Book Title: Punya sholak Vastupal na Jivan uper Ketlok Prakash
Author(s): Kaniyalal B Dave
Publisher: Z_Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_Mahotsav_Granth_Part_1_012002.pdf and Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_
Catalog link: https://jainqq.org/explore/230164/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNya bleka vastupAlanA jIvana upara keTa loka prakAza kanaiyAlAla bhAIzaMkara dave gajarAtanA ItihAsamAM vastupAlanuM sthAna eka sAhityarasika, saMskRtanA mahAvidvAna, kubera ane karNa jevA dAnezvarI tema ja mahAna vIrapuruSa tarIke khUba jANItuM baneluM che. temanA jAhera jIvanane rajU karatAM saMkhyAbaMdha kAvyo, prabaMdho, rAsAo ane caritro racAyAM che, jenA uparathI te eka puNyazloka mahApuruSa sAhityacUDAmaNi narapuMgava hatA ema samajI zakAya. A badhA caritrAtmaka graMtho, eka yA bIjI rIte, temanA abhinava guNonI prazasti gAya che, keTalAka prabaMdho ane rAsAo temanA jIvanavRttanI apUrva hakIkato raju kare cheparaMtu temanA khAnagI jIvananAM keTalAMka pAsAMone temAM sparza karAyo hoya tema jaNAtuM nathI. AnA kAraNamAM ema kahI zakAya ke A mahApuruSanA jIvananI sAmAnya hakIkato rajU karavAnuM A badhA vidvAnone yogya nahi lAgyuM hoya; ane tethI ja temanA jIvananAM keTalAMka vidhAno haju asparza ja rahyAM che. vastupAlanA pitA, pitAmaha vagere pATaNamAM rahetA hovAnuM jaNAvI, caMDapa nAme mahApuruSathI tenA jIvananI zarUAta karI che. kItikAmudImAM kavivara somezvare temanI kauTuMbika vRttAMta rajU karatAM, te badhA uttarottara cAlayonA rAjakAla daramiyAna koI rAjakIya hodA dharAvatA hovAnuM sUcavI, badhAne maMtrI tarIke saMbodhyA che. somezvara jevo vastupAlano parama mitra ane vidvAna kavi tenA jIvanavRttanI je je hakIkato nirUpe rajU kare te badhI prAmANita ja hoya temAM zaMka rAkhavAnuM kAraNa nathI. eTale vastupAlanA pUrvajo aNahilapuramAM rahetA hatA ema te kAvyanA kathana uparathI samajI zakAya. jayAre jinaharSanA vastupAlacaritramAM vastupAlane tenA pitA AzarAja sAthe saMvAlaka gAmamAM rahetA hovAnuM sUcavyuM che. vastupAlanuM caritra AlekhatA badhA graMthomAM jinaharSanI A graMtha vigatavAra jIvanakathA 1 kIrtikaumudI, sarga 3, zloka pathI 16. 2 jinaharSanuM vastupAlacarita, sarga 1, Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 H zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava grantha rajU karato eka viziSTa caritrAtmaka graMtha che. joke te vastupAlanA avasAna bAda be saikA pachI racAyo hovA chatAM, tenA caritranI je keTalIka avanavI hakIkato rajU kare che te bIjA koI graMthakAre saMgrahI nathI. DaoN. bhogIlAla sAMDesarAnA zabdomAM kahIe to, varatupAlanA jIvana ane kAryane lagatA potAnA samayamAM upalabdha evAM tamAma aitihAsika sAdhanono jina upayoga karyo hato ema jaNAya che. eTale tenA A kathana uparathI vastupAlanA pitA azvarAja-AzarAja saMhAlakamAM rahetA hovAnuM kahI zakAya. joke A gAma caulukyo taraphathI azvarAjane, enI sevAonA badalAmAM, bheTa tarIke maLeluM ema jinaharSe noMdhyuM che. A hakIkata uparathI eTaluM to spaSTa samajI