Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Goooooon) zrI mANikyasuMdarasuri kRta nemIzvara carita phAgabaMdha [ saM. 1878 nA arasAmAM racAyeluM kAvya] saMzAdhaka : zrI mohanalAla dalIcaMda desAI B. A, LL.B. [ vikramanI paMdaramI sadInA uttarArdhamAM vidhipakSa-aMcalagarachanI 57 mI pATe thayelA metuMgarinA be zAkhAcArya nAme jayazekharasUri ane maNi kayasuMdarasUri 1 paikI bIjAe A kAvya racyuM che. ] jayazekharasUrie "prabaMdhaciMtAmaNi," "upadezaciMtAmaNi' Adi graMtha racyA che. ( juo. mAre "jaina sAhityano saMkSipta ItihAsa" phakaro : 6 50 ) jyAre prastuta mANikyasuMdarasUrie catuH parvacapU, zrIdhara caritra ( saM. 146 3 mAM ), dharmadattasthAnaka, zakarAja kathA, malayasundarI kathA, saMvibhAgavata kathA, sattarabhedI pUjA upara guNavarmAcaritra ( saM. 1483 mAM ) vagere saMskRtamAM kathA-graMthe rahyA che. gujarAtI bhASAmAM gadyamAM pRthvIcaMdracaritra ane padyamAM A kAvya racela che. [ juo mAro ukta graMtha, phakarA : 6812 ) uparyukta gujarAtI gadyamAM vIcaMdra caritranA saMbaMdhe prasiddha sAkSaravarya zrI dI. ba. kezavalAla harSadarAya dhruva pitAnA " prAcIna gujara kAvya" nI prastAvanAmAM pRSTha 38-39 mAM jaNAve che ke, " mAsuMdarasUrie junI gujarAtImAM gadyAtmaka pRvIcaMdra caritra saMvata 1578 mAM ( ? A saMvata prAya: mudraNadoSane laIne beTho che. kharI rIte 1478 mAM joIe. kAraNa ke te gAyakavADa oriyenTala sIrIjha naM. 13 nA - prAcIna gurjara kAvya saMgraha' nA pR. 93 thI 130 mAM chapAyuM che, tyAM aMte "saMvata 1478 varSa zrAvaNa madi , strI pRthvIcaMdracaritraM pavitra purupattane nimita samarthitam' sabha 255 chapAyuM che ane temano jIvanakALa paNa te ja samayamAM che. (juo. mAro graMtha "prAcIna gurjara kavio' bhAga bIje, pR. 772 ) racyuM che. aTalarane, rUpanA, mAtrAnA, layanA baMdhanathI mukta chatAM temAM levAtI chUTa bhAgavatuM prAsayukta gadha, te belI. bhANisuMdara bolI. 1. mANikyazekharasari nAmaka AcArya paNa aMcalagacchamAM thaI gayA che. temaNe jaina Aga upara dIpikAo racela che. te mANi kyasuMdarasUrithI bhinna che. nAma zrI Arya kayAghagataHsmRtigraMtha chaS
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ [32] which bhaja vasdasbad a la clause i> s>g[ sich a vALA prabaMdhane vAgvilAsa eTale melIneA vilAsa evu nAma Ape che. A gadya carita saMbaMdhI naDiyAdanI prathamanI pariSad mATe zrIyuta pradalAdajIe eka nibaMdha lakhyA hatA, te 'jaina yuga' mAsikamAM prakaTa thaI gayeA che. vikramanI paMdaramI sadInA uttarArdha nA gujarAtI gadyaneA namUnA pUrA pADanAra mANikayasuMdarasUritu gujarAtI kAvya sadabhAgye maLI AvyuM che, je te ja sadInA gujarAtI padyane avikala su Mdara namUno pUrA pADe che. gujarAtI kAvyamAM ghaNA vakhatathI Adi kavi tarIke lekhAyelA saM. 1512 mAM thayela gaNAtA narasiMha mahetAnI pUrve, A mANikayasuMdara ane temanA gurubhAI jayazekharasara thayelA che, ke je paikI yazekharasUrie paNa peAtAnA samayanI gujarAtImAM ' prabaMdhaci MtAmaNi ( tribhuvanadIpaka prabaMdha - saMpAdaka : paMDita lAlacaMda ) nAmanuM kAvya racyuM che, ke je ukta sAkSarazirAmaNI kezavalAlabhAIe potAnA ' prAcIna gUrjara kAvya ' mAM pR. 96 thI 144 mAM prakaTa karyu che ane tenI prastAvanAmAM khUba prazasyu che. mANikathasuMdarasUritu A kAvya zrI naimIdharacarita phAgAdha manera jaka, hRdayasparzI ane maMjIla padAliyukta che, ane temAM judA judA chaMda che. A kAvyanuM sa`zodhana karavAmAM, maLelI traNa pratAne upayoga karavAmAM Avyo che, pahelI prata muMbaInI royala eziyATika sAsAyaTImAM Avela DaoNkaTara bhAidAjI ( B. D, ) nA saMgraDa che, temAMnA na. 160-3 nI prata - je parathI 30-8-30 te Aja meM nakala karI lIdhI hatI. pachI pATaNanA phephalIyAvADAnA bhaMDAramAMnA dAbaDA naM. 83, prata na 156nI e pAnAnI prata parathI tete tA. 16-5-31 nA rAja sarakhAvI lIdhI ane pachI trIjI prata zrI mahAvIra jaina vidyAlayathI maLI, te paNa joI gayo ane A lakhatI vakhate sAme ja rAkhI che. A vratanI puSpikAe A kAvyane a Mte mUkelI che. ] zrI Arya kalyANatama smRtigraMtha,
