Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNubhagavaMto 409 jJAnavAridhi gusvarya : tapobhUti dharmAtmA : AgamaprabhAkara pUjya munivara zrI puNyavijayajI mahArAja ahiMsAlakSI jIvanasAdhanA ane satyalakSI jJAnapAsanA e ja jIvanane sat-citaAnaMdamaya banAvavAne upAya che. je sAdhanA ahi sama ane karuNAnuM mArgadarzana na kare te sAcI jIvanasAdhanA nahIM; ane je upAsanA jIvananA satya pArakhavAnI-pAmavAnI zakti na Ape te jJAne pAsanA nahIM. prAtaHsmaraNIya AgamaprabhAkara munivarya zrI puNyavijayajI mahArAja AvA ja eka mahAna jIvanasAdhaka dharma puruSa hatA. teozrInuM jIvana dharmanI sarva maMgalakArI bhAvanAothI surabhita ane jJAnanI jyotithI prakAzita hatuM. pUjyazrInA paricayamAM AvanAra eka kSaNa te vimAsI rahetA ke, A mahApuruSanI sAdhanA vadhe ke vidvattA vadhe? ane bIjI ja kSaNe teozrI sAdhutA ane vidvattAnI samanvayamUrti samA mahApuruSa rUpe chavAI jatA. zrI AgamaprabhAkarajI mahArAjanA yazajajavala vyaktitvane vicAra karIe te temanAmAM durvatinA tyAga ane guNagrahaNanI tatparatAnAM darzana thAya che. temaNe jIvanamAMthI vaira, hiMsA, niMdA, IrSA, ahaMkAra, meha, pramAda, daMbha Adi durgaNone tilAMjali ApI hatI, ane vinaya, viveka, vinamratA, maitrI, karuNA, paramArtha, tapa, sAdhanA, jJAne pAsanA, saccAritra, vatsalatA, saraLatA, saMyama, titikSA Adi guNonI vIkRti karI hatI. evA e guNagavA sAdhuvara tapa, jJAna ane kaLAnA triveNI saMgama samAM hatA ane darzana mAtrathI prasannatAnA preraka hatA. pUjyazrInA aMtaranI vizALatA ane udAratA meTA maherAmaNanuM smaraNa karAve evI hatI. sau keIne aMtaranA umaLakAthI AvakAratA. pUjyazrI mATe kaI pitAnuM ke parAyuM nahatuM. teozrI dravya-kSetra-kALa-bhAvanA UMDA jANakAra hatA. mAnavIne ane samayane sArI rIte oLakhI janArA vicakSaNa puruSa hatA. tethI sarva sAdhu-sAdhvIjI zrAvaka-zrAvikAonA zirachatra rUpa banI rahetA. teozrIne keI divasa samudAya, gaccha, saMpradAya, dharma, samAja ke dezanAM kaI baMdhane ke sImADAo naDaDyAM na hatAM. pariNAme, anekenA vAtsalyamUrti banIne, temanAM duHkhadarda dUra karI, saune kalyANamAge, saMyamamAge, bhaktimArge vALavAmAM saphaLa thatA hatA. temanuM evuM ja mahAna pAsuM jJAnavidyA-abhyAsa-saMzodhana-saMpAdananA samartha upAsaka tarIkenuM paNa hatuM. A yugamAM zAnA rakSaka ane uddhAraka tarIke temaNe je zatabhakti karI che tenuM mUlya AMkI zakAya tema nathI. dharmasAdhanA tema ja vidyopAsanAmAM paNa pUjyazrI samAnabhAva dharAvatA hatA. pariNAme deza-videzanA jaina-jainetara samudAyamAM samAna cAhanA ane pratiSThA prApta karI zakyA hatA. temaNe paddhatisaranuM zikSaNa lIdhuM na hovA chatAM dAdAguru Adarza pramaNapravartaka zrI kAMtivijayajI mahArAja ane vidyAmUrti guruvarya zrI caturavijayajI mahArAjanI chatrachAyAmAM adhyayanavRttine keLavI zAstroddhAramAM asAdhAraNa siddhi prApta karI saune AzcaryamAM garakAva karI dIdhA hatA. veravikhera thayelA prAcIna jJAnabhaMDAranA vyavasthApaka tarIke jaina AgamasUtra, anya zra. para 2010_04
