Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. parigraha-viramaNa 'parigraha' zabda 'pari' upasarga sAthe 'grahU' dhAtu dvArA banela che. 'pari' eTale cAre bAjuethI, 'graha' eTale grahaNa karavuM. potAnA rakSaNa mATe potAnI pratiSThA mATe, potAnA yaza, lAbha mATe ema potA mATe cAre bAjuthI je grahaNa karAya tene tamAma zAstrakAroe 'parigraha' tarIke svIkArela che. samagra saMsArano TakAva 'parigraha' upara ja che. azAMtino janaka paNa parigraha ja che. je vyakti aparigrahI che athavA binaparigrahI che te koIne paNa bhayajanaka nathI, pIDAjanaka nathI. 'parigraha'no viruddha zabda 'saMtoSa' che. lokamAM kahevata che ke "saMtoSI nara sadA sukhI." saMtoSI thavuM ke binaparigrahI thavuM saheluM nathI. saMtoSI thavA mATe mananI pravRttio, vANInI pravRttio tathA zarIranI pravRttio upara vadhAre ne vadhAre kApa mUkavo jarUrI che; ema karyA sivAya koI paNa vyakti aparigrahI alpaparigrahI ke saMtoSI thaI zakatI nathI. 'mUrchA' e AMtara-parigrahanuM nAma che. AMtaraparigrahamAMthI ja bAhyaparigraha janme che. sarva prakAre to aparigrahI te ja thaI zake je zarIradhArI nathI. je je zarIradhArI che tene parigraha karavAnI jarUra paDe che. ApaNe tyAM sarva dharmoe 'ahiMsA'ne parama dharmarUpe gaNAvela che. A ahiMsAne sAdhavA mATe paNa aparigrahavRtti ja keLavavI paDe che. jeTale aMze aparigrahano bhAva keLavAya, teTale aMze jagatamAM sukhano ane zAMtino anubhava thAya che ane jeTale aMze parigrahano tyAga na keLavAya teTale aMze duHkha vadhatuM jAya che. A mATe eka prasiddha laukika udAharaNa A pramANe ApI zakAya. eka bAvo hato, tenI pAse kazo ja bAhya parigraha na hato. mAtra te eka kaupInabhara raheto. kaupIna eTale laMgoTI. bAvo je jhUMpaDImAM raheto te jhUMpaDImAM uMdarono upadrava vizeSa raheto. bAvo potAnI laMgoTIne dhoIne pAsenA jhADa upara sUkavI deto ane bIjI laMgoTI paherI leto. paNa jyAM jhUMpaDI hatI tyAM uMdarono bhAre upadrava hato; eTale uMdaro AvIne
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ parigraha-viramaNa 0 67 bAvAnI laMgoTI tANI jatA ane potAnA daramAM jaIne kAtarI khAtA. bAvAe vicAryuM ke "roja roja laMgoTI kyAMthI lAvavI, ane A uMdarono upadrava jayAM sudhI raheze tyAM sudhI mArI laMgoTI salAmata nahIM rahe. bhikSA mATe gAmamAM kAMI "nAgA' to na ja javAya; mATe laMgoTIne sAcavavAnI vyavasthA karavI jarUrI che. uMdaro eTalA badhA che ke temane haTAvI paNa zI rIte zakAya? A rIte to mArAM dhyAna, upAsanA vagere anuSThAno nirvighna zI rIte cAlI zake ?" Ama bAvo vicArato hato tyAM koI gAmaDiyo teno bhakta tene page lAgavA Avyo. AvatAM ja teNe kahyuM ke, "bAvAjI pAya lAgUM." potAnA bhaktanA zabda to bAvAjIe sAMbhaLyA paNa tenuM dhyAna potAnI laMgoTInA rakSaNanA vicAramAM eTaluM badhuM DULyuM hatuM ke bAvAjIne bhaktane AzIrvAda ApavAnuM tarata sUjhayuM nahIM. bhakta joyuM ke Aje bAvAjI bhAre vyagra banI gayA che ane huM roja roja temanA darzane AvuM chuM tyAre to teo tarata ja mane "sukhI raho'no AzIrvAda Ape che, paNa Aja to teo koI vizeSa ciMtAmAM evA DUbI gayA che ke kadAca, mArA namaskArasUcaka zabdo paNa temaNe nahIM sAMbhaLyA hoya". Ama vicArIne pelA gAmaDiyA bhakta vizeSa avAja karIne bAvAjIne pharI vAra saMbhaLAvyuM ke "bAvAjI pAya lAguM." potAnA bhaktano vizeSa