Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha sAce tattvavettA te e ja kahevAya ke je A badhI duniyAene eka bIjAthI sabaddha ane apekSita rUpe jANe che. AvI rIte bhAratIya darzaneAmAM ane pAzcAtya darzanamAM syAdvAda maLatI vicArazreNI maLI Ave che, te tenA viredha paNa sArI rIte jovA maLe che. syAdavAdanA siddhAMtanI vasukha, diMganAga, dhakIrti, auddho tathA zakara jevA advaita vedAMtIAe bahu kaDaka TIkA karI che. teoe sthAt eTale 'kadAca' evA laukika artha laIne syAdavAdanA siddhAMtane vatAvyAghAta kahyo che. dhakIti kahe che ke syAdavAda mithyA pralApa che. zaMkarAcAryanA mate paNa syAdavAda e kei dIvAnA mANasane pralApa che, rAmAnuja paNa kahe che ke e pUrNa virezrI guNA sat ane asat e te prakAza ane adhakAra mAphaka virodhI hAine, eka ja vastune viSe sa MbhavI zake nahI. taTasthavRttithI oie te syAdvAda ema kahetA ja nathI ke e pUrNa virezrI guNNA eka ja apekSAe ekI sAthe eka ja vastune lagADI zakAya che. jeneAnI anekAntavAdI STinA artha eTalA ja che ke sat tattva anata guNa dharAve che ane tene vividha dRSTibi MduthI tapAsI zakAya, jemake dravyanI dRSTie sat nitya temaja akhaMDa che. paraMtu paryAya daSTie te anitya ane khaDa rUpe che. aMtamAM A dRSTibiMdune spaSTa karatuM syAdvAdanI upAgitA samajAvatuM pre. zrI AnadazakarabhAI dhruvanuM vidhAna joie : " syAdvAdane siddhAMta aneka siddhAMte avaleAkIne temane samanvaya karavA khAtara pragaTa karavAmAM Avye che. syAdvAda ApaNI samakSa ekIkaraNanu dRSTibiMdu upasthita kare che. vividha STibiMdue dvArA nirIkSaNa karyA vinA koi vastu pUrI samajavAmAM AvI zake nahIM. A mATe syAdvAdane sidhdhAMta upayegI temaja sArthaka che. syAdvAdane keTalAka saMzayavAda kahe che te huM mAnatA nathI. syAdvAda saMzayavAda nathI kintu vastudarzananI vyApaka kaLA te ApaNane zIkhave che. nArI pratyene bhAratIya daSTikANa nArInA sabaMdhamAM bhAratIya sAhityamAM ja nahi, samagra vizvanA sAhityamAM tenA jIvana viSe vividha pAsAMo citrarUpe vakhate vakhata puruSonI kalame akita thatA rahyAM che. puruSAe nArInA jIvananu je citraNa karyuM che te potAnA STikoNathI karyuM che. peAtAnI kalpanAonA AdhAre ja teNe nArInA jIvanane bahumukhI AyAmethI joyuM ane pArakhyuM che. keTalIka nArIee paNa pAtAnI kalame peAtAnA jIvanacitrAnu aMkana karyuM che. A jotAM puruSalekhakoe nyAya eche ane anyAya vadhAre karyA che. kAika jagyAe nArIne puruSAe narakanI khANu ane narakanuM dvAra kahela che te kayAMka tene svanA AgaLIyA samAna paNa kahI che. kAI jagyAe nArIjIvananI prazaMsA paNa karI che te koI jagyAe nidvA paNa karI che. jIvana e jIvana ja che te pAte peAtAnAmAM bhadra paNa nathI ke abhadra paNa nathI. tene je STikoNathI jovAmAM Ave, jIvanane AbhAsa teve! thavA mAMDe che. niSphaLatA ane sabaLatA jo mAnasika vruttija che te! te jevI rIte nArImAM hAi zake che tevI puruSamAM kema na hAi zake? nArI pratyenA bhAratIya dRSTikANu vedanI racanAmAM antara hAvA chatAM mAnasika racanAmAM nArIjIvana ane narajIvanamAM koipaNa prakAranI bhedarekhAnI sImA batAvI zakAya tema nathI. Alecake kahetA hoya