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zAsanaprabhAva zAstrIya graMthA tathA bIjA aneka graMthenA saMzodhaka-sa pAdaka--uddhAraka tarIke dAyakAo sudhI kAmagIrI karI te temane amaratA banne eTalI mahAna che, evA e mahAtmAnuM vatana kapaDavaMja, e nagara pahelethI ja dharmanA raMge raMgAyelu che. emAM bhAgye ja evuM ghara haze, jyAMthI keI bhAI ke bahena saMyamamAge sa`cyu na hAya ! keTalAMka dRSTAMte te evAM che ke eka kuTuMbanA badhA ja sabhyoe sayama svIkArya hAya ! bhUtakALamAM DokiyuM karIe te, AgamasUtreAmAMnAM nava aMgasUtro para vizada TIkA racanAra zrI abhayadevasUrijI mahArAjanI e nirvANabhUmi che. ane vamAnamAM nihALIe te, be sama AgamAdvArakAnI janmabhUmi che emAMnA eka te pU. AganeddhAraka AcArya zrImad vijayasAgarAna dasUrijI mahArAja ane khIjAte pU. AgamaprabhAkara munirAja zrI puNyavijayajI mahArAja, pU. zrI puNyavijayajInA janma 1956nA kArataka suda pAMcama ( eTale ke jJAnapAMcama / lAbhapAMcama )ne divase thayeA hate. pitAnu nAma DAhyAbhAI ane mAtAnuM nAma mANekabahena hatu. mANekabahenane pAMca saMtAna thayelAM; temAMthI A eka putra ja UcharyA hatA. temanuM sAMsArI nAma maNilAla hatu. maNilAla cAra-cha mahinAnA hatA tyAre mahellAmAM lAgelI AgamAMthI AbAda rIte UgarI gayA hatA. paraMtu, temanuM jIvana koI apUrva ghaTanA mATe ja Ugayu hoya tema, 27 varSanI vaye mANekabahena vidhavA thayAM. jIvanayApana mATe vairAgya ja sAthe| mArga che ema mAnatAM--svIkAratAM mANekabahenane 14 varSanA maNilAlanI ciMtA vaLagelI hatI. paraMtu kai dhanya paLe emanAmAM vicAra amakathA ke, putrane paNa dhamaya sayamapathe sAthe zA mATe na leve ? chevaTe anee dIkSA levAnuM nakkI karyu. sa. 1965nA mahA vada pAMcamane zubha divase chANI mukAme pU. munivaOzrI kAMtivijayajI mahArAjanA ziSya muni zrI caturavijayajI mahArAjanA ziSya tarIke dIkSA lIdhI. maNilAla muni zrI puNyavijayajI anyA. be divasa pachI dharma parAyaNa mAtAe paNa pAlItANA mukAme dIkSA lIdhI ane sAdhvIzra ratnazrIjI mahArAja tarIke 57-58 vanA sudIrgha suyamaparyAya pAchI I. sa. 1966mAM amadAvAda mukAme svargavAsa pAmyAM. dIkSA grahaNa karIne muni zrI puNyavijayajI mahArAja abhyAsanimagna banI gayA. emAM dAdAguru ane guruvarya zrInI vidyAniSThAnuM teja bhaLyuM. pUjyazrInA zAstrathAne uddhAra karavAne rasa vadhu ne vadhu keLavAtA gayA. anya pAsethI mAdana meLavavAmAM kaI nAnapa nahI, paDitava zrI sukhalAlajIne potAnA vidyAguru kahevAmAM gaurava anubhavatA. AgaLa jatAM, prAcIna lipie ane pratAne ukelavAmAM pAraMgata thayA. pAThAMtare noMdhavAM, pADAMtAnA nirNaya karavA, presakApI taiyAra karavI, samagra graMthanu suyegya sakalana-sa'pAdana karavuM, prakAzane karavAM - e pravRttimAM racyApacyA rahevA lAgyA. jaina dharmanA siddhAMtenI spaSTatA mATe anya dharmagrathAnA paNa UMDA abhyAsa karyAM. auddha dhama ane hiMdu dharmanA mukhya gra'thAnu' gahana adhyayana karyuM". pariNAme, pUjyazrI bhAratavaSa~nI sa`skRti, vidyA, kaLA, sAhitya AdinA prakAMDa paMDita banI rahyA. taduparAMta, teo jaina AgamenA ajoDa ane sama jJAtA anyA. jainasAhityanA A vizALa 2010_04
