Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ asahAyaH pumAnekaH, kAryAntaM nAdhigacchati / tuSeNApi vinimukta-staNDulo na prarohati // Sto+Geet // munisammelana // PORT nyAyAMbhonidhi zvetAMbara jainAcArya zrI 108 zrImadvijayAnaMda sUri ( AtmArAmajI) mahArAjajIke ziSya prshissyaadi| munimaMDalakA deza gujarAta zahara baDaudAmeM huA huA samelana. 06 MEROLAGOOGLEASE @ lekhaka. amRtasara nivAsI paMDita hIrAlAla zarmA. menejara zrI AtmAnaMda jaina laoNyabrerI ( amRtasara paMjAba. ) prasiddhakartA. ajamera nivAsI-zeTha hIrAcaMdajI scetii| tathA / lAlA cunIlAla duggaDa-amRtasara nivAsI. co:-91- 88. vaDodarA koThIpoLa sAme bhAukALenI galImAM lakSmIvilAsa ' presa kaM. li. mAM paTela choTAlAla lAlabhAie chApyu. (tA. 20-8-12) prati 2000. zrI vIra saMvat 2438 vikrama saMvat 1969 zrI Atma saMvat 17 I. sana 1912
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 // OM // munisammelana. "" paralokavAsI prAtaHsmaraNIya jainAcAryya nyAyAMbhoni adhi zrI 1008 zrImadvijayAnaMda sUrIzvara ( zrI AtmArAmajI ) mahArAjake sAdhuoMkI 13 jUna san 1912 guruvArako deza gujarAta rAjadhAnI baDaudA upAzraya jAnIzerImeM eka mahatI sabhA huI thI. tIrtha yAtrAke sababa mujhebhI isa sabhAke dekhanekA saubhAgya milA. ukta pariSada meM jo jo prastAva pAsa hue haiM unakA varNana pAThakoM ke darzanArtha Age kiyA jAvegA. sabase prathama yaha kaha denA ucita samajhatA hUM ki, sabhApatijI vA anya mahAtmAoMkI vaktRtAkA akSarazaH anuvAda karanA to dussAdhya ( muzkila ) hai; paraMtu Azaya varNana karane meM saMbhava hai ki truTi na hogI. ukta sabhAkA prathamAdhivezana sADheAThase sADhedaza baje taka huAthA. sabhApatike Asanako jainAcArya zrI vijayakamalasUrijIne suzobhita kiyAthA. darzaka strI manuSyoMkA samudAya anumAna eka sahasrase adhika mAlUma detAthA. niyata samayapara sabhApatijInebhI apane Asanako alaMkRta kiyA. Apake AgamanameM jayadhvanise manuSyoMne jo utsAha prakaTa kiyA vaha eka asAdhAraNa thA.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabhApatijIke baiThane ke bAda dezadezAMtaroMse Aye hue anya mahAtmAbhI yathA nirNita sthAnoMpara baiTha gaye. isa samayakI zobhA vAstavikameM hI kucha anUThIthI. isa dRzyako upamita karane ke liye saMbhava hai ki, kavikula tilakoMke gharameMbhI koI zabda na nikaleMge. maMgalAcaraNa. prAraMbhameM muni pariSadakI nirvighna samAptike liye devastuti aura gurustuti kI gaI. munisaMmelanake uddezapara munirAja zrIvallabha vijayajIkA vyAkhyAna. sabhApatijIkI AjJAse munirAja zrIvallabhavijayajIne yAtrAmeM aneka kaSTa sahana karake deza dezAMtaroMse Aye hue munirAjoMko sAdara abhimukha kara kahA ki, ma hAzayo! Aja jo Apaloga yahAMpara ekatrita hue haiM isakA hetu kyA hai ? kyA yaha navIna hI zailI hai yA pahelebhI aise sammelana huA karatethe ? ityAdi praznoMkA manuSyoMke hRdayameM uThanA eka svAbhAvika bAta hai. isa bAtake vivecana karanese pahale yaha kahadenA avazya ucita hogA ki, yaha pariSada kevala sAdhuoMkI hI hai. isameM anya kisIko sivAya sAdhuke bolanekA yA dakhala denekA sarvathA adhikAra nahIM, yaha bAta dhyAnameM rahe. saha sabhA kisa liye kI gaI hai ? isakA uddeza kyA hai ?
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 isa praznakA uttara dene se pahale mujhe tIsare praznapara vicAra kara lenekI prathama AvazyakatA hai. mahAnubhAvo ! hamane yaha koI navIna ADaMbara khar3A nahIM kiyA. ise sabhA kaho, sammelana kaho ikaTThe honA kaho yA vartamAnakAla ke anusAra ( jamAnA hAla ke mutAbika ) kaoNnphreMnsa kaho ! matalaba sabakA eka hI hai. aisI aisI sabhAyeM yA sammelana prathamabhI huA karatethe yaha bAta itihAsoM se bakhUbI mAlUma ho sakatI hai. hamAre pUrvajoMne isa saMmelana se kyA kyA phAyade uThAye haiM isa bAtakobhI hameM itihAsa achI taraha batalA rahA hai. kAlacakrake prabhAva ( jamAne kI gardaza) se bIcameM luptaprAyaH hue hue unnati kara isa uttama mArgako navIna samajhanA eka bhUla hai. purAtana muni karttavyako hI phirase uttejita karaneke liye yaha udyoga hai. acchA ! aba yaha sammelana kisa liye huA hai vaha maiM Apako batalAtA hUM. aise sammelana karanese apane muniyoMkA dUra dUra dezoMse Akara eka sthAnameM milanA isase darzanakA lAbha, aura jo eka dUsarekI paraspara pahicAna nahIM hai vahabhI ho, aura paraspara ApasameM prItibhAvakA honA. usase jo dharma saMbaMdhI kArya hoM unameM eka dUsarekI madadakA milanA aura apane isa sammelanako dekha kara anyabhI isa prakAra se dharmonnati ke liye sammelana karanA sIkheM jisase dinaparadina zAzanakI unnati ho. isake alAvA eka mahatvakA kAraNa yahabhI hai ki, apane sAdhu to phirate rAma hote haiM. eka sthAna meM sivAya caturmAsake rahatehI nahIM ! zeSAkAla vihArameM phirate
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujaratA hai. caturmAsameM savakA milanA muzkila, bhinna bhinna sthAnoMmeM caturmAsa honese paraspara milanekA samaya varSoM taka bhI hAtha nahIM AtA isa hAlatameM koI manuSya kisI eka apanI svArtha siddhike liye ApasameM kusaMpa karAneko eka dUsarekI saca jhUTha bAteM eka dUsaroMko bharAkara jo kadApi vikSepa DAle yA DAlA ho to isa prakArake saMmelanase jo aMdarakI koi AMTI paDa gai ho vaha phaurana hI satya bAtake pratIta honepara nikala jAtI hai. yaha koi thoDe lAbhakA kAraNa nahIM hai ! aura moTese moTA phAyadA to yaha hai ki apanemeM ekatAkI majabUtI hogI. isa aikyakI jarUrata prAcIna vA arvAcIna haraeka vaktameM hai jo hamAremeM ekatA hogI tohI hama hara eka dharmakAryako pUrA kara zAzanakI unnati kara sakegeM. aura apane isa kAryakA anukaraNa anyabhI kareMge. usasebhI hamako phAyadA hogA. saMmelanameM saMkhyAbaMdha sAdhu vidvAnavargake ekatrita honese una vidvAnoMke jude jude Azaya vA taraha tarahake anubhavI vicAroMke prakaTa honekAbhI yaha eka uttama sAdhana hai. jaba kabhI kisI dharma saMbaMdhi kAryako tarakI kara use UMce daraje para pahuMcAnA ho yA koibhI sudhArA karanA ho to aise sammelanase hI ho zakatA hai. kyoM ki agara kisI eka kAryako koi akelA sAdhu karanA yA karAnA cAhe to usameM kaI prakArake use vighna A upasthita hote haiM ! agara vahI kArya sarvakI saMmati yA sammelanase uThAyA jAve to phaurana hI vaha bhale prakAra zire pahuMcegA. usameM jaisI madada cAheM vaisI madada hara tarphase mila zakti hai. hara eka kArya AsAnIse ho sakatA hai. ityAdi bar3e bar3e phAyade sammelanameM samAye hue haiM.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyade yAni niyama sammelana karake bAMdhe jAyeM to vaha sarva mAnya aura pAyedAra majabUta raha sakate haiM. akelA cAhe koI kitanAhI prayAsa kare tobhI usa para na koI gaurahI karatA hai nAhIM usakA kisI para vajana paDatA hai " akelA eka do gyArAM" isa liye isa prakArake muni saMmelanakI AvazyakatA mujhe bahuta arasese laga rahIthI. isa liye yaha saMmelana dekha kara merA citta AnaMdase phUlA nahIM samAtA. vaha merI AzA Aja pUrNa huI. Apa jaise mahAtmAoMke darzanakA jo lAbha huA hai vaha sAdhAraNase AnaMdakI bAta nahIM hai ! Apa loga jo dUra dUra dezAMtaroMse mahAna saMkaToMko sahana karake padhAre ho isase sApha prakaTa hai ki ApabhI isa saMmelanakI AvazyakatAko svIkArate haiM aisA maiM mAnatA hUM. mahAzayo ! aba maiM sabhApati zrI AcAryajI mahArAjase apanA bhASaNa karanekI prArthanA karake baiTha jAtA hUM // isake bAda sabhApati AcArya mahArAja zrIvijayakamalazUrijI kA vyAkhyAna (bhASaNa ) jo ki likhA huAthA muni zrI vallabha vijayajIko hI sunAneke liye kahA. ApakI AjJA pAtehI munizrIne jyU~kA tyUM paDha sunAyA. "AcArya zrImadvijaya kamalasUrIzvarajIkA vyAkhyAna." mAnya munivaro ! mujhe kahate hue bar3A hI AnaMda ho rahA hai Wese ki, parama pUjya nyAyAMbhonidhi zrImadvijayAnaMda sUrIzvara prasiddha nAma zrImad AtmArAmajI mahArAjakA ziSya pa
