubhavatA hovA chatAM potAnA mananI ke zArIrika pravRttio te ThIka paNa zarIranI ekadezIya pravRtti jevA paribhramaNanI svanimita maryAdA svecchAe svIkAravA AnAkAnI karI, mananI mahelAte racI AtmavaMcaka AnaMda prApta kare che. jIvanI AvI amaryAdita manovRtti ane tajanya pravRtti ke pariNAme pApanA baMdhanuM kAraNa bane che. A satyathI mAnava jAgRta rahe e hetuthI zrAvakanA 12 vratomAM A chaThThA dika-parimANa viramaNa vratanuM AcaraNAtmaka vidhAna upakArI zAstrakAroe karyuM che A vrata grahaNa karanAra vyakita dareka dizAnuM potAnuM AvAgamana (yAtAyAta) maryAdita kare che. A dizAomAM urvaloka ane adhalekanI potAnI pravRtti ane musApharInI maryAdA paNa bAMdhe che. A maryAdA sAthe Avana-jAvanamAM upayogamAM AvatA vAhananA prakAra ane saMkhyAnI maryAdA paNa svIkArI zakAya che. A rIte svecchAe maryAdA svIkAra karavAthI mAnavI "manenigraha"nI pravRttithI potAnA karmanA bandhanA dvAranuM AMzika [ Partial] niyaMtraNane sakriya prayatna kare che. (7) bhege paga viramaNa vrata: A vrata dvArA zrAvaka potAnI mAnasika, vAcika ane khAsa karIne zArIrika sukhAkArI sagavaDa tathA AnaMda-pramodanA sAdhanonA upayoganI maryAdAno svIkAra kare che. (8) anarthadaMDa viramaNa vrata: je koI paNa vicAra ke pravRtti sAthe mAnavane potAne lAgatuM vaLagatuM nathI athavA je sukha-sagavaDa tenI pitAnI upalabdhinI sImAmAM AvatA nathI tenA vize paNa anupayogI vicAraNA ke pravRtti karavAnI mAnava mananI vRttionuM niyamana karavAmAM A vrata ati upayogI nIvaDe che. A vratane svIkAra karavAthI zrAvaka nivArI zakAya chatAM, tenA nivAraNanA nirNayanA abhAvathI je karmabaMdha kare che temAMthI mukita prApta kare che. (9) sAmAyika vrata: " A vratanA svIkArathI zrAvaka potAnI pariNatI ane pravRttine samatAyukata banAvavA prayatnazIla bane che. enI sAthe e paNa samajavuM rahyuM ke zrAvaka jyAre sAmAyika le che tyAre te be ghaDI arthAta 48 miniTa sudhI sAdhu-zramaNa jevI ja AcaraNa karavA prayatnavAna rahe. bIjA zabdamAM sAmAyika sAdhu-dharmanA pAlananI prayogAtmaka taiyArI che. (1) dezAvagAsika vrata: A vratanA svIkAra sAthe zrAvaka potAnI rojanI vyakitagata jarUriyAto para 'jayaNApUrvakanuM niyaMtraNa svIkAre che eTaluM ja nahIM paNa, dararoja savAranA A jarUriyAtanI dhAraNA kare che ane sAMjanA pratikamaNanA samaye A dhAraNAnuM barobara pAlana thayuM che ke nahIM tenA lekhA-jokhA kare che. AvI rojanI tenI vaiyakitaka AvazyakatAomAM vratadhArI zrAvaka sacitta acittane viveka, khAvAnI cIjonI saMkhyAnI maryAdA svIkRti, vigaIone viveka, sUvA, besavA, uThavA vi.mAM upayogamAM levAnA sAdhanenI maryAdA jevA bIjA niyamono samAveza thAya che. (11) popavAsa vrata: pauSadhavratanI sIdhI sAdI vyAkhyA karIe te ema kahevAya ke, ochAmAM ochA 12 kalAka-eka divasa ke ahorAtrI pauSadhamAM 24 kalAka mATe sAdhu-zramaNa jevuM jIvana jIvavAnI arthAta sAdhaka bhAvathI sarva prakAranI bAhya (gRhastha dharmanI) pravRttimAMthI nivRtti laI AtmasAdhaka vRttino AcaraNAtmaka AcaraNa yukata prayoga. upavAsanA tapathI deha ane zarIranI bAhya tathA AMtarika vRttionuM niyaMtraNa karavAno prayatna. (12) atithi saMvibhAga vrata: A vratanA pAlana mATe zrAvake ahorAtri pauSadha dvArA sAdhuzamaNa jIvananI 24 TakA pUratI svAnubhUti karavAnI rahe che. A svAnubhUtie saMskAranuM svarUpa lIdhuM che ke nahIM tenI parIkSA bIja divase thAya che. kAraNa ke, A ahorAtrinA sAdhaka jIvana vyatita karyA pachI zrAvaka gharamAM pAcho jAya che. sAMsArika AdhI-vyAdhi, upAdhI ane sAMsArika mehamAyA tathA rAga-dveSayukata vAtAvaraNamAM paNa "ekAsaNA nA tapanI tathA supAtra dAnanI bhAvanA banAvI rAkhavI paDe che. A pachI paNa pAchuM "cauvihAra"nuM pacakakhANa karI zArIrika sukhane ane vizeSa karIne khAnapAnane svaicchika tyAga karavAno rahe che. A prakriyAnuM manauvaijJAnika tathA zarIrazAstra ane mAnavIya vyavahAranA ( Human b. haviour ) AdhAre vizleSaNa karIe te khyAla Ave ke ApaNI (jaina) kriyAo, vrata-niyama tathA tapamAM vaijJAnika ( scientific realities) tathyone kevo vyavasthita chatAM zreya-sAdhaka upayoga karavAmAM Avyo che. A vizlepaNathI A lekha savizeSa lAMbo thAya e kAraNathI ahIM ATalo nide za (Indication cr Pointer) ja paryApta (suffic ) che aMtamAM zrAvakanA 12 vrata arthAta deza viratI dharmanI ArAdhanAne saraLa chatAM spaSTa ane satyadarzana karAvate artha e che ke, je jIvamAM AMzika AtmavIryanuM pragaTIkaraNa thayuM che tevA AtmAe mATe maryAdita phaLa ApanAra chatAM svecchAe svIkArela "mane nigraha"nI AcaraNAlukata pravRttithI jIvanI karmabaddha avasthAmAM adhyavasAya zuddhi ane AcaraNA zuddhinI pravRttithI AtmAnA sAdhanA-mArgane zubhAraMbha thAya che. bIjA zabdomAM sarva viratIpaNAnI UOUCH' (Experimental cr Practical) ugzudah mahAva ( Practice 1 ) thAya che. Avo mahAvaro pUrNarUpathI manonigrahanI pariNatI ane pravRttimAM nizcayathI ( definately or Positively) sahAyarUpa nIvaDe che. je aMtamAM zreya sAdhanAnI siddhIthI zAzvata sukha apAvavA samartha bane che. vI. ni. saM. 2503 Jain Education Intemational