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ atmosomeoppeopposed to specifiedestagood hosted on seeds secon d s - d[13] namo devAdhidevAya namo'stu paramAtmane / namaH zrIjanabhAratyai sadgurubhyo namo namaH // 1 // alakSyaM dakSANAmapi na ca sahasrAkSanayananirIkSyaM yadvAcyaM na bhavati caturvaktravadanaiH / havirbhuktArendugrahapatirucAM jaitramanadhaM / / paraM kiMcijjyotijayati yatiyogIndraviSayaM arvAcInairalatyAya dakSAya duritacchide / cidAnandasvarUpAya paramabrahmaNe namaH // 3 // rAsu namauM niraMjana vimala sabhAvihiM, bhAvihiM mahima nivAsa re, deva jIrA palli valliya navaghana, vighana haraI prabhu pAsa re. 4 nAbhi kamali kuMDalinI nivasati, sarasati sAcuM rUpa re; samarauM samiNi sujiA paraMpara, parama brahma svarUpa che. 5 aDheu parama brahma svarUpa, japAI surAsura bhUpa, avigata avicalU e, nirupama niramala e; ajara amara anaMta, bhavabhaMjana bhagavaMta, jana-manaraMjana e, namauM niraMjana e. zRMgArita girinAra, gAIsu nemikumAra, mAra-viDAraNa e, tribhuvana-tAraNa e; yAdavakula kerala caMda, dIThaI paramANaMda, zivasukhakAraNa e, moha nivAraNa e. phAga vArIka moha mataMgaja, gajagati jaga-avataMsa; jasu jaza tribhuvani dhavaliya, vimaliya yAdavavaMsa; rAja rAjimatI pariharI, parihariu saMsAra, vani su nemi jogesara, siravari giri girinAra. mI zrI Arya kalyANagauNa smRti graMtha BOLE
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ [314]@bachchhchha chahte he chhe chhe.thehehhathade h zloka giranAra giremolau natvA ye neminaM jina 1 pAtakaM kSAlayanti svaM dhanyAste dhRtasaMmadAH // 10 // rAmu samudravijaya sAdevI ca, naMdana ca`danabhAsa re atula mahAkhala akala parama para, paramesara pUrai Asa re. pUrniya zazi jima saji maneAhara, harai meAha aMdhakAra re; nipuNa ni`la bhAvi bhavikajana, jinavara nava avatAra re, advaiu prabhu pahilaI AvatAri, dhana bhUpati avadhAri, dhana dhana dhanavatI e, tasu vAge satI e; bhavi khIjai saudhamme, trIjaI nirmala kazmi, citragati vidyAdharu e, ratanavatI varu e. cathaI sura mAhi', pacamavihira ni, sutaaparAjitu e, priyamati saMgatu e; prabhu chaThThaI avatAra, AraNa suravara sAra, sAtamai da'patI e, zakha yazeAmatI e. vi AThamai vakhANa, aparAjita suvimANi, navamaI nava pari e, nagara sUrIpura e; samudravijaya sunariMda, kuli jAya jiNacaMda, zivAdevi jananI e, utsava tribhuvani e. 15 phAgu tribhuvana mAhi mahAtsava, avanIya ati AnaMda; yAdava'si suhAvIra, mAvIsama jiMda. 16 iSNu avasara mathurAMpura, avatari deva murAri; kaeNsiya kIdha vAra. 17 i kasa vighnasiya, zlokaH 11 12 13 14 caritaM vaiSNavaM zravA yAdavabhUpAlAH jarAsiMdhe'stha kopane / sarve saurASTramaNDalaM // 28 // gatA zrI Arya kalyANa gautama smRtigraMtha
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ a sta da sta sta stato da se stade sta sadacta de dose sada ste sa staste desta de castasta sta da sadece desire rAsu seraTha maMjhila dvArikAM thApiya, Apiya amarahu rAI re; rAja karai tihAM deva nArAyaNa, rAya namai. tasu pAya re. 19 jINai helAM jItau bhUjakhali, samaratha rAya jarAsidha re; seAla sahasa ramai ra'giRsi' ramaNIe, ramaNIya rUpa sukha dha re. 20 aDhau holi-khatanaianaaa [35] madhava nemikumAra, rUpa taNa bhaMDAra, mAlabrahmacArI e, narUcaI nArIe; sAraMga dhanuSa revi, svAmI za pUrerava, pADiyA pAra e, mine camika hira e. hari uparAdhiI nemi, tasu bhuja vAliu khemi, sura nara sarvimilI e, joI mana ralI e; helAM halAvI khAMhi, hari hI DAlai nAha, mallA bhADaI e, khala dekhADaIe. rAmu bhujakhala dekhIya mani ciMtAviya, Aviya nija AvAsi re; balabhadra teDIya elai sAra`gadhara, 'ma rahisa nemi vIsArasa re. ja' ApaNapai jazue va'ci', 'ci` rAja apAra re; kIDI tetara nyAya karesii, lesii nemikumAra re. zrI Arya kalyANautamasmRtigraMtha 21 phAgu khala dekhIya cakrIya devA, sura bhAsura khecara vRMda; jaya jayakAra te Uccara, dharaI ti mani ANu de, 8 meru mahIdhara dharaNI, karai je siricchatra; te jItyA jiSNu gadAdhara, pAdharasI kuNu citra? xeoja : siddhagandharvakhecarAH / citrIyamANAste sarve harSAt puSpANi varSanto namunaimimunAmahaM // 1 // 22 23 24 26 27 DIS