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ rivAra jitanI saMkhyAmeM Aja yahAM ekatra virAjamAna hai, utanI saMkhyAmeM pahale kabhIbhI kahIM ekatrita nahIM huAthA ! isa muni sammelanakA pUrNa mAna munizrI vallabhavijayajIko hai. kyoM ki, isa taraha munimaMDalako ekatra honekI preraNA inhoMne hIM kIthI. aura usI sUcanAnusAra hama tuma yahAM ikaThe hue haiM. ____ munivaro! yaha mujhe acchI taraha yAda hai ki, Apa saba dUra dUra pradezase bahutase parISahoMko sahana karake yahAM padhAre haiM, jisako dekhakara mujhe vaha AnaMda ho rahA hai jo akathanIya hai. mahAzayo! Apa saba jAnatehI haiM ki kitaneka arasese haraeka dharma, haraeka samAja, aura haraeka kauma vAle apanI apanI pariSadeM, kaoNnphaeNnseM karate haiM aura usake dvArA dharmameM, samAjameM, kaumameM jo khAmiyAM haiM unako dUra karanekA prayatna karate haiM. ___ apane jaina kaumake netA grahasthonebhI samAja aura dhamakI unnatike liye aisI kaoNnphrensa karane kI zarUAta kIthI. aura sAta (7) sthAnoMpara huIbhI thI. paraMtu kheda hai ki, utsAhI pracArakoMkI khAmI honese hAla kaoNnphreMnsa sotI huI mAlUma detI hai. __apane zvetAMbara saMpradAyake anuyAyI samagra sAdhuoMko kitanAka kAla pUrvahI aise sAdhu saMmelana karanekI AvazyakatAthI; paraMtu paraspara calate hue kitaneka matabhedAdi kAragoMse munivarga saMmelanAdi kArya nahIM kara sakA ! apanA a
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ rthAt sAdhuoMkA karttavya ucca tatvoMkA adhika pracAra kara arhan paramAtmA zrImahAvIra bhagavAnane jagatake uddhAra nimitta jo rastA batAyA hai use jagatavAsI jIvoMko dikhAnekA hai. paraMtu dukhake sAtha kahanA paDatA hai ki, usa tarpha apanI dRSTi jaisI cAhiye vaisI nahIM rahaneke sababa tathA aMdara aMdarake amuka mata bhinna honeke kAraNa hama tuma arthAt samagra munivarga uparokta svakartavyakA pAlana nahIM kara sake ! __ apane pUjya pUrvarSiyoMne apanI agAdha aura alaukika zaktise jo jo mahAn kArya kiyethe unahIM maharSiyoMkI saMtAna kahalAnevAle hama tuma unake jaise kAma karane to dUra rahe, paraMtu jo vekara gaye haiM use samhAlanekI zaktibhI hama tumameM nahIM rahI ! kyA yaha bAta lajjAspada nahIM hai ? jisa samaya hajAroM hindu balAtkAra svadharmase bhraSTa ho rahethe, saMsArameM Adarza rUpa pavitra hinduoMke maMdira toDe jA rahethe, aise ghora atyAcArI rAjAoMke rAjyameM bhI apane pUrvAcAryoMne apanI Atmazakti aura atula vidvattAse pavitra jainadharmakI jaya patAkA sAre bhAratavarSa meM uDAIthI ! hama tuma to pratApI briTiza zAhanazAha nAmadAra paMcama jyaoNjake zAMtipriya rAjyameM tathA vidyAvilAsI zrImAn mahArAjA sayAjIrAva gAyakavAr3ake jaise uttama rAjyoMmeMbhI dharmonnati nahIM kara sakate yaha dekhakara mujhe baDA kheda hotA haiM. apane pUrvAcAryoMkI atula vidvattAkA udAharaNa pATaNa, khaMbhAyata, jaisalamera, lIMbaDI Adike jJAnabhaMDAra sAre saMsArako de rahe haiM. hama tumameM vartamAna samayake anusAra naye graMtha banAnekI zakti to dUra rahI; paraMtu
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo amUlya jJAnakA khajAnA pUrva maharSi apane liye rakha gaye haiM use samajhanekIbhI pUrI zakti nahIM yaha kitane duHkhakI bAta hai? mahAzayo ! maiM pahalehI kahacukAhUM ki samagra sAdhu samudAyake ekatra honekI bahuta jarUrata thI. kyoM ki, ekatra honese pRthaka pRthaka gacchoMmeM yA ekahI gacchake bhinna bhinna samudAyoMmeM jo paraspara matabheda tathA bhinna bhinna vicArAdi hai, vaha dUra ho sakate haiM. aura ApasameM prItibhAva utpanna hotA hai. paraMtu vartamAna sthitikA avalokana karanese mujhe mAlUma huA ki, zvetAMbara saMpradAyake samagra sAdhuoMkA ekatra honekA hAla koIbhI saMyoga nahIM hai. bilakula na honese to kevala apane (zrI AtmArAmajI mahArAjake ) samudAyake sAdhuoMkA hI eka sammelana ho to bahuta acchA hai. aisA merA vicAra thA hI. ki itanemeM muni zrIvallabha vijayajIkI taraphase sUcanA huI. aura zAzana devakI kRpAse vaha merA manortha aura munizrI vallabhavijayajIke zlAghanIya udyamakA phalarUpa kArya yaha saMmelana najara A rahA hai. sAdhu saMmelana honekI khavara sunakara saba jainasamAja khuza hogA. aura yahI kahegA ki yaha vicAra atyuttama hai isako amalameM lAnekI pUrNa AvazyakatA hai. paraMtu vyavahAra dRSTise mAlUma hotA hai ki, " zreyAMsi bahu vighnAni" isa niyamAnusAra bIcameM Aphatake pahADabhI khar3e haiM. kyoM ki sAdhu sammelanakI zurUAta karanI aura niraMtara amuka samayake bAda sammelana honA cAhiye, aisA silasilA jArI rakhanA yaha kAma
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhuoMkI hAlakI sthiti tathA saMkucita vRtti AdikI tarpha khyAla karanese sugama nahIM mAlUma hotA. kyoM ki aise sammelanoMdvArA honevAle phAyadoMkI tarpha dRSTi kisI puNyazAlI puruSakIhI hotI hai. sammelanoMdvArA kiye hue niyamoMko jaba amalameM lAnekI AvazyakatA hotI hai taba usa tarapha bilakula durlakSa jaisA dikhAI detA hai. jahAM aisI sthiti ho vahAM sammelanoMdvArA hue niyamoMko yathArtha mAna milanA aura unakA utsAhapUrvaka pAlana karanA asaMbhava nahIM, parantu muzkila to avazya hai. astu aisA honese apaneko nirAza honA nahIM cAhiye. prayatna karanA apanA kartavya hai. aura isa kartavyakI tarpha utsAhapUrvaka lage raheMge to kabhI na kabhI avazya saphalatA prApta hogI. mAnya munivaro ! jamAne hAlameM vidyA prApta karaneke aneka sAdhanoMke honeparabhI kitanoMne, ucca vidyA prApta kI, yaha chipA huA nahIM hai. usa jamAnekI tarapha khyAla karo ki, jisa samaya mahAmahopAdhyAya nyAya vizArada zrImad yazovijayajI tathA upAdhyAya zrImad vinayavijayajIne kAzI jaise dUra pradezameM jAkara kaisI musIbatase vidyA prApta kIthI ! magara isa jamAnemeM jahAM cAhe vAhAM acchese acche paMDita rakhakara vidyAbhyAsa kara sakate haiM itanI anukUlatA honeparabhI sAdhuoMmeM ucca jJAnakI bahuta khAmI najara AtI hai. kitaneka sAdhu sAmAnya jJAna arthAt sAdhAraNa kathA graMtha bAMcane jitanA bodha huA ki, basa saba kucha A gayA ! aisA mAnakara Age abhyAsa karanA baMda kara dete haiM. aisA nahIM honA
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAhiye ! kiMtu acchI taraha nyAyazAstrAdi tatvajJAnakA pUrA abhyAsa karanA cAhiye. yaha khUba dhyAnameM rakhanA ! ki uMce prakArake vidyAdhyayanake vinA sAdhuoMkA mahatva Tike, aisA samaya aba nahIM rahA ! isa liye jainasamudAyameM vidyAkI vRddhi ho, aise prayatnakI bahuta jarUrata hai. jaba aisA hogA tabahI samudAya, samAja aura AtmAkI unnati hogI. zAstroMmeMbhI " paDhama NANaM tao dayA" " jJAnAdRte na muktiH" ityAdi pharamAna hai. ___apanemeM arthAt zrImad vijayAnaMda sUrIzvarajIke ziSya samudAyameM dezakAlAnusAra prAyaH AcAra saMbaMdhI zithilatA nahIM hai. to bhI, bhaviSyake liye samayAnusAra kitaneka niyama karanekI AvazyakatA mAlUma detI hai. bhinna bhinna saMpradAyake sAdhuoMkI pRthaka pRthaka pravRtti dekhakara bhaya hai ki, apane sAdhuoMmeM bhI saMgata doSa na laga jAya, isa liye bhI kitaneka niyama karanekI jarUrata hai. kitaneka anya sAdhu vihArameM apane upakaraNa Adi gRhasthoMse uThavA kara calate haiM, kapaDe grahasthase dhulavAte haiM, aura kezalaMcana ( rogAdi kAraNake atirikta ) bhI bahutase sAdhu choDa baiThe haiM. tathA kitaneka sAdhu guruAdi vRddha puruSoMse, gupta patravyavahAra Adi karate haiM ityAdi kitanIka bAteM aisI haiM jo. unake liye kucha baMdovasta na kiyA jAya to kisI samaya hAnikAraka pariNAma AnekA saMbhava hai. kitaneka sAdhu dezakAlakA vicAra kiye vinA ziSya parivAra baDhAnekI lAlacameM phasakara aise aise kArya karate haiM,
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ jisase ki dharmakI aura komakI na sahI jAya, aisI badanakSI jainetara loka karate haiM. aura isa pavitra dharmakI tarpha ghRNita vicAra prakaTa karate haiM. isa bAtake liyebhI apaneko koI aisA prabaMdha karanekI jarUrata hai. jisaseki dharmakI hIlanArUpa ghora kalaMka apane zirapara na Ave ! ___ yaha jamAnA khaMDana maMDana yA kaThora bhASAke vyavahAra karanekA nahIM hai. kiMtu zAMtatApUrvaka arhan paramAtmAke kahe sacce tatvoMko samajhA kara pracAra karanekA hai. vartamAna samayameM pracalita rAjya bhASA jo ki, iMgliza hai usakA jJAnabhI sAdhu oMmeM honekI jarUrata hai. kitaneka sAdhuoMkI itanI saMkucita vRtti hai ki, upAzrayake bAhara kyA ho rahA hai ? isakAbhI patA nahIM hai ! yahI kAraNa hai, jo jaina jAtikI saMkhyA pratidina ghaTatI jAtI hai ! jabake anya jAtiyeM apanI unnatiko nadIke pUrake samAna baDhA rahI haiM to jaina jAti joki unnatikI hI mUrti kahI jA sakatI hai, usako apanI unnatimeM yogya dhyAna nahIM denA atIva ciMtanIya hai ! ___ mahAnubhAvo ! soco ! yadi aisIhI sthiti do cAra zatAbI taka rahI to, na mAlUma, jaina jAtikA daraz2A itihAsameM kahAM para jA ThaharegA. ? isa liye apaneko ina bAtoMpara vicAra kara aisA prabaMdha karanA cAhiye. jisase ki apane samudAyakI tarphase dharmakI unnati pratidina adhikase adhika ho aura usakI chApa-dUsare samudAyaparabhI paDe !
