Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sva. mAnasa'gajI bAlDa smAraka TrasTa - saMcAlita - VC varSa 29 muM - - ake 3 je saM', 2046 = 3 4 sana 1989 Disembara 4 ) nI > E , , taMtrI-maMDaLa : - pra. ke. kA. zAstrI DaoN. nA. ke, bhaTTI De. sau, bhAratI bahena zelata - Adya taMtrI : sva. mAnasaMgajI bA2Da para 5 4 dIpotsavI aMka - pUrti umA-mahezvara (khaMbhAta) ). 1 nI che : != $ii ! [ s[ E khaE , i . ; ; } kA-1 | } 5 [ ] (uM. je. pI. amInanA saujanyathI ). For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [anusaMdhAna 5. 2nuM cAlu) mANasiyA khAcara (bIjAnA) T e khAcara 1. vIka khAcara raje (jasadaNanI gAdInA sthApaka i.sa. 16 65-1685) 3. vAjasura khAcara (Isa, 1809 mR.) 4. celA (1809-1851) 5. AlA (bIjo) (1851-1904). 6. oDhA (1994-1912) 17, vAjasUra (1913-1925) 8, AlA khAcara-3 (1925-48) 2. AlA khAcara lo A va zAvaLI jeThamala svAmI racita " jasadaNanA marahuma darabAra zrI AlA khAcara sAhebanuM jIvanacaritra"nA AdhAre tathA gujarAtanA rAjakIya ane sAMskRtika ItihAsa', graMtha 6, pR. 140 ane 518nA AdhAre pro. kaeN zrI mugaTalAla pi bAvIsIe taiyAra karI che, paraMtu A vazavRkSamAM vIkA khAcara pachI AlA khAcarane batAvyA che, jyAre AdhArasota na, 1 ane 2 mAM AlA khAcarane nahi, paNa celA khAcarane batAvyA che; (je ke hasamukhabhAIe vikA khAcarane badale vAjasuranuM nAma mUkI pachI celA khAcarane nirdeza karyo che. strota na 2 mAM vIjhA khAcara pachI mANasiyAnuM mRtyu thavAthI oramAna bhAI cele gAdIe AvyA). AdhArastrota 1 ane 2 mAM celA khAcara pachI oDhAno krama Ave che, jyAre AdhAra 4mAM oDhA khAcarane nahi, paNa ene badale vAjasUra khAcara kama mUkyo che. AdhAra 1 ane 4 mAM nirdiSTa rAjavIonA samayagALAmAM paNa taphAvata jovA maLe che, jemake AdhAra 1 mAM celA khAcara (1860), eDaDhA khAcara (1913) vAjasUra khAcara (1919) vize je varSa ApyAM che ta 4 mAM anukrame 1889, 19 2 ane 1925 che. (5) bhArata rAjya maMDaLamAM nAnAM nAmanA vibhAgamAM jasadaNa rAjavIonI hakIkata AdhAra enI sAthe sAmya dharAve che. (6) gujarAtane rAjakIya ane sAMskRtika itihAsa graMtha-1 mAM jasadaNa khAcaravaza: . vIke, 2. mANasiyo, 3. cele, (4) e pa. vAjasa" e pramANe Apela che, arthAta e AdhAra 2 sAthe maLatA Ave che. AdhAra 6 parathI AdhAra 4 taiyAra karatI vakhate mANasiyA cila ane oDhAnAM nAma ullekha pAmyAM nathI. A badhuM jotAM, jasadaNanA kAThI rAjavaMzagAdIpationo kama A pramANe goThavI zakAya : sthApanAnA prAraMbhathI (1) vIke, (2) mANasiyA, (3cele khAcara 1, (4) e , (5) vAjasUra, (6) cele, (7) Ale, (8) oTe, (9) vAjasara, (10) A khAcara-bhArata AjhAda thayuM tyAMsudhI. che. 25, jaya mahAdevanagara, jaMbusara -39ra150 (ji. bharUca) For Private and Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jasadaNanA kAThI rAjavaMzanI vaMzAvaLI : tulanAtmaka noMdha -- che. bipinacaMdra ra trivedI, hamaNAM pathikanA ogasaTa-80 nA aMkamAM pustakaprAptinI vigata vAMcI, zrI hasamukhabhAI vyAse lakhelI 'jasadaNa -eka paricaya pustikA magAvI enA che. jasadaNanA rAjavIonuM tathA emanA kuTuMbIonuM je vazavRkSa ApyuM temAMthI jarUrI bhAga A noMdha mATe ahIM lIdhe che e pramANe A dhAro : (1) jasadaNa - eka paricaya, le, hasamukhabhAI vyAsa, pra A. 1989H (1) vAjasura khAcara (I.sa 1665, jasadaNanA saMsthApaka) (2) celA khAcara, (3) e, (4) vAjasUra, (5) celA khAcara (I.sa. 1810), (6) AlA khAcara-1904 sudhI, (7) oDhA khAcara-avasAna 1914. (8) vAjasura-avasAna 199, (9) AlA khAcara, (10) zivarAjakumAra-janma 1930, (11) satyajitakumAra, Ama chatAM A ja pustikAmAM pR. 7 para lakhyuM che ke "vikA khAcare sarva prathama rada gAma banyuM ane tyAra pachI lagabhaga I.sa. 1665 mAM jasA khumANa pAsethI jasadaNa jItI lIdhuM tyArathI arthAta i sa. 16pa thI hAlamAM jasadaNa lAkhANI zAkhAnA khAcaramAM rahyuM..." Ane artha e che ke 1665 mAM vAjasUra khAcara nahi, paraMtu vikA khAcare jasadaNanA kAThI sa sthAnane pAyo nAkhyo. zrI vyAse A pustikAmAM vizALa vazavRkSa ApyuM che, paraMtu enI prAptine mULa strota ApyuM hota te A dIka raheta; jo ke A vaMzavRkSanAM nAma vartamAna peDhIne samAviSTa karI le che e jamA pAsuM che. (2) gujarAta rAjasthAna graMtha(1884)mAM jasadaNanA rAjayakartAonuM peDhInAmuM A rIte ApyuM che (1) vIke, (2) mANasi, (3) cele khAcara pahele, (4) oTa, (5) vAjasura (I.sa. 1810 sudhI), (6) cele, (7) Ale. A graMtha I.sa. 1884 mAM prakAzita thaze havethI emAM e varSa pachInAM nAma nathI, paraMtu A graMthamAM paNa lAkhA khAcaranA pautra vIkA khAcarane ja jasadaNa rAjyanA saMsthApaka gaNAvAyA che. vikA khAcaranuM mRtyu 1685 mAM thayuM. moTA kuMvara vAle bALapaNamAM maraNa pAmyo hato tethI bIje kuMvara mANasa gAdIe beTho. khumANa kAThIo sAthe laDAImAM enuM mRtyu thayuM tyAre aputra hevAthI enA oramAnabhAI celA khAcara (pahelA) gAdIe AvyA tyAra pachI emane putra ane pautra gAdIe AvyA eTale vaMzAvaLInA AdhArasrotanA prAraMbhanAM be nAma. cota na. 2 nA nAma sAthe maLatAM nathI. (3) saurASTrano ItihAsa (zabhuprasAda desAI ) mAM paNa Isa 1665 mAM vIjhA khAcare jasadaNa jItyuM e ullekha (pR. 573 pa2) karela che. (4) gujarAtanA ItihAsane lagatI vaMzAvaLImAM - (lAkhA khAcara coTIlAnI gAdInA sthApaka, tyArabAda anukrame vAlerA-mANasiyA-vIkA khAcara bAda): [anusaMdhAna aMdaranA mukhay3 upara cAlu) For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Adya tarI : sva. mAnasamacha bAraha taMtrI-maMDaLa() vArSika lavAjama : dezamAM rU.30/ che ke. kA. zAstrI )videzamAM rU. 111/- chUTaka rU. 3pathika pratyeka aMgrejI maha- [ 2. De. nAgajIbhAI bhaTTI, 3. che. bhAratIbahena zelata nAnI 15 mI tArIkhe prasiddha thAya varSa 29] mAga. saM. 2046 : hise, sana 1989[aMka 3 che. pachInA 15 divasamAM aMka - maLe te sthAnika posTa ophisa anukrama mAM likhita phariyAda karavI ane meM jasadaNanI kAThavaMzAvalI che. bipinacaMdra ra. trivedI mu. pR. 2 gujarAta itihAsa pariSadanuM enI nakala ane mekahAvI. De. mugaTalAla bAvIsI 2 * "pathika sarvopayogI vicAra dasamuM jJAnasatra bhAvanA ane jJAnanuM mAsika che. saurASTra-kaccha ItihAsa pariSadanuM che. zaileza gheDa ane 5 jIvanane urdhvagAmI banAvatAM jUnAgaDha jJAnasatra , nautamabhAI dave kensara manuSyane eka bhayaMkara roga abhyAsapUrNa ane ziSTa sAhityika ,, prabhulAla ke. vorA che lakhAne svIkAravAmAM Ave che. vira mutsaddI lakSamIdAsa kAmadAra che. ji ena. aMtANI 9 0 prasiddha thaI gayelI kRtine pharI ! prathamapAna (ati laghukathA) zrI deveza bhaTTa 12 prasiddha karavA mATe na makavavAnI kurabAnI aiti. laghukathA) , ThAkarasI 5. kasArA 14 lekhakoe kALajI rAkhavI. che. esa. vI. jAnI 19 saurASTranA kilA rASTrane ItihAsa ane videzI lekhaka zrI. zaMbhuprasAda hadesAi 23 * kRti sArA akSare zAhIthI ane ! kAgaLanI eka ja bAjue lakhelI gujarAtamAM jJAti sudhArAnI samasyA che. ramezakAMta ge. parIkha 26 hovI joIe. kRtimAM koI anya | samAjamAM nArInuM sthAna mu. kusuma bI. bhagata 30 bhASAnAM avataraNa mUkyAM heya vinaMti te ene gujarAtI tarajame vArSika grAhakoe pitAnuM ke potAnI saMsthA koleja mAM Apa jarUrI che. keLa | zALAnuM lavAjama rU. 30/- hajI na mokalyuM hoya te satvara * kRtimAMnA vicAronI ! ma.e.thI mokalI ApavA hArdika vinaMti. saranAmAmAM gALa javAbadArI lekhakanI raheze. valamAM pahele aMka kayA mAsathI grAhaka thayAnuM kahe * "pathikamAM prasiddha thatI kRti- | che. e mAsa pahelAM lavAjama maLavuM abhIkha che. enA vicAro-abhiprAye sAthe | agAunAM lavAjama eka ke ekathI vadhu varSonAM bAkI che teo paNa taMtrI sahamata che ema na samajhavuM, saveLA mokalI ApavA kRpA kare. aMka hAthamAM Ave e gALAmAM * asvIkRta kRti pAchI meLava lavAjama meko ApanAre AvA vartulane dhyAnamAM na levA vinaMti, vA jarUrI TikiTa AvI haze pathikanA AzrayadAtA rU. 1001/-thI ane AjIvana sahAyA te tarata parata karAze. rU. 30/-tho thavAya che. bheTa tarIke paNa rakama svIkAravAmAM 0 namUnAne aMkanI nakala mATe 3-50 nI TikiTa mekalavI. Ave che. sva. zrI. mAnasaMgajIbhAInA ane pathikanA cAhalane pathika kAryAlaya'nA nAmanA ma.o. ke DrAphaTathI mokalI ApavA vinati. ma.e. DrAphaTa patro lekhe A chellI be prakAranI tema rU. 50 thI laI AvatI vadhu bheTanI pathika kAryAlaya, madhuvana, elisalija amadAvAda-380006 | rakama anAmata ja rahe che ane enuM mAtra vyAja ja nAya che. 1989/Dise. For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gujarAta ItihAsa pariSadanuM dasamuM jJAnasatra che. mugaTalAla bAvIsI gujarAta ItihAsa pariSada dasamuM jJAnasatra tA. 23 24 kabara, 1989 nA roja jANItA itihAsavika che. makaranda mahetAnA pramukha pade zrI jahAMgIrajI pestanajI pAraDIvAlA ArTasa enDa marsa koleja, kilApAraDI(ji. valasADa)nA upakrame yojAI gayuMadhivezanasthaLane moTA maMDapathI sajAvavAmAM AvyuM hatuM ane ene "hasamukha sAMkaLiyA nagara" nAma ApavAmAM AvyuM hatuM. killApAraDI aitihAsika sthaLa che ane tyAM I. sa. 1953 mAM thayelo ghAsiyA jamIna mATeno kheDa-satyAgraha samagra gujarAtamAM prasiddha che. pAraDI' zabdano artha "bhagavadgomaMDala'mAM deNI athavA "halI Apyo che, je gAmanA nAma sAthe baMdhabesato nathI, jayAre pATaDI' zabdano artha "vAvetarane eka bhAga" Ape che, eTale "pATaDI' zabdane apabhraMza "pArI' thayo hoya athavA aMgrejoe pATaDIne uccAra "pAraDI' karyo hoya e saMbhava che. dakSiNa gujarAtamAM 'kiTalA pAraDI' uparAMta bIjA paNa keTalAMka pAraDI' nAmanAM gAma che tethI pAraDI' zabdanI sAcI vyutpatti zedhavI joIe. amadAvAda pAse pAlaDI" nAmanuM gAma (pa) che tenI vyutpatti te spaSTa che; saM. padrikA, prA. palli bA, gu. pAlI, enuM laghutAdarzaka rUpa "pAlaDI." tA. 23 mI oNkaTobare savAre 9-00 vAgye AlAdaka vAtAvaraNamAM uddaghATana-beThakanI zarUAta thaI, prAraMbhamAM kolejanI bahenoe prArthanA karyA pachI vAgata samitinA pramukha ane pAraDI kolejanA AcArya che. guruvaMtabhAI je. desAIe mahemAno sarvazrI rAmalAlabhAI parIkha, mukuMdabhAI trivedI nAnubhAI zAha, ramaNabhAI paTela, pariSadapramukha che. makaranda mahetA, upapramukha che. mugaTalAla bAvIsI tathA che. yatI dIkSita, maMtra prA thomasa paramAra vagerenuM puSpaguccha dvArA svAgata karyuM. svAgata-maMtrI che. bhAnubhAI jolI e saMdezAvAcana karyuM, jemAM rAjayapAla zrI rAmakRSNa trivedI, mukhya maMtrI zrI amarasiMha cedharI, nANA ane zikSaNa-maMtrI zrI araviMda saMghavI, AcArya zrI yazavata zukala, puruSottama mAvaLaMkara, gujarAta yunivarsiTIne kulapati De. ema. ena. desAI, De. hariprasAda zAstrI, . ke. kA. zAstrI, DaoN. pravINacaMdra parIkha, De, Ara. jI. parIkha, De. jayanta pAThaka, pro. sarva kAMta zAha, De. ramaNalAla dhArayA, . jI. je. desAI(cIkhalI), AcArya sumaMgalama, De. raseza zukala, . esa, va, jAnI, araviMdabhAI AcArya vagerenA zubhecchA saMdezAone samAveza thato hato. ravAgata-pramukha che. jI. je. desAIe sarvane AvakAra ApatAM jaNAvyuM ke "prAcIna yugamAM pAraDIyA nAsika ane tyAMthI hiMdanA khUNe khUNe jamInamArga vepAra vikasyo hato. dakSiNa gujarAtamAM navasArIthI valasADa sudhIne pradeza gujarAtane bagIcA' kahevAya che. e rIte valasADathI vApIne pradeza paNa cIka karI ane anya phaLajhADanI vADIothI raLiyAmaNe bane che." gujarAta vidyApIThanA kulanAyaka zrI rAmalAla parIkhe dIpa pragaTAvI jJAnasatranuM udaghATana karyuM. atithivizeSa ane da. gu. yunivarsiTInA kulapati zrI mukuMdabhAI trivedIe smaraNikAnuM vimocana karyuM. pAraDI kolejanA mAnArha maMtrI ane samAraMbhanA pramukha zrI nAnubhAI ema. zAhe gujarAta rAjyanA purAtatva khAtA taraphathI jAyela pradarzananuM uddhATana karyuM, zrI rAmalAlabhAI parIkhe emanA pravacanamAM jaNAvyuM ke "ItihAsa prabhAvaka baLa che. enI sAdhanAnuM kAma ghaNuM kaThaNa che. vijJAnane vikAsa thatAM have sthAnika ghaTanAo paNa vaizvika banI che. 189 Dise. For Private and Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir itihAsanA svarUpa vize bahu ekke vicAra thAya che. itihAsa samakSanA paDakAra zA che ene vicAra thavA joie." zrI nAnubhAi zAhe emanA vaktavyamAM jaNAvyu ke "pAraDInA zaikSaNika vikAsamAM pArasIAne bahu mATA kA che." zrI mukudabhAI trivedIe emanA udveSanamAM jaNAvyuM ke ItihAsanA prazna vicAravA tame badhA ahI' ekaDA thayA che e Ana'nI vAta che. itihAsanI sAthe keTalAka Arthika praznAnI carcA paNa thavI joie. itihAsamAM sAmAjika saMdarbha paNa hAvA joIe" " pariSadama'trI pre. thomasa paramAre pariSadanI pravRttie tema prakAzane vize mAhitI ApI. pariSadapramukha Do. bhakaranda mahetAe pAraDImAM jJAnasatra yeAjAya che e bala AnaMda vyakta karI zake itihAsamAM zA mATe rasa le che e bAbatanI chaNAvaTa karI. aMtamAM svAmata-matro ane pAraDI kolejanAM itihAsanAM adhyApikA harSAbahena paTele AbhAravidhi karyAM, kAryakramanuM saMcAlana pre. bAlubhAI paTele karyu hatu . apeAranA virAma pachI pariSadanI kAryavAhaka samitinI beThaka maLI, pachI jJAnasatranI prathama beThaka zarU thaI, jemAM carcAnA viSaya hatA "dakSiNa gujarAtamAM pArasIone vasavATa ane prasAra, mughala kAlanA aMta sudhI". A viSaya paranAM DaoN. hariprasAda zAstrI ane haiM, perIna dvArA DrAivaranAM likhita matanya emanI anupasthitimAM rajU thayA bAda, pArasIe sajANa baMdare kaI sAlamAM AvyA ane *kissa----sa'jANa'mAMnI vigatA keTale a Mze sAcI che e vize carcA thaI. yu. hariprasAda zAstrIe emanA matavyamAM jaNAvyu` hatu` ke "dhArasIoe pazcima bhAratanA rAjakIya tathA sAMskRtika abhyudayamAM gaNanApAtra phALo ApyA che." haiM. perina DrAivare jaNAvyuM hatu` ke "suratanA zeTha rustama mANekanA sauthI