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNabhagava te kSetranA aneka pravAho ane AMtara pravAhIne talasparzI ane sarvagrAhI abhyAsa karyo. teozrInI A jJAnApAsanA satyazeAdhaka, durAgrahamukta, sAragrAhI ane nirbheLa hatI. AvI taTastha, tulanAtmaka ane aitihAsika dRSTithI teozrIe potAnA gurudeva sAthe ane anya! sAthe tema ja svataMtrapaNe paNa, jainasAhityanA vividha viSayanA prAcIna saMkhyAbaMdha graMthenuM Adhunika vaijJAnika sa Mzodhanapaddhati pramANe namUnedAra sazodhana-sa MpAdana karyuM. pUjyazrInA A agAdha jJAna ane athAga puruSA ne ali rUpe vaDAdarAnA zrIsa Mghe temane ' AgamaprabhAkara 'nuM sAka biruda ApyuM hatuM. zrI mahAvIra jaina vidyAlaye hAtha dharelI mULa AgamAne prakAzita karavAnI meATI yojanA teozrInA ane paDita dalasukhabhAi mAlavIyAnA saMpAdana nIce AgaLa vadhI. te uparAMta, pUjyazrInI pratiSThA prAcIna jJAnabhaMDArAnA uddhAraka tarIke paNa che. teozrIe avirata puruSArtha karIne lIMbaDI, pATaNa, khaMbhAta, chANI, vaDedarA, amadAvAda, jesalamera, bIkAnera, jodhapura vagere sthaLeAnA sAnabhaDArone vyavasthita karIne jIvatadAna Apyu. A graMthabhaMDArAno upayoga sahelAithI thaI zake tevI vyavathA karI. zIta thayelAM A virala graMthAnI sAcavaNInI bAbatamAM teozrI siddhahasta kalAvizArada hatA, tema kahevAmAM atizayekti nathI. jema jJAnepAsanA karatAM karatAM anya dharma zAstrAmAM pAraMgata banyA hatA, tema jJAnabhaDArAnI vyavasthA karatAM karatAM prAcIna citrakaLA, lipizAstra, zilpa, sthApatya, sikkA, mUrtie Adi viSayaka purAtattvazAstranuM paNa vizada jJAna prApta karyu' hatu. ane prAcIna graMtha, citra, zilpa, sthApatyanI mulavaNI karavAmAM nipuNa banyA hatA. pUjyazrInA samagra jIvananA sArarUpe kahI zakAya ke prAcIna graMtheAnA uddhAra mATe ja teozrIe avatAra dhAraNa karyuM hatu. sa. 1995mAM saMghayaNIne ugra vyAdhi thaI AbyA tyAre paNa teozrI te aDaga nizcalatAthI saMzodhanakArya mAM vyasta rahetA. pAhera varSoMnI vRddhAvasthAe ' kathAratnakA ' jevA mahAgraMthanu' ane ' nizIthaNa ' jevA ni graMthanu adhyayana karatA hatA. A sa teozrInI vidyopAsanA ane dhama sAdhanAnAM uttama udAharaNA che. jesalameranA jJAnabhaMDAronA uddhAra mATe pUjyazrIe veThelI vipattio ane sALa mahinAnA agAdha puruSAne vIsarAya tema nathI. te samaye amadAvAdathI jesalamera jatAM vahelI paroDhe 15-17 phUTa nIce paTakAI paDacA hatA. jesalameranI kAmagIrIthI prabhAvita thaI rASTrapati Do. rAjendraprasAdajIe * prAkRta TekasTsa sesAyaTI 'nI sthApanA karavAmAM rasa lIdhA hatA. daramiyAna zeDa zrI kasturabhAI lAlabhAI tyAM gayA hatA. te paNa mahArAjazrInI A pravRttithI atyaMta prabhAvita thayA ane sane 1957mAM amadAvAdamAM temaNe 'lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAma Mdira 'nI sthApanA karI, je saMsthA Aje AMtararASTrIya stare kAryarata che. evI ja rIte, pUjyazrInI preraNAthI pATaNamAM sa'. 1995mAM 'zrI hemacadrAcAya jaina jJAnamaMdira 'nI sthApanA thaI. AvI asAdhAraNa jJAnepAsanAnA pariNAma svarUpa i. sa. 1959mAM amadAvAdamAM ceAjAyelI gujarAtI sAhitya pariSadanA vIsamA adhivezanamAM itihAsa-purAtattva vibhAganA adhyakSasthAne varAyA hatA. I. sa. 1961mAM kAzmIramAM maLelI ela inDiyA ArienTala konpharansamAM jaina ane prAkRta sAhitya vibhAganA pramukha nimAyA hatA. prAcIna zAstrAnAM 2010_04