che ke nArInuM mana bahu nirbaLa hoya che, parantu ItihAsanA keTalAka sAnerI pAnAM evA paNa upalabdha thAya che ke jyAM nArImananI apekSAe naranu mAnasa vadhAre durbala najare paDe che. rAmAyaNakALanI sumitrA peAtAnA priya putra lakSmaNane rAmanI sAthe vikaTa vanamAM javAnI AjJA sAhasapUrvaka ApI de che, sItA paNa rAme nA pADavA chatAM temanI sAthe bhayaMkara vananA du:khamaya jIvanate saharSa svIkAravA taiyAra thAya che. lakSmaNanI patnI UrmilAnA tyAga sumitrA ane sItAnI apekSAe adhika ujjavaLa ane adhika prabhAvI thaine aMkita thaye che. sItAne rAmanI sAthe vanamAM rahI zArIrika kaSTo ja sahana karavA paDe che, paraMtu UrmilA teA rAjamahelamAM rahIne paNa patinA dAruNa viyeAgane dIrghakALa sudhI sahana kare che tathA saMpUrNa sagavaDatAonI vacce rahIne paNa agavaDatAne svIkArI pUjayajanenI sevAmAM samarpita thaI jAya che. UrmilAnA tyAga rAma, sItA ane lakSmaNanA sAdhvI cantanA, darzanAcAya -vIrAyatana For Private Personal Use Only 335
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ pajya gurudeva kavilaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha tyAgathI paNa caDhiyAta che, te kaI rIte nyUna nathI. utsarganI bhAvanAthI puruSonI apekSA nArImAM vadhu hoya che. rAmAyaNane nArIpAtra A vAtanI spaSTa udgheSaNa kare che. mahAbhAratamAM dropadInuM jIvana eka Adarza jIvana mAnavAmAM Ave che. te jIvana zraddhA, mamatA ane sevAnuM eka jIvanta duSTAnta kahI zakAya. vizvanA samagra sAhityamAM dropadI jevuM koI anya jIvana hajI sudhI aMkita thayuM nathI tema daSTigocara thatuM nathI. mahAbhAratanA yuddhanI dAruNa kSaNamAM karavapakSa krura bhAvanAothI prerita thaIne sukhada nidrAmAM prasupta draupadInA pAMca putrone vadha karI nAkhe che. jIvananI AvI vikaTa kSaNomAM paNa dropadInuM mAnasa pitAnuM saMtulana gumAvatuM nathI. jyAre zrIkRSNa jevA dhIrapuruSa paNa adhIra thaI jAya che ane arjuna je vIra paNa putraviyogamAM vihavaLa ane hatAza banI jAya che. draupadInuM antasa te duHkhamaya veLAmAM paNa saMtulita ane sthira banI rahe che-AnA badalAmAM kauravonA putrone na mAro e pramANenuM bhAre ajAyaba pamADe tevuM A draupadInuM kathana che. tenA ALAM mAnasane evo tarka che ke putravadhanI maryAhata vedanAnI anubhUti mAtRhRdayaja karI zake-puruSa hRdaya nahIM. jevI rIte huM putraviyogathI pIDita chuM-zuM bIjI mAtAo paNa te rIte duHkhI nahi thAya? mAtRhRdayanI mamatAnuM A nidarzana vizvasAhityanuM eka ati ujajavaLa nidarzana kahI zakAya. bhagavAna buddhanA tapa jarjarIta jIvananI rakSA karanArI sujAtA ItihAsamAM amara banI gaI. sujAtAnA khIrAne buddhane punarjIvana ApyuM. te veLAe je ghaTanA ghaTI tethI Aje paNa ApaNe prabhAvita thaIe chIe. je buddha yazodharAne baMdhana samajI mukitanI khejamAM nIkaLyA hatA ane te jyAre tapasvI ane jJAnI banI yazodharAnA rAjamahelamAM pAchA AvyA tyAre paNa yazodharAnA kamaLa mAnasamAM na te kaI prakAranI dhRNu hatI ke na te koI prakArane vidveSa hatA. yazodharA potAnA jIvanane ekamAtra AdhAra evA potAnA priya putra rAhulane buddhanI bhikSAnI jhoLImAM samarpita karI de che. ahIM