nAnA putra navarA zeThe I.sa. 1923 mAM iMglaeNnDanI mulAkAta lIdhI hatI. surata nagarImAMthI iMglaeNnDa janAra e pahelA pArasI ane hiMdI hatA.' bIjI kheTaka khapere 4-00 vAgye zarU thaI, jenA vizvaya hatA 'gujarAtamAM durijAnA kalyANa mATe thayelo, pravRttie I.sa. 1850 thI 1960 sudhI. DaoN. makaranda mahetAe carcAnI zarUmbAta karatAM abhyAsayukta lekhamAM jaNAvyuM' ke ''sayAjIrAva trAyakavADa ane khristI dharmapracAranA taidhapAtra apavAdone bAda karatAM 1915mAM gAMdhIjI hiMdamAM AvyA e pahelAM rijanakalyANanI pravRtti thaI nahotI ane harijanA dharma saMpradAya ane samAja dvArA haDadhUta thavA pAmyA hatA. khuda hirajanAmAM paNu ucca nIcanA bhedabhAva vyApaka hatA.... 1932 bAda harijanananA maMdira ane zALA pravezanI jhuMmeza e samayanA gAMdhIvAdI eNkjhiTivAe zarU karI. emaNe A rIte lagna mATenA navA cIlo pADayo." A beThaka samApta thayA pachI pariSadanI sAmAnya sabhA maLI, jemAM paSidanA vArSika ahevAla ane hisAbane sarvAnumate maMjUra karavAmAM AvyA. rAtre sthAnika kaoNlejanAM bhAibahenA taraphathI sarasa sAMskRtika kAryakrama rajU thaye!, jemAM rAsa garabA mimikrI, ekapAtrI abhinaya, gIta vagerene samAveza thatA hatA. khIje divase tA. 24mIe savAre 8-30 vAgye zrImatI raMgarAjananI prArthanA pachI jJAnasatranI trIjI beThaka zarU thaI. carcAne viSaya hatA "gujarAtanA arvAcIna dharma-saMpradAyo.' A viSayanA mukhya vaktA hatA pariSadanA bhUtapUrva pramukha ane amadAvAdanI eca. ke. ArTsa kaoNlejanA AcAya DaoN. cInubhAi nAyaka, Do. makaranda mahetAe vaktAnA paricaya ApyA pachI Do. cInubhAI nAyake emanA carcAnI zarUAta karanAra lekhamAM jaNAvyu" ke dhama--saMpradAyo e manuSyanI sAraskRtika jarUriyAta che. dharmo ane sa`pradAya eka ja sikkAnI be bAjI jevA che, zyAma chatAM dharma ane saMpradAya vacce mATuM pathika 1989 Dise. 3 For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMtara che. dharma e vyaktine samAne rASTrane ane samagra vizvane dhAra karanA cAlaka baLa che. dharma e manuSya mAvanA klanane unnata niyama che. rA pradAva athavA paMtha dharmamAMthI janmati hevA chatAM dharma jeTalo vyApaka nathI. saMpradAya eTale dharmanA nAme utarI AveluM ane pAyeluM ApaNuM mAnasika saMkucitapaNuM." uparyuM kta traNe viSayonI carcA khUba rasaprada rahI, jemAM che. akSaSa ramaNalAla desAI, Do. makaranda mahetA, , maNibahena kAmekara, ke. Ara. ela. rAvaLa, De. mugaTalAla bAvIsI, che. maMgubhAI paTela, De. yatIndra dIkSita, De. uSAbahena bhaTTa, The. zivaprasAda rAjagora, De. kirITa paTela, De. ema. vI. mevANI, . subhASa brahmabhaTTa, , satyavrata jozI, pre. kuMtala mahetA, pra. ke. ke. desAI, puSkarabhAI zeThANI, kAMtilAla tripAThI, , vI je.trivedI, mukuMdabhAI kAmadAra, nivRtta sarakArI adhikArI zrI malakAna, aruNa zama, dAminIbahena jarIvAlA vageree bhAga lIdhe. bapore 11-00 vAgye samApana-beThaka zarU thaI. emAM parivada-pramukha che. makaranda mahetA, upapramukha che. mugaTalAla bAvIsI, maMtrI che. themasa paramAra, The. rase jamInadAra, puSkarabhAI gekANI, kAMtilAla tripAThI, , vI. je. trivedI vageree suMdara sarabharA ane vyavasthA mATe sthAnika svAgata samitine AbhAra mAne, jyAre svAgata pramukha che. jI. je. desAI ane maMtrI che. bhAnubhAI jozIe pariSadanA haidedAro tathA pratinidhione AbhAra mAne. prasaMganI yAdagIrIrUpe pariSadanAM prakAzane eka seTa svAgata-pramukhane pariSada-maMtrI dvArA bheTa ApavAmAM Avyo. bhara pachI svAgatasamiti taraphathI pratinidhio mATe pAraDI najIkanAM etihAsika sthAne pravAsa goThavavAmAM Avyo hato. emAM sau-prathama bagavADA gAmanI mulAkAta lIdhI tyAMnI grAmapaMcAthata saunuM svAgata karyuM. tyAMnAM ajitanAthanA jaina tathA aMbAjI ane lakSmIjInAM maMdiranuM nirIkSaNa karyuM. ahIM ghaNuM prAcIna maMdira Avela che tathA najIkanI TekarI upara eka ja kile che. je arjunagaDha' tarIke oLakhAya che. bagaDA pachI damaNa gayA ane moTI damaNumAM Avele patyuM.. gIne majabUta kiTale , damathI udavADA gayA. tyAM dara koi mirajhA memeriyala holamAM rahelI pArasI pustakonI jUnI hastaprata jaI. e pachI tyAMnI phijazA pAvana mistrI hAIskUlamAM udavADA grAma paMcAyata taraphathI pratinidhinuM svAgata karavAmAM AvyuM. hAIskUlanAM AcArya ramezabhAI nAyaka ane zikSikA bhAvanAbahena zirakee prAsaMgika pravacane karyA . hAIskula pAse dariyAkinAre khUba suMdara ane mana harI le tevuM hatuM, paraMtu samayanA abhAve zekAI zakAya ema na hatuM. sAMje 7-30 vAgye pAraDInA utAre sau parata AvyAM. Ama, pariSadanuM pAraDI jJAnasatra dareka rIte sAthe kahyuM. lagabhaga 130 jeTalA pratinidhioe emAM hAjarI ApI. muMbaInA pratinidhio che. mabina kAmekara, zrI amara jarIvAlA, zrImatI dAminIbahena jarIvAlA vageree emAM bhAga lIdhe. A prasaMge gujarAta rAjyanA purAtatva khAtA taraphathI purAtattavane lagatuM pradarzana ejAyuM hatuM. purAtatva-niyAmaka zrI mukuMdabhAI rAvaLa tathA daphatarabhaMDAra khAtAnA niyAmaka zrI candrakAnA paMDAe emAM khAsa hAjarI ApI. pAraDI nagara paMcAyata taraphathI pratinidhionuM miSTa bhejana dvArA svAgata karavAmAM AvyuM. svAgata samiti taraphathI dareka pratinidhine plAsTikanI phAIla ane pena mRtibheTarUpe ApavAmAM AvI. amarabhAratI moTI pAvaDI) jJAnasatranI mAphaka A jJAnasatranI samagra kAryavAhIne kemerAmAM kaMDAravAmAM AvI. A prasaMge pAraDI ane dakSiNa gujarAtane paricaya ApatI "smaraNikA' paNa pragaTa karavAmAM AvI. 1989/Dise. pathika For Private and Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saurASTra kaccha itihAsa pariSadanuM jUnAgaDha jJAnasatra zrI, zaileza iMDA ane gautamabhAI dave saurASTra-kacacha IttihAsa pariSadanA sAtamA jJAnasatranuM dIpa pragaTAvI uddaghATana karatAM jUnAgaDhanA jila-nyAyAdhIza zrI zrInivAsa vorAe sikSamAM ItihAsane mahatva ApavA para bhAra mUkatAM pariSadane prayatna karavA mATe anurodha karela hatuM. kAryakramane prAraMbha vedaccAthI thathe hatA. svAgata-samitinA pramukhazrI devIlAsa baliyAe janAgaDhanI aitihAsika dharatI para saune AvakArI narasiMha mahetA vagerene ItihAsa tAle karyo hato. saurASTra-kaccha aMtilAsa pariSadanI sthApanA ItihAsa raju karI pariSadane saphaLatA IcchatA Avela saMdezAonuM vAcana pariSadanA upa-pramukhazrI tathA jUnAgaDha darabArahola myujhiyamanA kayureTara zrI pupatabhAI ghoLakiyAe kareluM hatuM. gujarAtanAM purAtatvavida ane gujarAtanA purAtatvakhAtAnA nivRtta niyAmakazrI jayendrabhAI nANAvaTIe pitAnA purAtatva viSayanA vakatavyamAM jaNAvyuM ke jUnAgaDha zaheranuM aitihAsika mahatva mAtra bhAratamAM ja nahi, paNa vizvabharamAM raheluM che. bhUstarazAstrIya nidAna pramANe bhAratanA himAlaya karatAM paNa jUnAgaDhane giranAra puNe che. jUnAgaDhane giranAra 14 karoDa varSa jUne hevAnuM emaNe jaNAvyuM. gujarAtanA jANItA ItiddhAsakAra zrI zaMbhuprasAda desAIe potAnA vaktavyamAM saurASTranA ItihAsanuM mahattava jaNAvI A pariSada dvArA bAroTe-gaDhavIo pAse rahela kAcA ItihAsane vyavasthita banAvI kolejanI cAra dIvAlanI bahAra ItihAsane phelAvyAnuM kahyuM. pariSadanA pramukha vidyAvAcaspati ane padmazrI, mahAmahimopAdhyAya, jANItA itihAsavida ane sAhityakAra che. ke. kA. zAstrIe saurASTra-kacchane itihAsanI vAta karI prAcIna ItihAsa mATe pramANubhAna upara bhAra mUkyo hato. rAmAyaNa mahAbhArata jevA graMthamAM tatkAlIna paristhiti bhASA tathA bIjA prApta thatAM pramANane abhyAsa karI tyArabAda varatusvIkAra karavo joIe evuM jaNAvI emaNe saurASTra ane kacchanA rAjakIya ItihAsanI racanA karavA mATe hAjara rahela itihAsakArone anurodha karela. pariSadanA maMtrI zrI harUbhAI Thakkara tathA savAgata-maMtrI zrI zaileza ghoDA vageree hAjara rahela mahAnubhAvonuM hArAropaNathI svAgata karyuM hatuM. A uddaghATana-samAraMbhanuM saMcAlana zrI priyakAMtabhAI avAziyA ane AbhAradarzana sTAga-1 zrI gautamabhAI davee karyuM hatuM. A uvAdana-samAraMbhamAM zrI bacubhAI rAja, zrI cunIbhAI leDhiyA, ku, mahAnAbahena vaidya kamarziyala benane DAyarekaTara zrI caMdrakAMtabhAI mAlaviyA, anya AgevAne, zakaTaro, vakIle, kolejanA prinsipAle, prAdhyApaka vageree bahaLI saMkhyAmAM hAjarI ApI hatI, jJAnasatranI dritIya beThaka bapora bAda maLela hatI, jemAM vividha viSayo upara nibaMdha-vAcana tathA rasaprada carcA thaI hatI, jemAM rAjakeTanA zrI bhAvasiMha paramAra, porabaMdaranA zrI mohanapurI gosvAmI, thApuranA zrI divyakAMta paTela, vAMkAneranA kolejanA che. zrI satyavrata jozI, bhAvanagaranA . navalasiMha saravaiyA, sarasaInA zrI valabhadAsa bariyA, jUnAgaDhanA zrI deveMdralAla vasAvaDA vageree nibaMdhe rajU karyA hatA, pathika 1989/Dise. For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasatranA bIjA divase vividha viSaya para nibaMdha-vAcana thayela, jemAM porabaMdaranA zrI nalinabhAI jozI, zrI duSyata zukala, bhAvanagara yuni.nA che. che. pI. jI. karATa, saurASTra yuni.nA rIDara De. esa. vI. jAnI, che. zrI mahezabhAI paMDayA vageree nibaMdhavAcana kareluM, A nibaMdha-vAcananI beThakamAM thayela rasapUrNa carcAmAM pramukha che. ke. kA. zAstrI, zrI zaMbhuprasAda ha. dezAI, zrI harUbhAI Thakkara, thI prAgari gosvAmI, zrI je. ema. nANAvaTI, zrI kaMcanaprasAda chAyA vageree bhAga lIdho hato. A be divasanA jJAnasatramAM bhUja bhAvanagara rAjakoTa amadAvAda gAMdhInagara ribaMdara vaDanagara jAmanagara junAgaDha vagere sthaLoethI pratinidhioe sArI saMkhyAmAM hAjarI ApI hatI. A pariSadanA jJAnasatrane saphaLa banAvavA zrI priyakAMta vasAvaDA, zrI gautamabhAI dave, zrI zaileza gheDA, zrI nareza aMtANI, pariSadanA maMtrI zrI hasubhAI Thakkara, zrI duSyata zukala, ku kAzmIrA AcArya, zrI priyakAMtabhAI avAziyA, bahAuddIna kolejanA itihAsa vibhAganAM che. darzana bahena paTela ane enA vidyArthIoe jahemata uThAvela hatI. pariSadanI purNAhuti bAda pariSadanA pratinidhioe jUnAgaDhatAM etihAsika sthaLonI mulAkAta paNa lIdhI hatI. Ama be divasa mATe maLela jJAnasatra saphaLa rIte pUrNa thayuM hatuM. sAbhAra svIkAraH samIkSA kaccha zakti' dIpotsavI 18894 taMtrI zrI, hemarAja zAha, rekhA prakAzana, 41 karelavADI, ThAkura ThAra muMbaI-400002; DemI siMgala 4 peja pU. 64; ki. rU. 9- kacchazakita'nA nAnA, paNa suMdara dIpotsavInA aMkane samAdara karatAM AnaMda thAya che. kacchI mahilAnA suMdara bharatakAma karatA ane nIcenA DAbA khUNA upara traNa kacchI vibhUSAthI sajaja mahilAe sAthenA makAnamAMnA traNa mATalAonAM citrothI maMDita mukhapRSTha sAthenA A aMkamAM bhale thoDAM ja lekha ane vArtA apAyAM hoya chatAM apAyelA lekha A aMkanAM amUlya vibhUSaNa banI rahe che. bhAI sudhIra mAMkaDane dIpotsavInA dIvaDAmAMthI kacchI cetanA pragaTA" e zrI hemarAjabhAIne uddazI lakhAyele patra kacchI cetanAne ujajavala rIte pragaTAvI Ape che, jayAre zrI bharata ThAkara, "kumArane racha darzana lekha kacchanI kalA saMskRtinI jhalaka ane jhAMkhI karAvate karAvate kacchanAM sAMskRtika etihAsika paumaNika dhArmika ane purAtAvika jovA lAyaka sthaLonuM vihaMgAvalokana tAdaza karAvI Ape che. paMcAvana jeTalA sthaLano saMkSepamAM paricaya eka ja sthaLe ekaThA karI ApI bhAIzrI bharate karachanI svAbhAvika mahattA ApaNI AMkho sAme khaDI karI ApI che. bhAI sudhIra mAMkaDane audyogika kSetre paNa kacchI pAchaLa te nathI ja' lekha paNa noMdhapAtra banyA che. bhAI jagadIza chAyAne kacchanAM gAmonAM nAmakaraNa para pakSIprabhAva" lekha paNa noMdhapAtra bane che. zrI. mulacaMdra varmA "mubaInAM nAma ane pratiSThAnA gujarAtIo agresara hA" lekha ane lekhakanA nAma vinAne hastakalA ujajavala bhaviSya tarapha lekha paNa nedhapAtra che. bIjAM le che ane vArtAo paNa AkarSaka che. zrI hemarAjabhAI zAhane amArA hRdayanAM abhinaMdana, 1989 Dise. pazi For Private and Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kensara manuSyane eka bhayaMkara roga zrI. prabhulAla ke. vorA (sapTembara 1884nA rIDarsa DAIjesTa"nA aMkamAM che. DI. je. jasAvAlAe lakhela lekhanuM saMkalana janatAne lAbha mATe kareluM che. A lekhanA vAcake A lekha vAMcIne pitAnAM mitro tathA saMbaMdhIone e vAMcavA Apavo ane pachI potAnI phAIla para rAkho ke jethI bhaviSyamAM e upayogI thAya.) manuSyanA zarIramAM asaMkhya kAze heya che. sAmAnya rIte A keze niyamita rIte vadhatA ja hoya che. jayAre kensaranI zarUAta thAya che tyAre amuka kezane samUha asAmAnya rIte ekAeka ADedhaDa vadhatA jAya che ane ene kAraNe zarIramAM - ka gAMTha baMdhAya che. A gAMTha IjA vagaranI "bInAIna' gai kahevAya che. IjAvALI gAMThane "melignanTa prakAranI gAMTha kahevAya che. "melananTa' prakAranI gAMTha zarIramAM phelAya che, jayAre binAIna' prakAranI gAMTha phelAtI nathI ane e ghaNI vadhatI paNa nathI. jema jema dezane phelAvo vadhe che tema tema meliganTa prakAranI gAMkane prabhAva vadhato jAya che ane e gAMTha phelAtI jAya che tathA e lohInA rajakaNamAM phelAya che ane enI asara zarIranA dUra dUranA bhAga sudhI pahoMce che. - kensaranuM nidAna nakkI karavuM paNa muzkela che. je leke sigAreTa ke bIDI pIe che ke tamAka cAve che te lokone phephasAMnuM ane moDhAnuM kensara thavAnI zakyatA che. bIDI pInArane-sigAreTa pInArane kensara thavAnI vadhAre zakyA che ane enAthI maDhAnuM kensara thAya che. kensara thavAnAM bIjA kAraNomAM eesa, AsiMnika, DAmara, alhAvoleTa kiraNe, benajhIna ane reDiyezana paNa hoya che. vadhArAmAM zarIranA koI bhAgamAM je satata khaMjavALa Ave te paNa moDhAnuM kensara thavAnI zakyatA che. A uparAMta barAbara baMdha-besatA na hoya tevA banAvaTI dAMtathI ane kamarane sADI ke ghotiyAne vadhAre