zakAya che ke, tenA pitA saMhAlaka gAmamAM rahetA hatA. je A gAma paraMparAgata vastupAlanA pitAne InAmamAM maLyuM hatuM to pitAnA maraNa bAda te badhA potAnI mAtA sAthe mAMDaLamAM zA kAraNathI gayA? te vakhate A gAma tatkAlIna rAjendra pAchuM laI lIdhuM ke kAyama rAkhyuM hatuM evo prazna paNa udbhavI zake che. A hakIkatano koI paNa khulAso temanA caritrAtmaka graMthomAMthI maLato nathI eTaluM ja nahi, paNa A eNhAlaka gAma kayAM AvyuM te paNa jANavA sAdhana nathI. vastupAla-tejapAlanA eka prAcIna prabaMdhamAM vastupAlanA pitA AzarAja mAlasamudramAM vastra-kApaDanI dukAna calAvatA hatA evo ullekha maLe che. joke A graMtha ghaNo moDo, Azare cArasopAMcaso varSa pachI, lakhAyo che, paraMtu prAcIna prabaMdhakArI tema ja rAsAnA kavio, lokasamAjamAM pracalita hakIkatone khAsa potAnA kAvyamAM saMgrahI letA tethI, A hakIkatamAM paNa kAMIka tathya haze evuM anumAna karavAne avakAza rahe che. A "mAlasamudra " te pATaNa najadIka Azare 8thI 10 mAIla dUra aDiyA pAsenuM hAlanuM mAlasaMda nAmathI oLakhAtuM gAma che. somezvara vagere samakAlIna kavioe vastupAlane pATaNanA vatanI jaNAvI, temanA pUrvajone caulukyonA koI khAtAnA maMtrI tarIke jaNAvyA che temAM keTaloka satyAMza haze, paraMtu temanA pUrvaje pATaNamAM koI gAmaDAmAMthI AvI rahyA hoya tema lAge che. joke A saMbaMdhamAM te badhA sAhityakAroe mauna sevyuM che, paNa samAjamAM pracalita temanA Adi vatana mATenI mAnyatA teo gAmaDAnA nivAsI hatA ema sAbita kare che. AthI ja koImAM shAlakanA ke koImAM mAlasamadranA ullekho maLe che. A bemAMthI temanuM mULa nAma karyuM haze evo paNa prazna upasthita thAya. tenA mATe evuM bane ke, potAnA mULa gAma shAlakamAM vyApAra barAbara cAlato na hoya to AjubAjunA koI moTA gAmamAM-mAlasamudramAM te vyApAra arthe rahetA hoya. A eka anumAna che. prAcIna kALamAM mAlasamudra (hAlanuM mAlasuMda gAma) eka moTuM sArI evI vasati dharAvatuM gAma hatuM, jyAM jainonI paNa moTI vasati hatI ema keTalAka graMthonI pustaka-prazastio uparathI jANI zakAya che. AthI uparyukta saMhAlaka gAma mAlasamadra-mAlasaMda pAse hovAno tarka karI zakAya che. A mAlasuMda gAma hArIja tAlukAmAM aDiyA gAma pAse AveluM che, paraMtu tenI AjubAju koI saMhAlaka nAmanuM gAma nathI. ayiA najadIka Avela savALA gAma kadAca prAcIna saMhAlaka hoya tevuM mAruM anumAna che. Aje A gAma sevA-savALAthI jANItuM che. mAlasuMdathI phakta pAMcacha mAIla dUra A savALA gAma vastupAlanA pUrvajonuM saMhAlaka hoya ema mAnavA prere che. A gAmamAM vastupAle jaina maMdira baMdhAvyuM hatuM ema maladhArI narendraprabhasUriviracita eka prazastimAM noMdhyuM che, jenA AdhAre paNa A gAma temanA 3 mahAmAtya vastupAlanuM sAhityamaMDaLa, tathA saMskRta sAhityamAM teno phALo, pR. 35, lekhaka zrI bhogIlAla je. sAMDesarA. 4 jaina zvetAMbara kaoNnpharansa heralDa, sane 1915 vizeSAMkamAM "tapAgaccha paTTAvalImAM vastupAlacaritra". 