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hostestestestadeda deste dosedastada de dados do seu desbade.deliteste destestostestade destedodestestostestosteslesstedeutestededededesse akaipha lesiI nemikumAra, rAja allAruM sAra, mani AlocavauM e, hiva kima karevauM e; vANI huI Akasi, "zrIpati ! Ima ma vimAsi! nemi jisarU e, parama sarU e. 28 gayaNAMgaNa laI deva, "jasu ahi sAravuM seva, te sivA-naMdanuM e, pApa-nikaMdanuM eka sevaI surapati sAtha, gesara jaganAtha, jItu meharAju e, nahI lesiI rAju e. 29 sArthe [zAt 0 ] rAjyaM yo na samIhate gajadhaTAghaMTAravai rAjitaM / naivAkAMkSati cAru candravadanAM lIlAvatIM yo'GganA // yaH saMsAramahAsamudramathane bhAvI ca maMthAcalaH / so'yaM nemijinezvarovijayatAM yogIndacUDAmaNIH // 30 // rAsau (rAsa :) INi vacani harI ANaMdIalA, tu vasaMta avasara AIlA vAIlA dakSiNa vAyu tu jina jina. kusumi kusumi bhamarA raNajhaNIo, mayaNarAya hayavara haNahaNa A bhUyaNi bhayu bhaDavAya tu jina jina. pada. revayagiri milI ramala karato, mugati ramaNI hII dharaM te khale mAsa vasaMma , jina jina. rame raMge jAdava bhUpAlA, zazivayaNI sAthe varavAlA mAlA kusumacI hAthi tu jina jina. 31 pAradhi pADala kevaDIe e, kaNayara karaNa kevaDIe e kadalI kare ANaMda tu jina jina. phephalI phaNasa phalI bIjaurI, vanaspati dIse mArI merIyaDA mucakuMda tu jina jina. zrI Arya karayANAgautamasmRtigraMtha
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ >> >>>>>>>>>>> ho ragu kuMDha kalI mahimahIA, gahagahIA sahakAra; karaI vRkSa nAraMganA, aMganA raMga apAra. jAI juI vara kiMzuka, kizuka vadana suvRkSa; tribhuvana-jana-AnaMdana, caMdana ca'paka vRkSa. jALa (zA haiM 0) vRkSAH pallavitA latAH kusumitA bhaMgAH suraMgA vane / sAraM gAyati kokilA kalaravairvApIjalaM maMjula || mitravasantadattasakalaprANo'pi sainyaiH svake- evaM maiMne durjayameva manmathabhaTo yogIzvaraM naimina // rUpa || rAsu nemi anai nArAyaNa puTTutA, purhutA vara girinAri; mai bhamai e 2mila' tara`ga u', `giDDi' vanaDu mArei. eI navayauvana, ei yAdavakula, akula vikAzana vIra re; eI nijarUpiU jana-mana mAhi, ajanavAna zarIra re. aDha ajanavAna zarIra, beI giphA gabhIra, iku nemIsarU e, khIja sAraMgadharue; hari hariNAkSI sAthi, svAmI si' jaganAthi, khelaI khaDeAkhalI e, jila paDai UkalI e. jhIlaI sulalita aMga, nemi anai zrIra`ga, sIMgI jila bharI e, ramai aMterI e; hira sanakArI geApI, tehe milI lAja leApI, nemi pAkhali kirIe. jhamaka"nerI e. zrI Arya kalyANa gautama smRtigraMtha 33 34 [17] 37 zloka : nArInU purajhaMkArairyasya citaM na caMcalam / sa zrImAn nemiyogIndraH punAtu bhuvanatrayaM // 40 // 38 39
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ o ddess [318]ectetessoridatestosted bestoboost..accebook t phAgu tribhuvanapati dharaI zamarasa, ramatu nArI majhAri, te laI suviveka "tU' eka vayaNa avadhAri. prabhu! pariNavauM mAninI, mAninI manaha vAlaMbha; tarUNIya janamana jIvana, yauvana atihiM dulaMbha. che; vana atihiM dulabha bhaNI jaI, khajaI prabhu tuNDa mAI re, hasIya bhaNaI te "tuM baliAgalau, Agali anha kima jAI re ? bhaNaI bhu jAI "bhaNi asthi devara ! deva racaI tumha seva re, kAma na nAma gamaI navi nArI, sArI eha kuTeva re. aheu sArI eha kuTeva, TAli na devara ! hava, mAni pariNavuM e, valI valI vinavU e; hiva mAnevA ThAma, nihuI lAbaI gAma, pInaMbarU kahaI e, "tau avasara lahaI e." vITIM rahI savi nAri, vili li kahaI murAri, kumara seve kahaI e, pazi lAgI rahaI e, tAM manAvIyu nahi, yAdava savi huM vivAha, tribhuvana utsavu e, UlaTa abhinavu e, phAgu abhinava aMgi UlaTa dhari, hari dvArikA pahUta; mAgI rAyamaI kanyA, dhanyA guNasaMjura. svAmi-nAmi UmAhIza sA, hIyAI ghaNu premi, nAcatI abhinaya sA savaI, vali vali nemi. 48 cAra nemikumAra vAlA priyamAgamana vicitya saMtuSTA / vRti yathA madhUrI, jharu zazina vArI va | 42 | caralocanI milI, nija nija mana ralI, valI valI alaMkaraI nAha re, catura arAvaNi, prabhu caDI cAliu, Aliu bhUyaNi UchAha re. pa0 kAcI kAzI Arya kalyANarotama smRti graMtha -