sakhata bAMdhavAthI cAmaDInuM kensara thatAnI zakayatA che. kesara vaMzaparaMparAgata roga nathI, chatAM keTalIka bAbatamAM A roga vaMzaparaMparAgata che. dA.ta. AMkhanuM ane bALakonAM keTalIka jAtanAM kensara tathA kiDanInuM kensara e vaMzaparaMparAgata che. bIjA vaMzaparaMparAgata kensaramAM strIonI chAtInuM kaisara, peTanuM kensara ane AMtaraDAMnuM kaeNnsara che, bALakomAM paNa kensaranA roganI zakyatA che. dA.ta. bALakomAM lohInuM kiDanInuM ane snAyunuM kensara vadhu pramANamAM jovAmAM Ave che. saMzodhana parathI evuM jAvA maLela che ke bhAratamAM dara ATha akita o mAMthI ekane kesara che. kensara game te uMmare thAya, paraMtu sAmAnya rIte pacAsa varSanI uparanI vyaktione e vadhu thAya che. manuSyanA jIvananI raheNIkaraNa kensara lAvavA mATe kAraNarUpa che. dA.ta. jApAna ane sTenDioviyAnA lekone peTanuM kensara thavAnI vadhAre zakyatA che, kAraNa ke e zekelI mAchalI vadhAre pramANamAM khAya che. phephasAMnuM kensara briTana ane amerikAmAM vadhAre pramANamAM che, kAraNa ke e dezamAM sigAreTa pIvAnuM vyasana vadhAre pramANamAM che, kAraNa ke leke bIDI vadhAre pIe che ane tamAka cAve che. 1989 Dise. For Private and Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmAnya rIte sAta prakAranAM kensara che, jene sAta bhayanAM sUcane kahe che, je nIce pramANe che : 1 : zarIranA koI bhAgamAM sejo thayo hoya ane A sAjo maTato na hoya, 2 : chAtI ke zarIranA koI bhAgamAM gAMTha thAya, 3 : strIone yonimAMthI vadhAre paDatuM lohI vahetuM hoya, 4 : zarIra paranA masAnA kadamAM pheraphAra thatuM hoya, 5 : cAlu rahete apace athavA khorAka khAvAmAM muzkelI paDatI hoya, 6 : satata belavAmAM kharApaNuM hoya athavA udharasa AvatI hoya, 7 : maLazuhinA samayamAM pheraphAra thayA karate hoya, upalI bAbatemAMthI keI paNa bAbatanI takalIpha jaNAya te AvI vyaktie tAtkAlika DokaTara pAse jaI nidAna karAvavuM joIe ane je kensara mAluma paDe te ene tarata ja upacAra kare joIe. kaeNnsarane vadhavA ke phelAvA devuM joIe nahi. AvI sAvadhAnIthI maTADavAnI taka vadhAre rahe che. kensaranI zarUAta bahu dhIme dhIme thatI hovAne kAraNe zarIranI avAranavAra tapAsa karAvavI joIe. kensaranA 85 TakA karatAM vadhAre dardIone kensara maTADI zakAya che, paNa ene ilAja zarUAtathI ja karavo jarUrI che. je kesaranA IlAjamAM DhIla thAya te ene maTADavAnA samayamAM paNa eTalI ja DhIla thAya che. kaeNnsaranI bAbatamAM kensaramAMthI mukti maLe te paNa pharIthI e zarIranA koI paNa bhAgamAM dekhAva ApI zake che. koI paNa vyaktine eka vakhata kaeNnsara thayuM hoya te eNe dara cha mahine pitAnI dAkatarI tapAsa karAvavI joIe, je strIone chAtI upara gAMTha thaI hoya te e eka bhaya che. A kensaranI gAMThane aTakAvavA mATenA prayatna zarUAtathI ja karavA joIe, je karavAthI A ke- sara AgaLa vadhatuM aTakI zake. chAtI paranI kensaranI gAMTha eparezanathI kADhI nakhAya che, AthI je strIne chAtImAM gAMTha thAya teNe pitAnI chAtIne avAranavAra tapAsAvavI joIe. mAsika srAva pachI tapAsa thAya te vadhAre sAruM. chAtInA kadamAM kaMi pheraphAra thAya te paNa kensara mATenI tapAsa karAvavI joIe. chAtInA be bhAgamAMnA game te bhAganA kadamAM phera jaNAya tyAre paNa kensara che ke nahi enI tapAsa karAvavI joIe. bALakanA janma vakhate enI mAtAne kaMI IjA thayela hoya te enI paNa cha mahinAnI aMdara tapAsa karAvavI joIe. je enimathI vadhu paDate strAva thAya athavA A strAva kudaratI hoya te enI paNa tapAsa karAvavI joIe. strIoe pAMtrIsa varSanI vaya sudhI dara varSe pitAnA zarIranI tapAsa avAranavAra karAvavI joIe, tyArabAda dara cha mahine tapAsa karAvavI joIe. mAsika RtustrAva aTakI jAya ane pachI je lehI vahetuM hoya te tabIbI tapAsanI jarUra rahe che. A sUcanAne amala karavAmAM Ave ane zarUAtathI ja ilAja karAvavAmAM Ave te kesara jarUra maTI zake che. che. nAgaracakale, bhUja-370001 1989 Dise. For Private and Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vIra mutsaddI lakSmIdAsa kAmadAra che. jidra ena. aMtANI "amArA rAjane anyAyathI tame keda karyA che. emane choDI de athavA traNa varSanA kuMvara desalajIne rAjagAdI se, nahi te yuddha mATe taiyAra rahe." A zabdo kacchanA prakhara mutsaddI zrI lakSmIdAsa kAmadAre aMgreja sattA sAme uccAryA hatA ane e paNa tyAre ke jyAre aMgreja sattAne sUrya bhAratavarSamAM tapavA lAgyo hate. lakSmIdAsa kAmadAra kacchane eka vIra mutsaddI nara hatA, saM. 1836 nA kArataka vada 13ne maMgaLavAre emane janma mosALamAM lakhapata gAme thayo hatoemanA pitAzrInuM nAma hatuM valabhajI rAjArAma vauSNava (mAMgaroLa-seraThanA bhaktarAja parvata mahetA-narasiMha mahetAnA kAkAnA eka vaMzaja). enA mAmAnuM nAma harajIvana hatu. lakhapatamAM e dhruvanI kAmagIrI karatA. e vakhate lakhapata baMdara sArI sthitimAM hatuM. e siMdhanI sarahada para hevAthI vepAra-rojagAra sAro cAlata. enI AjubAjunAM gAmamAM nAgaro dhruva Adine adhikAra para hatA. e vakhate lakhapatamAM ane tAlukAmAM nAgaranI vastI vadhAre hatI. paise Take sukhI paNa hatA. lImIdAsa kAmadAranA pitA jamAdAra phatemAmadanA lazkaramAM eka mutsaddI sainika tarIke kAma karatA hatA. lakSmIdAse paNa sAdhAraNa akSarajJAna meLavI lIdhuM ane pitAnI sAthe jamAdAra phatemAmadanA lazkaramAM joDAI gayA. rAvathI bhAramalajInA vakhatamAM aMgrejone pagapesAre vadhavA lAgyA hatA. karnala IsTa 4000nI phejathI kacha para caDI Avyo. I.sa. 1816-17 mAM jaLamArge thaI aMgrejI lazkara sAthe kepTana meMkamaDe kacchanI bhUmi para Utaryo. pahele ja sapATe eNe aMjAra paragaNuM khAlasA karyuM ane lazkarI kharcanI esI lAkha karI cUkavI ApavA rAva bhAramalane kaheNa mokalAvyuM. have A 80 lAkha korI ekatrita karavAnI rAvazrIne ciMtA thavA lAgI. emaNe vicAryuM ke eka sabaLa dIvAnanI nimaNUka thAya je A rakama ekaThI thaI zake. e arasAmAM bhUjamAM kuzaLacaMda mahetAnI eka kArya kuzaLa ane kunehabAja kArabhArI tarIke chApa paDatI hatI. rAjadarabAramAM paNa emanuM mAna hatuM. bhAramalajIe kuzaLacaMda mahetAne dIvAnapada ApavAne pitAne vicAra jaNa. kuzaLacaMde mahArAvanA nimaMtraNa svIkAra karyo. bIje ja divase emane dIvAnanI pAghaDI bAMdhavAne nirNaya karavAmAM Avyo. kuzaLacaMdane jyotiSamAM bahu zraddhA emanA jyotiSIe emane kahyuM ke "AvatI jale yamala. ane vyatipAtane divasa che, paraMtu parama divasanuM prathama coghaDiyuM dIvAnanI pAghaDI bAMdhavA mATe uttama samaya che." vAva kaI rIte rAha jovA taiyAra na hatA. emaNe bIje ja divase saM. 1871 nA jeTha suda 9 nA divase lakSmIdAsa kAmadArane pitAne dIvAna banAvyA. dIvAnanI sattA maLatAM ja kAmadAre kunehathI kAma levA mAMDayuM. e vakhatanA tamAma zrImaMta mANasone emaNe pitAne ghera belAvyA ane kaccha dezane aMgrejI sattA taLe saghane mATe jatA bacAvavA vinaMtI karI. pote be lAkhanI rakama bharI, anya pAsethI samajAvaTa tathA sAma-dAma-bhedathI korI pacAsa lAkha ekaThI karI rAva pAse gayA ane kahyuM : "le, A rekaDI karI pacAsa lAkha ApuM chuM ane jamAdAra phatamAM made jAmanagarathI savArI karIne vIsa lAkha karI daMDa nAkhe che ene dastAveja pathika 198Dise. For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir huM Apane soMpuM chuM, bAkI mAtra dasa lAkha karI rahe che te huM kanala memaDene maLIne mukANa karAvIza." rAva khuza thayA ane aMgrejoe paNa lakSamIdAsanuM mAna rAkhyuM. zrI rasikalAla jozI nedhei che ke "paraMtu kAmadAranI mahAna musaddIgIrI te tyAM che ke kAmadAre A takano dezanA bhalAmAM lAbha uThAvyuM. emaNe dezanA jADejA bhAyAtane ekaThA karyA ane aMgreja sarakAra sAthe kolakAre karAvyA, je rAjya mATe khUba anukULa nIvaDavA. A karAranI mukhya bAbata e che ke briTiza sarakAre kaccha rAjya sAthe mitrAcArIne saMbaMdha rAkhavA ane rAjayanI AMtarika vyavasthA(Internal Afairs)mAM bilakula hastakSepa karavo nahi." kampanI sarakAra ane mahArAvazrI bhAramalajI tathA emanA vArase vacce tA. 16 mI jAnyuArI sane 1815 mAM kela-karAro thaze temAM lakSmIdAsa kAmadAranI kunehane pariNAme ja kalama 10mI dAkhala karavAmAM AvI hatI, je nIce mujaba che: kapanI sarakAra rAjyanA aMgata jADejA saradAranA atirika vahIvaTamAM kaI paNa sattA na vAparavA baMdhAya che. rAva ane emanA vaMzavArasa tipitAnA rAjayamAM sarvopari sattA bhogavaze temaja tyAM briTiza sarakAranI dIvAnI ane phojadArI hakUmata cAlaze nahi." jaya khaTapaTanA bhoga banelA ladhubhAnuM khUna thayuM te samaye paristhiti saMbhALI levA lakSmIdAse ladhubhAnA putranA rakSaNanI javAbadArI pote lIdhI. zrI narendrakumAra ma. jozI nedhe che tema "mahI bIjI bhUla karI ane aMgrejonA ejanTa rAbAne eka divase bhUjamAMthI kADhI mUkyo. A takane lAbha laIne kepTana mikamaDee bhAyAtane pakSa lIdho ane mahArAvane padabhraSTa karavA hukama kampanI sarakAra pAsethI meLavI bhUjanA pAdare paDAva nAkhe. aMgrejoe bhUjiye kile kabaje karyo ane I. sa. 1819 nA mArcanA 25 mI tArIkhe mahArAvane zaraNe thavA pharaja pADI. lamIdAsa kAmadAre dhIraja ane kunehathI bhAyAtone samajAvI pakSamAM lIdhA ane aMgreja senApatine kahevaDAvyuM ke "amArA rAjAne tame anyAyathI keda karyA che. emane choDI de athavA traNa varSanA kuMvara desalaine gAdI Apa, nahitara yuddha mATe taiyAra thai jAo." sva. dulerAya kAraNa nadhei che ke "Ama saM. 1875 ne rautra suda 13 nA divase rAvazrI zaraNe thayA.....karachanI rAjagAdI para kene besADe enI vATAghATa cAlavA lAgI. A vakhate lakSmIdAsa kAmadAre pitAnI cAlAkIthI saune samajAvIne traNa varSanA kumAra desalajIne rAjagAdI soMpavAno TharAva karAve." : sva. zaMbhudAna gaDhavIe noMdhyuM che ke "mpanI sarakAra tathA jADejA bhAyA ane rAjya vatI lakSamIdAsa kAmadAra vacce thayela kelakara-tahanAma mujaba e vakhatanA bhAramalajInA yuvarAja ahI varSanA bAlakumAra demalajI ke jemane janma vi. saM. 1872 (I.sa. 1816)mAM bhAdaravA suda 5 nA roja mahArANIzrI tAjumAM seDhInA udarathI thayele, temane gAdI upara besADavAmAM AvyA ane emanA nAme rAjyavahIvaTa calAvavA nIce mujabanI kAunsilanI nimaNUka karavAmAM AvI. sumarI rohAnA jADejA vajerAjajI, 2. nAgarecAnA jADejA pRthvIrAjajI, prajAmAMthI 3. khatrI ratanasiMha jeThA ane 4. rAjagora dhanajI harabhAI, rAjyanA adhikArIe mAMthI 5. dIvAna lakSmIdAsa kAmadAra ane A kAunsilanA adhyakSa tarIke aMgreja sarakArane 6. je resiDenTa heya te. A lakSmIdAsa kAmadAranI pUrva mutsaddIgIrI ane heziyArInI tathA sAthenA kAunsilaranA ekasaMpathI A rAjyataMtra divase divase vyavasthita thatuM cAlyuM. 1989/Dise, For Private and Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "va rAyadhaNajInI musilama putrI kesarabAI suMdara baheza ane buddhizALI hatI. eNe eka vakhate rAva bhAramalajIne baLajabarIthI bhAyAta cokIdAranI hAlatamAMthI choDAvI lIdhA hatA." .i IzvaralAla gi.ejhA A prasaMgane nirUpatAM lakhe che ke "jyAre mAdAsa kAmadAra mATe kesarabAI "bhAramala kaMdamukti SaDUyaMtra" lIdhe mAthAne dukha banI gaI hatI tethI ene koI paNa rIte bhUjathI dUra karavI anivArya hatuM. eTale lakSmIdAse jUnA saMbaMdhane , tAje karyo ane sagapaNa vakhatanA zAhajAdA tathA have gAdIpati thayelA jUnAgaDhanA navAba bahAdarakhAne A sagAIne svIkArI lIdhI. bIjI bAja atyAra sudhI lagna karavAnI cokhkhI nA paDatI kesarabAIne samajAvIne lagna karavA mATe taiyAra karavAmAM AvI. "sane 1821mAM kacchanI mulAkAta lIdhA pachI muMbaInA gavarnara mAunTa TuarTa eriphanTane karacha saMbaMdhI je rAjadvArI lakhANa lakhyuM che temAM lakSmIdAsa kAmadAra vize lakhatAM lakhe che ke lAMbA samaya thayAM lakSmIdAsanA hAthamAM sattA rahI che. jADejAe paNa enI sAme mAnanI najare jue che, ane kacchI prajAnI lAgaNIo vagerenuM pratibiMba pADe che te e eka ja A gune lIdhe temaja enI kAryadakSatAne lIdhe rijansImAM A eka mahAmUle membara che. I.sa. 1850, saM 1906mAM karachane A naravIra musadI anaMtane yAtrI banyA. lakSmIdAsa kAmadAranuM bhUjanuM nirAsarathAna atyAre jamIsta karAI rahyuM che. sadagata dIvAnabahAdura maNibhAI jasabhAIe A makAnane joI, makAnanI bAMdhaNuM jemAM jaNAvyuM hatuM ke ApaNe te lakSmIdAsanI raja chIe." A vIra naranA jIvananA aneka pAsAM UpaselAM hatAM. prakhara musaddI mAnasa, anokhI pratibhA, uparAMta emane ananya evuM zraddhALu hRdaya hatuM. eo khUba ja dharmaparAyaNa hatA. prApta thayelA dravyane emaNe bhAre sadupayoga karyo hate I.sa. 1819nA bhUkaMpa vakhate garIbene emaNe cAra mAsa sudhI anna ApyuM hatuM, yajJa karyA hatA. I.sa. 1932 mAM emaNe pALa baMdhAvI dvArakAnAthajInuM bhavya maMdira baMdhAvyuM ane sadAvrata cAlu karyA. sva. dulerAya kArANI kAmadAra vize lakhe che ke "madAsa kAmadArane jIvanamAM paNa aneka palaTA AvI gayelA. sarakAra sAthe maLIne bhUjiyA para humale lAvanAra paNa mahetA lakSmIdAsa. eka vakhata jene rAvazrI taraphathI lUMTI levAmAM AvelA te paNa e ja laumIdAsa kAmadAra, ane chevaTe jeNe rAjayabhakti siddha karI batAvIne rAvathI bha ramalajInA bALa kuvara desalaine gAdI apAvI e paNa e ja nAgaravIra lahamIdAsa, ekaMdare lakSmIdAsa - kAmadAra kacchanA mahAna musaddIomAMne eka nIDara prabhAvazALI ane prakhara mutsaddI hatA. A saMdarbhasUca 1 karacha-darzana, zrI zaMbhudAna gaDhavI, pahelI AvRtti, 1978 2 bhAtIgara bemakA ka7, zrI narendra mAra ma. jozI, pahelI AvRtti, 1977 3 kacchanI prajAjAgRtinA itihAsanAM pAnAM, rasikalAla jozI, prathama AvRtti sapTembara, 1966 4 mIrajA mahArAva rAyadhaNajI bIjAnA samayanuM kaccha, De. izvaralAla gi, ojhA, prathama AvRtti, 1986 5 kaccha kalAdhara - bhAga bIjo, dulerAya kArANI, jethI AvRti, saM 2044 The Black Hills fo