5/1 sthApayan siMhulagrAmamaNDane jinavezmani / yaH zrIvIrajinaM vizvapramodamadajIvayat // 47 / / naredraprabhasUrikRta vastupAlaprazarita, vastupAla prazasti saMgraha, 50 26, Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyazloka vastupAlanA jIvana upara keTalAka prakAza : 97 pUrvajonuM Adi vatana haze ema mAnavA kAraNa che. A gAmamAM prAcIna che, ane tenI cAre bAju Aje dekhAtA UMcA TekarA te pUrvakALanuM haze evI pratIti Ape che. vastupAla jevA mahApuruSa, maMtrIzvara ane dAnavIra vidvAnanAM prazaMsAtmaka kAvyomAM, samakAlIna vidvAno, temanA pUrvajo gAmaDAnA rahevAsI hatA evI suka hakIkata na ja noMdhe e svAbhAvika che. - A sivAya bIjAM paNa keTalAMka pramANe evAM maLe che, je vastupAlanuM mukhya vatana gAmaDAmAM hatuM e hakIkatane puSTi Ape che. vastupAlanuM mULa vatana suhAlaka gAma hatuM ema mAnIe to temanA bIjA kuTuMbIjano ane sagAsaMbaMdhIo paNa tyAM rahetA haze ema mAnavAmAM vAMdho Avato nathI. vastupAlano putra jaitrasiMha yAne jayaMtasiMha hato, jenI noMdha somezvare kIrtikaumudImAM lIdhI che. A jaitrasiMhane traNa strIo hatI ema Abu upara AvelA lUNasahinA lekha uparathI jANavA maLe che. A sivAya A maMdiranI hastizALAmAM vastupALanA kuTuMbIjanonI je mUrtio che temAM jaitrasiMhanI sAthe tenI traNe patnInI mUrtio paNa besArelI che, jenAM anukrame jayataladevI, jammaNadevI ane rUpAdevI nAmo tenI nIce kotaryo che. jayaMtasiMhanI traNa patnIonA zreyArthe maMdiramAM devakulikAo banAvI che, jenA zilAlekhamAMthI jayaMtasiMha-jaitrasiMhanI patnIonAM jayataladevI, suhAdevI ane rUpAdevI nAmo maLyAM che, paNa jammaNadevInuM nAma maLatuM nathI. AthI jamaNudevInuM apara nAma suhAdevI haze ema lAge che. vastupAlanA prAcIna vatana suhAlakanI yAne savALAnI AjubAju je gAmo AvelAM che te paikI keTalAMka gAmonAM nAma dhyAna kheMce tevAM che. AmAMnA jamaNapura, rUpapura, caMdronmAnapura vagere nAmo vastupALanAM kuTuMbIjanonAM nAma sAthe keTaluMka sAmya sUcave che. jemake jammaNadevI uparathI jammaNapura, rUpAdevInA nAma uparathI rUpapura ane vastupAlanA Adi puruSa caMDapa ke caMdraprasAdanA nAma uparathI caMdronmAnapura. AthI ema samajI zakAya che ke vastupAle ke tenA vaMzajoe, potAnA kauTuMbika vyaktionA smaraNArthe, navAM gAmo vasAvI A nAmo rAkhyAM hoya. A paikInuM caMdronmAnapura te ja hAlanuM caMdrabhANuM gAma saMhAlaka ke savALAthI phakta betraNa gAu dUra Avela che; jyAre jammaNapura ane rUpapura savALAthI pAMcacha gAunA pheramAM Avela hoI, te paNa najadIkamAM ja gaNI zakAya. A lNe vasAvyAM, tema ja teno AvAM nAmo koNe rAkhyo, teno sIdhesIdho koI aitihAsika purAvo maLato nathI, paraMtu tatkAlIna samAjavyavasthA ane prAcIna paraMparAne anulakSI AvuM anumAna rajU karavAno prayatna karyo che. madhyakALamAM samAjanA agragaNya mahAjano, rAjapuruSo ane rAjAo potAnI pratiSThA ane smArako racavA vAva, kUvA, talAva, gAma, maMdiro, mahollA vagerene AvAM nAmo ApI, temanI kIti sthira-pratiSThita karatA hatA. A ja vastune lakSamAM laI uparyukta anumAna karyuM che, je yogya sthAne ane samayAnurUpa che. Ama vastupAlanA pUrvajonuM AdisthAna pATaNa tAlukAnA nAnA gAmaDAmAM hatuM, jyAMthI teo potAnI vidvatA, dAnazaratA ane parAkrama tema ja vyavahArakuzaLatAne laI caulukyonA rAjayakALe sArA hoddAo prApta karI, pATaNamAM AvI vaselA tema ja sAruM sthAna prApta karIne potAnI sarvodaya sAdhyo. bIjI vAta temanA kauTuMbika jIvananI che. temanA pUrvajonAM nAma kIrtikomudI, surathotsava, sukRtasaMkIrtana, vasaMtavilAsa vagere kAvyagraMthomAMthI maLe che. paraMtu temanA kuTuMbanI vizeSa hakIkata jinaha 1/2 kIrtikaumudI, sarga 3 zlo0 40thI 50. 