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsanaprabhAvaka 412 viSayamAM pIeca.DI.nI parIkSaka tarIke paNa teozrInI nimaNUka thayelI hatI. Ama, pUjyazrI vidyAsAdhanAnA bahumukhI kendra samA banI rahyA hatA. pitAnI A jJAnarAzine sau keIna saraLatAthI ane samabhAvathI lAbha maLI rahe tenI teozrI khevanA karatA. A kAryamAM paNatA ke dInatA rAkhatA nahIM. UlaTuM, kIrtinI kAmanA karyA vagara anyane upagI thavAmAM sArthakatA samajatA. tema chatAM eTalA ja vinayI ane vinamra rahetA. Agama-prakAzananA prathama graMthanA prakAzana samaye pUjyazrIe vinamrabhAve kahyuM hatuM : "A AgamAM taiyAra karIe chIe te vidvAne tapAse. tapAsIne temAM alane heya ke saMpAdanapaddhatimAM doSa hoya te tenuM bhAna karAvaze te ame rAjI thaIzuM. stuti karanAra te ghaNu maLe che, paraMtu truTi dekhADanArA vidvAne ochA maLe che. huM IcchuM chuM ke kaI truTio batAve. ame e lakSamAM laI bhaviSya thanArAM saMpAdanamAM ene upayoga karIzuM." AvI ananya vinamratA javalle ja jovA maLe! pUjyazrInA A kAryanI mahattA darzAvatAM paMDitavarya zrI sukhalAlajIe eka sthaLe kahyuM hatuM: "munizrI puNyavijayajInuM atyAra sudhInuM kAma na kevaLa jena-paraMparA sAthe ja saMbaMdha rAkhe che, ane na kevaLa bhAratIya saMskRti sAthe ja saMbaMdha dharAve che, balka, mAnavasaMskRtinI daSTie paNa atyaMta upayegI che. jyAre huM e vAtane vicAra karuM chuM ke teonuM A kArya aneka saMzodhaka vidvAne mATe anekamukhI sAmagrI rajU kare che ane aneka vidvAnonA parizramane bacAve che tyAre emanA pratyenI kRtajJatAthI haiyuM bharAI jAya che. evA e AjIvana jJAnatapasvI, zratazIlavAridhi, AgamaprabhAkara muni zrI puNyavijayajI mahArAja muMbaI mukAme kALadharma pAmyA tyAre agaNita mAnavasamudAyanI AMkho AMsuthI chalakAI UThI hatI. temanI aMtima yAtrAmAM deza dezathI mAnava samudAya UmaTyo hate. pUjyazrInI aneka guNAnuvAda sabhAe zahere zaheramAM thaI hatI. rAnagaravA vaTavRkSa samA e munivaryane keTi keTi vaMdana! (saMkalana : sane 1971nA "jainasAptAhika patranA aMkamAMthI sAbhAra) sADathI vadhu mumukSuonA dIkSAdAtAH "jaina saMskRtirakSaka sabhAnA sthApaka : 175 uparAMta jinamaMdiranA jIrNoddhAraka : potAnA samagra kuTuMbane saMyamamArge vALanAra pU. upAdhyAya zrI dharmasAgarajI mahArAja samagra bhAratavarSa AjhAdI mATenA nArAothI guMjatuM hatuM tyAre jinazAsananAM keTalAMka tIrthasthAne AjhAdI ane AbAdInA paMthe laI javAmAM agraNI evA upAdhyAya zrI dharmasAgarajI mahArAjane janma thayo hate. uttara gujarAtanuM gAma unAvA, UMjhA pAsenuM mIrAMdAtAra. tyAM pitA nahAlacaMda ane mAtA khuzIbahenane ghare saM. 1957nA bhAdaravA suda 7ne divase eka 2010_04