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ ohibitchchhichaileshbhaibaheshbhaihhhhhhhhhhibabhihchhwas [319] kAne kuMDala jhalakai, jima sasi ravi-maMDala, moMDalaI vidhe urivarihArU, sari viramaNa-mukuTa, kaTaka kaMkaNu kari u sAhai' sirivari chatra, Agali nAcai pAtra, e pAsaiM cAmarU e, DhalaI" maneharUe; mahina UtArai lU, svAmI sAca salUNu, pUIi dhulahI e, gAi' kuuMla hI e. Avi amaraha' rAu, valiu vali nisAthe dhAu, rAjA vAsugi e, Aviu Asugi e; graha tArA ritra caMda, AvaI sara vRMda, ANu di' manu e, mili'tribhuvanu e. phAgu tribhuvanapati cAla'' pariNavA, pariNavA ucchala huti; sAthii... tarala turaMgama, raga matta...gaja daMti. prabhu prati Alavai'tu kharU, tubarU raje citta, jiNivaci kekila nAra, nArada gAI gIta. vAvya' (zArdU ja ) rAsa rAjImati mukhi maiDIe vallabha, vara AvaMtu caDIya avaleAka, IMdra caMdra surakinara Agati, tAriNe mArI matu nemi jina, evai re; sAhuM re. pA para 53 gItaM gAyati kiMnarI sumadhuraM vINAlayA bhAratI, gandharvAH zrutidhAriNaH surapate raMbhA narI nRtyati // bhAbherimRdaMgajhala rivo vyomAMgaNaM te, nemi vIkSya vadanti pauravanitA 'dhanyeti rAjImatI' // 56 // vallabha oI visAli re; leAka te mAli aTAli 2. Agali hari gAviMda re; jana-manei ati ANu Mda re. 54 55 *u jana-mani ati ANuMda, pasUa-vADI hiraNa harilI e, prabhu-zravaNe zruti zrI Arya kalyANa gautama smRtigraMtha O 57 AkraMda, gilI e; 58
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tojnaoffendedoroshooe de deshootishhiteshdodendshashes saMbara sUara lASa, rAva karaI nija bhASi; pUcchiuM kAraNa e, kaI ardhAraNa e. pasu marisiI' prabhu! Aja, garUu garava kAja, tiNi sivi dalavala e, bAMdhiyAM valavalaI e; Ima saMbhalIya vicAra, ciMtaI nemikumAra, duHkha bhaMDArU e, dhImu saMsArU e. vArtA sAraMgAnaM zrutvA vilokya sAraMgalocanAM ca vazAM / / sAraMgAH sAraMgA ivAptaraMgA narAH pazavaH // 61 // rAsu pasUa-nADa java jiNavari dIThau, tau vIvAha huu aniTha, baITha6 mani vaIrAga tu, jina jina. moha-jAti kima mAnava paDiyA ? dAnava deva kusumasari naDIyA, jaDIyA viSayaI sarAga tu jina jina. [ rAga-sAgari jaga sahu dhaMdhaliya, harihara brahma maNi paNi rAlaya, rolIya jIva saMsAra tu, jina jina. rUlaI jIva rIva karatAM, naraya-tiriya-nara majajha pharaMtAM, viNa arihaMta vicAra tu, jina jina. ] nAri-pAsi paDiyA saMsArI, maNue janamaphala mUkaI hArI, hAri nArihiM rAcaMti tu, jina jina. eka na jAgaI sadguruvayaNe, jIva na pekhaI aMtara-nayaNe, maNi mehi rAcaMti tu, jina jina. joga jugati joI jogesara, parama brahi lAgau alasara, dhigu saMsAra asA tu, jina jina. Ima bhaNI pazu-baMdhana savi TAlI, niya gaIdu paha vegi vAlI, valIu nemikumAra tu, jina jina. - 64 phAga valiu nemikumAra tu, mAra-nivAraNa jAma; rAjImatI ati AkulI, Dhaliya dharAtali tA. 25 zrI Arya kakyANA gautamasmRtigraMtha
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ochstadstodestacados dedododed to destaca este stedeslasedushadestastaseste destacadastadestacadostosta ste sedastasadadadadadadest seaseseos sakhI sIMcaI caMdana-jali, kadalIdali karaI vAu; valiuM cetana jANiu, valiu yAdavarAu. 66 yAdavarAjaviyoge lUtAbhihateva mAlatImAlA / nA manapharA viti sagImatI I || 67 | zaru rAmatI bAlA vivihapari vile pati, pativiyege apAra re; phADaI kaMkaNa viraha karAlI, rAlIya ura taNe hAra re 68 dhAu dhAu jAi jIvana moraDA, moraDA! vAsi ma vAsa re, prIya prIya ma karia re bApIyaDA ! prIyaDa mehanaI pAsi re. 69 aDheu prIyaDA mehanaI pAsi, vIjalaDI nIsAsika sara bhariyAM AMsUyaDe, hiva haMsalaDA! uDi e. siddhi-ramaNi priya rAci, kahIya na pAlaI vAca; tU tribhuvanapati e, kuNa dIjaI mAta e? 70 ATha bhavaMtara neha, kAMI taI kIdhau che? cAdavarAI mAM e, balaI rAimaI e; sayari dharaI saMtApa, vali vali kAMI vilApa, rAjala Thalavalai re, jima mAchalI thaI jalie. 