6 abuMda prAcIna jaina lekha saMdoha. lekha naM0 368, 370, 37ra. 7 eNjana. hastizALAnA lekho naM. 320. 8 juo devakulikAo naM. 45, 46, 47nA zilAlekho. su graha 7 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 : zrI mahAvIra jana vidyAlaya suvaNamahotsava prastha potAnA vastupAlacaritamAM vistArathI ApI che temAMthI, ane Abu upara vastupAle baMdhAvela temanA kIrtistaMbha jevA bhavya jinAlaya lUNavasati prasAdanA zilAlekhamAMthI, temano vaMzavistAra darekanA nAma sAthe maLe che; jenA AdhAre temanAM kauTuMbika janonuM vaMzavRkSa taiyAra karI zakAya tema che. itihAsapremI zAMtamUrti sva. jayaMtavijayajI mahArAje "abuMda prAcIna jaina lekha saMdoha" nAmaka graMthamAM AvuM eka vaMzavRkSa raju karyuM che. vastupAlane laNiga, maladeva ane tejapALa nAme traNa bhAIo hatA. te paikI luNiga bAlyAvasthAmAM ja maraNa pAmelo. temane jadu, mAu, sAu, dhanadevI, sohagA, vajukA ane padmaladevI nAme sAta baheno hatI. vastupAlanA bhAI luNiga. tenI patnI lUNadevI. malladevane be strIo- lIlAdevI tathA pratApadevI-hovAnA ullekho maLe che. vastupAlanI paNa be strIo, te paikI eka lalitAdevI tathA bIjI vejaladevI yAne sokhakA jaNAvI che. lalitAdevInA pitAnuM nAma kAnhaDa ane mAtAnuM nAma rANa. tejapAlane be patnIo : anupamAdevI ane suhaDAdevI. suhAdevInA pitA pATaNanA vatanI moTuM vANiyA jhAlahaNa. temanI patnI ASA. anupamAnA pitA caMdrAvatInivAsI gAgAnA putra dharaNIga. temanI trI tribhuvanadevI. mAladevane lIlAdevIthI putra thayo te pUrNasiMha. tenI patnI AhUNadevI. tene pethaDa nAme putra hato. mAladevane be putrIo: sahajalade ane sadamalade. vastupAlane lalitAdevIthI jaitrasiMha nAmano putra thayo, je jayaMtasiMha tarIke vikhyAta banyo. tene traNa strIo : jayatalade, jammaNade ane rUpAMde. caitrasiMhane pratApasiMha nAme putra hato. tejapAlane anupamAdevIthI putra thayo. tenuM nAma lUNasiMha ke lAvaNyasiMha. tene be strIo: rayaNAde ane lakhamade. A lAvaNyasiMhane raNAdevIthI gaurede nAmanI putrI hatI. tejapAlane bIjI strI suhaDAdevIthI suhasiMha nAmano putra hato, jene suhaDade ane salakhaNade nAme patnIo hovAnuM jaNAvyuM che. tejapAlanA pautra pethaDane valAlade nAmaka kanyA hovAnI noMdha maLe che. zilAlekho ane saMskRta kAvyo sivAya pATaNanA kAlikA mAtAjInA maMdiramAM be staMbho che te paikI ekamAM caMDaprasAdasuta soma ane bIjAmAM pUnasiMhasuta AhaNadevIkukSibhUH pethaDanA nAmo kotarela che. A baMne lekho saMvata 1284mAM lakhAyA hoI te vastupAle baMdhAvela koI mahAprasAdanA hovAnuM samajAya che. A pethaDa pachI tenA vaMzanI koI hakIkata maLatI nathI, paraMtu pATaNanA prAcIna govardhananAthajI-giridhArIthI oLakhAtA vaiSNavonA maMdiramAM yakSanI eka suMdara dhAtupratimA che. A pratimAnI pIThikAmAM