Kutch, Prof. L. F. Rushbrook williams, Reprint. October, 1981 1989/Dise. - 11 For Private and Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathama pAna [aiti, laghuthA] zrI. veza bhaTa. AjathI lagabhaga 1361 varSa pahelAM sAkhanI eka rAtrie bhinnamAlamAM (ke je AjanA pazcima rAjasthAnamAM Avela zrImAla hatuM tyAM) rAtrinA prathama praharanA samayanI A vAta. rAjakuMvarI bA ! A ja brahmagupta." rAjakuMvarI vizravA eka nAnI zI oraDImAMthI nIkaLatA eka juvAnane joI rahI. nAne juvAna trIseka varSane. sapheda detI ane sapheda uttarIya paherela. nAnuM namaNuM nAka, paNa dhAradAra haTha adabathI biyela ratUmaDA ane sAkAra. AMkhe pANiyALI ane utsuka. daSTi daDha ane emAM vizvAsane ajeya TaMkAra muddA svastha, zarIra suDoLa ane kamarathI TaTAra. cAla sAdaDha ane Daga Daga chaTAbaMdha. kapALamAM tripuMpha ane vALa kALA. zikhA DAbA khabhA AgaLa jhUle, enA DagalAM sAthe layabaddha Dele, jANe phaNIdharanI pheza. rAjakuMvarI vizravA to joI ja rahI trIsa varSanI uMmare jagaprasiddha bhinamAla vizvavidyAlayane kulapati thanAra te A brahmagupta. "bA! cAlo." kuMvarI camakI. bhAnamAM AvI dArInA zade sabhAna banI. "AcAryajI gayA che..lI dUra TekarI upara tAraka-maMDalane abhyAsa karavA, savAra pahelAM pAchA nahi Ave." dAsIe kahyuM. rAjakuMvarIe paNa sAbadI rahevAne nizcaya karyo. bhinnamAlanA rAjAnI ekanI eka suMdara putrI AvA samaye AvI jagyAe koI juvAnanA gharamAM corIchUpIthI ghuse te lo zuM samaje? baMne cera-pagale brahmaguptanI oraDImAM pI. cetarapha daSTa deDAvI. dUra khUNAmAM vyAghacarma sAme nAnA bAjoTha para paDelI ethI ene daSTigocara thaI. e tarata tyAM pahoMcI ane pethIne joI rahI. "brahmakTasaddhAMtanuM zIrSaka ene upara joI enuM hRdaya UchaLI AvyuM. keTalAya samayanI ukaTa IcchA pUrI thatI hoya ema lAgyuM, e vicAravA lAgI. A brahmagupta makAna tathA vicitra hatA. jJAnI ane nile , chatAM Dara utapanna kare tevA hatA. ADaMbara-rahita chatAM 68 hatA. emanuM vyaktitva mohaka hatuM, paNa pUjanIya hatuM. e vinamra, paNa gava lA hatA. ene gheDA divasa pahelAM banela prasaMga yAda AvI gayo. rAjayasabhAmAM rAjAe brahmaguptane emanAM avakana nArasaMvAdamAM utAravAnuM kahyuM tyAre e kevA cheDAI paDelA ! emanA zabada ene yAda hatA : "rAjana...! vijJAna e nATakane ta nathI, mArA brahmasphasiddhAMta'mAM huM A ja kahevAne chuM." gavAkSamAM beThelI e ene joI rahI ane basa tyArathI ene phakta eka ja laganI lAgI hatI. brahmasphaTasiddhAMta"nuM prathama pAna khelyuM : jyAre nakSatro ane grahe aMgenI gaNatarIe beTI karI che tyAre huM viSNugupta vaizyane putra brahmagupta mArI AyunA 30 mA varSe devAdhideva bhagavAna zaMkarane namana karI e aMge ahIM spaSTIkaraNa karavAnuM sAhasa karuM chuM." kuMvarI vizravA, vAMcavAnuM zarU karyuM. ena ruvADAM UbhAM thatAM lAgyAM. "aMdhakAranI duniyAmAM dhakelAI gayelI nagarI che bhinamAla. trAjave toLIne levaDadevaDathI pUrAM karatAM A samAjane divasa mAsa ane varSa vRthA vahI jAya che. koI vicAradhArA upara Ubho nathI, ene koI gati nathI, vartamAnanI kSitijone AMbI bhAvimAM DokiyuM karavAnI paNa kSamatA nathI. che. bhinamAla pAse theTA jaNa ke jemanI pAse vaicArika kSamatA hoya, paNa temaNe ApelI prAthamikatAo 198Dise. pathi For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir te juo. kavitA nATaka ja emanuM sarvasva che. ApaNI pAse mahAna kavio che ane prakhara paMDita che, samartha nATayakAra che ane vidvAna vyAkaraNAcAryo che, paNa vaijJAnika vicAraka kyAM che? kaMI paNa vicArane ka95nAnA momAM purI phulAvIe nahi sudhI ApaNane AnaMda nathI thatuM. ka5nAe samAjane bahekAve che, vicArazIlatAne nAthI samAjane matta banAve che. vAstavikatAne bhulAvavAnuM kAma A kavie kare che. bhinnamAlane have jarUra che phakata vAstavikatAnI nakkara pAyA upara UbhA rahI bhaviSyanI ImArata caNanAra mAnanI. jemanI pAse vicAra che, paNa tarka paNa che. kalpanA jarUra che, paNa je taraMgamAM pariNamI nathI tevA mANasonI jarUra che. gaI kAle rAjasabhAmAM kaI dharmopadezake kahyuM ke sUrya eka nahi, paNa be che, caMdra eka nahi paNa be che. ApaNAmAMnA badhAe e mAnI lIdhuM. keIe A vidvAna upara vicAra karavAnuM yogya mAnyuM ke svayaM avalokana karavAnuM jarUrI gayuM ? AvI vAnika daSTi che ApaNAmAM ? ApaNAmAMnA keTalAye vividha prahanI bhramaNakakSA upara vicAra karyo che ? grahanuM sUryathI najIkanuM bhramaNabindu ke sauthI gharanuM bhramaNabindu godhavA keTalA prayatna karyA che vaijJAnika AviSkAra mATe sAdhane banAvavAM ane ene upara kare e vize keTalAe vicAryuM che ? bIjagaNitamAM be ajJAta saMkhyAnI eka padAvalIthI kiMmata zodhavAnA phaTakanI rIta je AryabhaTTa banAvI hatI tenA upara ApaNAmAMthI keTalA saMzodhana karI zake ema che? baMdhuo ! jAge bhaviSyanI peDhI ApaNI AvI vAta upara hasaze. mArA varSonA avelekana bAda kahuM chuM ke sUryacaMdra eka che, divasa savArathI zarU thAya che ane sAMje pUro thAya che. mArA mate te A eTalI prAthamika bAbata che ke ene khaMDamAM samaya ane zakti zA mATe veDaphavAM? e samaya ane zakita upaga suryapraDaNa ke caMdragrahaNanI prakriyA samajavA na vAparIe ? pRthvInI gati ke caMdranI gati mApavA jarUrI upakaraNane zodhavAmAM uga na karIe ? AvatI peDhI caMdra upara Utare evuM karavA ApaNe vicAryuM' che ? "badhuM te badhuM, mane e samaLatuM nathI ke vijJAna karatAM paNa agatyanI chevaijJAnika dRSTi, evuM prakhara vaijJAnika ane gaNitajJa Arya bhaTTanA dhyAnamAM paNa kema nahi AvyuM che ? kadAca eo paNa pelA kavitApremI samAjanA dabANa nIce dabAI gayA haze? "je hoya te, AvatA samaya mATe ApaNe jo majabUta peDhI UbhI karavI haze te vicAronI karatA joIze, svataMtra manane vAstavikatAnAM dizA ApavI joIze ane je Ama nahi thAya te.? "ApaNe videzI tAkAtathI hINa paDIzuM. emanAM vicAro ane saMskRti ApaNane navAM lAgaze. ApaNe e apanAvavA lalacAIzuM. svataMtratA ane pitA paNuM gumAvIne paNa pachI ApaNe vinipAta kayAM jaIne aTakaze? rAjakIya ane Arthika parataMtratA ApaNA samAjane varSo nahi, paNa sadIo sudhI gherI vaLaze, AryAvarta ne pharI ubho thatAM kadAca kA lAgaze, paNa e bAda paNa zuM? vecArika saMkalanane nAme ApaNe je kAMI varatuo apanAvIzuM temAMnI badhI te hAlanI kakSAe ghaNuM nimna che. kadAca ene ja ApaNe ApaNe vArasa kahevo paDaze, AjanI maulikatA pASAmAM purAI- ne cUpa thaI jaze." jayAre paheluM pAna vAcavAnuM rAjakuMvarIe pUruM karyuM tyAre e lagabhaga avAka thaI gaI hatI. mahAna che A brahmagupta. enA vicAronA jabarajasta dhamAM taNAI javAya evuM che. enI pAse yugadarzaka vicAra che. A vaijJAnika pitAne tyAM hepane ene garva thayA. brahmagupta Ave te pahelAM jeTalI corIchUpIthI e pravezI hatI teTalI ja haLavAzathI e bahAra no kaLI gaI. pathika 198Dise For Private and Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kurabAnI svANanI rAmAMcaka kacchanI leAkakathA] zrI. DhAkarasI pu. kaMsArA kathATanA surakSita durganI uMdara AvelI samA jAma sAnA bhadrAlayanA mukhya kAranI sAme Avela dUradUranI mAMgudhAranA TekarAenI pAchaLa asta pAmatA sUrya lAlayeLa banyA hatA. jotajotAmAM sUrya` asta pAmatAM AkAzamAM thoDI vAra mATe sAnA vividha raMgothI mizrita ratAzca prasaravA lAgI, paNa aMdhakAra potAnuM sAmrAjya phelAvavA mATe rAha joI rahyo hatA. kaccha vAgaDamAM kathakeranA TekarA para kAThIee baMdhAvela kahevAtA sUryaMmaMdiramAM sadhyA-AratInI taiyArI cAlatI hatI. zrIkathaDanAthanA sthAnakamAM mahaMta bhasmanAthajI dhyAnamAM birAjyA hatA. kathakoTanA rAja8mAM Avela mahArAja jAma saDanA mahAlayamAM uparanA mALe Avela eka khaMDanI khArI pAse vIseka varasanI u MmaranI vAdhelI mahArANI UbhI hatI ane utsukatAthI pazcima dizAmAM dUra dUra najara pheravI rahI hatI. *maTThArAja hajI sudhI kema pAchA na pharyA, bahena ? Aja te ghaNuM meDuM thayuM che !' rANIe ciMtAgrasta banIte, thoDe dUra rAkhela pAraNA pAse esIte nAnA bAreka mAsanI vayanA bALakane dhavarAvatI yAtrI pharAka urphe TIkaDIne pUchyuM. Aje te bahArAja savAranA vahelA ja zikAre gayA che, paNa ciMtA karaze nahi, bA ! kadAca koI zikAranI pAchaLa Adhe nIkaLI gayA haze. Aja te kadAca ApanA bhAi dharaNu mahArAja paNa sAthe che eTale najIkanA I gAmamAM mahArAjanA rasAlA kayAMka mahemAnagata mANavA pazu kadAca gayA DhAya. have te! jarUra tarata pAchA AvavA joie. rAtanA vALu mATe rasIyAne sUcanA ApI che e pramANe taiyArI thaI gaI haze.' phArka jaNAvyuM Aje bapethI mArI jamaNI AMkha kema pharatI haze, bahena ? kaI zubha samAcAra tA nahi Ave ne ? Aje kuMvara phUlane paNa asukha lAge che ! savArathI rAyA kare che. tu dhadharAve che tyAre ja chAnI rahe che ane pAraNAmAM thoDI vAra mATe jaMpe che.' koI rAga nathI, Ape tabiyata bahu ja narama aMgone gheADI takalIpha me tA bALaka che, khA ! kAI vAra narama-garama khiyata rahe. emane apazukananI ke evI TAI khIka rAkhavI nahi. vyApane bImArI AvI ane rahI tethI zarIramAM azakti AvI gaI che ane tethI AMkhe ane khInna rahe. juo, kuMvara teA UMghI gayA ane zAMtithI pAraNAmAM paDyA che. huM have jarA mAre ghera jaI AvuM, mArA dIkarA kadAca UMco haze. ene khavarAvIne TADho karI AvuM. mArI No paNa Aje zikAra rasAlAmAM mahArAjanI sAthe emanA aMgarakSaka tarIke gayeA che eTale mAM bIju kAi nathI. pagI pacAnI vajra pAse ja rahe che tene bhalAmaNa karI AvI chu.' dhAtrI kAka rAjagaDhamAM Avela peAtAne ghera gaI, vikramanI dasamI sadIne cethe dAyake cAlatA hatA. gujarAtanA uttaranA sArasvatamalamAM mahArAja vanarAje cAvaDA vaMzanI sattA varSo pUrve sthApI hatI, paNa dakSiNane lATa pradeza hu" cAlukayonI sattA nIce DatA. valabhInA maitrakAnA zAsanakAlamAM 'kacchama`Dala' tarIke oLakhAtA kaccha pradezamAM pazcime pAgaDhanA sattAdhIza vAdhana cAvaDA, madhyamAM gUtarImAM zAsaka sAMdha-sAlakI tathA pUrvanA vAgaDa pradezamAM sattAdhArI dharaNa vAghelAne yuddhamAM harAvIne siMdhanA nagara maithI Avela samA Ama 14 1989/Dise. pathika For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir moDa tathA manAI nAmanA bhAIoe kacchamAM ceDAM varSa thayAM pitAnI sattA sthApI hatI. pATagaDha pAse AjubAjune pradeTa manAInI sattA nIce hato, jayAre mUtarI tathA pUrva pradeza meDanI sattA nIce hato, dharaNu vAdhelAnI sattA pahelAM sikarA tathA pUrvanA tamAma vAgaDa pradeza para hatI, paraMtu moDa sAthenA yuddhamAM enI hAra thaI tyAre eNe pitAnI nAnI bahenane meDanA putra sADA sAthe paraNAvI ane tethI geDI tathA enI pUrvano pradeza dharaNanI sattA nIce rahevA daIne bAkInA pradezamAM meDe potAnI sattA sthApI hatI. dakSiNa kacchamAM Avela bhadrAvatI baMdara tathA najIkano pradeza hajI cAvaDA vaMzanA kabajAmAM hovAthI enA para najara rahI zake tathA pitAnA kabajAnA pradezane vahIvaTa barAbara saMbhALI zakAya e mATe jAma De pitAnI rAjadhAnI gUtarImAMthI khaseDIne sikarAthI cha sAta kesa dUra kAganerA DuMgara tathA magadhAra pAsenA pradezamAM Avela eka vizALa TekarA para keTa bAMdhIne tyAM potAnI rAjadhAnI thApI hatI. A TekarA para eka jagyAe yogI kathaDanAtha tapa karatA tethI e kaMthakeTa tarIke oLakhAtuM hatuM. meDanA putra jAma sAhe kaMthaDanAthanA ziSya bhanAthanI kRpA prApta karI hatI. cADI vAra bAda aMdhakAra mera phelAI gayo. dIvAbattI prakaTAvAyAM hatAM, eTalAmAM dhAtrI pharAka gabharAmaNumAM, ekadama bhaTa bhIta banela sthitimAM pitAnA nidrAdhIna thayela bALakane hAthamAM laIne rAjamahAlayamAM mahArANanA khaMDamAM AvI ane emanI pAse utAvaLe, paNa bIjA koI na sAMbhaLe evI rIte, cUpakIdIthI bevA lAgI : hAya, hAya, bA ! ghAruM beTuM thayuM che ! mAre ghaNI hamaNAM ja bahArathI Avyo ane kahe che ke dharaNa vAdhelAe kAganerA DuMgara pAse lAga joIne mahArAjane pAchaLathI talavAranA prahAra karIne dagAthI mArI nAkhe che. enA mATe pahelAMthI DuMgarAmAM chupAI rahyA hatA teoe ApaNA mANase para ociMte humalo karIne lagabhaga badhAne kApI nAkhyA che. bhAre vaNI jematema bacI gayo che te utAvaLe ahIM khabara pahoMcADavA vahele AvI gayA che ane gharaNa vAdhele pitAnA mANasa sAthe kaMthakeTa kabaje karavA mATe tAbaDatoba ahIM AvI rahyo che. e mahArAja tathA emanA vaMzavArasene khatama karI nAkhavA mAge che ema paNa belata ho, mAre dhaNI jarA ghA che tethI ghera che ane huM tAbaDatoba ahIM khabara devA AvI chuM. kuMvarI jAna jokhamamAM che ane emane bacAvavAnI jarUra che, nahi to ApanI hAjarImAM ja dharaNe ene mArI nAkhaze. mArA dIkarAne tethI huM ahIM lAvI chuM. ene kuMvarane pizAka tathA dAgIne paherAvIne pAraNAmAM suvaDAvI daI e kuMvarane huM mAre ghera laI jAuM chuM. enuM mALakhuM tathA rAjamudrA mane ApI de. kumArane bacAvavA huM emane bI ja dezamAM laI jaIza. tamane dharaNuM kaMI nahi kare. tame mane pachI AvI maLa, mAro dhaNI mArA sAthe Avaze. tame utAvaLa karaze.' he ? zI vAta che? e kema baMne rANIe cAMkI jaIne pUchyuM, vAta karavAno samaya nathI, bA ! utAvaLa karo." he bhagavAna ! A zuM thaI gayuM :" rANIe ni:zvAsa mUkyo. have vakhata nathI, bA ! mane kamara saMpI de.' mArA dIkarAnuM zuM kAma che? bhale e ahIM rahe. ene vALa paNa vAMke nahi thavA dauM. dharaNane AvavA de, huM joI laIza !' rANIe uzkerAIne jaNAvyuM. 