71 mAchalI jima thaI jali, TelavalaI rAjala devi; valIu nemi paha tau, pahatau dhari tiNi khevi. 72 AvyA deva kAMtika, kAMti karAI ravi bhrati; kara joDI prabhu vInavaI, navaI te kavita thuNaMti. 73 vArtha (fphariNI) stuvanti krIDAyAM madanavivazAyAM nanu vazAM, sudhAbhiH sadhrIcI hariharaviraMciprabhRtayaH / parabrahmajJAstAM viSamaviSalaharibhiva vadhU, triA svaM gatistrimavana te ! vAta : || 74 11, na Arya kayAghagotama smRtigraMtha racI
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ s a stedodestostestosteste destostestados destestostestestostecedede destostestestostestestosto costo desde estosteslestedtestostestedadadadosastosteste stedestestesede rAsu hara nadRAraMbhi nacAvika gaurI, gaurI laMcanabhaMgi re, mukuMda vRMdAvani nacAvika pII, lepIya lAja anaMgi re. sAvitrI brahmA AkulIla, kaliu rehiNi caMdu re, nAri AdhAri hiM maNi vadItA, chatA sura nara IMdu re. 76 ala chatA sura nara Ida, paNi tuM nemi jiNiMda, maNi na chAhIu e, nAri na vAhIu eka deva bhaNaI "tU deva! dhamma prakaTi prabhu! heva', bhaviyaNa jiNi tarai re, bhUla-vani navi phiraIe. 77 prabhu! tuM lIlavilAsa, karati jita kelAsa, sAcau zaMkara e, siddhi-ramaNi varU e Ima stavI deva pahRta, dhamma-bhAri prabhu jUta, dAna saMvatsarU e, diI gatamatsa3 e. 78 phAgu gata matsara hiva jinavara, navamaI rasi saMlIna; revaI saMjama AdaraI, karaI vihAra adIna. 79 divasi paMcAvani pAmIya, svAmIya kevalajJAna; viracaI milIya devAsura, sasaraNa-pradhAna. 80 sko : pradhAnaM madanaM hatvA, moharAjaM vijitya ca / Aptachatrayo nemi, jarjIyAd vizvapradhAnadhIH // 89 // rAsa pradhAna prAkAra trini suri rUci nilaI, rUci nilai jima ravi caMda re; cauhi dharmo prakAsiu jinavari, hari mani huu ANaMda re. 82 pIya dekhI rAjala mani gahi gahI, gahi gahI laI saMjama bhAra re, pAmiya sivasukha parihari rAjamaI, rAjamAI nemIkumAra re. 83 zrI Arya kayANagautama smRtigraMtha che
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ aaaadaaaaaaaaaaaaaaa >>>>>>>>>>>>>d[33] joja : kumAre brahmacarye'pi, yayA me raMjitaH patiH / sA vIkSyeti yayau siddhi, pUrvaM rAjImatI satI // 84 // Dhau rAjImatI nemikumAra, yAdavakula siNagAra, kAraNi avatariyAM e, tribhuvani vistariyAM e; dhanya ja te naranAra, jaI caDaI giri giranAra, kuMDa gayaCda maIe, nIraI jina havai e. 85 pUjai manacaI gi, AMgIya nava nava bhaMgi, svAmI guNa thai e, stuti iNi pari bhaNuI e; akala amala sarvajJa, namaI niraMtara dhanya, jaya jaya pAvanu e, sahaji sanAtanu e. 86 Atmya (linAigI ) sanAtanyaiH puNyaiH praNatacaraNaH zrIyadupatiH, samaM rAjImatyA zivapadamagAdaivata girau / sa ca zreyovallI navadhanasamo mayyapi jane, parabrahmAnandaM pradizatu ciraM nemijinapaH // 87 // rAsau lacchi vilAsaDu lIlA kamala, galai zrI jinapati bhAratIya prasAdihiM, aMtaraMga kara kesara nAhiM, carita raciuM manara`gi. mehu sAMbhalatAM vimala, chedaI kali-mala bhagi 88 mANikayasuMdara, sulalita guNabhaMDAra. ] jema gAjaI gaMbhIrA, rRddha kusumasara vIra. [ caraNa kamali tuH bhujaMga tenIsara vInave AyAthya zrI yAdavakulabhUSaNa hIrA, mehu tU amhe svAmI, sAmala dhIrA, gaja jima samaNu sahaji saDIrA, surija sA bhAtu sarIrA. 89 zrI Arya kalyANautannasmRtigraMtha DE