saMvata 135ranA kArtika suda 11 guvArano eka pratimAlekha kotarela che, jemAM pethaDasuta sahake A mUrti karAvyAnuM sUcavyuM che. A lekhamAM pathaDanA pitAnuM nAma jaNAvyuM nathI, eTale te tejapAlanA pautra pethaDanI haze ke kema te cokkasa kahI zakAya nahi. paraMtu A pratimAlekha vastupAlanA vaMzaja pethaDane samakAlIna hovAthI tejapAlanA pautra pethaDe potAnA ghara-derAsaramAM pUjavA A pratimA karAvI hovAnuM anumAna che. vastupAlanA pitA, pitAmaha vagere caulukyonA rAjakALamAM maMtrIo hovAnuM saMskRta kAvyomAM jaNAvyuM che, paraMtu te badhA koI mahattvanA sthAna upara adhikArI hatA ke kema tenA vize vistRpAlanI kAtigAthA varNavatA koI kAvyamAMthI ke bIjA koI etihAsika graMthomAMthI ulekho maLatA nathI. AthI caritranAyakanuM mahatva rajU karavA tatkAlIna kavivaroe AvAM alaMkArika varNano mUkyAM hoya te svAbhAvika che. vastupAlanA pitA AzarAje kumAradevI sAthe saMbaMdha thatAM, pATaNa choDI mAMDaLamAM nivAsa karyo hovAnuM pAchaLanA graMthakAroe noMdhyuM che. te kALamAM vANiyA-brAhmaNa jevA samAjanA ucca staramAM punavivAha karavo te eka moTuM kalaMka gaNAtuM. AthI ja AzarAjane sthaLAMtara karavAnI pharaja paDelI. Ama te yugamAM naitika cAritrya mATe samAjamAM ghaNuM ja kaDaka niyamana paLAtuM haze evuM A hakIkatathI jANavA maLe che. 9 prAcIna jaina lekha saMdAha : Abu, bhAga 2, 50. 401. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyazloka vastupAlanA jIvana upara keTalAka prakAza : 99 vastupAla jainadharmanA custa upAsaka bhakata hovA chatAM, te sarva dharma pratye prema ane mAnanI apUrva lAgaNIo sevatA. te kALamAM kadAca jaina ane mAhezvarIonA saMgharSo thatA haze, paraMtu sajajano ane vicAraka jainajetaromAM khAsa karatA vartAtI nahi hoya. AthI ja jainonI kanyAo mAhezvarIomAM ane mAhezvarIonI kanyAo jene saMpradAyavALA zreSThIonAM gharamAM ApavA-levAnI prathA paraMparAgata cAlatI hovAnuM keTalAMka prabaMdhAtmaka sAdhano uparathI jANavA maLe che. keTalAMka kuTuMbomAM to eka gharamAM jaina ane mAhezvarI saMpradAyo judA judA bhAIo pALatA ema zAha AbhaDanA caritra uparathI samajAya che. 10 vastupAla dareka dharma pratye sadabhAva ane prema rAkhatA hatA. chatAM keTalAka asI mAnavone te pasaMda nahi hoya ema purAtana prabaMdhasaMgrahanA eka prasaMga uparathI jANavA maLe che.?? A prasaMga A pramANe che : "eka vakhata maMtrIkavarane ghera vijayasenasUri gayA. te vakhate vastupAla uparanA mALe keTalAka vidvAne sAthe sAhityacarcA karatA hatA. gharamAM temanI mAtAe sUrijIno satkAra kayAM ane vAMdyA, sUrijI tyAM thoDoka vakhata beThA, paNa maMtrIzvara vaMdana karavA AvyA nahiM tethI temane hRdayamAM kSobha thayo. vastupAlanI mAtAe sUrijI AvyAnA samAcAra ApyA ke turata ja maMtrIkavare AvI vaMdana karyuM. sUrijI kAMI bolyA nahi tethI varatRpAlane lAgyuM ke, munizrIne mAThuM lAgyuM che. maMtrIzvare pharIthI vaMdana karI samAcAra pUchagyA eTale sUrijI hRdayanI samagra chA5 rajU karatAM bolyA ke, huM AzarAja jevA custa jaina zreNInuM makAna samajI ahIM Avyo hato, paNa mane koI uzRMkhala, maghapInuM ghara lAgyuM. vastupAle