baLapUrvaka bolAyelo zabda bAvAjIne kAne barAbara paDyo ane temaNe UMcuM joIne potAnA bhaktane "sukhI raho'no AzIrvAda to Apyo, paNa jANe bAvAjI bhAre kaMTALAthI bolatA hoya tema pelA bhaktane lAgyuM. eTale jarA vadhAre najIka jaIne bAvAjIne bhakta pUchyuM ke "kema bAvAjI! Aje zI ciMtAmAM tame paDI gayA cho ?" pachI sAvadhAna thaIne bAvAjI bolyA ke "bhAI ! ye merI laMgoTIkI baDI ciMtA hotI hai" roja roja uMdara use le jAkara kATa dete hai. isase meM socatA huM kI laMgoTIke rakSaNake liye kyA kiyA jAya, jisase roja roja naI laMgoTI nahIM lAnI paDe ?" gAmaDiyo tarata bolyo ke "bAvAjI ! ciMtA mata kijIye. usakA upAya isa prakAra kijIye : eka billIko pAla lijIye aura idhara ApakI jhoMpaDImeM rassIse billIko bAMdha kara rakhiye, aura phira Apa sukhazAMtise rahIe. billI hone se eka bhI uMdara nahIM A sakatA aura ApakI laMgoTI sadA surakSita rahegI." potAnA gAmaDiyA bhaktanI vAta sAMbhaLIne bAvAjIne upAya maLI gayo. paNa pALela billI kAMI bhUkhI jIvI zake nahi. ane bAMdhela hovAthI te potAnuM bhakSya meLavI zake nahIM. eTale vaLI bAvAjI e mATe thoDA vyagra thaI gayA. paNa A vakhate to temane tarata ja
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 0 saMgIti upAya sUjhI gayo ke eka gAya pALIe to roja potAne ane A billIneya cokhkhuM dUdha maLI jAya. Ama vicArIne bAvAjI je gAmamAM roja bhikSAe jatA, tyAMnA ThAkorane nivAse jaIne A billIne pALavAnI tathA tene mATe dUdhano baMdobasta karavAnI vAta ThAkorane karI. eTale ThAkore to ghaNA bhaktibhAvathI bAvAjIne potAnI pAsenI gAyomAMthI zodhIne eka dUjhaNI gAya tarata ja ApI dIdhI ane bAvAjIno kharA bhAvapUrvakano zubha AzIrvAda meLavI lIdho. paNa potAne maLelI gAyathI potAnuM dUdhanuM kAma to sarI jaze ane billInI paNa rakSA thaze--e rIte potAnI laMgoTInI salAmatIthI bAvAjI khuza to thayA, paNa vaLI tene ciMtA thaI ke 'ThAkore Apela A gAya zuM khAze ? jaMgalamAM kAMI bAre mAsa lIluM ghAsa maLavAno saMbhava nathI.' eTale vaLI bAvAjI ghAsanI ciMtAmAM paDyA. pharI pAchA gAmanA ThAkora pAse jaIne bAvAjIe potAnI mUMjhavaNa ThAkorane kahI saMbhaLAvI, eTale jhaTa daIne ThAkora potAnA tAbAnI jamInamAMthI eka vIgho kUvAvALI jamIna kADhI ApI ane sAthe baLadanI joDI tathA haLa, khaMpALI, dAtaraDuM vagere khetara kheDavAnI sAmagrI paNa ApI. eTale bAvAjInA cittamAM zAMti thaI ane bAvAjI have potAnI badhI dhyAnanI-ciMtananI-manananI tathA lokopakAranI pravRtti choDIne khetI karavA lAgyA ane potAnI laMgoTInI salAmatIthI nizcita rahevA lAgyA. evAmAM eka vAra e bAvAjIno gurubhAI je bIjA paDakhenA ja jaMgalamAM raheto hato te bAvAjIne maLavA AvI caDyo, ane teNe joyuM ke bAvAjI khetaramAM haLa hAMkI rahyA che. A joIne tene ema lAgyuM ke 'zuM huM bhUlo paDIne bIje ThekANe AvI caDyo chuM ? mAro gurubhAI to masta hato ane dhyAnI hato tathA satata IzvaranA ciMtanamAM ja magna raheto hato. tyAre A che to bAvo, paNa khetI karato jaNAya che'. eTale e sthAnethI pAcho vaLIne cAlavA lAgyo, paNa A bAvAjIe hAMka mArI tene pAcho bolAvavA prayAsa karyA. eTale hAka sAMbhaLIne Avela bAvAjI samajI gayA ke A bAvAjI ja mArA gurubhAI che. ema teNe tenI hAkanA zabdathI temane oLakhyA ane pAcho vaLIne potAnA gurubhAI ane vartamAnamAM kheDUta banelA A bAvAjI pAse pahoMcyo ane vaMdana-namana karIne kuzaLa samAcAra pUchI tenI pAse beTho. teNe pUchyuM ke 'bhAI ! A badho zo prapaMca che ? tuM to mArA karatAM vadhAre masta ane dhyAnI hato ane sadA IzvaraprArthanAmAM ja masta raheto hato. have A badhI upAdhi zenI vadhI gaI ?'' A sAMbhaLIne Avela atithirUpa bAvAjIne pelA kheDUta bAvAjIe