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34] [bhash bhaja ripu aMtara helAM nirajaNIyA, viSaya mehamada jiNiraNa paNiyA, nemIsara sadi. yadukulamaNi sA rAjala rANI, mA tU subhaTadharaNa gi jANI, nizcala zivaprAsAdi. 'kya' akSara jima e tihi... milIyA, 'suMdara' parama brahma siUM milIyA, duHkhavajita vilasaMti, bhai sui ANu dihi, tasu ma Mgala nitu huMti. 91 rasi ju naimijiSNu riya succhardihi, kRtamati [ saMpUNuM ] --iti zrI nemIzvara caritrA phAgukha dhena zrI mANikasudarasUrIzvareNu kRta !! cha !! zuH / mahu` mAdhA liSita : 5 zubhaM kalyANamaratuM ! cha ! zrI vItarAgadevavAdIyaH / chA 6-11 mI. 7. na. 160-3 2. e.sA. muMbaI. ~~iti zrI nemIzvara caritra phAgaH samAptamiti ! cha !! muninA matisAgareNa liSitamiti " zubhaM bhavatu 5 kalyANuM astu !! che ! cha th patra 2 5ti 19 dAkhaDA 83 naM. 156 pheAlIyAvADAnA bhaMDAra, pATaNa. 4 patra pachInuM chellu* patra nathI. darekamAM 20 pakti che. naM. 871, zrI mahAvIra jaina vidyAlaya muMbai. * * uparanA AkhA kAvyamAM prathamanA maoNMgalAcaraNanA leAka sivAya je saMskRta chaMdo mUkelA che, tenA atha samajAvavA zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI pratamA saMskRta TIkA che, te atre mUkavAmAM Ave che ke, jethI atha samajAvavAmAM sahelAi thAya. -- stutihAi * 2. tat kiMcijjyortirjayati tat kiM ? yadalakSyaM dakSANAmapi punastat kiM ? yat sahasrAkSanayanaine nirIkSya tu...pavana ( ! ) nayanaiH ( 1 ) nirIkSaLIya punastatva ? thatuvktrvdnairvaacyN na bhavati veghaso vadanairyada vaktumazakyaM yadetAvata etAdRzAmapi punastat kiM ? yad ha virbhuktAnpraduhapatirucAM jaitraM yadagnitArakacaMdramastaraNe tejasAM jayanazIlaM / punastat viM? yanayaM niSpApaM / punastat ? / yavmuchyuM ! punastat kiM ? yatiyogIdraviSayaM yatiyogIMdrANAM gocaraM / eSu sthAnaM vA evaM bidhaM tat kiM cijjyotirjayati // 2 // 3. evaMvidhAya parabrahmaNe namaH kiM lakSaNAya : arvAcInairalakSyAya adyatanaiH puruSairna lakSituM yogyAya / punaH kiM lakSaNAya ? dakSAya svabhAvavijJAya / punaH kiM lakSaNAya ? duritacchide duritaM pApaM chindatIti duritacchid tasmai duritacchide / punaH kiM lakSaNAya ? cidA O zrI Arya kayAA gautama smRtigraMtha
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ ...dheshslesedbojashshobstasbshsedesbestbspchshshase cheshtodecadesesediaspechrbsh chsdeshchchschote sectrostheash.costashshashsasasebel2 5] naMdasvarUpAya cid jJAnamAtmazubhraguNaH tasyAnaMda sukhaM tanmayaM svarUpaM yasya taccidAnaMdasvarUpaM tasmai // 3 // 10. te marA dhanyAste ke / ye giranAragiremaulau mastake neminaM jinaM natvA svaM svakIyaM pAtakaM kSAlayaMti / kiM lakSanAste ? naraH dhRtasammadAH dhRtaH samado hoM yaiste dhatasammadA: // 10 // 18. atheti athAnaMtara sarve yAdavabhUpAlAH saurASTramaMDale gatAH kasyinsati ? caritraM vaiSNavaM zrutvA jarAsaMghe kopane sati kuddhe sati // 18 // 25. te sarve siddhagaMdharvakhecarA nemibhujAbalaM jagurgAyati sma / kiM kriyamANA ? citrIyamANA Azcarya prApnuvaMtaH punaH kiM kiyamANAH ? harSAt puSpANi varSantaH // 30. so'yaM nemijinezvaro vijayatAM / so'yaM kaH ? / yo rAjyaM na samIhate na vAMchati / kiM lakSaNaM ? rAjyaM / gajadhaTAghaMTAravai rAjitaM zobhamAnaM / punaryaH aMganAM rAjImatIM na kAMkSati necchati / kiM lakSaNAM ? cArucaMdravadanAM / punarlIlAvatI lIlAyuktAM / punaryaH yogIMdracUDAmaNIH tIrthaMkarANAM ziromaNI: // 35. evaM mitravasaMtadvattasakalaprANo'pi manmathabhaTo sainyaiH svakaiH yogIzvaraM neminaM durjayameva mene manati sma / evamiti kiM ? vRkSAH pallavitA latA kusumitA bhuMgAH saraMgA vane sAraM gAyati kokilA kalaravairvApIjalaM maMjulaM evaM evaM prakAreNa mitravasaMsadatasakalaprANo'pi // 40. sa nemirmuvanatrayaM punAtu pacitrIkarotu / sa nemiH kiM lakSaNaH ? / zrImAn punarkiM ? yogIndraH / sa kaH ? yasya cittaM nArInUpurajhaMkAraizcaMcalaM na jAtaM // 56. pauravanitA nemi vIkSya rAjImatI dhanyA iti vadanti / iti kiM ? / yasyA rAjImatyA varastu nemiH vivAhe ca kiMnarI sumadhuraM yathAsyAttathA gItaM gAyati / bhAratI sarasvatI va.NAlayA vINAyAM layaH atyAsaktatvaM yasyAH sA vINAlayA / gaMdharvAH zrutidhAriNaH sbarapUrakAH / punaH surapate raMbhA apsaro narI nRtyate atizayena nRtyati / punaH bhaMbhA-merImRdaMga-jhallAriravaH zabdo vyomAMgaNaM gAhate pUrayati // 61. ye narAH sAraMgAnaM zrutvA sAraMgalocanAM vazAM ca vilokya ye sAraMgAaraMgeNa saha vartamAnA bhavaMti te dhanyA athavA AptaraMgA arhadraMgAste sAraMgAH sArANi aMgAni yeSAM te sAraMgA athavA sAraM sadguNaM gacchaMti sAraMgA evaMvidhA ucyate / punaye narAH sAraMgA iva AptaraMgAH prAptaraMgA bhavaMti te narAH pazava ucyate / ane graArya kAyAAgonusmRtigraMtha racI