pUchyuM : zAthI? sUrijIe kahyuM: keTalA samayathI gharamAM Avyo hovA chatAM, tamo vaMTha janothI vIMTaLAI vAgvilAsa karavAmAM namaskAra karavA paNa AvI zakatA nathI. vastupAle kSamA mAgI, AthI sUrijIe mithyA vAgvilAsa choDI devA sUcavyuM." A hakIkata tatkAlIna pracalita keTalAka custa dharmavAdIonI asahiSNutA sUcave che. paraMtu vastupAlanI pAse jaina tema ja jainetara vidvAnono moTo samUha tenA vidyAmaMDaLamAM hato; jemanI sAthe teo dararoja sAhityagoSTI karatA ane sAthesAthe zAstro , sAhityaka graMthonuM avagAhana, tema ja nUtana sarjana-saMzodhana karAvatA. lokasamAjamAM paNa jaina jainetara pratye samabhAva rAkhI darekanA utsavo, yajJo ane dharmakAryomAM ekarasa banI bhAga letA. zaMkhaparAjaya pachI khaMbhAtanA parijanoe karela vijayotsava, je ekallavIrAmAtAjInA maMdiramAM karyo hato, tenuM bhAvavAhI varNana kItikaumudImAMthI maLe che. temAM vastupAle nagarajano sAthe ekalavIrAmAtAnA darzane jaI te mahotsava bhAvapUrvaka ujavyo hovAnuM suMdara varNana che. Ama maMtrIzvara vastupAla dareka saMpradAyanA utsavomAM rasapUrvaka bhAga letA hovAnA ullekho maLe che eTaluM ja nahi, paNa teo dareka dharmavALAne zakya te madada karatA hatA tenI noMdha temanA caritrAtmaka graMthomAM levAI che. jaina dharma pratye temano apUrva bhakitabhAva hato ja, paraMtu anya dharmo pratye paNa temaNe khUba prema ane rasa dAkhavyo hovAnuM temanA vividha dharmakAryo sUcave che. temanI sarvadharma pratyenI samabhAvanA ane udAratA mATe kavivara somezvare jaNAvyuM che ke, "nemi bhagavAnamAM apUrva bhaktibhAvavALA vastupAle, zaMkara ane kezavanuM phakta pUjana karyuM nahatuM, paNa jaina chatAM vedadharmavALAne paNa te dAnanAM pANu Ape che."13 A sivAya temaNe karela dharmakAryonI 10 Kavyanusasana, 1st Ed.-Introduction. Page 228, By Rasiklal Parikh. purAtanaprabaMdhasaMgraha, pR. 33. 11 purAtanaprabaMdhasaMgraha, pR0 55. 12 kIrtikaumudI, sarga 6. 13 nAnaca bhaktimAnnemau nemI shNkrkeshvii| jaino'pi yaH sa vedAnAM dAnAmbhaH kurute kare // kItikaumudI, sarga 4-40. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100: zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava ratha sUci uparathI paNa te hakIktane puSTi maLe che, jenI yathAlabhya noMdha atre rajU karavAmAM AvI che. jainasaMpradAyamAM to temaNe lAkho-karoDonAM dAna karI, devamaMdiro, jena utsavo, jainAcAryonA dharmotsavo, vAvo. kavAo. talAvo tema ja devapratiSThAo vagere pUrNa bhaktibhAve karI. cha hAthe potAnI lakSmI vAparI hovAnA saMkhyAbaMdha varNano, prazaritao, prabaMdho, rAsAo ane zilAlekhomAMthI maLe che. ahIM to temaNe jainetara dharmo pratye sabhAvanAthI karela dharmakAryonI noMdha, temanI sArvatrika dharmabhAvanA darzAvavA rajU karavAnI hovAthI, jaina saMpradAyanAM sukRta kAryonA ullekho ApyA nathI. vastupAlanAM dAnakAryo phakta gujarAta pUratAM ja maryAdita na hatAM, paNa sArAe bhAratanAM aneka tIrthomAM temaNe dAnano pravAha vahevarAvyo hato. dAnano A pravAha dakSiNamAM zrIla, pazcimamAM prabha uttaramAM kedAra ane pUrvamAM kAzI sudhI phelAyo hovAnuM