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ apane sAdhuoMkI saMkhyA anya saMghADeke sAdhuoMse adhika hai isase jahAM jahAM jina jina sthaloMmeM sAdhuoMkA jAnA nahIM honese hajAroM jIva jaina dharmase patita hote jAte haiM. aise kSetroMmeM vicaranA. aura unako upadeza dekara dharmameM dRr3ha karanA. yadi apane sAdhu aisA manameM vicAra leveM to, thoDehI kAlameM bahuta kucha upakAra ho sakatA haiM. bahutase sAdhu kevala bar3ebar3e zaharoM meM hI vicarate haiM. isase vicAre grAmoMke bhAvika jIva varSoMtaka sAdhuoMke darzana aura upadeza vinA tarasate rahate haiM. isase apane sAdhuoMko cAhiye ki, jahAM adhikatara dharmakI unnati ho, vahAM parahI caturmAsAdi kareM. mahAzayo ! maiMne ApakA samaya bahuta liyA hai, paraMtu apane sAdhuoMkA sammelana honekA pahalAhI prasaMga hai. jisase prathama AraMbhameM majabUta kAma honA cAhiye. tAki bhaviSyameM yaha apanA prathama saMmelana auroMke liye udAharaNa rUpa ho jAve. ataH maiM AzA karatA hUM ki, saba munimaMDala isa bAtako lakSameM rakhakara isa kAryameM saphalatA prApta karegA. aba maiM itanAhIM kahakara apane bhASaNako samApta karatA hUM. ___ sabhApatijIke vyAkhyAnake bAda ApakI AjJAse jisa rItipara sammelanakA kAma huA vaha nIce likhA jAtA hai. prastAva pahalA. OM apane samudAyake pratyeka sAdhuko cAhiye ki, varttamAna AcArya mahArAja jahAM caturmAsa karaneke liye kaheM. vahAM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 hI kiyA jAya; yadi kisIkI icchA kisI anya kSetrameM catumAMsa karanekI ho, aura AcArya mahArAja vahAMkI apekSA aura kahIM caturmAsa karanemeM adhika lAbha samajhate hoM to, unakI AjJAnusAra dUsarehI sthAnapara prasannatApUrvaka caturmAsa vyatIta karanA cAhiye. yaha prastAva upAdhyAya zrIvIravijayajI mahArAjane peza kiyAthA. jisakI puSTi munirAja zrIhaMsavijayajI mahArAjane bar3I acchI tarahase kIthI. AkhIra sarva muniyoMkI sammatike anusAra prathama prastAva pAsa kiyA gayA. prastAva dUsarA. (2) OM binA kisI khAsa kAraNake apane sAdhuoMko, eka caturmAsake Upara dUsarA caturmAsa usI kSetrameM nahIM karanA. tathA caturmAsa pUrA hote hI zIghravihAra karadenA cAhiye. yadi kisI khAsa kAraNase AcArya mahArAja AjJA pharamAveto, caturmAsake Upara dUsarA caturmAsa karanemeM harakata nahIM. ___ yaha prastAva munizrI haMsavijayajI mahArAjane peza kiyAthA. jisakI puSTi munizrI caturavijayajIne acchI tarahase kIthI. prastAvapara vivecana karate hue munizrI haMsavijayajI mahArAjane mAlUma kiyAthA ki.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ " vahatA pAnI nirmalA, khar3A gaMdhIlA hoya / / "sAdhu to ramatA bhalA, dAga na lAge koya // " yAne gaMgAdikA vahatA pravAha jaise svaccha rahatA hai. aisehI, ramate arthAt dezadezame vicarate sAdhu nirmala rahate haiM. unako koI prakArakA dAgabhI nahIM laga sakatA. paraMtu jaise chapaDI (khAbociyA kA khar3A pAnI gaMdA ho jAtA hai. vaise hI, ekake ekahI sthAnameM rahanevAle sAdhuko doSa laganekA saMbhava hotA hai. ataH sAdhuko eka sthAnameM rahanA yogya nahIM ityAdi. aMtameM sarvakI saMmmatise yaha niyamabhI pAsa kiyA gayA. prastAva tIsarA. (3) apane samudAyake muniyoMko ekala vihArI nahIM honA cAhiye, arthAt do sAdhuse kama na rahenA cAhiye. yadi kisI kAraNase ekake hI rahanekA prasaMga Ave to zrImad AcArya mahArAjakI AjJA le lenA cAhiye. yaha niyama munirAja zrIvallabhavijayajI mahArAjane peza kiyAthA. jisapara muni zrIpremavijayajIne pUrNa tayA puSTi diye bAda sarva muniyoMkI saMmati anusAra yaha prastAva pAsa kiyA gayA. isa niyamako prastAvita karate hue, munirAja zrI
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ vallabhavijayajIne munimaMDalake dhyAnako AkarSita kara kahA ki, zAstrAjJAnusAra sAdhuko dose kama, aura sAdhvIyoMko tInase kama nahIM rahanA cAhiye. jahAM kahIM isa zAstrAjJAse viparIta ho rahA hai, vahAM svachaMdatA Adi aneka doSoMkA samAveza huA najara A rahA hai ! ataH isa bAtameM zrAvaka lokoMkAbhI kartavya samajhA jAtA hai ki, jaba kabhI kisI akele sAdhuko dekheM to zIghrahI usake guru Adiko khabara kara de deveM tA ki, ekala vihAriyoMko kucha khyAla hove. paraMtu, zrAvakoMko upAzrayakA daravAjA khulA rakhanA, aura sau DeDhasau rupaye kI, paryuSaNAke dinoMmeM paidAyaza karanI, isa bAtakAhI khyAla nahIM rakhanA cAhiye ! prastAva cauthA. (4) koI sAdhu, jisake pAsa Apa rahatA ho usase nArAja hokara cAhe jisa kisI apane dUsare sAdhuke sAthameM jA mile to, usako vinA AcArya mahArAjakI AjJAke apane sAtha haragija na milAve. yaha niyama munizrI vimalavijayajIne peza kiyAthA jisako munizrI jinavijayajIne puSTi karate hue kahA ke, pUjya munivaro ! munizrI vimalavijayajI mahArAjane jo prastAva peza kiyA hai, isapara muni sammelanako vicAra
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ karanekI pUrI AvazyakatA hai isa niyamake pAsa honese, kaI prakArake phAyade haiM prathama to, yahI baDA lAbha hogA ki, sAdhuoMkI svacchaMdatA baDhanI baMda ho jAvegI nahIM to, ApasameM arthAt guru ziSyoMmeM yA gurubhAI AdimeM chadamastha honese, sAdhAraNabhI bolAcAlI yA khaTapaTa ho gaI ho, to jhaTa dUsare sAdhuke pAsa jAneke irAdese yaha jAnake ki, kyA hai ? yahAM nahIM mana milA to dUsareke pAsa jA raheMge jhaTa samudAyase paira bAhara rakhanekI, marajI ho jAyagI aura jaba aisA hogA to vinayAdi guNa, jo khAsa munike bhUSaNarUpa haiM unakA nAza hogA. yaha to, Apa acchI taraha jAnate haiM ki Ajakalake sAdhAraNa jIvoMmeM kitanA vairAgya aura virakta bhAva hai. isa liye isa niyamake karanese svachaMdatAkA kAraNa naSTa hogA kyoM ki, jaba koI nArAja ho kara dUsare sAdhuke pAsa jAnekA irAdA karegA. to vaha pahale isa bAtako avazya vicAra legA ki, maiM dUsareke pAsa jAtAto hUM paraMtu, AcArya mahArAjakI AjJA bagaira to anya rakheMgeMhI nahIM aura jaba AcAryazrIkI AjJA maMgAUMgA to sArA vRttAMtahI pragaTa ho jAyegA. phirato, jaisI AcAryajIkI marajI hogI tadanusAra banegA ityAdi vicAra svayaM ThikAne A jAvegA aura aisA honese vo guNa pragaTa hogA ki jisa guNake prabhAvase sAdhumeM sahanazIlatA paraspara prItibhAva ( saMpa ) kI vRddhi hogI. ataH isa niyamako pAsa karaneke liye jorake sAtha maiM munimaMDalake dhyAnako AkarSita karatA hUM.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ isa prastAvako peza karate hue munizrI vimalavijayajIne khulAsA kiyAthA ki, isa prastAvakA matalaba yaha hai ki, kisI dUsare sAdhukA celA nArAja hokara apane guruko yA gurubhAI Adiko choDakara AyA ho usako kitane eka sAdhu apane pAsa rakha lete haiM aisA nahIM honA cAhiye ! kAraNa ki, aikyameM truTi aura zipyako gurukI beparacAhI honekA saMbhava hai. AnevAleke manameM yUM A jAtA hai ki, oha ! kyA hai ! basa ! maiM jisake sAthameM jI cAhegA usake sAtha jA rahuMgA! mujhe gurukI kyA paravAha hai ? itanAhIM nahIM ! balaki, kisI gunhA ( kasUra ) ke honevara agara gurune kucha hita zikSA dI ho, to usakI hita zikSAko ulaTI manA, dUsareke pAsa jAkara avarNabAda bola, gurukohI jhUThA ThaharAkara Apa saccA bananekI ceSTA karatA hai ! isakA ApasakI prItibhAvameM vighna DAlaneke sivAya, anya kiMcit mAtrabhI phAyadA najara nahIM AtA ! ityAdi kAraNoko lekara isa niyamake pAsa honekI parama AvazyakatA hai. ___ aMtameM yaha prastAva sarvakI saMmatike anusAra pAsa kiyA gayA. prastAva pAMcavA. ( 5 ) OM jisane eka daphA dIkSA lekara choDadIho usako vinA
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 zrI AcArya mahArAjakI AjJAke, dubArA dIkSA nahIM denI cAhiye. saMvega pakSake alAvA anyake liyebhI jahAMtaka hosake vahAMtaka AcArya mahArAjakI AjJAnusAra hI kArya karanA ThIka hai. isa prastAvako panyAsa zrI dAnavijayajIne peza karate hue vizeSa khulAse kahA ki, jo ekavAra dIkSA choDakara calA gayA ho aura vaha punaH dIkSA lene Ave to usake liye isa aMkuzakI khAsa jarUrata hai. kAraNaki, vaha manuSya kisa kAraNa dubArA dIkSA letA hai, yaha samajha - nekI zakti jitanI moTe puruSoMmeM hotI hai utanI sAmAnya sAdhumeM nahIM hotI. kadAca dusarIvArabhI dIkSA lekara phira chor3a de ! isaliye AcArya mahArAjakI sammati lenI cAhiye. isa prastAvakI puSTi munizrI lalitavijayajIne kI thI bAda me yaha prastAva sarva sammati se pAsa kiyA gayA. prastAva chaThA. ( 6 ) sAdhuprAyaH moTe moTe zaharoM meM aura usameMbhI khAsakara gujarAta dezameMhI, caturmAsa karate haiM. paraMtu sAdhuoMke vihAra se alabhya lAbha ho, aise sthaloM meM jaiseki, mAravADa mevADa, mAlavA, paMjAba, kaccha, vAgaDa, dakSiNa pUrva vagairaha dezoM meM sAdhuoM kA jAnA thoDA mAlUma detA hai. sAdhuoMke na jAne se jainadharma pAlanevAle saMkhyAbaMdha anyadharmI ho gaye. aura
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 hote jAte haiM isabAtapara, isamunimaMDalako mAnapUrvaka dhyAna denA cAhiye. aura sammati pragaTa karanI cAhiyeki, sAdhuoko gujarAta choDa hindustAnake haraeka hissoMmeM bihAra karanekI tajavIja karanI cAhiye. isa prastAvako munirAjazrI vallabhavijayajI mahArAjane peza karate hue kahAki - mahAzayo ! Apa acchI taraha jAnate haiM ki, sAdhu moTe moTe zaharoM meM saMkhyAbaMdha paMdarA paMdarA bIsa bIsa hamezaha paDe rahate haiM ! lekina, aise bahuta grAma khAlI raha jAte haiM jahAMpara zaharoMkeM banisabata alabhya lAbha ho. kitaneka sAdhuto vihArakI sugamatA aura AhAra pANIkI sulabhatAko dekhakara gujarAta deza choDa anya dezoMmeM jAnekI icchAbhI nahIM karate! jAnAto darakinAra ! phira khyAla karo, ki jo sAdhuoMke liye parISaha sahana karanekI bhagavatane AjJA pharamAI hai usakA anubhava kyoMkara ho saktA hai ? paricita sthAnameMto jisavakta sAdhumahArAja gaucarI leneko padhArate haiM usa vakta muniyoMke pIche zrAvakoMke Toleke Tole sAthaho lete haiM ! koito idharako khIcatA hai ki, idhara mahArAja ! idhara padhAro ! aura koI apanIhI tarapha. lekina, jahAM paMjAba mAravADa Adi sthAnoMmeM kitaneka ThikAne zrAvakoM ke gharahI nahI. yA vaha loga anya dharmapAlana karane laga gaye haiM vaise sthAnoM meM vihAra hoveto, parISahoMkA bhI anubhava hove. mahAzayo ! apane sAdhuoMko to prAyaH yaha acchI tarahase