buddhanuM jJAna ane ta5 parAjita thaI jAya che ane rAjaprAsAdamAM beThI yazodharAno tyAga ane utsargabhAva vijayI banI jAya che. je baMdhanane cheDI buddha jaMgalamAM palAyana karI gayA hatA te baMdhana paNa buddhanI muktinI apekSA vadhu sukhada ane sundara pramANita siddha thayuM. A jJAnanA daMbha upara nirmaLa zraddhAne vijaya hate. bhagavAna mahAvIranA dharmamaya zAsanamAM temanI samIpe pravajita thaIne rAjakumArI candanabALAe saMghanI vyavasthAmAM je mahattvapUrNa yogadAna ApyuM hatuM tenI yazagAthA Aje paNa zramaNa sAhityanA pRthya upara yatra-tatra upalabdha che. caMdanabALAnA tyAga ane utsargabhAvane joIne puruSanA puruSatvane daMbhamaya ahaMkAra zata-zata khaMDita thaI jAya che. rAjagRhInivAsI nAga gAthApatinI dharmapatnI sulasA tyAgI ane tapasvI jIvana mATe paNa eka cunatirUpa banIne itihAsanA pRththAmAM upasI che. pitAnI tapazakitano aMhakAra karanAra abaDa saMnyAsI sulasAnA mAnasane na jItI zakyo. bhagavAna mahAvIramAM salamAne je AsthA, zraddhA ane samarpaNabhAva saMnihita hato. te aMbaDa saMnyAsI tene raMcamAtra paNa tenA pathathI vicalita na karI zako. nArI jyAre paNa kaI upara zraddhA kare che tyAre te saMpUrNa hRdayathI kare che. ane je zraddhA saMpUrNa hRdayathI karavAmAM Ave che tene Aja sudhI koI parAjita karI zakayuM nathI. mahAvIranA keTalAya puruSabhakato zraddhAthI vicalita thaI gayelA jaNAya che. paraMtu sulasA aTala che, aDaga ane sthira che. zraddhA ane mamatAnI deDamAM nArI sadA narathI AgaLa rahI che. rASTrapitA gAMdhIjInA jIvanamAM je saphaLatA daSTigocara thAya che tenI pAchaLa paNa kasturabAnI zraddhA ane tyAgautsarganI bhAvanA ja mukhyapaNe rahelAM che. kasturabAe vakhate vakhata gAMdhIjInA jIvanane vaLAMka ApavAne je saphaLa prayAsa karyo tenA ja paripAkarUpe gAMdhIjInuM vartamAna jIvana hatuM. nArIjIvananI A ja vizeSatA ane udaghoSa sAthI rahyAM che ke huM puruSajIvanane TALIza nahi paNa sanmArge vALIza. puruSa teDavAmAM vizvAsa kare che ane nArI vALavAmAM. puruSanuM mAnasa vidhvaMsAtmaka rahyuM che ane nArInuM mAnasa sadA racanAtmaka rahyuM che. bhale nArIe ItihAsa na lakhe 336 tattvadarzana
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ tha gurUdave kaago pa. nAnajI mahArA64 janmazatAhida smRtigraMtha hoya, paraMtu ItihAsa lakhavA mATe jeTalI sAmagrI nArIe ApI che tenI apekSAe puruSoe ochI ApI che. vyakita, parivAra, samAja ane rASTra badhA kSetromAM puruSane je saphaLatA maLI che te nArInA sahaga ane sahakAranA AdhAre ja maLI che. puranA manamAM eka daMbhamaya ahaMkAra rahyo che ke nArI prazAsana karI zakatI nathI, paraMtu vartamAna yuganA saMdarbhamAM vizvanA keTalAya rASTramAM nArI Aje saphaLatApUrvaka prazAsana karI rahI che. vartamAna bhAratanI pradhAnamaMtrI IndirA gAMdhIne adamya sAhasanI sAkArarti kahI zakAya. potAnA sAhasa ane pitAnA UMDA anubhavanA AdhAre ja temaNe bhAratanI bAgaDora saMbhALI che. temaNe mAtra bhAratamAM ja nahi paraMtu vizvanI rAjanItimAM pitAnuM mahattvapUrNa sthAna banAvI lIdhuM che. temanI kArya karavAnI paddhati jema sAhasapUrNa che