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ u J desiseskestedesesleslesfasteseskskedevdesdeodesesesesesedesseslededesesedesieseseseddesdesisesealesesseslesesededesesekslesholesterestaseskeskatest 67. rAjImatI bAlA yAdavarAjaviyoge vilapati vilApAn karoti / kiM lakSaNA ? / mlAnA nistejA punaH kiM ? madanakarAlA madanavyAptA vA karAlA vikarAlA / kA iva vilapate ? lUtA bhihataiva mAlatImAlA iva / yathA mAlatImAlA lUtAmihatA matyeva vilapati / vigatakAMti vijJApayati / kiM lakSaNA ? mlAnA vicchAyatA prAptA / / 74. nanu iti nizcitaM hariharaviraMciprabhRtayo yAM vazA sudhAbhiH sadhrIcI sudhAbhismahacAriNI kRtvA stuti krIDAyAM / kiM lakSayANAM ? madanavivazAyAM kaMdarpaparabazAyAM ye parabrahmajJa bhavanti te tAvazAM prati viSamaviSalaharImiva kRtvA stuvaMti ataH kAraNA [ he tribhuvanapate ! tvaM vadhU rAjImatI vidhUyasatkA vizvapAtakaharo jAtastavAptaM / / - 81. puna: AptachatratrayaM prAptaM tratrayo yena aso AptAtrayaH / kiM kRtka Aptachatratrayo jAtaH ? pradhAnaM madanaM hatvA moharAjaM vijitya ca // 84. rAjImatI satI iti vicitya nemeH pUrva siddhiM yayau / ititI kiM ? / yayA siddhivadhvA me patiH kumAre kumAratve ca / punarbrahmacayeM satyati rAjataH sA sidvivadhUrvIkSyA draSTuM yogyA yasyA IdRzI kalA sA kIdRzIti // 87. sa nemijinapaH ciraM cirakAlaM mayyapi jane mANikyasuMdarAcArya parabrahmAnaMda pradizatu kathayatu / saH kaH ? / yo rAjImatyAH samaM raivatagirau zivapadamagAt jagAma / punaH saH kaH ? / yaH sanAtanyaiH puNyaiH praNatacaraNaH sanAbhavAH sanAtanyAstai sanAtanyai sarvakAlInaiH puNyaiH pavitrairnarAmaraiH praNatacaraNaH / punaH saH kaH ? yaH zrI yadupatiH yadUnAM patiH / punaH saH kAH ? yaH zreyovallInavadhanasamaH // 4 zrI jIrApallAnA pArzvanAtha prabhunI, pa mAM sarasvatInI, 6 mAM niraMjana paramAtmAnI stuti. 7-8-9 nemiprabhunA kAvyano prastAva. temanuM TUMka varNana. 13-15 ADa pUrva bhava ne navamo cAlu bhava. 16 nemikumArano janma. 17 te vakhate mathurAmAM kRSNane janma ke jeNe kaMsane tathA azvanuM rUpa dhAraNa karanAra kezi nAmanA daityane mAryo hate. 19 temaNe seraThamAM dvArakAmAM gAdI sthApI. 30 jarAsaMghane jI. seLa hajAra strIo hatI. 21 baMdhava nemikumAra brahmacArI, kRSNanuM dhanuSa laI zaMkha pUryo, mArI eTale paheredArane pADyA ane kRSNa camakyA. 22-24 nemie kRSNanI bhujA namAvI. A rIte jIta meLavI. ra6-ra9 kRSNa balabhadrane kahyuM: "nemine vizvAsa na karatA, te ApaNuM rAja leze." Ama vicAratAM AkAzavANuM thaI: 'ciMtA na karo. nemi yogI che ane meharAjane jItaze. tamAruM rAja nahi le." 31 AthI kRSNa AnaMdyA. vasaMta Rtu ra) Arya ka yANagautamasmRtigraMtha
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ abdaasbhaibbsbwbbbbbbbbbbbbbbbbbbbateishva[32] AvI raivata eTale giranAra parvata para krIDAvihAra. 32-35 tyAMnI lIlI hariyALI thayelI bhUmi, puSpa, latA, vRkSeA vagerene bahAra. 36-38 nemi ane kRSNa khaMnenu girinAra javuM. baMnenuM tulanAtmaka varNana. sAthe kRSNanI strIo che. 39 ane rame che, krIDA kare che. 40-41 nemi zama-samatA dharI nivikArI rahe che. 42-45 eka kahe che : 'paraNeA ! bhAjAI (zrI kRSNanI strI) dIyarane paraNAvavAnuM mAnavA samAve che. kRSNa chevaTe kahe che : 'avasare thaI raheze.' 46 strIe mAnI le che ke nemi samajI gayA ane utsAha thaI rahyo. 47 zrI kRSNa dvArakA paheAMcI rAjImatI kanyAnI mAgaNI karI. 48-49 patinemi maLaze, tethI kanyA Ana'dita thaI. 50 nemine alakAra samajAvyA. te hAthI para caDayA. 51 alaMkArAnu varNana. para chatra, cAmara, luNa utAraNa, dhavalamaMgala gIta gAvAM. 