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 anubhava hai ki vinA sAdhuoMke hajAroM jaina anyadharmavAloM ke satata paricaya honese unakehI anuyAyI hote jAte haiM. apane mahAna AcAryone jinhe pratibodhakara jaina dharmameM dRDha kiyAthA Aja hama unheM mithyAtvameM paDate dekhakarabhI kucha khyAla na kareM, yA parISahoMse Darake mAre apanI kamajorI batalAkara gujarAtameM hI paDe raheM, yaha hameM zobhanIya nahIM hai. mahAzayo ! apane jaina zrAvakoMkI saMkhyA dinapara dina ghaTatI jAtI hai usakA doSa apanehI Upara hai ! eka samaya aisAthA ki eka dezase dusare dezameM jAnA baDA hI muzkila kAmathA. anya dharmavAloMkI tarphase rAjAoMkI tarphase cora aura luTeroMkI tarphase, sAdhuoMko vihArameM bar3I musIbateM paDatI thI ! aise vikaTa samayameMbhI apane pUrvAcAryoMne dUradUra dezoMmeM jAkara, lokoMko pratibodhakara jainadharmI banAyAthA. Ajato pratApI nAmadAra gavarmenTa sarakAra aMgareja bahAdurake rAjyameM sAdhuoMko bihArake sAdhana aise sulabha haiM ki, jI cAhe vahAM bedhaDaka vicarate phireM ! kisI prakArakA bhaya nahIM hai ! aise zAsanameM agara cAho to unase bhI adhika kArya kara sakte ho. lekina, aphasosake sAtha kahanA paDatA hai ki, unnati karanI to dUra rahI. hAM avanatikA rastA to pakaDAhI huA hai ! jarA pAlItAnAkI tarpha khyAla karo. tIrthakI ADa lekara kitane sAdhu sAdhvI darasAla vahAMke vahAMhI samaya gujArate haiM ! kabhI bahutA jora mArA to bhAvanagara, aura usase adhika anugraha kiyA to ahamadAbAda, basa idhara udhara phira phirA phira pAlItAnAkA pAlItAnA ! zvasura gRhase pitRgRha aura pitRgRhase zvasuragRha jyAdA jora mArA kabhI mAtula
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ gRha ( mosAla- nAnake ) ke jaisA hAla ho rahA hai ! vahAM AhAra pAnI AdikI zuddhi kitanI aura kisa prakAra rahatI hai so sAdhu sAdhvI kyA zrAvaka zrAvikAbhI acchI taraha jAnate haiM ! ki, rAga dRSTike vazaho bhaktike badale bhukti kI jAtI hai ! yadi vaha sAdhu sAdhvI jude jude sthAnoM meM caturmAsAdi kareM. tathA, anyAnya dezameM vihAra kareM to, kitanA bar3A bhArI lAbha sAdhu sAdhvI aura zrAvaka zrAvikA donoMhI pakSako hove ! bezaka ! merA kahanA kaIyoMko nAgavAra gujaregA magara nyAyadRSTise zoceMgeto yakIna hai ki vo svayaM apanI bhUla svIkAra kareMge. isaliye apanI kamajorIko choDakara custa bano ! merI yaha khAsa sUcanA hai ki, haraeka sAdhu apane saMghAr3eke alAvAbhI jo ho, yAne zvetAMbara saMpradAyake haraeka sAdhuko gujarAta tathA moTe 2 zaharoM parase moha mamatva choDakara gAMmoMmeM jahAMke sAdhuoMkA vihAra nahIM aura jahAM sAdhuoMke liye zrAvaka loka apane yahAM padhAranekI pukAra kara rahe haiM aise sthAnoMmeM sAdhuoMkA vihAra honA cAhiye. aise sthAnoMmeM vihAra honese baDAhI lAbha honekA saMbhava hai. nItikAroMkA kathana hai ki-ati sarvatra varjayet-kSIrAbasebhI kisIvakta citta kaMTAla jAtA hai ! barAta vagairaha jimaNavAroMmeM jahAM nityaMprati miSTAnnahI bhojana milatA hai vahAMbhI miSTAnnase aruci hotI najara AtI hai ! maiM nahIM kaha sakataki yaha bAta kahAMtaka satya hai magara merA khyAla hai ki, agara pAMca sAta varSaparyaMta sAdhu sAdhvI anugraha dRSTise kSetroMke mamatvako tyAga maru mAlavA mevADAdikI tarpha su najara kareM to
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ . .... 22 umIda hai ki donoMkI puSTidvArA dharmonnati adhikase adhika hove. ekatarpha UparAUparI bhojana milanese ajIrNa vRddhi hotI hai usakI rukAvaTa hojAnese ajIrNakI zAMtidvArA taMdurasta hAlatase puSTi hogI. aura dUsarI tarpha bhojanakA sAMsA paDanese bhUkhamareke kAraNa maraNaprAyaH ho rahe haiM. unako bhojana milanase bhUkhamarekI zAMtidvArA taMdurasta hAlatakI prAptise puSTi hogI. anyathA yAda rakhanA ! jitanI Ajakala sAdhu sAdhviyoMkI bekadarI ho rahI hai. AyiMdAko isase adhikahI hogI ! kyA yaha thoDI bekadarI hai ? sAdhu sAdhviyoMke zaharameM hote huebhI kitaneka amIra loka to kyA garIbabhI usa tarpha najara karatA jhijakatA hai ! yaha kisakA prabhAva ? ekake ekahI sthAnameM mamatva bAMdhakara rahanekAhI nA ki, anya kisIkA! kyA kabhI Apane sunAthA yA sunAhai ? ki svargavAsI mahAtmA zrImadvijayAnaMda sUri ( AtmArAmajI ) mahArAjajI amuka upAzrayameM yA amuka sthAnameMhI rahatethe ? kabIbhI nahIM. basa yahI kAraNa samajiye jo ki unakI nisabata kula hiMdustAnake jainoMke mukhase eka sarIkhAhI udgAra nikalatA hai. kyoM ki, unhoMne koi apanA niyata sthAna nahIM mAnAthA ! aura nAhI vo amuka amuka zeThake guru khAsa karake kahe jAtethe ! aura kahe jAte haiM ! jisakA kAraNa una mahAtmAkA yaha khyAlahI nahIMthA ki, amuka hamArA bhakta zrAvaka aura amuka nahIM ! balaki vo isa bAtako khUba jAnatethe ki, zrAvaka vagairaha ke mamatvameM jo koi phasatA hai yA phasegA usako guruke badale ziSya bananekA samaya AtA hai ! yA avazya AyagA! kyoM ki, jaba kisIke
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 sAtha mamatvakA saMbaMdha ho jAyagA to usa vakta usakA kahanA avazyahI mAnanA paDegA ! agara na mAnegA to jhaTa vo pharaMTa ho jAyagA ! jisakA jarA dIrghadarzI bana vicAra kiyA jAya to, hama tumako to kyA prAyaH kula AlamakohI anubhava siddha ho rahA hai ki, Ajakala prAyaH kitaneka sAdhu zeThoMke pratibaMdharme aise pratibaddha hue hoMge ki, zeThakA kahanA sAdhuko to avazyahI mAnanA paDatA hai ! zeTha cAhe sAdhukA kahanA mAne yA na mAne yaha usakI marajIkI bAta hai ! to aba Apa loka khyAla kareM, aisI hAlata meM zeTha guru rahe ki sAdhu ? satya hai jina vacana se viparItAcaraNakA viparIta phala hotAhI hai ! isa liye yadi sAdhuko sacce guru bane rahanA ho to zAstrAjJAviruddha ekahI sthAnameM rahanA choDa, mamatvako toDa, guru bananA cAhate zeThoMse mukhamor3a, anya dezoMke jIvoMpara upakAra buddhi joDa, apratibaddha vihAra meM hI hamezaha kaTibaddha rahanA yogya hai; tAki, dharmonnati ke sAtha AtmonnatidvArA nija kAryakI bhI siddhi ho. maiM mAnatA hUM ki, mere isa kathanameM kitanAka anucita bhAna hogA magara, niSpakSa hokara yadi Apa vicAreMge to umIda karatA hUM ki, anucita zaddhake naJkA Apako avayahI niSedha karanA paDegA. tathApi kisiko duHkhada mAlUma hoto, usakI bAbata maiM mithyA duSkRta de, apanA kahanA yahAMhI samApta karatAhUM. isa prastAva para munizrI caturavijayajIne acchI puSTi kIthI bAda sarvakI sammati se yaha prastAva bahAla rakhA gayA.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 prastAva sAtavAM. ( 7 ) apane sAdhuoMmeM avazya loca karanekA jaisA rivAja hai vaise kA vaisAhI rakhanA, agara cakSu pramukha rogAdi kAraNase, kSura muMDana karavAnA par3e to, guru AjJAse mahIne mahIne zAstrAnusAra kSuramuMDana karavAnA. lekina, kSuramuMDana karavAne vAlene cAra vA chai mahIne taka keza na baDhAne. prastAva AThavAM. ( 8 ) kitaneka gRhasthI loga upAzrayameM kapar3A le Ate haiM aura sAdhuoMko voharAte haiM yaha zAstra viruddha haiM ataH apane sAdhu gRhasthIke makAna para jAkara jarUrata ho utanA le Arve kiM tu, upAzrayameM lAyA huA nahIM vehareM (leveM ) * * isa prastAvapara sabhApatijI kI AjJAnusAra mahArAja zrIvallabhavijayajIne zrAvaka zrAvikA vargako uddeza karake kahA thA ki, zAstroMmeM zrAvaka zrAvikAko mAtApitAkI upamA dI hai. jaise mAtApitA nijaputrako ahitase roka hita meM preraNA karate haiM, aise hI mAmApitA tulya zrAvaka vargako cAhiye ki, vo nijaputra ke samAna sAdhukI ahitase rakSA kara usake hita meM pravRtti kareM. isa liye Apako zAstrakArakI AjJAnusAra jo AjJA sabhAdhyakSajo kI tarphase sarva sAdhumaMDalaneM svIkRta kI hai usapara dhyAna denA yogya hai. hAM vastrakI prArthanA karanI ApakA dharma hai sAdhuko jarUrata hogI Apake makAna se yathA yogya gurvAdikI AjJAnusAra le AvegA, paraMtu, tuma loka jo gaThaDe ke gaThaDe UThA upAzrayameM lAkara sAdhuko dete ho merA khyAla hai ki, sAdhuoMko eka prakAra kI zithilatA meM Apa loga madada dete ho !
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 prastAva navamAM ( 9 ) bAla vRddha glAna Adi kisI khAsa kAraNake vinA, apanA sAdhu apanI upadhi upakaraNa gRhasthase na uThavAve. prastAva dazavAM. ( 10 ) caturdazIke dina bAla vRddha glAna ( bimAra ) ke sAdhuoMko upavAsa ( vrata ) karanA. sivAya, apane saba ( vihAra meM yatanA . ) prastAva gyAravAM ( 11 ) apane sAdhuoMko kamasekama sau (100) lokakA svAdhyAya dhyAna dararoja avazya karanA. agara jisase na ho sake to vo eka namaskAra maMtrakI mAlAhI phera leve. prastAva bAravAM. ( 12 ) sone cAMdIkI yA usake jaisI camakavAlI cazmekI phrema ( kamAnI ) nahIM rakhanI. prastAva 7 sAtaveMse 12 paryaMta chai prastAva sabhApati - jIkI tarphase AjJArUpa jAhira kiye gayethe. jinakA, usavakta, upasthita hue sarva sAdhuoMne svIkAra kara liyA. itanA kArya hone ke bAda dvitIyAdhivezanake liye do bajese cAra baje takakA TAima mukarrara karake prathama adhivezana samApta kiyA gayA. 4