1989 Dise. For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "haTha nahi kare, bA dharaNa lehI-tarasyA bane che. mane kuMvaranA jIvanI ciMtA che. je e hatyA nahi kare to mAre putra bacI jaze. khoTuM jokhama nathI kheDavuM. tame chevaTa sudhI enI sAme paDakAra karaze te ene vahema nahi jAya ke pAraNAmAM paDyo che te mAre dIkare che.' "he bhagavAna ! A zuM thaI gayuM!' rANI raDavA lAgI. dhAtrIe pAraNAmAM piDhela rAjakumArane UMcakIne, eNe paherela kapaDAM tathA dAgInA utArIne pitAne 'ghatA bALakane paherAvI dIdhA tathA ene pAraNAmAM suvADI dIdhe. pachI UMghatA rAjakumArane uThAvIne, enuM mAdaLiyuM tathA rAjamudrA laIne e tyAMthI ekadama saDasaDATa bahAra nIkaLI gaI. - "huM hamaNAM ja pAchI AvuM chuM. tame naciMta raheje. kumAzrIne huM mArA dhaNane sapatI AvuM chuM. dharaNa amArA ghara sudhI nahi Ave. moDI rAte ame saMbhALathI bahAra salAmana nIkaLI jaIzuM." bahAra javA pahelAM e belatI gaI. dUrathI masAle dekhAvA lAgI. mANase kuca karatA rAjamahela para AvatA hoya evA avAja dUrathI saMbhaLAtA hatA. thoDI vAre dhAtrI pharAka rANInA khaMDamAM pAchI AvI gaI eTalAmAM masAle sAthe keTalAka mANasa rAjamahelanI aMdara AvyA, dharaNa vAghele tathA be zastrasajja mANase rANInA khaMDamAM peThA. keNa che?' rANIe aMdarathI pUchayuM. huM chuM, bahena ! Aje mArA verane badale lIdhA. nAnI uMmare mAre e julmI meDanA dIkarA sAthe tene paraNAvavI paDI hatI. have ApaNe mukata chIe." dharaNe ThAvakAIthI kahyuM. tuM zuM bake che? mArA dhaNu kayAM che?" rANIe gussAthI pUchyuM. e te yamasadanamAM pahoMcI gayo.' dharaNe plAna hAsya karyuM. huM ? Avo dage? dUdha pIne DaMkha dIve, pApI ' rANIe du:khamAM zekagrasta banI udgAra kADhathI, - ha! tuM zA mATe ciMtA kare che ? tArI hajI kyAM uMmara che? tane bIjA moTA rAjA sAthe paraNAvIza. tuM bahu sukhI thaIza, e paradezI siMdhIne mArI nAkhyo. have A badho mulaka pAche mArI mAlikIne tha. tane moTA rAjA sAthe paraNAvIza, tane temaja mane ethI lAbha ja thaze." dharaNe naphaTAIthI kahyuM. "mArA dehane sade karavA mAge che, duSTa ! zarama nathI AvatI che kyAM che mArA pati ? e ghavAyA hoya te mane soMpI de. huM emanI sAravAra karIne emane ugArI laIza, ame cAlyA jaIzuM. mane emanI sAthe javA de. bhale rAja badhuM tuM bega je, tane page lAguM chuM. eTalI dayA kara, bhAI !" rANI karagaravA lAgI, ha..! ha..!e kathArane mRtyu pAme. tAro dIkaro kyAM che? huM e paradezI siMdhI mULa ukheDI nAkhIza tyAre japIza." dharaNe talavAra myAnamAMthI bahAra kADhI ane karkaza svara aTTa - hAsya karyuM. - zuM kahyuM mArI dIkare che ? eNe tAruM zuM bagADayuM che? amane javA de, bhAI ! bhAI! rANIe AjIjI karI. 198Dise. 16 For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir enA dAdA mArDa mAmA vAdhama cAvaDAne dabAthI mAryAM. e sApanA vazavelAne jIvate na rakhAya, bhAre meM kAMTA marA mATe dUra karavA che. AthI khasa, chekarAne khatama karavA che.' dharaNe dhamakI uccArI nizcaya jaNAvyA. 'tArI A hiM mata ? huM paNa jo pu` ke tu... zuM kare che! ' rANI che'cheDAyela si'huNu jema paDakAra karI AgaLa vadhI. ' hA.... hA....!! tuM paNu one.' para AgaLa vadhyA. dayA karA, mahArAja ! pharAka dUrathI rAjAne vinaMtI karI. kANa che tuM ? cAlI jA, dAsI ! cAlatI cA ahIthI.' dharaNe AgaLa vadhIne pAraNAmAMthI bALakane UMcakavA DAbe hAtha sukhAgye, enA jamaNA hAthamAM khullI talavAra hatI, ene hAya UMcA karyAM. duSTa ! pApI ! tAruM' nakhAi jAya. tu paNa have joI le.' rANIe kamaramAMthI kaTAra bahAra kADhI ane dharaNa tarapha AgaLa vadhI. dharaNe' tarata talavArane pAra karyAM ene chA sIdheA rANInA peTamAM UMDA pesI gayeDa. rANI gaMbhIra rIte vavAine bhoMya paDI. mUrkha...! mArA kAmamAM vacce AvavuM che ?' dharaNe pAraNAmAM gADha nidrAmAM poDhaMta bALakane tyAMthI DAbe hAthe UMcako ane jamaNA hAthamAM nabAra hatI te vaDe tarata ja enA be TukaDA karI nAkhyA. phAkane kamakamA AvyAM. rANI vAI maiM jmIna para paDI hatI tyAM enI sa MbhALa levA gaI. rANIne thayelA bA UMDA hatA ane jakhama traNa ja gaMbhIra hatA. eNe thoDI vAramAM tyAM ja prANa cheDavA, varasI! e lAsAnuM ahIMthI khaseDIne enI vyavasthA karo. vIrama! tu ahIMnAM dAsa-dAsIomaiM khara ApI de ke savAranAM sUraja Uge e pahelAM ja ee ahIMthI bahAra cAlyAM jAya, rAjagaDha khAlI karI jAya, nADu tA kAle aM badhAM lekIna keda karIne mArI nAkhavAnI jarUra paDaze. mahelane ao karI kAra baraNe tra svarUpa dhAraNu karIne hukama ApyA. khAtrI karApha tathA ane pati rAyamasa bALa rAjakumArane e rAtre ja potAnI sAthe laine rAjagRhanI bahAra nIkaLI gayAM. dharaNune khAtrI hatA ke rAjakuMvarane mArI nAkhyA che tethI eNe koI vadhu tapAsa karI nahi, rAjA sADano rASTrI tathA rAjakuMvaranA vezamAM zahIda banela dhAtrI (rAkanA kuvaranI lAmAne a Mtimasa skAra karAvAyA, dharaNe kaMthakoTanA phillA kabaje karyA, dhAtrI pharAka tathA enA pati rAjakumArane laine tyAMthI cobArInA rastethI khaDIra paheAMcyA ane tyAMthI siMdhamAM gayAM. tyAM thANuM varasa sudhI bALa kumAra phUlane eee jAtamahenata karIne ucheryAM, e zavidyA zIkhyA, dakSiNupUrvanA sipati dhalUrAnA rAjyamAM nokarImAM joDAyA. rAjA kalAnI je prItipAtra banyo ane enI lazkaro sahAya meLavIne tathA ajA ane aNudhAra nAme bhAione alAhakAra tarIke sAthe laine e kacchamAM pAchA AvyA. rAyamala mRtyu pAmyA hatA tethI jene e mAtA-samAna samajatA hatA te karAkane pazu potAnI sAthe lAvyeA. dharajI sAthe yuddha karIne ene harAkhyuM tathA kaMthakoTanA pradeza pharIthI kabaje karyA. karaNe pAtAno putrI enI sAthe paraNAvI, jAma phUle dhAtrI karAka urphe jhI'kaDInI yumAM eka gAma vasAvyu, je Aje pazu 'jhI'kaDI'nAmathI oLakhAya che. De. ga'gAbajAra, mAr-pha60 ! 10 pathika 1989/Dise. 15 For Private and Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org saurASTranA killA [sa rakSaNavyavasthAnA atihAsika sadabha'mAM] DaoN. esa. vI. jAnI vizvamAM atyaMta prAcIna kAlathI zatrumAMthI rakSaNa karavA mATe du(killA)nu` nirmANa karavAmAM Avatu DhAvAnA ullekha maLe che. prAcIna kAlamAM gAma zahera ke vepArI kendranI surakSA mATe durgA ke killA banAvavAmAM AvatA hatA. madhyayugamAM paNa enuM mahattva cAlu rahyuM hatu, paraMtu Adhunika yugamAM RNuzastronA prayAga sAthe killAnI upayogitA nahivat banI gaI che, chatAM e hakIkata che ke prAcIna kAlamAM mahad aMze ane madhya yugamAM AMzika rIte kilA e sa MrakSaNa-vyavasthAnuM eka mahendvanuM aMga hatA. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lazkarI itihAsanAM prAraMbhika varSomAM AkramaNa karatAM saMrakSaNane vadhu mahattvanuM gaNavAmAM AvatuM hatuM tethI killA meATe bhAge zreSa Akramaka senate paNa mahinAe ke vaSe! sudhI rAkI rAkhavA mATe banAvavAmAM AvatA hatA. dArUgALAnI zeAdha thayA pahelAM madhyakAla sudhI killA abhedya gaNAtA hatA ane ge surakSAnAM zreSTha sAdhana hatA. madhyayugamAM sAmata ane jAgIradArA potAnA pradeza ke gIranA rakSaNa mATe killA babAvatA hatA. Adhunika yuganA prAramamAM paNa bUrovALA ke krAThAvALA killA banAvavAmAM AvatA hatA. lazkarI chAvaNIemAM paNu yuddhasthaLa upara kSetrIya durga paNa banAvavAmAM AvatA hatA. dA.ta. rezamanA juliyasa sIjhare gAla pradeza uparanA AkramaNa samaye 14 mAIla lAMkhI dIvAla banAvI hatIra ane aDhAramI sadImAM paNa amerikAnA svAtaMtryasa grAma samaye baeNnka hrilanI laDAImAM paNa yuddhasthaLe killebaMdhI karIne khAI khodavAmAM AvI hatI. vIsamI sadInA prArabha tA sthAyI kihalAone "simenTa koMkriTanAM banelA yuddhajahAja" mAnavAmAM AvatA hatA. bhAratavarSamAM paNa atyaMta prAcIna kAlathI durgaM ke killArlR rAjyanuM eka mahattvanuM aMga mAnavAmAM AvatA hatA. kauTilye rAjyanAM je sAta aMga (vAmI amAtya janapada durgaM kAza bala ane mitra) gaNAvyAM che teemAM dunuM sthAna cothu hatuM. e ema mAnatA hatA ke rAjyanAM astitva ane vikAsa mATe killA jarUrI che.. kauTilye nAMdhyu che ke rAjAe pAtAnI rAjadhAnInI sImAe upara cAre dizAomAM sudRDha durgoM manAvavA joie, kAraNa ke je rAnnanAdu sudRDha hAya che tene harAvavAnuM kAryaM muzkela hAya che. vaLI jyAM ochI mahenata ane echA kharce saraLatAthI durgaM khanI zake tyAM enu nirmANu karavuM jochaMe. e ema paNa lakhe che ke rAjAnuM nivAsasthAna eTale ke rAjamahela rAjadhAnInI madhyamAM banAvavA joIe ane rAjadhAnInI cAre bAjuene killAthI surakSita banAvavI joIe. Ama durgAta rAjyanuM eka atyaMta mahattvanuM ane upayegI "ga mAnavAmAM AvatA hatA, kaTilye durgInA mukhya cAra prakAra darzA che : (1) oka durga (cAre bAju pANIthI gherAyelA dIpa-samAna) (2) 5'tIya du (3) dhAntana durga (ujjaDa pradezamAM AvelA du) (4) vanadura * saurASTramAM paNa ati prAcIna kAlathI durgI manAvavAmAM AvatA hatA, paraMtu saurASTranA meTA bhAganA killAnuM nirmANa madhya ane Adhunika yugamAM thayuM che. AjathI lagabhaga 150 varSAM pahelAM *saurASTra-kaccha Rti. ri.nA junAgaDha jJAnasatramAM vacAyele nikhadha 1: 1989/Dise. pathika For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (I. sa. 1849mAM) kAThiyAvADanA briTiza liTikala ejanTa lepha. karnala Dabalyu lenga kAThiyAvADanAM kilAvALAM sthaLonI eka yAdI banAvI hatI te yAdI anusAra saurASTramAM kula 921 evAM sthaLa hatAM ke jyAM rAjA yA tAlukadAranAM killebaMdha nivAsasthAna hatAM ane 19 zahera evAM hatAM ke jemAM UMcI dIvAle ane keThAvALA kilA hatA. A 79 kilAomAMthI mukhya ane mahatvanAM A zahera hatAM jUnAgaDha prabhAsapATaNa porabaMdara mAMgaLa dIva rAjakoTa jAmanagara bAlaMbhA maMDapara pizItA dhrAMgadhrA bhAvanagara zihAra haLavada navAgaDha gaMDaLa amarelI morabI jApharAbAda jhIMjhuvADA lIMbaDI vAMkAnera lakhatara sAyalA sAvarakuMDalA pAlitANa vagere." saurASTrane sauthI prAcIna kille jUnAgaDhanAM uparakoTane mAnavAmAM Ave che. dIvAna raNachoDajIe pitAnA graMtha "tArIkhe soraTha va hAlAramAM lakhyuM che ke "kAlayavananA bhayathI jyAre yAda rASTramAM AvyA tyAra bAdanA rAjA ugrasene eka kiTale baMdhAvyo hate, ema kahevAya che, tenuM nAma ugrasenagaDha rAkhavAmAM AvyuM hatuM. ene apabhraMza thaIne ja upaTa banyuM hevAnuM manAya che. A nAma Aje paNa pracalita che. "mirAte sikaMdarI" graMtha ene "jahAMpanAha ki" kahe che, jyAre pharitA ene "mahAbaliyAha" kahe che. mahamada begaDAe jUnAgaDha jatI enuM nAma "mustaphAbAda" rAkhyuM ' tyAre eNe uparakeTane "jahAMpanAha" nAma ApyuM haze. zrI zaMbhuprasAda desAI rAMdhe che ke ujhanagaDha te uparakeTa e anumAna karavA mATe koI AdhAralAyaka vizvAsapAtra bhUmikA nathI, paraMtu je enuM mULa nAma ugrasenagaDha heya te emAMthI ugra, ugaragaTa thayuM ane emAMthI upara kaTa thatuM ema mAnavAne bAdha nathI, paNa A vya-pattine dRSTie yogya nathI e zrI ke. kA. zAstrIne abhiprAya che. mughala zAsanamAM junAgaDha e saurASTra pradezanuM vahIvaTI ema hatuM ane tArIkhe raDInA varNana pramANe mughala bAdazAhanA subedAra IsAkhAne I. sa1633 mAM jUnAgaDha zaheranI cAre bAju kille baMdhAvyo hato, jemAM 114 heThA ane 8 daravAjA hatA. AmanA pAMca daravAjo baMdha rahetA hatA ane cAra khullA rahetA hatA, 9 Isa. 1961 mAM mirajhA isAtArakhAne A kile pharIthI baMdhAvyo hatA. auraMgajhebanA subedAra amInakhAne paNa uparakeTanA kilAne jIrNoddhAra karAvyo hato. uparakoTanA bahAranA dasvAjAnI prAcIna kamAna hiMdu taraNanuM suMdara pratIka che.' uparakreTamAM pagathiyAMvALI be kavA paNa che: (1) aDIcaDInI vAva (rA' navaghaNanI dAsIonA nAme baMdhAyela) 15 mI sadImAM ane (2) navaghaNa (rA" dha baMdhAvelo. kaDevAya che ke jyAre siddharAje jUnAgaDhane ghero ghAle hatuM tyAre bAra varSa sudhI A killAmAM rahIne ja rA' kheMgAre ene sAmane karyo hato tyAre A vAva ane kUvAmAMthI ja emanI pANInI jarUriyAta pUrI karavAmAM AvI hatI. A jUnAgaDhathI dakSiNamAM jarA dUra samudrakAMThe AvelA prabhAsapATaNamAM (jyAM temanAthanuM prasiddha maMdira AveluM che tyAM) bIjo mahattavane durga hato. alabarUnInA matAnusAra mahamada gajhanavIna AkramaNa samaye temanAthamAM eka nAne killo hato ke je mAtra eka varSa jUno hato, paraMtu A AkramaNa pachI moTA kilAnI jarUriyAta sama jAuM, kumArapALe somanAthanuM maMdira baMdhAvyuM ane bhAva bRhapatie lagabhaga bAramI sadImAM tyAM kile baMdhAvyo hate e nirvivAda che. I. sa. 1747 mAM niyamitakhAna lAdIe A killAne baddhAra karAvyo hato, jenI smRtimAM A killAnA eka kaThAnuM nAma "dI bU' rAkhavAmAM AvyuM hatuM. prabhAsanA killAnuM kSetraphaLa lagabhaga 10 ekara hatuM ane dIvAla vI. kula UMcAI 37 phUTa tathA pahoLAI pAyAmAM 14 phUTa ane upara 3 phUTa hatI. dunuM siMha8 2 1989/Dise. pathika For Private and Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrva tarapha che. killAnI cAre bAju khAImAM pANI bharavAmAM AvatuM. kilAmAthI chupAIne bhAgI javA mATe nAThAbArI temaja eka bevaDuM paNa hatuM. jUnAgaDha jillAmAM ja porabaMdarane kile paNa prasiddha che. kilAnA pAMga karavAmAM hatA chAyA daravAjo, bebIra daravAje, vIraDI daravAje, baMdara daravAjo ane azAna-khaDakI. kiTalAnI. dIvAla eTalI vizALa ane paheLI hatI ke nagaraje janmASTamI jevA tahevAranA divasomAM tyAM pharavA nIkaLatA. ane nagara-dakSiNa karatAM. kilA nI bahAra khAImAM pANI bharavAmAM AvatuM. kilAmAM ghaNuM sArA kAThA hatA enA upara tapa ane baMdukadhArI cokIo hatI. emAM jaMjALa ane kadIliye cheThA sauthI moTA koThA tA.11 mAMgaroLamAM I. sa. 195mAM eka kille banAvavAmAM Avele. bIje ja varSe kaTavAla maleka mUsAe kilAmAM gAdI daravAje nAke lekhaMDanAM kamADa mukAvyAM hatAM.12 saurASTramAM dIvamAM paNa eka moTA kile che. purANa anusAra jAlaMdharane parAjita karavA mATe bhagayAna viSNue A jagyAe ja jAlaMdharanuM rUpa dhAraNa karI vaMdAnuM satIta naSTa karyuM hatuM ane vRMdAe viSNune zApa Ape hato. '3 paurANika mahatva dharAvatA A zaheramAM gujarAtanA sulatAna mahaMmada begaDAnA naukAsenApati maleka ayAjhe eka killo baMdhAvyo hato. dIva eka dvIpa che tethI ahIM pANInI nIcenA khaDako upara koThA UbhA karIne kaDA tathA