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ parigraha-viramaNa - 69 kahyuM ke ''A laMgoTInI salAmatI mATe A badhI upAdhi vadhAravI paDI che; paNa tAruM kema cAle che e to kahe'. A sAMbhaLIne Avela atithi bAvAjI bolyo ke bhAI ! eka laMgoTInI salAmatI mATe teM pote vairAgyapUrvaka lIdhelo saMnyAsa khoI nAkhyo ane A badhI paLojaNamAM pAcho jevo gRhastha hato tevo banI gayo. A to sAdhanAno rasto nathI paNa avatArane niSphaLa banAvavAno rasto che. mArI pAse paNa laMgoTI to che ja, paNa tene saMbhALavAnI ciMtA mAre kyAreya karavI paDI nathI ane mArI laMgoTIne kyAreya uMdare kAtarI ja nathI. mATe tuM A prapaMcamAMthI bahAra Ava ane te lIdhela saMnyAsavRttine pharI dhAraNa kara. ATalI badhI phikara laMgoTInI karavAnI hotI haze ?' A kathA uparathI joI zakAya che ke jANye-ajANye salAmatIne bahAne ApaNo parigraha kevI rIte vadhato rahe che ane ene lIdhe ahiMsA, satya, acaurya, brahmacaryanAM ApaNAM mahAvrato tathA aNuvrato kevI rIte chinnabhinna thaI jAya che tenI sarata paNa rahetI nathI. ApaNe ahiMsAnI, satyanI, acauryanI brahmacaryanI sarvAze ke dezathI arthAt alpAMze pAlanA karavI hoya to parigrahanuM niyamana karyA sivAya zakya ja nathI. parigrahanI pAchaLa hiMsaka vRtti to rahelI ja che. evI hiMsaka vRttithI ApaNe TevAI gayA hoI e hiMsaka vRtti ApaNA jevA ahiMsAdharmIne kaThatI paNa nathI; eTaluM ja nahIM, keTalIka vAra to dharmane nAme paNa parigraha cAlato rahe che enI paNa ApaNane jANa thatI nathI. jaina AgamomAM jaNAvela che ke "cittamaMtaM vA acitte vA parigrahya vA kisAmapi" arthAt sajIva ke nirjIva thoDo paNa parigraha karavAthI bhAvakarmo chUTI zakatAM nathI. dehadhArI vyakti mATe sarvathA aparigrahI thavuM zakya nathI. dehadhArI vyakti parigraha upara niyamana to jarUra karI zake che ane e rIte parigrahajanya hiMsA vagere dUSaNothI jarUra bacI zake che. dAkhalA tarIke ApaNI sAme traNa prakAranI cIjo upasthita hoya che, temAMthI ApaNe ApaNA kArya mATe evI cIja pasaMda karavAnI che je ApaNI tRSNAne bahekAve nahIM. to jemanI vRtti aparigrahaparAyaNa che teo evI vastu pasaMda karaze je dvA2A ochAmAM ocho parigraha karyo kahevAya. je loko zreyArthI hoya che teo A rIte aparigrahanI vRtti keLavatA hoya che. sukha ke zAMtinI kharI jhAMkhI karavI hoya to mUrchAvRttino dhIre dhIre tyAga karavo joIe. Ama Teva pADavAthI, abhyAsa karavAthI, citta aparigrahavRttithI TevAI jAya che. je kharA arthamAM aparigrahI hoya che te koInA paNa du:khanuM nimitta thato nathI. A rIte
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 * saMgIti aparigrahavRtti ahiMsAnI sAdhanAmAM sahAyaka bane che tathA aparigrahIne asatyano Azraya levAnI jarUra paDatI nathI. tethI aparigrahavRtti satyanI sAdhanAmAM paNa madadagAra thAya che. Ama vicAratAM aparigrahavRtti sukhakara nIvaDe che ane duHkhanA nAzamAM prabaLa sahAyaka bane che. aparigraha mATe mUrchAno tyAga ja sabaLa sAdhana che te na bhulAya. - prabuddha jIvana