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 26 dvitIyAdhivezana "" barAbara do baje sabhApati zrIAcArya mahArAjajI munimaMDala sahita AbirAje zrAvaka zrAvikA vA anya prekSaka gaNoMse sthAna usI prakAra bhara gayA. sabhApatijIkI AjJAse maMgalAcaraNapUrvaka kArya prAraMbha kiyA gayA. prastAva teravAM. ( 13 ) sAdhuke AcAra vicAra meM kisI prakArakI hAni na Ave isa rItipara apane sAdhuoMko jainoMse atirikta anya logobhI jAhira vyAkhyAnadvArA lAbha denekA rIvAja rakhanA cAhiye, tathA aura kisIkA vyAkhyAna pabalikameM jAhira ta rIke hotA ho to usameM bhI, dravyakSetra kAlabhAvako dekhakara sAdhuko jAneke liye chUTa honI cAhiye. hAM itanA jarUra hove fa, hara do kArya meM ratnAdhika ( bar3e ) kI AjJAvinA prayatna na kiyA jAve. ma nirAja zrIvallabhavijayajIne isa niyamako peza kaaurate hue vivecana kiyA ki, mahAzayo ! yaha niyama jo maineM Apa sAhiboMke samakSa peza kiyA hai jamAne ke lihAjase vaha baDehI mahatvakA aura dharmako phAyadA pahuMcAnevAlA hai. jainetara logoM meM jainadharmake tatvoM kA pracAra karanekA
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 yahI sugama upAya hai. logoMko dharmake tatva samajhAnekA jo apanA pharaja hai usake saphala karanekA atyuttama samaya prApta huA hai. Apa jAnate haiM ki, apanI sustIke kAraNa kaho, yA bedarakArIse kaho, anya jisa kisIkA dAva lagA usane apane tatvako samajhAkara apane pIche lagA liyA! jinameM kitaneka loga to jainadharmake tatvoMse anabhijJa honesehI anyake pIche laga jAte haiM ! aura kitaneka eka dUsarekI dekhAdekhI ! yahI hAla ababhI cala rahA hai tathApi jainoMkI AMkheM nahIM khulatI ! kitaneka loga jaina dharmake tatvako vinA samajhe kucha anyakA anyahI pustakoMmeM likhakara vinA kisIko dikhAye apanI marajImeM AyA vaisA UtapaTAMgasA chapavAkara ekadama jAhira karadete haiM ! jisakA pariNAma jainadharmaparase logoMkI zraddhA UTha jAnekA ho jAtA hai ! isa liye yadi jAhira vyAkhyAnadvArA jainadharmake tatva logoMke sunanemeM Ave to AzA kI jAtI hai ki, ghane logoMko apanI bhUla sudhAranekA maukA milajAve. ___ yaha koI bAta nahIM hai ki, Apa loga bAjArameM khaDe hokara hI sunAveM ! bezaka ! jisa prakAra upAzrayameM baiThakara sunAte haiM usI taraha sunAveM, magara sthAna aisA sAdhAraNa hove ki jahAM Anese koibhI jhIjaka na jAve ! yadyapi upAzraya aisA sAdhAraNa sthAnahIM hotA hai kyoM ki, usapara kisIkI khAsa mAlakiyata nahIM hotI hai, tathApi logoMmeM khAsa karake yahI bAta pracalita ho rahI hai ki, upAzraya amuka eka vyaktikA hai. hama vahAM kisataraha jAveM ? kadApi gaye aura ki
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ sIne kaha diyA ki, kyoM sAhiba ! Apa yahAM kyoM Aye ? ityAdi kaI prakArakI kalpanAyeM kara ghane bhole jIva alabhya lAbhase vaMcita rahate haiM ! to unako aisA samayahI na mile isa prakArakI vyavasthAkA karanA jAnakAra zrAvakoMkA karttavya samajhA jAtA hai. __ matalaba ki, jisa taraha ho zake apanI vRttikI rakSApUrvaka jAhira vyAkhyAnadvArA logoMko phAyadA pahuMcAnekA aura anya samAjoMmeM jAkara svayaM kisI na kisI bAtakA phAyadA lenekA yA samAjastha sabhya logoMko phAyadA denekA khyAla avazya rakhanA cAhiye. aisA honese pUrNa AzA hai ki, mAtra upAzrayameMhI baiThakara kevala zrAddha vargake Age upadeza diyA jAtA hai usase kaiguNA adhika lAbha hogA. yadi eka jIvakoMbhI zuddha dharmake tatvakA zraddhAna hojAve to merA khyAla hai ki sArI jiMdagIkA diyA upadeza saphala ho jAve ! bAkI jo zrAddha varga hai so to hai hI. paraMtu usameMbhI vidyAbhyAsakI khAmIke kAraNa paramArthako samajhanevAle prAyaH thoDehI nikaleMge! ghane to kevala jI mahArAjahI, kahanevAle hogeM yaha bAta koi Apa logoMse chipI huI nahIM hai| isa liye, jamAnekI tarpha dRSTi karanI apanA pharaja samajhA jAtA hai. zAstrakAroMkAbhI pharamAna dravyakSetrakAla bhAvAnusAra varttana karanekA najara AtA hai. aisA honeparabhI yadi jamAneko mAna na diyA jAve to maiM kaha. sakatAI ki usane zAstra yA zAstrakAroMko mAna nahIM diyA ! Apa jAnate haiM AjakalakA jamAnA kaisA hai ? AjakalakA
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ jamAnA prAyaH sudharA huA aura satyakA grAhaka ho rahA hai. saiMkar3oM manuSya asalI zuddha tatvakI cAhanAvAle Apako mileMge magara zAMtipUrvaka unheM samajhAnekI jarUrata hai ! merA kahanA yaha nahIM mAnatA hai, isaliye yaha nAstika hai ! isake sAtha bAta karanI yogya nahIM hai ! aisI aisI tucchatAko apane dilameM sthAnahI nahIM denA cAhiye ! jabataka agaleke dilakI tasallI na ho vo ekadama Apake kahaneko kaise svIkAra kara sakatA hai ? yadi Apake kathanako satyahI satya mAnatA calA jAveto usakA samajhAnAhI kyA? voto AgehI zraddhAlu honese samajhA huA hai ! maiM mAnatAhUM ki, bhagavAn zrImahAvIrasvAmIjI tathA zrIgautamasvAmIjIkA bayAna aise maukepara khyAla karanA anucita nahIM samajhA jAyagA. zrIgautamasvAmI zrImahAvIrasvAmIke pAsa kisa irAdese Ayethe ? paraMtu zrImahAvIrasvAmIke zAMta upadezase unakI zaMkAoMkA yogya samAdhAna honese satya vastu jhaTa grahaNa karalI. yahAM zrImahAvIrasvAmIne yaha khyAla nahIM kiyA hai ki, yaha vAdI vanakara AyA hai isase kyA bolanA ? balaki he iMdrabhUte ! he gautama ! ityAdi bhISTa vacanoMse AmaMtraNa dekara unako samajhAyA. jabaki, hamatuma vIraputra kahAte haiM to vIra apane pitAzrIkA anukaraNa karanA hama tumako yogya hai naki, ananukaraNa ! isa liye zAMtike sAtha anugraha buddhise yadi una logoMko dharmake tatva tathA dharmakA rahasya samajhAyA jAve to maiM yakIna karatAhUM ki Apako var3AhI bhArI lAbha hove. .mahAzayo! pratApI gavarmITake zAMtimaya rAjyameM yaha
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 zAMtimaya jamAnA vahate gaMgAke nirmala pAnIkI taraha jitanA jisase piyA jAve pI lo ! koI rokanevAlA nahIM ! haraeka dharmavAlA apane apane dharmake tatvoM ko samajhAneke liye jagaha jagaha jAhira vyAkhyAna detA najara A rahA hai ! agara isase vaMcita hai to kucha kadare kevala jainasamAjahI hai ! apane pUrvarSi mahAtmAoMne jo lAkhoM jIvoMkoM jainadharmake anuyAyI banAyA hai, vo kevala upAzrayameMhI baiThakara nahIM banAyA; kiMtu rAjadarabAra Adi anyAnya sthAnoMmeM upadeza dekara kehI banAyA hai. yadi vo mahAtmA AjakalakI taraha upAzrayameMhI baiThe rahateto, kaieka rAjA mahArAjA sAmaMta maMtrI zeTha zAhukAra va anya lAkhoM manuSya jainadharmI kisa taraha hote ? bhagavAn mahAvIra - svAmIne jainadharmakA kaMTrAkTa (ThekA) kisI khAsa amuka vyakti yA jAtiko nahIM diyA hai kiMtu unhoMneto duniyA ke upakArArtha dharma pharamAyA hai ! jainadharma amuka jAti yA amuka dezakA nahIM hai ! jainadharma sAre jagatkA dharma hai ! jarA cAroM ora vicAradRSTiko phirAkara dekhoMge svataH mAlUma ho jAyagA ! dayAkI bAbata jainadharmakI chApa haraeka duniyAke dharmapara kaisI jabara baiThI hai ? jo loga pakSapAtake gehare gar3he meM gire hue haiM unakobhI apanI kalama va z2abAna mubArikase jAhira karanA paDatA hai ki, dayAkI bAbatameM jaina sabase Age baDhA huA hai ! mAnya munivaro ! yadi isI prakAra jainadharmake rahasya va tatvoMkA bhalI prakAra varNana kiyA jAve to kyA logoM ko asara kuchabhI na hove ? nahIM nahIM avazyahI hove. isaliye " gai so gai aba rAkha rahIko " isa kahAvata mUjiva Ageke
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ liye huziyAra honekI jarUta hai. maineM ApakA bahuta samaya liyA hai kRpayA use daragujara kara, jo kucha prakaraNake asaMgata yA anucita chadmasthatAke kAraNa kahA gayA ho usakI bAbata suddhAMtaHkaraNapUrvaka mithyA duSkRta de samApta karatA huA, apanA prastAva punaH munimaMDalake samakSa peza kara baiTha jAtAhUM. isa prastAvake anumodanapara munizrI vimalavijayajIne kahAki, mAnya munivaro! mere paramopakArI gurujI mahArAjane jo yaha prastAva Apa logoMke samakSa vivecanapUrvaka upasthita kiyA hai isapara kucha kahaneke liye maiM sarvathA asamartha hUM ! kyoM ki kahAM to sUrya ! aura kahAM khadyota ! kahAM samudra ! aura kahAM jalabindu ! isI taraha kahAM to ApakA kathana ! aura kahAM usapara merA kucha kahanA ! isa liye maiM Apake prastAvakA akSara akSara sanmAnapUrvaka svIkAra karatA huA itanI prArthanA karatA hUM ki, jAhira vyAkhyAna denekA abhyAsa jinakA ho unake pAsase thoDA 2 samaya lekara hamezaha sIkhanA cAhiye. aura bar3oMkobhI kRpA kara unhe bolanekA thor3A thor3A abhyAsa karAnA cAhiye. tAki eka dina Ama khAsa (pabAlika) meM bedhar3aka vyAkhyAna ( bhASaNa-laikcara ) de sake! koI kitanAhIM par3hA likhAho tobhI jise bolanekA abhyAsa nahIM hai vaha haragijabhI nahIM bola sakegA ! jAhira vyAkhyAnoMse kyA lAbha hai ! vaha thoDehI samayameM Apako hastagata hogA! bAda isa vivecanake sarvakI anumatise yaha prastAva pAsa kiyA gayA. ..
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva caudavAM. (14) apane sAthameM caumAsA karanevAle yA vicaranevAle sAdhuke nAmakA patra, Ave to usako kholakara bAMcanekA adhikAra maMDalIke bar3e sAdhukohI hai. yadivo yogya jAne to usa sAdhuko samAcAra sunAve, yA patra deve, unakA akhatiyAra hai. isaliye baDeke sivAya dUsareko patravyavahAra nahIM karanA cAhiye. kadApi apaneko koI kahIMse jarUrI samAcAra maMgavAnA hoto, jo apane sAtha bar3e ho unakedvArA maMgavAnA ucita hai. yaha prastAva munizrI lalitavijayajIne peza kiyAthA jisakI puSTi munizrI vimalavijayajI munizrI tilakavijayajI tathA munizrI kapUravijayajIne acchItaraha kIthI. aMtameM sabakI rAya milanepara prastAva pAsa kiyA gayA. prastAva paMdravAM. (15) jainetara koIbhI acchA AdamI jIva dayA Adi dharmasaMbaMdhI upadeza vagairahakA udyama karatA ho to, usakobhI apane sAdhuoMne yathAzakti madada karanekA prayatna karanA. ___ yaha prastAva pravartaka zrIkAMtivijayajI mahArAjane peza karate hue mAlUma kiyAthAki, apanA dharma dayAmaya hai. ' ahiMsAparamodharmaH' yaha jainakA aTala siddhAMta hai !