killAnI dIvAla vacce lokhaMDanI sAMkaLe bAMdhIne kilo banAvavAmAM AvyuM hatuM tethI ene "sAMkaLa keTa' nAma ApavAmAM AvyuM hatuM. pachIthI seLamI sadImAM cugIjha gavAra 7--da-mukAe ahI kille baMdhAvA hatA ane enA eka kAnuM nAma "sAna DiyAgo' rAkhavAmAM AvyuM hatuM. gujarAtanA sulatAna bahAdura bIje A kizAnI IrSyA karato ane A killA upara pe cugIjho e rAbelI ta: te e dIra tyAre enuM khUna karavAmAM AvyuM hatuM. ahIMthI ja pecuM gIjho e ja nAnI te pitAnA deza parata laI jaIne senTa juliyananA kiTale mAM rAkhI hatI ane enuM nAma "dIlI lepa' rAkhyuM hatuM. I. sa. 172 mAM jUnAgaDhanA nAyaba jidAra mAsuma bAne rAjakoTanA rAjA maherAmaNa je mArI nAkhIne rAjakaTa chata lIdhuM. ahIM e eka kile paNa baMdha hatAM ane enuM nAma mAsumAbAda pADayuM hatuM, paraMtu I.sa. 1732 mAM maherAmaNajanA pa ramavA e mAsumakhAnane mArIne rAjakeTa jItI lIdhuM. Ama rAjadeTano killo june che.15 jADejA rAjapUtAnuM prasiddha rAjya jAmanagaramAM hatuM te phAranI AsapAsa paza e rAjyanA dIvAna merAmaNa khavAse I.sa. 1788 mAM kiTale baMdhAvyA hatA. tyAra pachI I. sa. 1839-45 nA samayagALA daramyAna dukALapIDita lokone sahAya karavA lATe rAha nakAI- eka lAkha rUpiyAnA kharce lAkheTA ane kaThAnuM nirmANa karavAmAM AvyuM hatuM to mArI mAM pANIthI bharelA taLAvanI yu che, jyAM lagabhaga eka hajAra sainiko dumananA lakarene mukAbalo karI zake. vadhAre kAThI taLAvanA kinAre bAMdhavAmAM Avyo hato. junA sthApatyane e eka adbhuta namUne che. agara rAjyanA bAlaMbhA gAmamAM paNa "tArIkhe seraTha' anusAra kacchanA jADejA rAjavI rAva deLAe I.sa. 1764 mAM kile baMdhAvyo hato. pachI 70 varSa pachI jAmanagaranA dIvAna me meNu khavAse karachanA rAvane harAvIne A kiTale meLavI lIdhe hato ane enuM vistaraza paNa karyuM hatuM. A saMma pAse AvelA joDiyAnA baMdara zaheramAM paNa nirIkSaNa-kaThAe vALa kille che, merANa khavIsa ane suMdarajI khatrIe suMdara banAvavA prayatna karyA hatA. 1989Dise. pathika For Private and Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAmanagara rAjayamAM ja aA DuMgaratI pUrvanI dhAra upara mekapano kallo paNa karyAMnIya che 15. Aje paNa e eka sura zveta smAraka che. eka arabe eka agene gALI mArIne A killAmAM dhvamanagaranA rAjAnuM raN lIdhuM hatuM, paraMtu aMgrejanA khunI barakhane pakalA aMgreja senAe kala kaeNnArkanI saradArI heThaLa kUca karatAM amasAhebe aMgrejo sAthe saMdhi karI killAne nAza karavAnuM vacana ApyuM hatu, paraMtu e zarate pAchaLathI jAmasAhebe amala karyAM na hate. jAmanagara jillAmAM ja ekhAma'La vistAramAM pArzitarAnA killAne paNa mahattvane gaNAvI zakAya. e killo jAmanagaranA dIvAna merAmaNa khavAse jUnAgaDhanA dIvAna amarajInI madadathI jItI lIdhA hatA, 18 hilavADamAM bhAvanagara zihera sAvarakuMDalA pAlitANA mahuvA beTA taLAja vagere sthAe pazu kalA che, je jovAlAyaka che. zira (siMddhapura) bhAvanagara rAjyanI I.sa. 1723 sudhI rAjadhAnI hatu. tethI enI sArI rIte killebaMdhI karAI DI. I. sa. 1723 mAM bhAvanagara zaheranI sthApanA thayA pachI zaheranI madhdhamAM darabAragaDha badhA. jUnAgaDha rAjyanA kutiyANA ane navAgaDhanA killA nAnA che, paraMtu I. sa. 1947 mAM jUnAgaDhanI ArajhI hakUmatanI menAe A killA jItIne enA kabanne meLavI, peAtAnA lazkarI vijayamAM cheguM umerI navAbI sarakArInI navaka hiMmata toDI nAkhI hatI. jhAbrAvADa(surendranagara jillA)mAM saurASTra kaccha ane uttara gujarAtanA mitranasthAna-sabhAna jha'jhuvADAmAM19 sImAonA rakSaNa mATe kille khAdhavAmAM Avyo hatA. A jUne killA catuSkoNa AkAranA che ane enI laMbAI pahoLAI lagabhaga 1.5 kimI. che. enI dIvAlo 20 thI 30 phUTa UcI che. philAnI cAre bAju cAra koThA che, uSAMta nagarakSaka devezanAM pazu zilpa che ke je lagabhaga 6.5 phUTa UcAInAM che.. killAnA daravAjA upara dvArapAlanI zilpakRti lagabhaga 12.5 phUTa UMcI che. phallAnI dIvAla eTalI paDALI che ke enA upara eka sAthe be gheADesavAra cAlI zahera killAnI dIkAmAM pazu paththaramAM hirajanA matrI udAnA meTAlekha maLela che. jhAlAvADanA mukhya zahera dhAMgadhAnAM eka jU o che, jenA cAra daravAjA hatA, uparAMta keTalAka prAMsa rAjamahela paNa che. hAla eka prAcIna zahera che. ahI paNa pahelAM killeba dhI hatI ke je nAma pAmI che. kuLavadane ekakIyA mahela prA che. saurASTramAM sarakSaNu-vyavasyAnI dRSTie killAnuM khUba mahattvanuM sthAna hatuM. saurASTranA killA IMTa mate paththaranA bavavAmAM AAvatA. enA bAMdhakAmamAM mATI ane cUndanA vizeSa upayoga thatA hatA. badhuM Aju te paththaranI dIvAlA rahetI, paraMtu dIlAnI vacce IMTa ane mATInu' purANu karavAmAM AvatuM. majabUtInI dRSTie dIvAla paheDI !khavAmAM AvatI. duzmananA AkhananA samAcAra turA meLavavA mATe tathA nirIkSaN karavA mATe dIvAlomAM koDA banAvI nirIkSaNlR sthAna bAMdhavAmAM AvatAM. killAmAM Ava-jA karavA mATe echAmAM ochA cAre dizAmAM eka eka daravALe rAkhavAmAM Ava e savAre khAlavAmAM AvatA ane rAta thatAM baMdha karI devAtA, killAnI aMdara daravAjA pAse sainikAne rAkhavAnI vyavasthA hatI. daravAjo baMdha karIne ene majabUta bhAgaLAnI madadathI surakSita banAMvavAmAM AvatA. daravAnanA bhaNIdAra neTa khInnA jaDavAmAM AvatA ane ghAthI paNa ene teDI na zake evI vyavasthA karavAmAM AvatI duzmanA killAnA aNIdAra khiA dharAvatA daravAjA teDavA mATe vacce UMTane rAkhI hAthI dvArA e kAna karAvavAmAM Avatu. davAone tAraNa ane mUrti zipethI sajAvavAmAM AvatA hatA,22, killAnI cAre bAju UMDI ane pALI khAI khedAne emAM nadI hu pathika 1989/Dise. 1 For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samudranu' pANI bharavAmAM Avatu` ke jethI duzmana tAtkAlika killAnI dIvAla sudhI paNa na pahoMcI zake. nagara-AyeAjanamAM paNa surakSAnu' tattva dhyAnamAM rAkhavAnuM DhAya che tethI nagara-AyAjananI dRSTie saurASTranA killA ane rAjamahela je te nagaranAM kendra hatA. saurASTramAM nAnAM moDhAM maLIne kula 222 rajavADAM hatAM. rajavADAMonA rAjavIo potapotAnA rAjyanI rAjadhAnIne rAjamahelathI te surobhita karanA, uparAMta sAthe sAthe rAjadhAnI tathA sImA uparanAM sthaLee surakSAnI dRSTie majabUta killA paNa baMdhAvatA hatA tethI bhAratanA pazcimamAM AvelA A vistAramAM sthApatyanA 2 uttama namUnA-samAna aneka rAjamahela tathA killA AvelA che. saurASTra pradezanAM rajavADAMe karatAM rAjasthAnanAM rajavADAM pramANumAM meTAM ane vadhu samRddha hatAM tethI emaNe tyAM bhavya ane vizALa rAjamahele tathA abhedya gaNI zakAya tevA killA baMdhAvyA hatA. saurASTranA killA rAjasthAnanA killAe jevA atyaMta vizALa ane vistRta tA nathI, paraMtu e su'dara da"nIya ane surakSAnI dRSTie mahattvanA jarUra che, tethI tA rAjasthAnanA killAonI sarakhAmaNI anya pradezanA killAnI sAthe karavAmAM Ave tyAre kahevAya che ke gaDhameM gaDha citoDagaDha, bAkI sakha gaDhayAM." chatAM e bAbata nirvivAda che ke saurASTranA kilA saurASTranI sarakSaNa-vyavasthAnI dRSTie mahattvanAM aitihAsika smAraka che. saurASTranAM nAnAM moTAM aneka zaheramAM AvelA A killAonu sarakSaNanI dRSTie AjanA aNu yugamAM kAMI mahattva rahyuM nathI. keTalAye nAza pAmyA che, keTalAka nAza pAmavAnI taiyArImAM che, paraMtu ema chatAM e lazkarI itihAsanAM mahattvanAM smAraka che. pATIyA 1 thI 3, evarImaeNnsa ensAikalapIDiyA, vA. pa, pR. 40-412 4. atakara, e.esa, prAcIna bhAratIya zAsanapaddhati, alAhAbAda, 1949, pR. 32-33 5. lisTa eNk phorTiphAiDa pleisIjha ina dha grevinsa oNpha kAThiyAvADa, le, karnala DabalyU. laeNnga, 184, pR. 381-140 67 desAI, za*bhuprasAda ha. jUnAgaDha ane giranAra, jUnAgaDha, 1975, pR. 6 9. ejana, pR. 15 8. ejana, pR.7 10. jUnAgaDha DisTrikaTa gaeNjheTiyara, amadAvAda, 197pa, pR. 812 11. vArA maNibhAi, paraba'dara, 1970, pR.10-11 12, desAI, zAha., saurASTrane itihAsa, jUnAgaDha, 1968, pR. 339 tathA bombe gaeNjheTiyara, vA.8, pR. 54 13 ejana pR. 491 14. ejana, pR. 492 ane 104 15, rAjakeTa DisTrikaTa gaeNjheTiyara, amadAvAda, 1965, pR. 40 16, jAmanagara DisTrikaTa gejheTayara, amadAvA, 1970, pR. 624 19. ejana, pR. 610 18, enjana, pR. 80 19. surendranagara DisTrikaTa gaeNjheTiyara. amadAvAda, 1977, pR. 7ra9 tathA parIkha ane zAstrI (sayA) gujarAtane rAjakIya ane sAMskRtika pratidrAsa, bhAga 4, amadAvAda. 1976, pR. 413 20, gujarAtane rAja. ane sAMskRtika itiAsa, bhAga 4, pR. 413-44 21. surendranagara DisTrikaTa gejheTiyara, amadAvAda, 1976, pR.729 rara. gujarAtanA rAja. ane sAMskRtike itihAsa, bhAga 4, pUrvI krita pustaka, pR. 413 ra 1989/Dise. For Private and Personal Use Only pathika
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saurASTrane itihAsa ane videzI lekhake zrI zaMbhuprasAda ha. desAI ApaNA vidvAnomAM eka evI mAnyatA data thaI gaI che ke pratyeka saMzodhaka lekhaka : vakatAe ItihAsanA viSaya para lakhavA ke besavAnuM hoya tyAre emanA vidhAnanA samarthanamAM aneka pramANe Ape paNa jyAM sudhI koI aMgreja sAheba lekanA nAmano ullekha karI enA pustaka AdhAra na Ape tyAM sudhI badhuM nirarthaka che. pIeca. DI. mATe mahAnabaMdha lakhatAM eka bhAIe mane kahyuM ke amArA gAIDa kahe che ke aMgreja lekhane AdhAra Ape. gejheTiyaramAM ItihAsanAM prakaraNa lakhatI vakhate mane paNa A pramANe kahevAmAM AveluM. . paramAtmAnI kRpAthI ane pU. gAMdhIjI jevAnA tapathI, aneka zahidane svArpaNathI ApaNe svataMtra thayA, aMgrejo ahI thI sadAne mATe gayA, ema chatAM enuM ApaNA upara varcasa hatuM enA e chAyA nIce haja ApaNe jIvI rahyA chIe. aMgrejI bhASA, pAzcAtya paddhati Adi ghaNuM avazya anukaraNa karavA cogya che, paNa aMgreja vidvAne je lakhe ke je kahe te aMtima ane aphara ema * mAnI levuM vadhAre paDatuM che. e vastu nirvivAda ane niHzaMka che ke A aMgreja hokhake e ApaNA ItihAsanuM kheDANa na karyuM hota, emaNe jatAM jUnAM pustakanI hastaprata prApta karI enAM anuvAda saMpAdana mudraNa na karAvyA hota to Aje ApaNe je ItihAsa vAMcIe chIe te vAMcatA na heta. emaNe gADha ane aMdhArA vanamAM kaDI pADI ApaNane cIdhI, ApaNe enA upara cAlyA, te te sthaLe moTA bhAga banAvyA, sAke banAvI eTale kharekhara e dhanyavAdanA adhikArI che ane ApaNe emanA AbhArI chIe, paraMtu ApaNe e na bhUlavuM joIe ke A aMgreja vidvAnoe je lakhyuM tenA pachI keTaluMka saMzodhana thayuM che, keTalIka gupta ane ajJAta hatI tevI mAhitI A paNa hAthamAM AvI che ane eoe je lakhyuM temAM keTale badhe sudhAro karavAnuM Avazyaka banyuM che, umero karavAnuM jarUrI banyuM che. vizeSamAM A aMgreja lekhakoe ApaNe ItihAsanA je pustaka lakhyAM te lekhakanuM itihAsanA viSayanuM keTaluM jJAna hatuM, emanI rIkSaNika yogyatA zI hatI, amANe je mAhitI meLavI enuM saMkalana karyuM te mAhitI temaja pUrI pADanArAonAM jJAna ane vidvattAnuM zuM pramANa hatuM, e je je mAhitI pUrI pADe che te kyAMthI meLavI, enAM sAdhana zAM hatAM, e paNa A aMgrejonA vidhAno ' ja aMtima pramANe svIkAratAM pahelAM vicAravuM joIe. jyAre iMglenDa bhAratavarSane mAtra senAnuM eka I makatI muvI mAnatuM hatuM ane ahIMnI lakSI lUMTAya teTalI sUTI javA mATe prayatnazIla hatuM tyAre tyAMnA aMgreja adhyApaka vidvAno lekhake vagerene bhAratavarSanA ItihAsa saMrakRti ke sabhyatA ne kAMI khyAla na hatuM. tyAMnI yunivarsiTIemAM bhAratIya bhASA ne ItihAsa zIkhavAtAM nahi. tyAre iMglenDamAM je na cAhathI tevA juvAne mulkI ke lazkarI sevAmAM bhAratavarSamAM AvyAM. emAM zikSaNanuM pramANa emane saMzodhake ke lekhake thavAmAM sahAyabhUta thAya teTaluM na hatuM. bahudhA ema jaNAya che ke beDanA hukamathI ke koInI preraNAthI 198Dise. pathi For Private and Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A aMgreja amaladAroe bhAratIya vidyAne eka ke bIje viSaya svecchAe svIkArI lIdhI ane emAM saMzodhana abhyAsa ane lekhana karavAne prAraMbha karyo. keIe vedavedAMga Adi dhArmika sAhitya, keIe ItihAsa, keIe saMskRta phArasI sahiya, keIe vaya pazupakSI, keIe vanasaMpatti, keIe bhUstarazAstra, te koIe rAtana jevA viSaya laI emAM bhAratIya vidvAnonI madadathI pAra sazedhana saMkalana saMpAdana karyA. ' - jayAMsudhI saurASTranA ItihAsane lAge vaLage che tyAMsudhI ema jaNAya che ke saurASTra upara aMgrejonI daSTi I.sa. 1800 pachI paDI. saurASTra-kacchanA rAjAe, emanuM taMtra tathA prajAnI sthiti AdinI tapAsa karavA kheDAnA kalekaTara karnala vakare mahamadaalI munazI nAmanA enA guptacarane rAjya rAjyamAM mokalyA ane ene ApelI bAtamI uparathI eNe i.sa 1804 mAM borDa oNpha DIrekaTarsane riporTa meka, jene vikara riperTanA nAme ApaNe jANIe chIe. e pachI I,sa, 18Ira mAM kepTana makamaDee kaccha ane e khAmaMDaLa upara riporTa karyA ane eka evI paraMparA prasthApita thaI ke je poliTikala ejanTa - Ave te kAMI ne kAMI viSaya upara lakhe. A amaladAro - gujarAtI saMskRta hinadI ke phArasI bhASA jANatA nahi hoya ane kadAca jANatA haze te bhAMgI tUTI vyavahAramAM upayogI thAya te pUratI eTale emaNe emanA bhAratIya amaladArAnI madadathI ghaNuM maLavuM ane paddhatisara lakhyuM. . elekajhAnDara kileka phebsa nAmanA eka AI.sI.esa. avekAra IMglenDa mAM 861 mAM jagyA, tyAMnI gAmINa zALAmAM zikSaNa laI eka ArkiTekaTane tyAM bAkI rahyA temaja 1840 mAM muMbaImAM vasatA ene kAI samA e . phAlsane muMbaI sAla saMpasamAM nimAbe eTale e samayanA niyama pramANe pUnA tAlImI skUlamAM dAkhara thayA ane Arake zahANa meLavI 1843 mAM muMbaI AvyA, tyAMthI e amadAvAdanA Asi. jaja nimAyA ane 185 sudhI amadAvAda rahyA. A samaya daramyAna e pAta lakhe che tema kahe dalapatarAma DAhyAbhAI tathA mare. bhATe ane anya vidvAnonI madadathI . rAsa pavADA vAtAe ekatra karI ane