Book Title: Nemichandji Shastri
Author(s): Atmanandji
Publisher: Z_Arvachin_Jain_Jyotirdharo_001288.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249037/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. DaoN. nemicaMdra zAstrI mA sarasvatInI AjIvana upAsanA karIne bhAratIya tattvajJAna, jyotiSavidyA, prAcIna-madhyakAlIna jaina itihAsa temaja prAkRta-saMskRta bhASAonA vyAkaraNa ane sAhityanA abhyAsa dvArA sAcA arthamAM vidyAvAridhi' bananAra DaoN. nemicaMdra zAstrIne A yuganI jaina jagatanI eka viziSTa vibhUti gaNI zakAya. janma ane bALapaNa: bhAratanAM zaurya ane vIratAnI bhUmi rAjasthAnanA rAjAkheDA jillAnuM dhaulapura gAma vaidika ane jaina saMskRtinA saMgamarUpa eka moTA sarovarane kAMThe AveluM che. ahIM dharmasaMskArothI vibhUSita zrI. ratanalAlajIno saMtasvabhAva AjubAjunAM gAmomAM prasiddha hato. temanA putra zrI. balavIralAlajI patnI zrImatI jAvitrIbAI sAthe saMtoSa ane sukhapUrvaka potAnuM dAmpatyajIvana gujAratA hatA. temanA ghera vi. saM. 197ranA poSa vada bArazane ravivAranA maMgaLa prabhAte eka tejasvI bALakano janma thayo. (I. sa. 1915 pitAnA ekanA eka putra hovAthI bALakane nAnapaNamAM mAtApitAno prema maLyo to kharo, paraMtu be varasanI uMmaramAM ja pitAno viyoga thaI gayo. AthI mAmA dayArAmanA hAthe temano uchera thayo. 251 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 arvAcIna jaina jyotirdharo prAthamika zALAnA abhyAsamAM ja bALakanI kuzAgra buddhi, khAsa karIne gaNitanA viSayamAM nipuNatA, daSTigocara thavA lAgI hatI. mAdhyamika zALA pUrI thatAM AgaLanA abhyAsa mATe kAzI javAnuM nakkI thayuM. aneka prakAranI ApadAno sAmano karIne A yuvAne khaMtathI potAno abhyAsa karyo ane 24 varSanI uMmara thatAM to prAcyavidyAnAM vividha aMgo-saMskRta prAkRna, dharmazAstra, sAhitya, nyAya, jyotiSazAstra AdimAM nipuNatA prApta karIne nyAyatIrtha, jyotiSanIrtha ane kAvyatIrthanI DigrIo prApta karI lIdhI. gRhasthAzrama-praveza ane adhyApanakArya : I. sa. 1936 mAM temanI sagAI AgrAnivAsI zrI. ciraMjIlAlanI putrI suzIlAbAI sAthe thaI ane I. sa. 1939mAM temanAM lagna thayAM. kuTuMbanI javAbadArI AvatAM AjIvikA mATeno prazna svAbhAvikapaNe ja upasthita thayo. zrI. maMgalasena nAmanA sajajane ArAnI rAtrizALAmAM dhArmika abhyAsa karAvavA mATe temanI mAsika trIsa rUpiyAnA pagArathI nimaNUka karI; jayAM brahmacAriNI caMdAbAInA satsaMga sAnnidhyano paNa temane lAbha maLavA lAgyo. ahIM ArAmAM temane traNa prakAranI pharajo bajAvavAnI hatI : divase 'jena bALavizrAmamAM saMskRtanuM adhyApanakArya, rAtre pAThazALAmAM dhArmika zikSaNakArya ane siddhAMtabhavananA pustakAlayanA adhyakSa tarIkenI kAmagIrI. sarakArI nokarI ane rAjInAmuM : uparyukta traNa prakAranI pharajo nemicaMdra sArI rIte bajAvatA ane tethI temanA nAmanI suvAsa AkhA gAmamAM prasarI gaI. krame karIne temaNe potAno abhyAsa paNa sArI rIte vadhAryo ane bhAvinA mahAna vyaktitvano pAyo dRDha karI lIdho. potAnA keTalAka mitronI salAhathI I. sa. 1955mAM bihAra sarakAranA zikSaNa vibhAgamAM teoe nokarI svIkArI ane temane bhAgalapura najIka sulatAnapuramAM rahevAnuM thayuM. sarakArI nokarImAM je prakAranI rUDhigatatA ane amaladArazAhI hoya che, teno anubhava thatAM svamAna ane