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 dayAke liye jo kAma hameM khuda karane cAhiye vaha kArya agara koI dUsarA karatA ho to, apaneko yaha samajhanA cAhiyeki, yaha hamArAhI kArya karatA hai| isa liye aise manuSyoMko madada pahuMcAnekA khyAla hamako hamezaha rakhanA cAhiye. isapara munizrI vallabhavijayajI mahArAjane puSTi karate hue kahAthA ki, zrImAn pravartakajI mahArAjajIne jo kucha "jainetara dharmodyata puruSako yathAzakti madada pahuMcAnekA apane sAdhuoMko khyAla rakhanA cAhiye" pharamAyA hai, vaha akSarazaH satya hai. yaha apanA avazyahI kartavya hai. mAnya munivaro ! maiM yakIna karatA hUM ki, Apake upadezakA paramArtha munimaMDala to samajhahI gayA hogA; paraMtu jo anya raMga viraMgI pagaDiyAMvAle prekSakagaNa upasthita haiM. unameM zAyada koI na samajhA ho to, vo samajha leveM ki, sAdhuoMkI madadase yahI murAda hai ki, yogya puruSoMko upadezadvArA yogya prabaMdha jahAMta ka ho sake karA deveM. sAdhuoMke pAsase upadezake sivAya aura dhanadhAnyAdikI madada hohI nahIM sakatI ! kyoM ki sAdhuko rupaiyA paisA rakhanA jainazAstrakA hukama nahIM hai itanA hI nahIM bala ki, niSpakSa ho vicAra kiyA jAve to, kisI dharmazAstrameMbhI sAdhuko dhana rupaiyA paisA rakhanekI AjJA nahIM ! jaina dRSTise yA pUrvAcAryoMkI dRSTise dekhA jAya to paisA rakhanevAlA dara asala sAdhuhI nahIM mAnA jAtA ! logoMmeMbhI prAyaH sunanemeM AtA hai ki, dhana gRhasthakA maMDana hai
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 aura sAdhukA bhaMDana hai ! gRhasthake pAsa kauDI na ho to vo kauDIkA aura sAdhuke pAsa kauDI ho to vo kauDIkA ! aMtameM sarvakI sammati anusAra yaha niyama svIkAra kiyA gayA. prastAva solavAM. ( 16 ) ahamadAvAdake mohanalAla lallubhAI nAmaka manuSyake nikAle hue henDabilameM, apane paramapUjya paramopakArI jagadvikhyAta AcArya mahArAja zrImadvijayAnaMda sUri tathA pravarttaka zrI kAMtivijayajI mahArAja tathA muni vallabhavijayajI para azlIla AkSepa kiye haiM ! jisase paMjAba vagairaha dezoMke zrAvaka vargakA dila atyaMtahI duHkhI huAthA ! usa vakta apane sAdhuoMne aura khAsa kara pravarttakajI mahArAja tathA vallabhavijayajIne zAMtatApUrvaka unako samajhAkara zAMta kiyA aura jhagaDeko baDhane na diyA ! usakA yaha saMmelana anumodana karatA hai aura yadi koI samaya bhaviSya meM aisA prasaMga Ato aisehI zAMtatA rakhaneke liye yaha sammelana sammati detA hai. isa prastAvake upasthita hote hue panyAsa zrIsaMpata - vijayajI mahArAja ne kahAthA ki, sAdhuoM kA yahI dharma hai ki, agara koI gAliyAM de yA isase bhI Age baDhakara koI zarIra para coTa pahuMcAne Ave tobhI zAMti rakhanI cAhiye. jaba
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhu hokarabhI zAMti na rakhI to vo sAdhuhI kAhekA ? sAdhAraNa samayameM to sabahI prAyaH zAMtatA rakhate haiM, lekina aise vikaTa prasaMgameM zAMtatA rahe, tohI sAdhupanekI parIkSA hotI hai ! pUrvokta henDabila, yebhI eka aisAhI prasaMga pravartaka zrI kAMtivijayajI vagairahake liyethA ! unakI tathA hamAre pUjyapAda guruvarya zrIAtmArAmajI mahArAja ki, jinake liye tamAma hindustAnake jainahI nahIM bala ki jainetara logabhI magarUra haiM unake nisabatabhI vinAhI kAraNa magajabhI phira jAya aise azlIla zaddhoMkA upayoga kiyA hai ! tobhI zrI pravattekajI mahArAja tathA vallabhavijayajIne zAMtatA dhAraNa karake paMjAbAdi dezoMke zrAvakoMke dukhe hue diloM kobhI zAMta kiyA.+ jisase baDhatA kleza aTaka gayA. isase apaneko yahI sAra lenA cAhiye ki apanekobhI aise prasaMga para zAMtatA rakhanI cAhiye ! isa para panyAsa zrIdAnavijayajI mahArAjane acchI puSTi kIthI. ___ + sabhya vAcakavRMda ! muniyoMke kSamA dharmakAto anubhava Apako pratyakSahI ho gayA ! paraMtu aise aise pUjya mahAtmAoMkI bAbata khoTI najara karanevAle. ko parabhavameM kyA sajA hogI ? vahato atizaya jJAnIhI jAnate haiM; magara pApakA phala thoDA, yA bahuta, isaloka meM bhI mila jAtA hai. isa zAstrIya niyamAnusAra vinAzakAle viparati buddhiH isa mujiba kSamApradhAna sAdhuoM para hamalA karatA karatA kitaneka gRhasthoMparabhI mohana lallune apane heDavilameM anucitta zadbo hamalA kiyA ! jisakA tAtkAlika phala amadAvAdako adAlatase tIna presa. vAloMko aura mohana lalluko sajA milacukI hai ! ( lekhaka. )
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 prastAva satrahavAM, ( 17 ) navIna sAdhuko jabataka pAMca pratikramaNa, daza vaikAlikake cAra adhyayana, jIvavicAra, nava tatva aura daMDaka artha sahita na ho jAve, tabataka vyAkaraNaAdi anya abhyAsameM nahIM jor3anA. prastAva aDhAravAM. ( 18 ) BD sAdhviyoM aura gRhasthiyoMke pAsa kapaDe na ghulavAkA jo rivAja apanemeM hai, usako vaisAhI kAyama rakhanA. aura anya koI muni uparokta kAma karatA ho to usako miSTa bhASaNadvArA hitazikSA dekara usa kAmase chuDAnekA prayatna karanA. prastAva unnIsavAM ( 19 ) Ajakala prAya: kitaneka sAmAnya sAdhubhI uMcI jAtake aura bahu mUlyake dhusse vagairaha kapar3e rakhate najara Ate haiM ! isa rivAjako yaha sammelana nApasaMda karatA hai. aura prastAva karatA hai ki, apane sAdhuoMko AjapIche paMjAbI yA bIkAnerI kaMbala athavA vaisAhI aura prakArakA kama kImatakA kaMbala kAmameM lAnA cAhiye.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ naMbara 17-18 aura 19 yeha tIna prastAvabhI sabhApatijIkI tarphase bataura AjJAke sUcana kiye gayethe. jinako sarva munimaMDalane khuzIke sAtha svIkAra karaliyA. prastAva vIsavAM. (20) ( jisako dIkSA denIho usakI kamase kama eka mahinetaka yathAzakti parIkSA kara usake saMbaMdhI mAtA, pitA, bhAI, strI Adiko rajiSTarI patra dekara sUcanA kara denI.aura dIkSA lenevAlesebhI usake saMbaMdhiyoMko jisavakta vo apane pAsa Ave usI samaya khabara karavA denekA khyAla rakhanA. ___ yaha prastAva pravartakajI zrIkAMtivijayajI mahArAjane peza karate hue kahAthA ki, prAyaH apane sAdhuoMmeM Aja taka dIkSA saMbaMdhI koi khaTapaTa yA jhagaDA aisA nahIM uThA hai. jisase hameM koI AdamI kucha kahabhI nahIM sakatA. tobhI eka sAmAnya niyama ke kAyama karanese bhaviSyameM hamako ciMtA karanekA kAraNa na rahegA. yaha niyama aisA hai ki, jisase dharmakI hIlanA hotI baMdha ho jAyagI. kai eka vakta dIkSA lenevAleke sagesaMbaMdhiyoMko bar3e klezakA kAraNa ho paDatA hai. aura usase nikamme kharcameM unheM utaranA paDatA hai ! Ajakala koI dIkSA lenevAlA kisIke pAsa AtA hai to, kitaneka sAdhu prAyaH usakI parIkSA kiye vagaira jhaTa dIkSA de dete haiM, jisakA pariNAma aisA burA hotA hai ki, lokoMkI dharmameM aprIti ho jAtI
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai ! eka aisA banAva mere dhyAnameM hai ki, kisIne eka zakhasako dIkSA de dI, vaha cauthe dinahI upAzrayameMse acche 2 caMdarave pUThiye tathA pustaka vagairaha jo hAtha AyA lekara rAtorAta raphUcakkara ho gayA ! yaha vinA parIkSA kiye kAhI phala hai ! pUrvokta banAva apane saMghADemeM nahIM banA tobhI apaneko yaha niyama jarUra karanA cAhiye ki, kamase kama eka mahInA taka to usakI parIkSA avazya karanI. bAdameM yogya mAlUma hoto dIkSA denI. aisA honese dIkSA lenevAle ke cAlacalanakA patA laga jAyagA. aura usako sAdhuoMkI rItibhAMtikAbhI prAyaH kitanAka jJAna ho jAyagA. sAthahI isake isa bAtakIbhI jarUrata hai ki, jaba koI dIkSA lene vAste Ave to usake saMbaMdhiyoMko sUcanA kara denI cAhiye. jisase ki koI prakArake klezadvArA dharmameM hAni na pahuMce. isa prastAvakA munizrI valbhavijayajI, munizrI daulatavijayajI, munizrI kIrtivijayajI, munizrI lAvaNyavijayajI, munizrI jinavijayajIne anumodana kiyAthA. yaha prastAva sarvakI sammatise pAsa kiyA gayA. bAda isake samaya ho jAnese dUsare dinake liye sUcanA dekara kArya baMda kiyA gayA.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 " tRtIyAdhivezana." tA. 14 jUna 1912 zukravAra prAtaHkAla ATha baje sabhApatijI vA anya munimaMDalake prekSaka gaNa sahita upasthita ho jAnepara sabhApatijIkI AjJAnusAra maMgalAcaraNapUrvaka tRtIya adhivezanakA kArya prAraMbha huA. prastAva ikkIsavAM. (21) OM sAdhuoke yA zrAvakoMke bhItarI jhagaDomeM apane sAdhuoMko zAmila na honA cAhiye. koI dhArmika kAraNase zAmila honekI AvazyakatA hoto AcArya mahArAjakI AjJA maMgavAkara usake mutAbika vartAva karanA. yaha prastAva pravartaka zrI kAMtivijayajI mahArAjane peza kiyA aura munizrI mAnavijayajI tathA munizrI uttamavijayajIne anumodana kiyA. bAda sarvakI sammAtise yaha niyama pAsa huA. pravartakajI mahArAjane prastAva peza karate samaya kahAthA ki, isa niyamameM vizeSa vivecanakI koI jarUrata nahIM mAlUma hotI ! yaha spaSTahI hai ki, sAdhukA yA gRhasthakA cAhe jisakA TaMTA ho usameM paDanese apane paThana pAThana jJAna dhyAnameM avazya nukasAna hogA ! dUsarA aise jhagar3omeM paDanese pakSapAtI yA avizvAsu honekA saMbhava hai ! ataH jahAM aise aise TaMTe jhagaDekA
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNa Apar3e vahAM yadi apanI zakti ho aura zAMti hotI najara Ave to usake samAdhAna karanekA udyoga karanA ! varanA kinArA hI karanA yogya hai. magara kisI pakSameM zAmila hokara sAdhutAko dUSita karanA yogya nahIM hai ! prastAva bAisavAM. (22) cha eka guruke parivArake sAdhuoMmeMhI jaisA cAhiye vaisA mela najara nahIM AtA taba yaha kaise AzA kI jA sakatI hai ki, bhinna gacchake tathA bhinna guruoMke sAdhuoMmeM mela rahe ! isa prakArakI sthiti hamAre Adhunika sAdhuoMkI hai ! isako dekha kara yaha sammelana atyaMta zoka pradarzita karatA hai aura prastAva karatA hai ki, aise kusaMgase sAdhu mAtrakA jo dharmakI unnati karanekA mUla hetu hai vaha pUrNa hotA huA dRSTigocara nahIM AtA ! ataH apane sAdhuoMko vahI kAma karanA cAhiye jisase ki yaha kusaMpa dUra ho. ___ isa prastAvake upasthita hote hue pravartaka zrIkAMtivijayajI mahArAjane kahAthA ki, sAmAnya tayA hama sAdhu kahalAte haiM to kSamAguNa apane aMdara honAhI cAhiye. yadi kSamA nahIM to sAdhu panAhIM kyA ! jahAM kSamA guNa hai vahAM kusaMpa rahahI nahIM sakatA ! paraMtu isa samaya to ulaTAhI najara AtA hai ! jitanA saMpa apane aMdara cAhiye utanA dRSTigocara nahIM hotA ! isI kAraNa dharmonnatike baDe 2 kArya bIcameM laTaka