enuM paddhatisaranuM saMkalana karI 1856 mAM 'rAsamALA' nAme aMgrejI pustaka lakhyuM, jenuM zuM bhAvapara 1869 mAM raNachoDabhAI udayarAme karyuM. ApaNe avara mi. komsane kahyuM che, artha gujarAtane itihAsa chUTI chUTI kavArtAmAM lakhAI gayA hatA te ekatrita karI enuM saMkalana tema saMpAdana karyuM, e bema na karyuM hatuM te ApaNe ItihAsa Avo javalaMta ane gauravazALI che e ATaluM vahelu na mu na zakAta, A pramANe rAjakoTanI kAThImAM AvelA pAMlATakala ejaTe bahujA sevAkArIo tA temaNe paNa ghANa" saMkalana karyuM. jaLasa khyA jamInavahI 18 nyAta - mahesattra vagere upara 1838-39mAM karnala bhAIne, betIvADI upara maMjara taTe, nANa-vepAra upara maeNjara hanTare ane bIjA judA judA viSaya, jevA ke gIra baraDA DuMgaranuM vana, kacchanuM raNa, samudra ane samudra vepAra upara jai judA adhikArIoe puSkaLa sAhitya ekatrita karyuM. kepTana lI grAnDa jekabe okhA ane garanAra upara 1841 mAM jAte pharIne ripiTa lakhe, eTaluM ja nahi, 1856-57mAM eNe vesTarna InDavA' nAmanuM eka pustaka lakhI ghaNI mAhitI ApI. rAjasthAnanA kAraNe bhATa ane anya jANakAra mAzurI pAsethI mAhitI meLavI rAjasthAna nAmano graMtha karnala ToDe lakhe eNe rASTra pravAsa paNa kare ane TrAvela Ina vesTarna 198Dise, For Private and Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nDiyA nAmano eka graMtha I.sa 1867 mAM prasiddha karyo temAM paNa eNe jayAM gayA tyAMnA lokone chIne vigato lIdhI, paNa jenane pUchavAmAM AvyuM temanI prAmANikatA keTalI che e jaNAyuM nathI. I.sa 1881 mAM jemsa bajese reTansi ane maNirAma geviMdarAmanI sahAyathI "tArIkhe seranuM teSAMtara karyuM, paraMtu emAM upagI bhAge cheDI dIdhA ane bhASAMtara paNa azuddha hatuM. e I.sa. 1876 mAM ekTiviTIjha opha kAThiyAvADa eNnDa kaccha' lakhI A dezanA purAvine hitI ane mArgadarzana Apato graMtha pradarzita karyo. eNe paNa keTalIka samajapheranI bhUla karelI, paNa e zakya hatI, De. hasamukha sAMkaLiyAe e sudhArI lIdhI che. mi. DI. e. bleIne bAbariyAvADa-usayAvADa upara lakhyuM ane e badhAne AdhAra laI jUnAgaDhanA valabhajI AcArya, maNizaMkara kikANI, bajIbhAI maNizaMkara, haridAsa bihArIdAsa desAI gerenI madada laI I.sa. 1881 mAM kAThiyAvADa gejheTiyaranuM saMpAdana karyuM tathA enuM I.sa. 1886 | kavi narmadAzaMkare bhASAMtara karyuM. A gejhaTelara lakhatAM pahelAM mejara vATsane hindI adhikArIone A kArya mATe niyukta karelA, eka praznapatra paNa taiyAra kareluM ne saurASTranA pratyeka rAjayane mokalele. rAjayanA dIvAne tAlukAmAM me kahyA ane vahIvaTadAroe gAmaDAMonA paTela-talATIone mokalyA, jene emaNe emanAM jJAna ane cAritrya pramANe uttara Aye, jenuM saMkalana thatAM thatAM aMte rAjakeTa paheryuM ane ke je vidvAna-adhikArIe beThA hatA temA ThIka lAvuM te laI lIdhuM. A upathI e vAta spaSTa thaze ke je agreja amaladAro e ApaNuM ItihAsanA Alekhanane prAraMbha karyo temaja vizvavidyAlaya ke kolejanI kaI keLavaNI na hatI temane ApaNI bhASAnuM jJAna na hatuM ane ApaNe tyAM e samaye Aje che teTalA suzikSita vitA na hatA, na pustaka hatA, na purAvizva ke abhilekhazAstra jevI vidyAonA abhyAsa thatA, e samaye je kahevAtA vidA ke leka-kavio vagere emane maLyA teonA kahyA uparathI emaNe Alekhana karyuM. bAjI vAta e che ke i. sa. 1880-1890 pachI Aje lagabhaga ekathI vadhAre varSo vahI gayAM che e daramyAna ApaNI yunivarsiTIomAM vidvAna adhyApaka, anya lekhake, saMzodhaka, abhilekhIe. paravidA thA, aneka aprApya pustaka sulabha thayo, vividha samayanI puSkaLa mudrAo maLI AvI, aneka ukhanana thayAM temAMthI aneka avaze manathI, sarakAre paNa e mATenAM khAtA khole. bAma A rIte se varSa pahelAM je mAnyatAo hatI, je vidhAne svIkRta ane sthApita thaI gayAM hatAM temAM prabaLa parivartana AvyuM. A paNa prakhara vidvAne be apAra sa zedhana karyuM ane lekha athavA pustaka ApaNane Apa ema chatAM emanAM jJAna anubhava ane zramanI upekSA karI ApaNe ema kahIe ke pAsana vAkara viba -bela ke lI grAnDa jekaba kahe te vedavAkarSa e barAbara nathI, che. ojasa, saradAraka, sUnAgaDha-3 6ra 001 * saurASTra-kaccha ItihAsa-pariSadanA jUnAgaDha, grAnasatramAM rajU thayele nibaMdha 1989-Dise. For Private and Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gujarAtamAM jJAtisudhArAnI samasyA : avarodhaka paribaLa OM aizakAMta gA. parIkha NIsamI sadI ApaNA deza mATe AzAo ane saMgharSatI banI rahI. pazcimanA dezonA savA pAme pIi sAhitya ane vijJAnanA abhyAsathI ApaNI nakhaLAIe chatI thavA lAgI, rAjaka ane Arthika kSetre tathA sAmAjika sabaMdhomAM nave! pheraphAra thavA lAgyuM. Ama navA sabaMdha prApita thavAnI prakriyAthI hiMdusamAja sudhArAvAda ane punaHvananA vaLAMka-baMdue trIne Ubhe rahyo. gujarAtamAM zikSita ane pramuddha leka samAjamAM pragatatA praNAlikAvAda vadhumavAda ane sAtanAne tiraskRta najare jotA ane Adhunika samayanA paDakAro jhIlavA mATe hiMdu samAje badalAvuM joIe evI vicArasaraNI dharAvatA thayA, paraMtu AvA praqhuddha zikSAmAM paNa parivartana dAkhala kavAnAM mAdhyame veze ekarAga na hutA. eka jUtha tAjUnI praNAlIe ate sarathA TakAvI rAkhavAnA matanuM hatuM. 1 mane 'suvAdIe' tarIke oLakhavAmAM AvyA che te dalapatarAma, narmada, karasanadAsa mULajI vageree navA greja zAsanA udAravAdane AvakAryo, samAjajIvanamAM pravezelAM ane pravartatAM dUSonI nAbudI na thAya to bhA.mAM vikAsa thaze naddhi kSetrI daDha mAnyatA ane dhAvatA thayA hatA, jyAre mAMNalAla nabhubhAi, gAnanAya tripAThI, zAma desAi ane abhAlAla makaralAla jevA punarudghArA prAcIna praNAlI ane saMsthAnI tAkAtamAM dRDha mAnyA darzAvI, A saMsthAmAM ja navA N pUrva samAjanAM dRSNa nAbU karavAnI mAnyatA dharAvatA hatA hai Adya sudhAraka tarIke svAmI aLadanA mate svAmI mA Ane paDyuM khyAlamAM rAkhavu joie. 19 mI sadInA AbhamAM samAjasudhArA paTenI caLavaLano spArabha mAnavadharma sabhA vALA durgArAma mahetAjI hatA. mahetAjI taratara ane vivavApunaghnanI samasyA para AkarA prahAra karyA, emanI AvI varAvI caLavaLanI asara gujarAhanA anya sAmA jaka vicAro ane sudhArAvAdI para paDI. gaNIsamI sadInA prAraMbhamAM jJAti, saMyukta kuTuMba, dharma ane anya sAmAjika saMsthAethI vyaktinA vananuM ghaDatara thatuM.7 janmathI samAjamAM vyaktinuM sAmAjika sthAna nakkI thatuM, samaya jatAM jJAtimAM paNa peTA-jJAtimanI saMkhyA vipula pramANamAM vadhatI gaI ata sAmAjika mALakhAnI bhAratane eI pradeza kheDa paN gUcavADAmAM paDI jatA. gujarAta sAtibethI vizeSa samara evI bhUmi che. ema paNa nAMvAyu che." ApaNe jANAe ae tema vyavasAya ke dhaMdhA, AMtara-bhAjana ane AMtara-lagna jevI bAbatAmAM pAtAnAM rUDhicusta valaNlR nakkI karyA hatAM. enu pAlana jJAtinI vyaktie karavuM paDatuM. ene bhaMga kare te ktine jJAti bar3Ara mUkavAta saphLa karavAmAM AvatI. noMdhanIya bAbata e che ke mane e sabadhamAM karNa daramyAnagIrI na karavuM. dareka vyaktinuM svadharma ane vAvanI khatamAM svataMtra rIte vavA I TekA ke pretsAhana apAtAM niha. jJAtinAM * senTara phroDa soziyala sTaDIjha (surata)nA upakrame 'gujarAtamAM samAjasudhArAnI dizA, samasyA ane ukela' viSaya para parisaMvAda, je tA. 16-10/12/82 nA roja yojavAmAM Avyo. te prasa Mge rajU karela niSNudha 2 1989 Dise. pathika For Private and Personal Use Only zra
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhAdhAraNa pramANe vyaktine rahevu paDatu ke vavuM paDatuM. sayukta kuTum e evI eka sasthA hatI ke je enA sabhyanI mArthika sAmAjika dhArmika ane sAMskRtika yAnA para dhyAna ApatI ane enuM niyamana karatI, 7 jJAtimAM sudhAraNAnA prayAsa H dRSTipAta tama`de samAjasudhAraNAnA kSetramAM je pradAna ApyuM te pachInA samayamAM gAMdhIjI sivAya koI paNa puruSe enA jeTalu sudhAraNanuM kArya karyuM nathI, evA abhiprAya vyakta karavAmAM AvyA che ke je sAce che. tenI mAnyatA hatI ke hiMdanuM nirmANu rASTra tarIke karavuM te jAtimaMda tevA anivArya che. ane e 1890-91 mAM tribheda nArI saMsthAmAM ghaNu karIne 'paramaha Msa sabhA' nAmanI dharmAMsabAmAM joDAyA hatA. samAjanA vividha pazu, jevAM ke bhUprevikA, pA spanA bhrAmaka khyAla, karaja karI jJAtirivAja pALavA, vagheDAnA Da, TAgura gAna vibhAja maraNa pachInI kriyA, sUtaka pALavAnI prathA, kANuM cUkIma ane khUjA pALavAnA rivAja, dhaMvA te abheTiyAM paherAvI jamADavAnI prathA, bALalagna vagere sAme le ke kAthA lakhAte 11 de jhubeza calAvI hatI. DarasanadAsa mULajI ke jemanuM sthAna nayuganA lepa gaNanApAtra che temaLye paNa narmadanI jema samAjamAM pravatAM Ti DAmI devA jhuMbesa calAvI hatI, 1893 mAM hemanuM huM ka hiMdu sabhA' mAM paradezagamana javA vize pracakSita vane sAme nadha vacce hatA. devu karane nyA jamADavI, varagheDa pAchaLa lakhalUTa kharca karavA, hepanA tahevArI ziSTa ujavaNI karavI, unA nAme titrA calAvavAM, lagnaprasaMge gavAtAM zabda phaTANuM karI ane maganArI strIonAM nAma prasiddha karavA jevI pravRttio karatAM emanI sAme samAjamAM jabbarajastra gaDApAsa thayeluM ane mane nAta bhadvAra mUkavAnA ina thaye, paraMtu karasanadAsa aneka sarjana jema khima rahyA. eNe mAtra upadeza ApavAnuM ja nahi, paNa evuM pAtra pe'tA varSamAM karI batAvyuM hatuM. nA trIjI vAranA lagnabhaye sAsariyAM taraphI kahevaDAvavAmAM AveluM ke tamAre jUnA rivAja gujata paheraveza paherIne AvavuM, paNa e pete sAdA paisAkamAM gayela hatA have gAMdhIjInuM mApa sudhAraka ane khAsa rIte jJAti vize pAsa beIe. gAMdhIjIe khazyatAnivAraNa, ke.mI ekatA, vA, sanAtanI hiMdu, hiMdudharma tA temAM sthAna aneka nATe ghaNuM lakhyu hatu ane sudhArA mATe himAyata karI hatI. gAMdhIjIe rAjakIya caLavaLa eTale ke rAjakIya pravRttio sAthe samAjasudhArAnuM kAya paNa hAthamAM lIdhuM ane ene potAnA kArya sAthe salagna karyuM. 1942 mAM emaNe elacavanA koMgresa adhivezananA pramukha tarIke bhASaNamAM kahelu ke 'Everything that is absolutely esserial for Swaraj is more than merely social work and must be taken up by the Congress,' ke caizna e kAmArmika sudhAraNA mATene pakSa na hatI e suvidita che. 1928 mAM ... enI bhasa2 gAMdhIane prathama kakSanA sAmAjika gutAraka gaNAtA hatA, paraMtu gAMdha7e 1929mAM soziyala kenpharansa'nuM pravrukhapada levAnu strokAyuM na hatuM.. emAe khulAso ApyA hatA ke *konpharansa'nA yAtIe (rUDhicustA) karatAM mA sudhAmA mA bhinna che. va nAna sthiti joie te aMgaNIsamI sadInA madhyabhAgamAM je paristhiti pravatuMtI hatI te vattA mAchA pramANamAM judAM svarUpa ane parimANamAM Aje paNa pravarte che. paradezagamanAM virodha Aje pathika 1989 Dise. 27 For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thatA nathI, para Mtu jJAtinA rivAjo grAmINa ane zaherI evA be bhAgamAM I zakAya. bALalagnanI khaMdI uju paNa nAnAM gAmaDAMemAM pravarte che. rivAjonuM AMdhaLu anukaraNa karI mephAma kharco thAya che. lagna ane maraNa prasaMganI yAta dUra thaI nathI. ene svAMga badalAya che, paNa enu astitva tA cAlu ja rahyuM che. nAtajAtanA bhedanI vAta haju paNa arerATI upajAve tevI che, tra jJAtiprathA ghaNI rIte sudhArA mAgI le che. jJAti e samAjanuM khUba ja mahattvanuM aMga che. samAja parivartana pAme tA enI asara jJAtiprayA para thAya e khUba samajAya tevI vAta che. parivartananA AdhAromAM matavaijJAnika (psychological), bhautika (physical ), jIvavaijJAnika, sAMskRtika ( cultur.l ), zeAdhaka vyaktinuM pratibhAyuddha vagaiA samaveza thAya che. makAivara ane paeNja mAmAM TaoNjikala paribaLa umere che. Adhunika samayamAM TeknolojInuM paribaLa khUba ja mahattvanuM banI rahe che. A paribaLa ApaNI prati ane siddhinA srota banI gyu che. vicAramAM meTA pheraphAra thavAthI Amaya parivartana AvI zake che. jAtionA sa`mizraNathI vastImAM vadhAro ke ghaTADe sarjAya che. agAunI peDhInAM rItiravAjo ityAdinu... AMdhaLu anukaraNa na karavAmAM Ave tApaNa enuM anusaraNa karI tItra spardhA ane sava bhArate parivartana mANI zakAya che. kudaratI AphatA, jevI ke vAvAjhoDu, anAvRSTi ke ativRSTi, duSkALa, jamInanA kasanuM khe'cAI javu vagerenI asara paNa thAya che. sAMskRtika paribaLomAM vicArI mAnyatA ane vakSaNAmAM pheraphArano samAveza karIrAkrAya gujarAtamAM jJAtivAdanA parivartana ke pheraphArane uparanAM darzAvelAM paribaLAnA sa`damAM joi zakAya, paraMtu ApaNA samayamAM je avarodhaka paribaLa che temAM sattAkAlasA, bhautika sAdhanA-sagavaDa ke jete ApaNe bhotika saMskRti paNa kahI zakAme te, nirakSaratAnuM citapreraka 235 ane rAjakIya kSetre 'ta'nA rAjakAraNaneA samAveza mukhyatve karI zakAya. vivekAna de kahelu ke bhAratava mAM kaI paNa kSetre sudhArA be karavA ya tA e dharmanA mAdhyama dvArA ja thaI zake, paNa AjanA sAMdarbhamAM A maMtavya jJAtine saNu karIne tapAsavuM aprastuta banI rahe che, kAraNa ke have dharmanuM prAbazya hiMdu samAja ane jJAtiemAM gai sadAnI jema rahyuM nathI. audyogikIkaraNa, vijJAna ane TeknolojImAM avanavAM sa`zAdhana, siddhie ane enAthI udbhavelI suvidhAo, baicArika pheraphAra vagerene lIdhe AdhunikatAvAda prasaryAM che ane enI jJAtivAda para pratyAghAtI asara paDI che. Adhunika lekazAhIne khyAla tema Adarza ena! amasanA kAraNe upahAsarUpa banela che. TI. esa. idveSa? eka vAra kaheluM ke Ajane! manuSya mata ApanAra kSetra (vairTi'ga mazIna) anya che, e khUba sAcuM che. rAjakAraNamAM sattAlAlasAne kAraNe samAjamAM duSNeA khuba pedAM thayAM che emAM jJAtivAda khUba mahattvanuM aMga banI gayA che, agAunA samayanI jema AMtarajJAtIya lagna ke AMtarajJAtIya bAjananI rUDhicustatA rahI nathI, janmAta para AdhArita vyavasAyanAM baMdhana rahyAM nathI, dharmanI