samajAya che. somanAtha mahAdevanA maMdirane dara varSe dasa lAkha, kAzImAM vizvanAthane eka lAkha; tevI ja rIte dvArikA, prayAgarAja, gaMgAtIrtha ane Abu upara acalezvarane eka lAkha dara varSe ApavAmAM AvatA hovAnuM jaNAvela che. jo ke AmAM kadAca atizayokti haze, chatAM, temanA taraphathI A badhAM prasiddha maMdirone thoDIghaNI madada ApavAmAM AvatI haze ema cokakasa lAge che. temanAM satkAryonI noMdha saMkhyAbaMdha graMthomAMthI maLe che, paraMtu keTalAke to ekabIjAne anukaraNa karyuM hoya tema keTalAka gujarAtI rAsAo uparathI jaNAya che; jyAre prAcIna kAvyomAM je je noMdho levAmAM AvI che te tatkAlIna samAjamAM pracalita mAnyatAo tema ja aitihAsika ulekho- jevA ke zilAlekho, prazastio vagerenA AdhAre levAmAM AvI che. A noMdhamAM jainetara vidvAnonA ullekha karatAM, jaina vidvAnoe Apela jainetara satkAryonI sUci khAsa ApavA prayatna karyo che. tIrthaka95 temanA satkAryo mATe jaNAve che ke teNe 700 brahmazAlA, 700 satrAgAra, 700 tapasvI tathA kApAlikonA bhaThI, 3002 mahezvarAyatano-zivamaMdiro tathA 500 vedapAThI brAhmaNane (nirvAhanAM sAdhano vaDe) satkAryA hatA. A sivAya temaNe 84 talAvo, 464thI paNa vizeSa vAvo, 32 pASANapathadu ane 64 masjido paNa baMdhAvI hatI. tIrthakalpanI A sUci kadAca atizayoktivALI haze, chatAM jinaprabhasUri jevA ItihAsapremI vidvAnanA hAthe levAyela A hakIkatamAM keTalIka satyatA haze ema mAnavAmAM vAMdho Avato nathI. koI jainetara vidvAne AvI noMdha ApI hota to, kevaLa pakSapAtathI vastupAlane potAnA saMpradAya upara vadhu anurAga hovAnA kAraNe teNe AvuM sUcavyuM hoya tema mAnI zakAya; paraMtu jaina vidvAno vastupAle karela anya dharmanAM ATalAM badhAM dharmakAryonI hakIkta rajU kare te vastupAlanI sarva dharma pratyenI samabhAvanAno apratima purAvo che. A ja pramANe bIjA paNa keTalAka jaina vidvAnoe racela vastupAlanA caritrAmaka graMtho paikI alaMkAramahodadhi, vastupAlaprazasti, vastupAlacaritra, vasaMtavilAsa, sukRtakIrti kallolinI, sutasaMkIrtana vagere jANItA aitihAsika graMtho maLe che, jemAM temaNe karela jenetara satkarmonI ThIkaThIka yAdI ApI che. A yAdImAM mukhya mukhya kAryo nIce pramANe gaNAvI zakAya ? vastupAle khaMbhAtamAM bhImezvaranA maMdira upara suvarNakalazo caDAvyA tema ja vRSabha-naMdinI sthApanA karI. bhaTTAditya nAmaka sUryamaMdira pAse uttAnapaTTa Ubho karyo ane tene suvarNahAra caDhAvyo. bhaTTArkavAhaka nAme vanamaMdiramAM kUvo baMdhAvyo. bakulasvAmI sUryamaMdirano maMDapa baMdhAvyo. vaidyanAthanuM maMdira tathA maMDapano jIrNoddhAra karAvyo. chAza ane dahIM ApavA mATe maMDapikAo baMdhAvI. prapA-parabo mATenA AgAra-maMDapa karAvyA. bhaTTArkarANaka( sUryamaMdira)no jIrNoddhAra karAvyo. aMkevAliyA gAma pAse eka talAva baMdhAvyuM. pAlitANu najadIka potAnI patnIne zreyArthe lalitAsarovara karAvyuM. DabhoImAM vaidyanAthanA zivamaMdira uparathI mAlavAno rAjA suvarNakalazo laI gayo hato te badhA (kula ekavIsa) pharIthI mukAvyA tathA sUryanI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyazloka vastupAlanA jIvana upara keTalAka prakAza H 101 pratimA