Book Title: Mokshna Sadhan
Author(s): Punyavijay
Publisher: Z_Parmarthik_Lekhsangraha_005006_HR.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249599/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAramArthika lekhasaMgraha ( 109 mokSanA sAdhana " jJAnajJAnavArivALi mokSapA." samyagadarzana samyagrajJAna ane samyAritra-e traNeyathI mekSanuM sAdhana thAya che. mokSanuM svarUpa-baMdhanA kAraNene abhAva thavAthI je Atmika vikAsa paripUrNa thAya te mokSa che arthAt jJAna ane vItarAgabhAvanI parAkASTA e ja mekSa che. sAdhananuM svarUpa-je guNa eTale zaktinA vikAsathI tatvanI arthAt satyanI pratIti thAya ane jenAthI heya-cheDI devA gya ane upAdeya-svIkAravA egya tatvanA yathArtha vivekanI abhiruci thAya, te "samyagadarzana." naya ane pramANathI thanAruM jIvAdi tanuM yathArtha jJAna te samyajJAna. samyajJAnapUrvaka kASAyika bhAvonI eTale rAga-dveSanI ane yoganI nivRtti thavAthI je svarUparamaNa thAya che, e ja "samyaphacAritra." sAdhananuM sAhacArya-upara jaNAvelA traNeya sAdhana jyAre paripUrNa rUpamAM prApta thAya tyAre saMpUrNa mAkSane saMbhava che, anyathA nahi. eka paNa sAdhana jyAM sudhI apUrNa hoya che tyAM sudhI paripUrNa mekSa thaI zakato nathI. udAharaNa tarIke-samyagadarzana ane samyagajJAna paripUrNa rUpamAM prApta thayA che, chatAM samAritranI apUrNatAne lIdhe teramAM guNasthAnakamAM pUrNa mekSa arthAt azarIra, siddhi athavA videhamukti thatI nathI ane caudamAM guNasthAnamAM Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 ] zrI jI. e. jaina granthamAlA zileza avasthArUpa paripUrNa cAritra prApta thatAM ja traNeya sAdhanonI paripUrNatAnA baLathI pUrNa mekSa thAya che. sAhacarya niyama-uparanA traNeya sAdhanamAMthI pahelA be eTale samyagadarzana ane samyajJAna avazya sahacArI hoya che. jema sUryane tApa ane prakAza ekabIjAne choDIne rahI zaktA nathI tema samyagadarzana ane samyaga jJAna ekabIjA sivAya rahI zaktA nathI, paraMtu samyAritranI sAthe emanuM sAhacarya avayaMbhAvI nathI; kAraNa ke--samyAritra sivAya paNa keTalAka samaya sudhI samyagdarzana ane samyagajJAna jevAmAM Ave che. Ama hovA chatAM paNa utkrAMtinA krama pramANe samyAritra mATe evo niyama che ke-jyAM te hoya tyAM enI pUrvenA samyagadarzana Adi banne sAdhana avazya hoya ja. samyagadarzananuM lakSaNa-utaravAcakA saTsanama' yathArtha rUpathI padArthono-mukhyatAe Atmatatvane nizcaya karavAnI ruci tathA te cetana-Atmatatvane nizcaya thavAmAM kAraNabhUta achavAdi-jaDa padArthone nizcaya karavAnI je ruci, te "samyagdarzana." .. samyagadazananI utpattinA nimitto-samyagadarzana nisargathI eTale svAbhAvika pariNAma mAtrathI athavA adhigamathI eTale bAhya nimittathI utpanna thAya che. jagatanA padArthone yathArtha rUpathI jANavAnI ci sAMsArika ane AdhyAtmika banne prakAranA abhilASAthI thAya che. dhana-pratiSThA Adi keI sAMsArika vAsanA mATe Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = pAramArthika lekhasaMgraha [ 111 je tatvajijJAsA thAya che te samyagadarzana nathI, kemake-enuM pariNAma saMsAravRddhi che. paraMtu AdhyAtmika vikAsane mATe tavanizcayanI je ruci phakta AtmAnI tRpti mATe thAya che te samyagdarzana che. nizcaya ane vyavahAradaSTithI pRthakkaraNa-AdhyAtmika vikAsathI utpanna thaela eka prakArane AtmAne pa~i NAma te "nizcaya samyakatva che. teNeya mAtrane tAtvika rUpamAM jANavAnI, heyane choDI devAnI ane upAdeyane grahaNa karavAnI rucirUpa che ane e rucinA baLathI utpanna thatI dharmatatvaniSThA e "vyavahAra samyakatva che. samyakatvanA lakSaNa-samyagadarzananI pratIti karAve evA pAMca lakSaNe mAnavAmAM Ave che te prazama (zAMti), saMvega (vairAgya), niveda (saMsAra para kaMTALe), anukaMpA (sarva prANI para dayA) ane Astikya (AsthA) che. pAMca lakSaNonI saMkSipta vyAkhyA-1-tatvanA mithyA pakSapAtathI utpanna thatAM kadAgraha Adi doSone upazama e "prazama" che, 2-sAMsArika baMdhanene bhaya e "saMvega" che, 3-viSayomAM Asakti ochI thavI te "nirveda che, 4-duHkhI prANIonuM duHkha dUra karavAnI IcchA te "anukaMpA" che, ane pa-AtmA Adi pakSa kintu yuktipramANathI siddha padArthane svIkAra te Astikya che. hetubheda-samyagdarzanane cagya AdhyAtmika ulkAnti thatAM ja samyagadarzana pragaTa thAya che, paNa AmAM kaI AtmAne enA AvirbhAva (pragaTa thavA mATe bAhya nimittanI apekSA rahe che, jyAre koIne rahetI nathI. e te Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 ] zrI cha. a. jaina granthamAlA prasiddha che ke-koI vyakti zikSaka AdinI madadathI zilpa Adi keTalIka kaLAo zIkhe che, jyAre keTalAka bIjAnI madada sivAya potAnI jAte ja zIkhI le che. AMtarika kAraNenI samAnatA hovA chatAM paNa bAhya nimittanI apekSA ane anapekSAne laIne samyagadarzananA 'nisarga samyagadarzana ane "adhigama samyagdarzana" evA be bheda karyA che. bAhya nimitto paNa aneka prakAranA hoya che. keI pratimA Adi dhAmika vastuonA mAtra avalokanathI, keI gurune upadeza sAMbhaLIne, kaI zAstro bhaNIne ane kaI satsaMgathI paNa samyagadarzana prApta kare che. utpattikama-anAdikALanA saMsArapravAhamAM tareha tarehanA duHkhane anubhava karatAM karatAM egya AtmAmAM keI vAra evI pariNAmazuddhi thaI jAya che, je e AtmAne te kSaNa mATe apUrva ja che. e pariNAmazuddhine "apUrva karaNa" kahe che. apUrvakaraNathI tAvika pakSapAtanI bAdhaka rAga-dveSanI tIvratA maTI jAya che. evI rAga-dveSanI tIvratA maTI jatAM AtmA satyane mATe jAgaruka banI jAya che. A AdhyAtmika jAgaraNa e ja "samyaktva che. samyaga jJAna-tenA pAMca bheda che. mati, kRta, avadhi, manaH paryAya ane kevaLa,-e pAMca jJAna che. sUtramAM jema samyagadarzananuM lakSaNa batAvyuM che tema samyagrajJAnanuM lakSaNa batAvyuM nathI. te eTalA mATe ke-samyagdarzananuM lakSaNa jANI lIdhA pachI samyagrajJAnanuM lakSaNa vinA prayAseanAyAse jANI zakAya che. te A rIte-jIva kaMIka vAra samyagadarzanarahita hoya che paNa jJAnarahita hete Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAramArthika lekhasaMgraha [ 113 nathI. keI ne kaI prakAranuM jJAna enAmAM avazya hoya che. e ja jJAna samyagadarzanane AvirbhAva thatAM ja samyagajJAna kahevAya che. samyagajJAna ane asamyajJAnane taphAvata e che ke paheluM samyakatva sahacarita che, jyAre bIjuM samyakatvarahita mithyAtva sahacarita che. pra.-samyakatvane e zuM prabhAva che ke-tenA abhAvamAM cAhe teTaluM vizALa jJAna hoya te paNa te asamyagajJAna yA mithyAjJAna kahevAya che? ane thoDuM ne aspaSTa jJAna hoya te paNa samyakatva pragaTa thaye chate samyagajJAna kahevAya che? u.-A (tatvArthasUtra) adhyAtmazAstra che, eTalA mATe emAM samyagrajJAna ke asamyagrajJAnane viveka AdhyAtmika dRSTithI karavAmAM Ave che, paraMtu nyAya yA zAstranI mAphaka viSayanI daSTithI karavAmAM AvatA nathI. nyAyazAstramAM je jJAnane viSaya yathArtha hoya te ja samyagajJAna-pramANa ane jene viSaya ayathArtha hoya te ja asamyagajJAna-pramANAbhAsa kahevAya che. kintu A AdhyAtmika zAstramAM nyAya zAstrane sammata samya--asamyagAna vibhAga mAnya havA chatAM paNa gauNa che. ahIM je jJAnathI AdhyAtmika utkrAnti thAya te samyagajJAna e daSTi mukhya che ane jenAthI saMsAra vRddhi athavA AdhyAtmika patana thAya te asamyagajJAna che. A rIte samyagadarzana, samyajJAna ane samyakracAritra -e traNeya mokSanA sAdhana che. e sAdhananI jeTale eTale aMze prApti, teTale teTale aMze AtmAne ucca vikAsa che.