bAbatamAM kuladevatA ke kuladevI vIsarAI javA lAgI che. je dharmAcAra LavA maLe che te bhAva dekhAva jaivA lAgyA vagara rahetA nathI, dhanAM abhyAsa ciMtana ane e pramANenuM AcaraNa ve kalpavAnu agharuM banyu che. jJAtivAda A badhAmAM TakI rahyo che. jJAtivAdanuM jora lagna ke dhArmika prasa`gA karatAM cUMTaNInA samayamAM enI carama sImAe poMce che ane matanA rAjakAraNamAM jJAtivAdanA dheAraNe rAjakIya mate, kAvatarAM ke UthalapAthala thatAM dekhAya che. mA khUba ja ciMtApreraka bAbata banI rahe che. enAthI samAja ane saskRtinAM mUlyonA hrAsa 1989/Dise. pathi 28 For Private and Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thAya che ane jalana para viparIta asara paDe che, te A samasyAne ukela kaI rIte vicArI sakAya? vAMsudhI tAtijane ja nahi, samagra samAja ane samagra rASTranA leke paNa lokazAhInI sAcI - samaja tema mu. samajyA ane oLakhavA jevI buddhi ane zakti dharAve nahi jasudhI sudhArAnI apekSA rAkhI na zakaya. eTale sAcA ukelanI bAbatanuM mULa pAyAnA zikSaNanI asarakAraka vyavasthA che. samAjanA leke mATe evI goThavaNa thAya e khUba jarUrI che. gujarAtanI prajAne paNa A bAbata badhI ja rIte lAgu paDe che. gujarAtamAM jJAtivAda je. je svarUpe bhAga bhajave che tene abhyAsa sthAnika prAdezika rAjyakakSAnI ke rASTrakakSAnI cUMTaNIo jAvAnA samayamAM karavAthI enAM aMtaraMgA jovA maLe. bIjI bAbata te e che ke gujarAtamAM Aje paNa vara ke kanyAnI pasaMdagImAM potAnI jJAtinAne saMbhavataH prathama pasaMdagI apAtI hoya che, ke pasaMdagI mATe jJAtibAdha have sahyo nathI e eTaluM ja sAcuM che. jJAtinA chokarA chokarIo zikSaNa mATe ApavAmAM AvatI ziSyattio, mata vaheMcavAmAM AvatAM abhyAsanAM purata, rahevA-jamavA mATe lAvavAmAM AvatAM chAtrAlaya ke navAM bAMdhavAmAM AvatAM chAtrAlaya e badhAmAM jJAtivAdanI asarakArakatA dekhAdhA vagara rahetI nathI, Ama tivAmAM sudhAraNa nI sAme ghaNAM paribaLa paDakArarUpa banyAM che, paNa jJAtinuM rUpAMtara mULabhUta rIte thatuM nathI, mAtra enAM bAhya svarUpa badalAyelAM lAge che. A badhuM sAcA ane arthapUrNa zikSaNathI badalI zakAya evuM lAgyA vagara rahetuM nathI. pANIpa: 1, desAI, nIra, eziyala ceIja Ina gujarAta, 5. 88 2. uparyukta 3. piyuMkata, pR. 54-56 1 oNsa, e. ke-rasamalA (eca. ja zakinsana saMpAdita), ve. 2, pR. 230; mite ehamadI, pR. 124-124 5 bebe gejheTiyara, 1. 9 : gujarAta prakAzana, pR. 1ra 6. majamudAra, ema. Ara-kacarala hisTarI ephi gujarAta, pR. 191 che. kApaDiyA, ke. ema.mereja enDa phemilI Ina InDiyA, pR. 30 8, trivedI, yazavaMta. paraba, pR. 162 9. gilAna, je. ela. eDa je. pI- kacarala sesilejha (1944), pR para 10, mada, jI. Ara -kanDiyana phimelejikala embesa (19), prakaraNa 1 pathika 1989 Dise. For Private and Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjamAM nArInuM sthAna [nibaMdha ku. kusuma sI. bhagata ApaNA deza mahAna strIonI saMskRtino deza che. rAmAyaNanI satI sItA ne madadarI, mahAbhAratanI draupadI ane satI tArAmatI, sAvitrI ane anasUyAnAM pAtro dvArA sAbita thAya che ke ApaNA samAje nArInuM mahatva svIkAryuM che ja. mahAbhArata ane kumArasaMbhava kAvyomAM strIne ardhA gana gaNavAmAM AvI che. taduparAMta A ja dharatI upara mRtyu pAmela patinI pAchaLa janAra, patine yamadUta pAsethI choDAvatI kahe mahAna strI sAvitrI thaI cUkI che, e vAtathI koI ajANa che kharuM? strIo te zakti strota che, eTale ja te prAcIna kALathI enuM nAma puruSanI AgaLa hoya che, jemake rAdhezyAma sItArAma 9mInArAyaNa vagere ekavIsamI sadImAM pravezavA thanaganI rahelA A puruSapradhAna samAjane huM pUchI zakuM kharI ke nArInuM sthAna keTaluM. ApaNe itihAsa tapAsIzuM te jabuze ke bhAratIya nArIe kadApi pitAnA hakka mATe baMDa pokAyuM nathI. eNe kuTuMba ane samAjane dezahita khAtara dhUpasaLInI jema saMsAranI vedI para saLagIne suvAsa phelAvavAmAM ja gaurava anubhavyuM che ane enuM sthAna mugaTanI jema jALavI rAkhyuM che. nArI e saMsAranuM mUlyavAna ghareNuM che. nArI saMsAranI zobhA che. je saMsAramAM nArInA hAsyanI choLo na UchaLatI hoya te saMsArane verAna-jijaDa bagIcA jevo yA dhagaddhagatA raNa je ja ka9pI zakAya. nArI e jhaverAtanuM paNa jhaverAta che. nArInA nayanadIpama rAha bhUlelA puruSa mAga joI zake che. kalAkAra mATe nArI ka namUrti che. zipI mATe nArI jIvaMta pratimA che. kavihRdaya mATe nArI kAvyadehI che. nArI mAtra have gharanI ja lakhI nathI rI, samAjasevaka banI samAjanA uddhAra ane uthAnanA bhagIratha kAryamAM kAryarata banI rahI che. nArI tuM nArAyaNI che, vidhvaMbharA che, zaktino pati che, e kharuM, paNa badhI ja bArIomAM e so-guNo nathI hotAM. koI vArAMganA hoya, te kaI vIrAMganA paNa hoya che. che te baMne nArI nArI ja ne? paraMtu jamIna-AsamAna taphAvata che. baMne vacce zabdonuM sAmya bhale sarakhuM ja dekhAtuM heya, kiMtu arthe sarakhA nathI. A jagatamAM jo ke I komaLa hoya to e nArI che. nArIthI ja nara UjaLA che ane nArI thakI ja nara jagyA che. nArI te makAnapaNAnI eka AbehUba, eka jIvaMta pratikRti che, zAMta ane saumyanI mUrti che. - tArI eTale ke je vahAlase mAtA-pitAnI dIkarI, bAMdhavanI bhaginI, priyatamanI priyatamA, patinI patnI, nArI vividharUpamAM pitAnuM agragaNya sthAna zobhAve che. vizvanA tamAma viSane pI jaI, amRtamaya banI zItaLa cAMdanInI jema zItaLatA apI rahI che. kyAM pelA sUryanA aganagoLA je puruSa ane kyAM A zItaLa cAMdanI jevI strI! strI eka sugaMdhidAra puSpa che ke je puruSanA bAgane khubUmaya banAve che. Tamsa yUnA jaNAvyA pramANe puruSa pataMga che, jyAre gaganamAM viharAvanArI derI e strI che. e puruSane kArya karavA prere che. nArI e puruSanI jIvanasaMginI ane thAkelA hadayane visAmo che." Adhunika samAjamAM nArI sAmAjika kSetre pragatinI haraNaphALa bharI rahI che ane puruSa sAthe khabhe khabhA milAvI, tamAma kSetramAM pravezI, puruSa-samovaDI banI che. strI jAgRtinA racanAtmaka kAryakrame gAMdhIjInI rAhabarI heThaLa zarU thayA, pariNAme strI o jAhera jIvanamAM sthAna pAmo, zrImatI ramAbahene 1989 Dise. pathika For Private and Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAnaDe ane karvene pratApe seMkaDe nArI pitAnA paga para UbhA rahevA jeTalI svataMtra banI. rAjA rAmamehanarAye satIprathA baMdha karAvI strIomAM sAkSaratA ne svataMtratA balavAne phALe Ape. "strI ane purA e te saMsArarathanAM be paSAM che" e mahAna AdarzanI vAta karanAra bhArata dezamAM hajIye vIsamI sadInA aMtamAM paNa keTalIka bI ena dayAjanaka hAlatamAM sudhAra thayA nathI ja. lAkha strIo hajI paNa gharanI cAra dIvAle vacce nirakSaratA ane ajJAnane ghera aMdhakAramAM aTavAI, pazuvata jIvana jIvI gulAbanI jachamAM jakaDAyelI che. puruSa ja ene adhipati che, A vAta have puruSanA manamAM ghara' karI rahela che ja, tethI ja saMsAra kaDo banI jAya che. "yatra nAryastu pUjayanta mate tatra devatAmA ukita gekhatAM nAkhatAM ghaNI badhI peDhIo kALanI gartAmAM paDI gaI che ke AjanA akhabAramAM uDatI najare paNa jovA maLaze ke dezanA keIka khUNe kokilAe che te pha iryo haze, koka baLI marI haze, te che ke gaLe phAMso khAI chuTakAro meLa haze. AvuM kazuM na hoya te koI sAsu sasarA diyara jeTha bhejAI ke naNaMde zAstromAM je strI tarIke leikha thayuM che tevA koI jIvane Aga karI che ke haNI nAkhI haze ? gaLathuthImAMthI ja badamAza ane makkAra A samAja kapALa ane chAtI tathA bAhuo upara haLadara-caMdananI acAo citarAvIne potAnI jAtane brahmAMDamAM sauthI vadhu pavitra gaNAva Avyo che ! Ajakala a':NA vaDIlona, samAjane banI beThelA ko-sarapacIne mahilAone saLagAvI mUkavAnuM zarU thayuM che. koI sI pune janma ApavAnuM akSama che, ke I daridra kanyA pUratuM daheja laIne nayA , koI gRha sacUikavI .kamAM sabarasa nAkhavAnuM vIsarI gaI che, te vaLI kaI kayAreka patidevane zarIra mApavA ! inkAra kare che. keTalI badhI agaNya bAbata che A! AjanA parA-prajAne samAjanA vAse. eka sAmAnya jatu je che trIthI patidevane takalIpha paDe? putravadhunA vAMke samAjane garamA garama roTalInA kulakA khAvAmAM vilaMba thAya che navI sarI AvelI che tenI bAIDInA vake sAsajIne pUjA-pAThamAM vana Ave chephalANA gAmanA parivArane pelI putravadhU zuM Ama bindAsa banIne gAmamAMthI para thAya ? mAre, sAlIne saLagAvI ja de. eka zarata thaIne anI A majAla? saMta tulasIdAsa paNa mahera mArI gayo ke cAra gamAra pazu ArabAra ye saba tADanake adhikArI" gaurIsamAna bananArInI pULa karanAruM A he duratA che ? gorI cAmaDI joI nathI, siTI vagADI nathI. mAtRva bhAganI ka panAvanI tavanuM TUMpaNuM bAjue rAkhI ne zrInAM mAnavatA svIkArIe toye basa che. A te kAMI kapUra che ke dIvAmAM beThavI daI ene cAMpI daIe eka kAMDI ? zarIrazcAstrano rIte e thoDI nabaLA dekhAI ke ene uM 2 damanane dA sa ma ra thaI gayA jA ! nArIne mA banAvI. caraNa tALIe premikA banAvI laTa saMvArI ApIe, bhagina banAvI rakSA baMdhAvIe ne patnI banAvI kuLadIpaka para pe karAvIe, paNa ane mitra gaNatAM mAnava gaNatAM ApaNuM kuLa lajavAya ! sannArInA astitvanI pharate satata prasthApita saMbaMdhe 1 kAMTALI vADa banAvIne AdamI (puruSa) haMmezAM A khalAnI adAthI bahAra karI rahyuM che. sannArI che teNe sa badhAnA cakaDAmAM ja karyuM ja rAkhI che, jayAre te strIravihAra mATe hamezAM mukta rahyo che. A divase dAnuM kotara karIne dama tALI patnIne bezarama patideva kayA mATe Thapake Ape che. enI samaja nathI paDatI. sadI puruSa patnIne paDozI puruSa sAthe vAta karavAnA paNa adhikAra A te nA. keTaluM nAlAyaka che e jaMtu ke jene vijJAne nara karyuM chestrI jAnuM pratIka che, paNa ApaNA aNaghaDa vyavasAyI kasAI mAje enI AsamAne sparzavA mathatI zamA upara tA enI gaMdI hatheLI dabAvI dIdhI che. . 1984Dise. For Private and Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Ama chatAM nArInuM dhore dhIre svatatratAmAMthI svaccha MdatA taraphanuM pramANa vadhatu jAya che e vAta paNa cAsa che. peAtAnAM mahAnapaNuM te pUjanIyatA gumAvI rahI che. pazcimI dezonI phaeNzanA bhAratIya nArIne bahekAvI vinAzane netarI rahI che. pavitra sabalane kazakarUpa hoya tevA sabadha astitvamAM Ave che. zuM A vaTALiyA nArIjIvanane surakSita rAkhI zakaze kharA ? preraNA prema ane sukha denArI e nArI! tu... jo kevaLa vilAsanuM pAna karAvIza te vAsasthya ane vIratAnuM amRtapAna pachI kANu karAvaze ? have tA e ja jovu rahyu` ke AvA bhaya kara dAvAnaLa sAme nArI nArAyaNI banI pUjanIya manI raheze. puruSaprakAna samAjamAM nArIne kacaDI rahelA he puruSo ! tamAre sanArIete pUrA kadanA mAnavI tarIke svIkAravI ja rahI. sAvadhAna! tame yAda rAkhajo ke e nArI jAgaze te tamAre saMsAranI suvarNa lakA baLIne bhasmobhUta thai jAya te emAM zaMkAne kAI sthAna nathI, mATe nArInAM vividha svarUpAne oLakhI, samajI emAM rahelAM prema satya ane dharmanA jayakAnne prakhara mitravarUpe nihALIne, cAhIne, anebhA baMdhane bAMdho, jIvana sArthaka karI, sAMsArane gulazana mahekAvanArI, pratApI musaddI ane jIvanaca Mtaka evA puruSapradhAna samAjate sArthaka karavA puruSanA nAmanI AgaLa lAgelA zabda zrI' arthAt zaktine sAka karIe ane bhAratIya sa MskRtine cotarapha khIlavIe e ja anA. The. saradAra paTela reDa, TelisTAranI bAjumAM, bilimorA-396321 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navA thanArA grAhakone vinati "pathika'nA grAhaka havethI A TAbara jAnyuArI eprila ane julAi e cAra mahinAemAMthI game te mahine thaI zakAze. bAra mahinAmAMthI game te mahinethI grAhaka thavAnuM have amalamAM nahi rahe, "pathika'tu varSa AkaTobara mahinAthI zarU thatuM DhAI amAre mATe vadhu sagavaDa bhareluM te AkaTobara mAsathI che, Ama chatAM zALAo ane kAlene mATe eenA bajeTanI STie julAithI paNa thaI zakAze. game te mAsathI A agAu thayelA brADuMke apavAdarUpe te te mAsathI cAlu raheze ja. emane uparanA niyama dhana nahaii kare, sthApanA tA. 11-10-1927 tatrI phona : maeNnejara : 558350, janarala : 5532 1 dhI khareDA siTI kA-opareTiva baeNnka, li. 2ji, siH sa'sthAvasAhata, rAvapurA, vaDAdarA-390001 zAkhAe : 1 saradArabhavana jyu. bAga pAse, Te. naM. 541824, 2. vADI paththarageTa pAse, Te. naM. 541931. 3. tegaja ca'nI sAme, phA na. 329664. 4, kArelIbAga puruSa adhyApana pAThazALA sAme, ke. na', 64812 baeNnkamAM dareka prakAranuM baeNnkiMga kAmakAja karavAmAM Ave che, pramukha : kIkAbhAI pI. paTela menejara: kAMtibhAI DI. paTela * cadrakAMtabhAI cu. paTe la ra pazci 1989 13se. ma`trI For Private and Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DIsembara 89 Reg. No. GAMC-19 e) Look for the elephant if you're in the building business. Missippers SIE ELEPHANT BRAND ORDINARY PORTLAND CEMENT Now good news for builders and contractors. For good quality cement that makes buildings last and last. Use Elephant Brand Cement from Saurashtra Cement and Chemical Industries, Ltd. Choose from ordinary Portland cement or Pozzolana Portland cement. Both carry the ISI mark, dy lk 1551 SAURASHTRA CEMENT & CHEMICAL INDUSTRIES LTD WAGNERED - RANAVAV-360 560 (Gujarat) Gram : 'SUCCESS', Ranavav Tele. 21497/98/99, 21529, 21785 Telex : 166-222 SHRI IN SEBE AHMEDABAD OFFICE : 602, 6th Floor, Chinubhai Centre, Ashram Road, AHMEDABAD-9 : Tele. No. 78372 SAURASHTRA | CEMENT & CHEMICAL INDUSTRIES, LTD. HGB 481245 24a d'ail: 19% $424' H12 31. 344214 kl. 22all, 2. Hyan, acto, 24H61916-3C0 00$ dl. 94-92-9676 Huau14 : 3291 yeguay, 3Rc144edal 69, lamye, 24461916-340 009 Spauda A2 43deg24, 2G43, 431 an 217, 21481415-340 0.4 For Private and Personal Use Only