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahe haiM ! yaha to Apa jAnatehI haiM ki, koI bhI kArya ho vimA saMpake pUrA nahIM hotA. vinA saMpa kabhI kisIkI phataha na huI hai aura na hogI. isa liye ApasameM saMpakA honA bahuta jarUrI hai. ___evaM munirAja zrIvallabhavijayajIne zrIpravartakajI mahArAjake vivecanakA anumodana karate hue kahA ki, saMpake vinA kisI kAryakIbhI siddhi nahIM hotI. jaba ki apanemeM saMpathA tabahI saMmmelanarUpa mahAn kAryakI hameM saphalatA prApta huI hai. ___yadi apanemeM saMpa na hotA to dUra dUrase aneka kaSTa sahana kara AnevAle yogya munirAjoMke amUlya darzanoMkA honA aura zAzanakI unnatike karanevAle aneka dhArmika kArya jo ki isa sammelanadvArA prastAvita kara pAsa kiye gaye haiM yA kiye jAyeMge unakA honA ati durghaTa thA ! ___ mAnya munivaro ! saMsArameM saMpa eka aisA padArtha hai ki, jisake prabhAvase sAdhAraNa sthitikI jAtiyeMbhI Aja unnatike ucca Asanapara baiThI huI saMsAra bharake liye saMpakI zikSAkA udAharaNa bana rahI haiM ! saMpakI yogyatAkA yadi gaMbhIra dRSTi se vicAra kiyA jAya to yaha eka aisA sUtra hai ki, isake niyamako ullaMghana karanevAlA kabhI kRtakAryatA ( kAmayAbI-siddhi ) kA mukha dekhatAhI nahIM ! isake niyamakA zAsana syAdvAda mudrAkI taraha saMsArake pratyeka padArthameM dRSTigocara ho rahA hai ! Apa adhika dUra mata jAiye jarA
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 apane hAthakI tarphahI khyAla kareM ! eka eka aMgulike bhinna bhinna kArya meM sarva aMgulie~ eka samAna hotI huIbhI eka aMgulikA kAma dUsarI aMguli nahIM kara sakatI hai ! jaise ki, pAMcohI aMgulioMmeMse vivAhAdi prasaMga meM tilaka karanekA kAma jo ki aMguSTakA hai vaha kAma anyase nahIM kiyA jAtA. aisehI yadi kisIko khijAneke liye jaise aMgUThA khar3A kiyA jAtA hai aura usako dekha kara sAmanA AdamI jhaTa khIja jAtA hai yaha kAmabhI aura aMguli nahIM kara sakatI ! aMguSTa ke sAtha kI aMguli jaise bolateko cupa karAneke liye, yA kisIko tarjanA karaneke liye kAma A sakatI haiM, aura aMguli isa saMketakA jJAna kadApi nahIM karA sakatI ! pAMcohI aMgulioMko do idhara aura do idhara aise vibhAga meM bAMTane kA kAma jaisA madhyamA - bicalI aMguli kara sakatI hai anya aMgulise vo kAma kadApi nahIM ho sakatA ! iSTadevake pUjanameM iSTadevako tilaka karanekA kAma anAmikA cauthI aMgulikA hai vo kAma anya aMgulise nahIM kiyA jAtA ! isI prakAra niSTikA paMcamI aMgulikA kAma skUlameM mAstarase laghunItipesAba karaneko jAneke liye chUTTI mAMganekA hai vo kAma anya aMgulise nahIM ho sakatA ! yA mudrikA pAnekA khyAla prAyaH jitanA kanikAkA hotA hai itanA anya kisI aMgulikA nahIM ! jisakA kAraNabhI yahI mAlUma detA hai ki, calate hue AdamIkI vahI aMguli khulI rahatIhai. aurato prAyaH davANameM AjAtI haiM, to dUrase mudrikAkI camakabhI mAlUma nahIM ho sakatI ! evaM pAMcoMhI aMguliyeM nija nija kArya karanemeM samartha honese apane sthAna meM sabahI
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ bar3I haiM ! isa mujiba cAhe koI choTA ho yA bar3A ho, amIra ho yA garIba ho, sAdhu ho yA gRhastha ho apane apane adhikArameM apane apane sthAnameM nija nija kAryake karanemeM sabahI baDe haiM ! kasI aura sUIkI tarpha khyAla kiyA jAve ! sIneke kAmameMsUIhI bar3I mAnI jAyagI aura khodaneke kAmameM kasIhI bar3I mAnI jAyagI ! paraMtu jo kAma sabakA sAdhAraNa hai, vo kAma to sabake ekatra honesehI ho sakatA hai. jaisA ki pAMcoMhI aMguliyoMke milanese paidA hue ' thappaDa ' kA kAma jaba pAMcoMkA mela hotA hai tabahI hotA najara AtA hai ! yadi pAMcoMmese ekabhI aMguli judI rahe to thappaDakA kAma nahIM ho sakatA ! athavA pAMcoM aMguliyoMke milanesehI dAla cAvala AdikA 'grAsa' ThIka ThIka uThAyA jAtA hai, yadi pAMcoMmeMse ekabhI aMguli barAbara sAthameM nA mile to grAsa nahIM uThAyA jAtA! jisameMbhI bar3I aMguliyoMko saMkucita hokara choTIke sAtha milakara kAma karanA par3atA hai ! yadi bar3I aMguliye saMkucita na hove to unake melameM pharaka par3ajAnese nirdhArita kAryakIbhI siddhi yathArtha nahIM hotI. ___ sabhya zrotRgaNa ! Apane dekhA, saMpa kaisI vastu hai ! pUrvokta hastAMgulike dRSTAMtase kevala saMpakI hI zikSA lenI yogya hai, itanAhI nahIM; balaki, jaise grAsa grahaNa karaneke samaya bar3I aMguliyoMke saMkucita ho, choTIke sAtha milakara kAma karanese kAryasiddhi hotI hai, aisehI kAryasiddhike liye bar3e puruSoMko kisI samaya gaMbhIra bana choToMke sAtha milakara hI kAma karanA yogya hai. nAki, apane baDappanake ghamaM
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 Dame Akara kAma bigAr3anA yogya hai ! nItikAroMkA kathana haisvArthabhraMzohi mUrkhatA-apane mAnameM tanA svArthakA nAza karanA, AlA darjekI mUrkhatA hai ! mAnake karanese prItikA nAza hotA hai. zAstrakAroMkAbhI pharamAna hai ki,-mANo viNaya-bhaMjaNo-mAnavinaya namratA guNako nAza karatAhai ! jahAM namratA nahIM vahAM prItikA kyA kAma ? aura vinA prItike saMpakA to nAmahI kahAM? jaba saMpa nahIM to phira basa ! koI kaisAhI uttama kArya karanA kyoM na cAhe kadApi siddha honekA saMbhava nahIM ! ataH saMpakI atIva AvazyakatA hai. " saMpa tyAM jhaMpa" isa gujarAtI kahAvatameM kitanI gaMbhIratA hai usakA vicAra kara apane hRdaya kamalase kadApi isako pRthak nahIM hone denA cAhiye! duniyAke loga karAmAta karAmAta pukArate haiM magara merI samajhameM-jamAtahI karAmAta hai ! jamAta ( samudAya ) se azakya zakya ho jAtA hai ! jarA khyAla kariye ! kIr3I kitanA choTA jAnavara hai; paraMtu jamAta milakara eka baDe bhArI sAMpako khIMcanekI tAkata paidA karasake hai ! taMtumeM vo sAmarthya nahIM paraMtu taMtu samudAyase hAthI bAMdhA jAtA hai. ! isaliye saMparUpa sUtrase sabako grathita honekI jarUrata hai. saMparUpa sUtrase baMdhe huebhI itanA khyAla avazya karanA yogya hai ki, jaise ' jhADU ' jaba taka dorIke baMdhanameM hotA hai tabatakahI kacavara ( kacare )ko nikAla saphAike kAmako kara sakatA hai. paraMtu jaba usakA baMdhana chUTa jAtA hai yA tUTa jAtA hai to aura kacavarakA nikAlanA to dUra rahA ulaTA vo ApahI kacavara bana makAnako
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaMdA karadetA hai ! isI prakAra yadi hama saMpase baddha hoMge to kaI prakArakI kurItirUpa kacavarako nikAla sudhArArUpa saphAiko karasakeMge ! varanA svayaMhI kacavara banane jaisA ho jAyagA! prastAva teisavAM. (23) / E Ajakala kitaneka sAdhuloga ziSya banAneke liye dezakAlake viruddha vartAva karate haiM, jisase jainadharmakI avahIlanA honeke aneka prasaMga prApta hote haiM. isI prakAra munioMkobhI kabhI 2 aneka kaSTa uThAne par3ate haiM. isa liye yaha sammelana isa prakAra dIkSA dekara ziSya karanekI paddhatiko aura isa prakAra dIkSA denevAle aura lenevAleko atyanta asantoSakI dRSTise dekhatA hai aura yaha maMDala prastAva karatA hai ki, apane samudAyake sAdhuoMmese kisIko aisI khaTapaTameM nahIM paDanA cAhiye. aura jo koI muni aisI khaTapaTameM par3egA usake liye AcAryajI mahArAja sakhta vicAra kareMge. hasa prastAvake upasthita honepara munizrI caturavijayajI mahArAjane kahAthA ki, Ajakala isa prakArakI dIkSAse sAdhuoMkI hadase jyAdaha niMdA hotI sunanemeM AtI hai ! jisase kitaneka jaina yA jainetara lokoMke manameM sAdhuoMpara aprIti hotI jAtI hai ! kitanIka jagaha to bicAre zrAvakoMko saiMkar3o balaki hajAroMke kharca meM utaranA par3atA hai ! jo ki, sAdhuoMke liye
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraNIya hai ! tathA aisI khaTapaTameM par3anese sAdhuko apane jJAna dhyAnase cUka rAtadina prAyaH Arta dhyAna karanekA maukA A paDatA hai ! itanAhIM nahIM balaki, zrAvakoMkI vA anya logoMkI khuzAmada karanekA samayabhI A jAtA hai ! aura kabhI jhUThabhI bolanekA prasaMga A par3e to Azcarya nahIM ! ityAdi rokaneke liye isa niyamakI jarUrata hai. yadi satya kahA jAve to aisI khaTapaTameM sAdhuoMko uttejana denevAle zrAvaka lokahI hote haiM ! jo kabhI zrAvaka loka aisI bAtameM dravya vagairahakI sahAyatAdvArA madada de uttejana na dekheM to, aisI khaTapaTakA kabhI janmahI na hone pAve ! isa liye isa bAtakA zrAvakoMkobhI khyAla karanA cAhiye ki, dezakAla viruddha dIkSA denevAle sAdhuko madada na kareM. prastAva cauvIsavAM. (24) OM nAmadAra zAhanazAha paMcama jyaurjakI zItala chAyAmeM vIrakSetra ( baDaudA ) jahAM ki, zrImaMta mahArAjA sayAjIrAva gAyakavADa sarakAra virAjate haiM unake pavitra rAjyameM dharmonati nimitta yaha sammelana AnaMdake sAtha samApta huA hai. isa liye yaha sammelana paramAtmAse prArthanA karatA hai ki, unhoMke isa pavitra rAjyameM aise dharma kArya hamezAMhI nirvighnatAse hote raheM aura sarvadA aisI hI zAMti banI rahe !
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 | upasaMhAra / isake anaMtara sabhApatijIkA vyAkhyAna ( ApakI AjJAse munirAja zrIvallabhavijayajI mahArAjane ) jo par3hakara sunAyA thA vaha nIce darja kiyA jAtA hai. sabhApatijIkA vyAkhyAna. sAnya munivase ! ApakI zubha icchAse munisammelanakA kArya nirvighnatApUrvaka samApta huA, Apake prazaMsanIya utsAhako dekhakara mujhe bahutahI AnaMda ho rahA hai ! mujhe pUrNa AzA hai ki, bhaviSya meM bhI Apake sad udyogase aise hI mahatvazAlI aura dharma unnatike janaka kArya hote raheMge ! 1010 66 "" mahAzaya ! Ajakala ekatAkI bahuta khAmI hai ! pitA putrake bIca, guru ziSya ke aMdara, bhAI bhAIke madhyame, strI puruSake daramiyAna jidhara dekho udharahI prAyaH matabheda dikhAI detA hai ! paraMtu apane arthAt pUjyapAda zrImadvijayAnaMda sUri zrI AtmArAmajI ke ziSya samudAya meM isakA samAveza abhItaka nahIM huA, yaha bar3ehI harSakI bAta hai ! aisI ekatA sadaivake liye banI rahe isa bAtakA smaraNa rakhanA ApakA parama kartavya hai ! apane meM isa samaya kaisA sampa hai. isa praznakA uttara yaha muni - sammelana acchI tarahase de rahA hai ! munivaro ! yaha ekatArUpa taMtra bar3AhI prabhAvazAlI hai ! unnatike prazasta mArgameM calane vA calAnevAle satpuruSoMke liye isa mahAmaMtrakA anuSThAna bar3AhI hitakara hai ! isakI kRpAse
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmakAryameM vighna upasthita karanevAle adRzya jaMtu bahutahI zIghra dUra ho jAte haiM ! isake mahatvakA anubhava Apa svayaMhI kara lIjIye. Apake ekatA rUpa abhedya kilekI prauDha dIvArako tor3aneke liye yatna karanevAle bahutase kSudra manuSya muMhake bala gire hoMge ! aisA merA vizvAsa haiM. ekatAke sAmrAjyameM kisIkI tAkata nahIM jo apanA ulaTA dakhala jamA sake ! yadi Apa ekatAke sacce anurAgI na hote to yaha saubhAgya Apako kadApi na prApta hotA jo ki isa vakta ho rahA hai ! ___ yaha munisammelana jainadharmameM bahuta dinake pIche prathamahI huA hai isa sammelanako dekha bahutase mahAnubhAvoMke cittakA AkarSita honA eka svAbhAvika bAta hai. paraMtu jaina samAjake liye yaha sammelana vizeSa harSajanaka hogA aisI mujhe AzA hai! mahAzayo ! mujhe phira kahanA cAhiye ki isa kAryameM jaisI Apa logoMne sahAnubhUti prakaTa kI hai, vaha vizeSa prazaMsanIya hai ! yadi aisA na hotA to, isa kAryoM mujhe vaha saphalatA kadApi na prApta hotI jo isa vakta huI hai. isa liye Apake isa sad udyoga aura premakA maiM bahuta AbhAra mAnatA hUM. __munisammelanameM pAsa kiye gaye prastAvoMmeMse AcAra saMbaMdhI niyama koI navIna nahIM haiM. kyoM ki, apane samudAyameM AcAra dravya kSetrakAla aura bhAvake anusAra jaisA cAhiye guru kRpAse prAyaH vaisAhI hai; paraMtu bhaviSyameMbhI kadAcit kucha nyUnatA naho isa liye aise prastAvoMkA pAsa karanA