padharAvI. dhoLakAmAM eka dharmazALA baMdhAvI. nIrIMdrA gAme boDA vAlinAthanuM maMdira karAvyuM. umAzava ane bedarakUpamAM prapA-parabanAM makAno UbhAM kya. khaMbhAtamAM bhImezvaradevanA maMdira pAse vaTasAvitrInuM maMdira baMdhAvyuM. kAsIMdrAmAM aMbAmAtAnuM maMdira karAvyuM. bhuvanapAlanuM zivamaMdira baMdhAvyuM, ane temAM daze dizAnA dikapAlonI pratiSThA karAvI. A maMdiranA paTAMgaNamAM eka devI maMdira paNa baMdhAvyuM. aMkevAliyA gAmamAM maladevanA zreyArthe eka zivamaMdira tathA prapA-paraba baMdhAvI. vasApathamAM bhavanAthane maMdirano jIrNoddhAra karAvyo, uparAMta kSetrapAlanA maMdirane kAlamegha tathA Azvina maMDaSo A mahApuruSe baMdhAvyA hatA. svayaMvara nAme eka bhavya vAva khaMbhAtamAM baMdhAvI, tyAM rAjagRha pAse ArasanI vRSabhaMDapikA, naMdino maMDapa be mALayukata suvarNakalazovALo karAvyo. aura ane revAnA saMgama pAse kAlakSetramAM rANA vIradhavalanA vIrezvaranuM maMdira baMdhAvyuM. kuMbhezvaratIrthamAM tapasvIo mATe sarvasAmagrIyukta pAMca maTha baMdhAvyA. gANezara gAmamAM gaNezvara devano maMDapa, tenI AgaLa toraNa ane daravAjo baMdhAvyo. khaMbhAta pAse nagarA gAmamAM jyAdityanA maMdiranI aMdara ratnAdevInI pratimA padharAvI. dvArikAnA yAtrALuo pAsethI je kara levAmAM Avato te mApha karAvyo. A uparAMta vastupAla jyAre yAtrArthe zatruMjaya, giranAra ane prabhAsa gayelA tyAre temaNe somanAthanuM pUjana karI priyamelaka tIrthamAM snAna tathA tulAdAna karI. brAhmaNone suvarNa tathA jhaverAtanAM dAno ApyAnI hakIkata vasaMtavilAsanA kartA bAlacaMdrasUrie ApI che. prabhAsanA zaivatIrthane temaNe daza hajAra kamponuM dAna ApyuM hovAnuM upadezataraMgiNIkAre noMdhyuM che.14 A sivAya pATaNamAM paNa temaNe AvAM aneka dharmakAryo karyo haze ema cokkasa lAge che. TUMkamAM vastupAle mATe karoDo rUpiyA kharca satata dAnapravAha vahevarAvyo hato, tevI ja rIte jainatara dhamaoNmAM paNa chUTA hAthe potAnI sallamI vAparI, sarvadharma pratyenI sArvatrika dharmabhAvanA vyakta karI hovAnuM samajAya che. purAtanaprabaMdhasaMgrahamAM temanI AvI sadbhAvanA vyakata karatAM jaNAvyuM che ke, "vastupAla bauddhomAM bauddha, vaiSNavomAM viSNubhakta, zivomAM zaiva, yogIomAM yogasAdhanavALA, jainomAM pUrNajinabhakta evA, sarva savo-devone pUjanArA, sarva devo)nI stuti kare che. 15 vastupAlanA jAhera jIvananI carcA karatA seMkaDo prabaMdho, kAvyo ane rAsAo racAyA che. paraMtu temanA vaiyaktika jIvanamAM DokiyuM karatAM keTalAka viziSTa guNanI pichAna thAya che eTaluM ja nahi, paNa temanuM Adivatana-gAma, temanA kuTuMbanI vyaktivizeSa vicAraNuM ane anya dharmo pratyenI sArvatrika sarvadharma bhAvanA-A badhuM A nibaMdha dvArA yathAlabhya pramANe dvArA carcavAno Acho ghero prayatna ahIM sAdhyo che; joke vidvAne sAhityakAroe A saMbaMdhI khAsa vivecanA karI nathI, paraMtu keTalAMka tihAsika pramANonA AdhAre temanA jIvananAM A badhAM pAsAMone sparza karavAnuM vicAryuM che. 14 upadezataraMgaNa, pR. 77. 15 thI vAto vaioviIrvakakumAra zI: vIvo vonifmAraH . nainaitAvInoveti kRtya | saravASA: sUyate vastupa : 2 purAtanaprabaMdhasaMgraha, pR. 68.