tema vivekapUrNa paNa che. nArIe je paNa kSetrane hAthamAM lIdhuM temAM te kartavyabuddhithI vaLagI ane saphaLatAnA Toca zikhare pahoMcIne ja teNe virAma ane vizrAma lIdhe che. kAvyazakita puruSanI apekSA nArImAM vizeSa hoya che. sAMkhyadarzane te kartavyazakti prakRtimAM ja svIkArela che. puruSe jJAnane svIkAra karyo che, kartavyane nahi. jIvananA be pAsAM che-vicAra ane bhAva. AjanA nUtana mane vijJAnanA siddhAnta anusAra cetana mananuM kArya che vicAra ane acetana mananuM kArya che bhAva. mane vijJAne svIkAryuM che ke vicAranI apekSAe bhAvane vega vadhu sabaLa hoya che. saMvedanazIlatA bhAvamAM hoya che, vicAramAM nahIM. vicAra che mastiSka ane bhAva che hRdaya. manuSyanA cetana ane acetana manamAM jyAre paNa antadvandra thAya che tyAre vicAra parAjita thaI jAya che ane bhAvaja vijetA bane che. vicAra che-buddhiyoga ane bhAva che bhakitayoga. puruSanuM jIvana che vicArapradhAna ane nArInuM jIvana hoya che bhAvapradhAna. vicAra jIvanane teDe che jyAre bhAva jIvanane joDe che. mastiSka ane hRdayanA yuddhamAM sadA hRdayanI jIta thAya che mastiSkanI nahIM. vicAra mAnavane kayAMya pahoMcADatA nathI jyAre bhAva mANasane tenI aMtima maMjile laI jaIne besADI de che. zraddhA, mamatA, bhakita A badhA bhAve che ane A badhA nArIjIvanamAM sulabha che, sahaja che. Aja kAraNe nArI AsthA, zraddhA, ane bhakitanA baLe ja pitAnA kAryakSetramAM saphaLatA prApta kare che jIvanane vikaTa kSaNomAM paNa nArI pitAnI zraddhA ane samarpaNa bhAvanA vaDe vidma-AdhAonI bhayaMkara aTavIne paNa hasatA-hasatA pAra karI jAya che. prAcInakALamAM paNa nArIe jIvananA pratyeka kSetramAM puruSane sahayoga Apyo che ane Aje paNa sahaga ane sahakAra ApavAnI bhAvanAthI vaMcita nathI. jyAre-jyAre puruSano ahaMkArI daMbha kuMphADA mAravA lAge che tyAre-tyAre nArIe pitAnI zraddhA ane utsarga bhAvanAnA vazIkaraNa vaDe tene zAMta karavAno prayAsa karyo che, AnI sAkSI vizvasAhityanA pRthya upara aMkita che. mAnavabhavanuM mUlya saMkalanaH zrI jayaMtIlAla dharamazI gAMdhI, sudAmaDA. ghanaghora jaMgala. jaMgalamAM eka gheghUra vaDale. grIma Rtu che. AkAzI aganajhALa dharatIne tavA para roTalo zekAya tema zekI rahI che, evA baLabaLatA bapore naLa sarovara taraphathI sanasanATa karatuM eka kAgapakSi, AkAzI paMtha kApatuM kApatuM A tarapha AvI rahyuM che, Aje A kAgapakSirAjanuM dila helAre caDyuM che, A vizALa sRSTinI vividhatAo nIrakhavA enuM mana thanaganI rahyuM che. naLa sarovaranI duniyA Aje tene nAnakaDI-sAMkaDI akaLAvanArI lAgI che. madhyAhunanA sUryanA pracaMDa tApa ane pravAsanAM thAkathI lothapotha banela A pakSirAja A vaDalAnI zitaLa chAMyA je vizrAMti levA vicAre che, ane eka DALI upara beThaka jamAve che, bAjunAM sarovara parathI uDatI AvatI maMda maMda zitaLa vAyulaharI tenAM tana badanane aura tAjagI ardhI rahe che. ThaMDaka vaLatAM A kAgapakSi jhole caDayuM. paNa tyAM te havAmAM sananana avAja thAya che, vaDanAM pAna khaDakhaDa khakhaDe che, kAgapakSi saphALuM jAgI gayuM. sAmenI DALI upara eka haMsapakSI AvI besI gayuM. mAnavabhavanuM mUlya 337