satyanA AgrahI nemicaMdrajIne temAM anukULatA lAgI nahIM eTale potAnI mULa karmabhUmi ArAmAM teo pAchA pharyA ane siddhAMtabhavanamAM potAnA jIvananuM bAkInuM kArya pUruM karavA rAtadivasa puruSArthana banI gayA. vidyAnI upAsanA ane sAhityasevA:satata vidyAbhyAsa dvArA zAstrI, poniSAcArya, sAhityaratna, ema. e. pIeca. DI. ane Di. li.nI padavI prApta karIne teo sAcA arthamAM jJAnanA sAgara' banyA. I. sa. 1955 mAM ArAnI jana kaoNlejamAM teo mukhya prAdhyApaka tarIke nimAyA ane potAnA jJAnabhaMDArano jaina siddhAMtanA pracAra-prasAra mATe upayoga karavA kRtanizcayI banyA. A kAryamAM DaoN. rAjArAma jaina ane paM. bhujabalIzAstrIno temane pUrNa sahayoga maLyo, jethI ArAnuM janasiddhAMtabhuvana bihAra temaja samasta bhAratanuM kaLA, saMskRti ane sAhitya--anusaMdhAnanuM eka prasiddha dhAma banI gayuM. I. sa. 1963mAM temanI preraNAthI saMsthAno hIraka mahotsava UjavavAmAM Avyo. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DaoN. nemicaMdra zAstrI 253 hiMdI bhASAnA vikAsa mATe bhojapurI sAhityane lokabhogya banAvavA mATe ane jaina vAsmayane prasiddha karavA mATe temaNe vividha samelano, zAkhAo, pariSado, prakAzano temaja sArasvatonA jAhera sanmAna mATenAM anekavidha Ayojano karyA. bhAratIya digaMbara jaina vidyutpariSadanI kArobArImAM temaNe sakriya rasa lIdho ane I. sa. 1970nA khataulI khAtenA adhivezanamAM pariSadanA adhyakSa tarIke teonI pasaMdagI karavAmAM AvI. I. sa. 1972mAM ujajainamAM bharAyelA prAgya-vidyA saMmelananA vArSika adhivezananA 'prAkRta ane jaina darzananA adhyakSa tarIkenuM sthAna teoe zobhAvyuM hatuM. vidyAguru, lekhaka ane saMzodhanakAra tarIke : teo aneka vizvavidyAlayonA pIeca. DI. ane Di. li.nA parIkSaka hatA. temanA hAtha nIce mArgadarzana meLavIne 11 vidyArthIoe pIeca. DI.nI DigrI prApta karI, jemAMnA amuka to atyAre moTA prophesaro ane prasiddha vidvAno tarIke samasta bhAratamAM pratiSThA pAmelA che. jIvananA aMta sudhI temanA jIvanamAMthI eka ja dhvani nIkaLato rahyo: vidyAniSThA ane anusaMdhAna. AjIvana sAhityasevI zrI nemicaMdrajInI 34 kRtio prasiddha thaI che, jayAre jayotiSa, patrakAratva ane saMpAdanavidyA temaja prakIrNa viSayo uparanA temanA aneka nibaMdho paNa upalabdha che. sAhityasevA ane vidyAvyAsaMga ja temanA jIvananuM mukhya pAnuM rahyuM. Ano khyAla nIcenI kRtio uparathI AvI zake che : | tIrthaMkara mahAvIra ane emanI AcArya-parAza : A zrI nemicaMdrajInI antima ane sarvAdhika mahattvapUrNa kRti, bhagavAna mahAvIranA caraNomAM atima puSpAMjali che. A kRti I. sa. 1974mAM bhagavAna mahAvIranI 2500mI nirvANatithie prakAzita thaI hatI. A graMthanA cAra khaMDo che: (1) tIrthakara mahAvIra ane emanI dezanA, (2) zratadhara ane sArasvatAcArya, (3) prabuddhAcArya ane paraMparApokAcArya, (4) AcArya tulya kAvyakAra ane lekhaka. hindI-jaina sAhitya parizIlana : A graMthanA be khaMDo che. prathama khaMDa sAta adhyAyomAM ane dvitIya khaMDa cAra adhyAyomAM vibhakta thayela che. prathama khaMDamAM prAcIna kavionI kAvyaracanAo tathA dvitIya khaMDamAM arvAcIna kavionI kAvyaracanAo parizIlana che. AdipurANamAM pratipAdita bhArata: zrI jinasena AcArya racita AdipurANamAMthI zrI zAstrIjIe bhAratIya jIvananAM vividha pAsAMonuM UMDuM adhyayana karIne navAM tathyone prakAzita karyA che. vizvazAnti ane jaina dharma A zrI zAstrIjInI zarUAtanI kRti che. vizvanI azAMtinuM mULa kAraNa rAga-dveSa, krodha, mAna, mAyA ane lobha Adi vikAro che. emane zAMta karyA vagara zAnti saMbhavita nathI, evo saMdezo A graMthamAMthI maLe che. maMgalamanA namokAra : eka anucintana : A kRtimAM aneka dRSTikoNothI e siddha karavA prayAsa karyo che. namokAra ma- samasta dvAdazAMga jinavANIno sAra che. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 arvAcIna jaina jayotirdharo e mahAmatranI sAthe bIjAM paNa zAstro jema ke manovijJAna, gaNitazAstra, yogazAstra, Agama-sAhitya vagerethI saMbaMdha batAvatuM tulanAtmaka adhyayana paNa A graMthamAM prastuta karyuM che. bhAratIya jyotiSa : jyotiSazAstramAM lakhelI sa racanAomAM A temanI vaijJAnika AdhAra para maLa-vibhAjana, siddhAMtavivecana, janmakuMDalI phalAdeza, varSa-patra banAvavAnI vidhi temaja melAvaka viSayanI carcA karelI che. guru gopAladAsa badhA smRtigraMtha: A kRtimAM zrI gopAladAsajInI jIvananI jhAMkhI, emanA sAhityano paricaya tathA emanA lekhonuM saMkalana karyuM che. sAthe dharma, darzana, sAhitya, itihAsa, purAtattva Adi viSayo para uccakoTinA lekhakonA lekhonuM saMkalana paNa karyuM che. stta mANA ra sA aa zarana tihAra : prAkRta bhASAnuM vyAkaraNa Aje paNa mahattvanuM che e dhyAnamAM rAkhI A kRtinI racanA karelI che. saMpUrNa graMtha be khaMDomAM vibhakta che. prathama khaMDamAM bhASAnuM ane dvitIya khaMDamAM sAhityanuM vivecana che. A kRtio uparAMta bhAgyaphala, bhadrabAhusaMhitA, ratnAkarazataka, alaMkAra- ciMtAmaNi, bhAratIya sAhitya-saMsada, hemazabdAnuzAsana: eka adhyayana, abhinava prAkRta-vyAkaraNa Adi aneka viziSTa racanAo temaNe karI che. bImArI ane asAmayika mRtyu: urjananA prAsa-vidhA-samelana saMbaMdhI ane tenA anusaMdhAnanA kAryakalApanI adhikatAthI haju pUrNa vizrAma pAmyA nahotA eTalAmAM ja, 1973 nA Disembara mahinAmAM emane peTano du:khAvo cAlu thayo. paraMtu dardanI darakAra karyA vagara teo to kaoNlejanA vidyAthIone bhaNAvavA gayA. ghera AvyA pachI darda khUba ja vadhI gayuM ane tyAMnA sarjana DaoN. zAhIe tAtkAlika temanuM oNparezana karyuM. madhupramehanA rogane lIdhe oparezananA ghAne rUjha AvavAmAM ghaNI muzkelI paDI ane aMdaranA roge paNa jora pakaDyuM. kAzIthI prasiddhavidvAno DaoN. kailAzacandra zAstrI, Do. komriAjI vagere temanA samAcAra pUchavA AvyA. paraMtu tabiyata bagaDatI ja cAlI. temaNe navakAra maMtrano jApa cheka sudhI cAlu rAkhyo hato. paraMtu kudaratane temanuM jIvana amAnya hatuM. tA. 10-1-74 nA roja temano jIvanadIpaka bujhAI gayo. banArasanA prasiddha jaina vidvAna paM. zrI. kailAsacandrajInuM avasAna thayA pachI jaina vidyAnA adhyetAomAM jUnI peDhInA mAtra traNa-cAra ja vidvAno bAkI rahyA che. have bhAratIya saMskRtinA ane jenavidyAnA abhyAsIo tathA citako kramaza: ochA thatA jAya che. tyAre DaoN. nemicandrajI jevA sanniSTha vidhA upAsakanA jIvanamAMthI preraNA laI ApaNA yuvAna vidyArthIo bhAratIya saMskRti, sAhitya ane bhASAmAM rUci laI jaina vidyAnA adhyayana-adhyApananuM mahAna kArya AgaLa dhapAve. A mATe dhagaza, samarpaNabhAva ane sahayogathI kArya karanAra sau koIe AgaLa AvavuM joIe.