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 ucita samajhA gayA hai. jAhira bhASaNa denese dharmakI kitanI unnati ho sakatI hai isa bAtakA uttara samayake Andolanase Apako acchI tarahase mila sakatA hai. sAthameM yahabhI smaraNa rahe ki, sammelanameM pAsa hue niyamoMko jabataka Apa amalameM na lAveMge taba taka kAryakI siddhikA honA sarvathA asaMbhava hai. Atma unnati aura dharma unnatikA honA karttavyaparAyaNatA parahI nirbhara hai. dIkSA saMbaMdhI jo niyama pAsa kiyA hai usakI tarpha pUrA khyAla rakhanA. Ajakala jo sAdhu niMdAke pAtra ho rahe haiM unameMse adhika bhAga vahI hai jo ziSya vRddhike lAlacase akRtyameM tatpara ho rahA hai ! apanA samudAya yadyapi isa lAMchanase abhItaka varjita hai, tathApi saMgati doSase bhavidhyameMbhI aise kutsita AropakA bhAgI na ho isa liye isakA smaraNa rakhanA jarUrI hai. mahAzayo ! aba maiM ApakA adhika samaya nahIM lenA cAhatA apane vyAkhyAnako samApta karatA huA itanA kahanA avazya ucita samajhatA hUM ki, zrAvakavarya gokalabhAI dullamadAsane isa sammelanake liye jo parizrama uThAyA hai aura baDaudAke zrIsaMghane sammelanameM Aye hue. saiMkar3oM strI manuSyoMkI jo bhakti kI hai vaha sarvathA prazaMsanIya hai. aMtameM aIn paramAtmAse prArthanA karatA huA Apase kahatA hUM ki, parakalyANakohI svakArya samajha niraMtara dharma unnatimeMhIM tatpara rahanA ApakA parama kartavya hai ! " upasargAH kSayaM yAnti chidyante vighnvllyH| " manaH prasannatAmeti pUjyamAne jinezvare // 1 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 " sarvamaMgalamAMgalyaM sarvakalyANakAraNaM / " pradhAnaM sarvadharmANAM jainaM jayati zAsanam // 2 // OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH sabhApatijIke vyAkhyAnake anaMtara jayadhvanIpUrvaka sabhA visarjana huI. " lekhaka prArthanA. " pyAre pAThako ! maiM isa sammelanameM svayam upasthitathA isaliye jo kucha mere dekhane va sunanemeM AyA hai vahI apanI lekhanIdvArA udhdhRta kara ApakI sevAmeM nivedana kiyA gayA hai. " dhAvataskhalanaM kApi " isa nyAyase yadi kucha likhanemeM truTi raha gaI ho to kRpayA kSamA kareM. ApakA kRpAbhilASI hIrAlAla zarmA. mainejara zrI AtmAnaMda jaina lAyabrerI ' amRtasara' ( paMjAba ) // sammelanameM upasthita mahAtmAoMke nAma. // 1 zrI 108 zrI AcArya mahArAja zrIvijaya kamalasUri. 2 zrI 108 zrI upAdhyAyajI mahArAja zrIvIravijayajI. 3 zrI 108 zrI pravarttakajI mahArAja zrIkAMtivijayajI. zrIhaMsavijayajI. 4 zrI 108 munimahArAja 5 paMnyAsajI mahArAja zrIsaMpatvijayajI. 6 muni mahArAja zrI vallabhavijayajI.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 munizrI mAnavijayajI. 8 paMnyAsajI zrIdAnavijayajI. 9 munizrI caturavijayajI 10 munizrI vivekavijayajI. 11 munizrI lAbhavijayajI 12 munizrI kIrtivijayajI. 13 munizrI dolatavijayajI 14 munizrI nayavijayajI. 15 munizrI anaMgavijayajI. 16 munizrI himmatavijayajI. 17 munizrI nemavijayajI. 18 munizrI premavijayajI. 19 munizrI uttamavijayajI. 20 munizrI lalitavijayajI. 21 munizrI somavijayajI. 22 munizrI dharmavijayajI. 23 munizrI saMtoSavijayajI. 24 munizrI lAvaNyavijayajI. 25 munizrI durlabhavijayajI. 26 munizrI sohanavijayajI. 27 munizrI nAyakavijayajI. 28 munizrI maMgalavijayajI. 29 munizrI vimalavijayajI. 30 munizrI kastUravijayajI. 31 munizrI kusumavijayajI. 32 munizrI padamavijayajI. 33 munizrI zaMkaravijayajI. 34 munizrI umaMgavijayajI. .35 munizrI meghavijayajI. 36 munizrI vijJAnavijayajI. 37 munizrI vibudhavijayajI. 38 munizrI jinavijayajI. 39 munizrI tilakavijayajI. 40 munizrI vidyAvijayajI. 41 munizrI vicAravijayajI. 42 munizrI vicakSaNavijayajI 43 munizrI puNyavijayajI. 44 munizrI taruNavijayajI. 45 munizrI mitravijayajI. 46 munizrI karpUravijayajI. 47 munizrI samudravijayajI. 48 munizrI lakSaNavijayajI. 49 munizrI meruvijayajI. 50 munizrI udyotavijayajI.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ "pariziSTa." [ sammelanakI nisabata nyUz2a peparoMkI rAya. ] pAThakavRMdako vidita ho ki, sammelanakI kArravAhIke tayAra karane samaya taka meM kitaneka akhabAroMmeM ukta sammelanakI nisabata bahutahI acche aura manana karane lAyaka abhiprAya prakaTa hue merI najarameM Aye, unakA thor3A thor3A sAramAtra lekha Apako bheTa karatA hUM. umIda hai ki, ApabhI guNagrAhaka bana apanI aura sammelanakI dinadina prati unnati hove aisI apane iSTadevase sacce aMtaHka. raNase prArthanA kareMge! (lekhaka.) " zrI sayAjI vijaya." ( baDaudA-tA. 20 jUna-1912. ) jaina muniyoMkA sammelana. gata guruvArako isa zahara meM jaina dharmake AcArya zrImadvijayAnaMdasUri ( A. tmArAmajI ) mahArAjake samudAyake jaina muni mahArAjoMkA sammelana AcArya munizrI kamalavijayajI mahArAjake adhyakSapanemeM huAthA. ___ukta munimaMDalake kAryakramameM unake jIvanake ucita sAdApana aura saralatAko dekha hamako adhika saMtoSa hotA hai ! Ajakala adhika kharcavAlI kaoNnphansakI nisabata aise sAde sammelana adhika kArya sAdhaka hote haiM. aura hama icchA karate haiM ki, jaina dharmake sakala samudAyake muni, tathA vaiSNava dharmake AcArya prabhRti vividha dharmake dharmaguru, nija nija sudhAre aura dharmakI unnatike nimitta sammelana dvArA apane aura apane anuyAyI prajAnake kalyANArtha prayatnazAlI hoMge !
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) yaha saMmelana kevala AtmArAmajI mahArAjakI samudAyake jaina munioM kA thA. yadi isase jude jude kula samudAyoMkA ekatra saMmelana hotA to adhika zreyaskara aura kAryasAdhaka hotA isameM zaka nahIM ! paraMtu yahAM mAlUma karanA cAhiye ki, isa viSayameM isa samudAyakA kiMcinmAtrabhI doSa nahIM nikAlA jA sakatA ! AcArya munizrIne apane pramukhapaneke vidvattAbhare vyAkhyAnameM mAlUma kiyAthA ki, aisI ekatra kaoNnphransa karanekA AMdolana ho cukAthA ! paraMtu kitaneka kAraNoMse sarvakA ekatra honA asaMbhava sA jAna yaha ekahI samudAyakA sammelana huA hai. kahanese karanA acchA' isa siddhAMtAnusAra ukta samudAyake muniyoMne jo stutya pravRtti kI hai usakA anukaraNa kara anya samudAyavAlebhI Ageke liye eka saha mata ho ekatra jaina munimaMDala sammelana kareMge aisI AzA kI jAtI hai ! IS " muMbaI samAcAra" (somavAra-tA. 24-7-12. baDaudA zaharameM zrIAtmArAmajI mahArAjake sAdhu sammelanane jo mAnA uttama aguApana kiyA hai vaha unake anya baMdhuoko bhI samaya vItane para ekAMta vAsase jAhira honemeM upayogI hue vinA na rahegA ! munizrI vallabhavijayajI tathA sammelanake pramukhane apane vyAkhyAnameM jo vicAra darzAe haiM ve jaise sAdhu sammelanako AvazyakatA siddha karane vAle haiM, vaise hI sAdhuoMke sAtha jainazAsanakI unnati karaneke mArga dikhAnevAlebhI haiM. aisA bedhar3aka kahA jA sakatA hai ! sabhAdhyakSake vyAkhyAnameM ko huI sUcanAe~ jitanI sAdhuoMko lakSameM lene yogya haiM, utanI hI sakala jaina saMghakobhI dhyAnameM lenI yogya haiM. sAdhu sammelanakI upayogitAmeM jinake mana adyAvadhi saMzayagrasta ho yA DigamigAte ho vaha isa ekahI udAharaNase apanI bhUla dekha usake sudhArane kA aura sammelanake kArya kartAoMko sahAnubhUti denekA apanA pharaja samajheMge !
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ " muni sammelanapara merI sammati." (lekhaka-vIraputra-AnaMdasAgara.) muMbaI-hindIjaina-tA. 18 jaulAI 1912. gajarAta dezameM baDaudA nAmaka ati manohara zahara hai vahAMpara kitaneka samayase zrImadvijayAnaMda sUrIzvara ( AtmArAmajI ) mahArAjake paTadhara zrImadvijaya kamala. sUrijI mahArAja virAjamAna haiM, tathA Apake AjJAnusArI sarva muni mahArAjabhI apUrva lAbhake kAraNa ekatrita huethe. maiM yahI vicAratAthA ki, isa muni maMDalIke sammelanase koI apUrva lAbha avazyahI prApta hogA. AhA ! merA vaha zubha vicAra hiMdIjaina aMka naM. 43 ke pRSTa naMbara 7 ne purNa kara dIyA ! Apa sujJa munivaroMne apane kartavyoMko ucca zreNIpara lAneko atyaMta anumodanIya 24 prastAva pAsa kiye. yadi maiM eka eka prastAvakI vyAkhyA karUM to bezaka eka choTA graMtha bana sakatA hai ! magara samaya kama honese kevala hArdika dhanyavAda ke sAtha prArthanArUpa thoDese zabda likhanekA prayatna karUMgA. vartamAna jamAnekI hAlata dekhate yaha prastAva svarNamaya akSaroMse likhane yogya haiM ! maiM haraeka saMghADe patise prArthanA karatA hUM ki isa saMmelanakA anukaraNa karake sarva truTiyoMko nikAla kara uttama kriyAmeM pravRtta hoveM tAke vIra liMgakA satkAra bar3he tathA Atma sudhAra ho !
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4 ) " sAMjavartamAna. " ( muMbaI - guruvAra. tA. 27-7-1912. ) hamako dekha saMtoSa hotA hai ki, jenoMmeM mAna pAye hue aura jinake varttana saMbaMdhI kisI jainane AkSepa nahIM kiyA hai ! aise AtmArAmajI mahArAja ke sAdhuoMkA baDaudA meM sammelana huAthA. pramukhasthAne zrIvijayakamalasUri virAje the. Apa vRddha aura anubhavI haiM ! ApaneM apaneM vyAkhyAna meM prakaTa tayA jAhira kiyA hai ki, Ajakalake samaya meM sarva sAdhuoM kI kaoNnphansa ( sabhA ) ekatra honI azakya samajha ekahI samudAya ke sAdhuoMkA sammelana huA hai. isa sammelanake pAsa kiye prastAva atyAvazyakIya haiM. unakA pAlana isa samudAya ke sAdhuto avazya hI kareMge; paraMtu hama nizcaya karate haiM ki, yadi anyAnya samudAyake sAdhubhI inakA pAlana kareMge to jaina kauma meM vAraMvAra khar3e hote TaM phisAda dUra ho jAyeMge ! baukI isa kaoNnphreMnsake pAsa kiye prastAva kitaneka jaina sAdhuoMko rucikara na hoMge ! aura kitaneka apanepara AkSepa rUpa samajheMge ! paraMtu jaina prajAkA pharaja hai ki, isa sammelanake pAsa kiye prastAva anya sAdhubhI pAlana kare aisA udyama kareM ! yadi ye prastAva jaina dharmake anukUla haiM to usa prakArakA vartAva karaneke liye anya sAdhuoMko preraNA karane meM koI prakArakI gaira munAsibI nahIM samajhI jA sakatI ! balaki, jo sAdhu ina prastAvoMko na svIkAra kareM unako sAdhu tarIke kitanA mAna denA usapara vicAra karanekA maukA jainoMko mila jAyagA ! kyoM ki jainoMkI kharI unnati unake sAdhuoMke sudhAremeM rahI huI hai aura dharmaguruke varttanake anusAra prAyaH sAmAnya logoMkI pravRtti hotI hai !
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
_