53 devAne rAjA nizAna ThekatA Ave che, vAsukI rAjA Ave che, grahAdi Ave che. 54 bhaviSyaneA tIrthaMkara paraNavA jAya che. gheADA, hAthI sAthe che. papa tuMkharU svara alApe che, nArada gIta gAya che. 56 A utsava mATe nagarastrIe rAjImatIne dhanyavAda Ape che. 57 rAjImatI varane nihALe che. 58 zrIkRSNa mekhare che ne nemi tAraNe Ave che. 59 eka khAju Ama AnaMda che, tyAM pazuvADAmAM haraNAdi rAtAM hoya che, tenuM kAraNu nemi pUche che. 60 lagnanA geAravanA bheAjana mATe pazune mAravA rAkhyA che, tethI te kakaLATa kare che, ema sAMbhaLI sa`sAra pratye tiraskAra Ave che. 62-63 vairAgya upajyeA. mAhajALathI mAnavAdi sarve sapaDAI saMsAramAM bhame che, viSayamAM aMdha bane che, manuSyabhava hAre che, aMtardaSTithI vicAratA nathI. 64 sa'sArane dhikkAre che, ema kahI pazukha dhana TALI peAtAnA gajeMdra--hAthIne tarata pAchA pheravI nemikumAra vaLe che, 65 Ama thayuM. tyAM rAjImatI AkuLa thai dharaNI para DhaLI paDI. 66 sakhIe caMdanajaLa sIMcI keLanA pAnathI pavana nAkhe che. cetanA Ave che te jANe che ke, yAdavarAja nemi te pA vaLI gayA. 60-71 rAjImatI vividha vilApa kare che. kakaNa phADe che ne chAtI paranA hAra pheMkI de che. mArA jIvana ! doDA, DhoDA ! mAra ! tame vAsa na karo. jatA rahe, apIyA ! pIyu pIyu na melA, kAraNa ke pIyu te megha pAse cAlyA gayA, adazya thayA che! vIjaLIrUpI ni:zvAsa nIkaLe che. AMsuthI sareAvara bharAi gayAM. have huM sA (jIva) ! UDI jA. piyu siddhirUpI strImAM rAcyA che ane peAtAnI vAcA pALatA nathI. tu piyu tA tribhuvananA svAmI che. tane keANa buddhi-salAha Ape tema che? ATha pUrva bhava neha rAkhI have zA mATe cheDu Ape che?' Ama rAjImatI kahe che. zarIre satApa dhare che ne vilApa kare che ne mAchalI thADA jaLamAM taraphaDe tema taraphaDe che. 7ra tyAM zrI Arya kalyANautannasmRtigraMtha
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ o testostadaslastasastadestastastostastastest stoso desse da se dodado de desca casa de dochtacada dosada stastaste soda sadaseste de casa este sadecedade te nemiprabhu takSaNa pitAne ghera pahoMcyA. 73 lekAMtika devo sUrya jevI kAMtithI tenI bhrAMti karAvatA AvIne prabhune navAM kAvyathI stuti karI vinave che. 74 prabhustuti. 75-76 zivane gaurIe nayanabhaMga karI nATAraMbhamAM nacAvya, mukuMda-kRSNane gopIoe vRMdAvanamAM nacAvya ema anaMga-kAmadeve lAjane pI. sAvitrIe brahmAne akaLAvyA, hiNIe caMdrane thaka, ema strInA AdhArathI madane deva, manuSya, iMdrane jItyA che; paNa 77 tuM nemine mada na DhAMkI zake, nArI lebhAvI na zakI. deve belyA: deva prabhu! have dhama prakaTAva ke bhaLe tare ane bhavarUpI vanamAM na phare. 78 prabhu! tuM lIlAmAM vilAsa kare che ke, jenI kIrtie jItyA che. khare zaMkara tuM che. ane siddhirUpI strIne varanAra che. 78 Ama stavana karAtA A deva dhammabhArathI yukta thaI sAMvatsarika dAna matsararahita thaIne kare che. 70-80 have jinavara navamA rasa eTale zAMta rasamAM lIna thaI revata (girinAra) upara saMjama Adare che-dIkSA le che ane adInapaNe vihAra kare che. paMcAvana divase svAmIne kevalajJAna thAya che eTale deva, asuro maLIne samavasaraNa race che. 81 nemistuti. 82 samavasaraNamAM traNa gaDha de race che, te ravicaMdra jevA kAMtinA bhaMDAra che. tyAM jinezvare cAra prakArane dhama (dAna, zIla, tapa, bhAvanArUpI) prakA, AthI kRSNane AnaMda thayo. pIyu pAse rAmatI paNa manamAM AnaMdita thaI ne saMjamabhAra grahaNa karyo-dIkSA lIdhI ane nemine cheDI rAjematI pahelI mokSe sIdhAvI. pachI neminAtha mokSe gayA. 85-87 Ama rAmatI ane yadukulazaNagAra neminAtha je kAraNe avataryA te siddha karyuM ne tribhuvanamAM temane (kItine) vistAra thaye. te strI-puruSane dhanya che ke, je girinAra parvata para caDIne gajendra kuMDamAM pANuthI jinane (jinamUrtine) huvaDAve che ane mananA AnaMdathI navanavI AMgI cIne pUje che. guNanuM stavana kare che ne stuti kare che ke, "tuM akala, mala rahita sarvajJa che, tane namanArane dhanya che ! tuM pAvana ane svAbhAvika sanAtana che, tAre jaya he. 87 nemistuti. kavine upasaMhAra. 88 sarasvatInI kRpAthI aMtaranA bhAva ane nAdathI A caritra racyuM che, te lakSmInA vilAsanI lIlAnuM kamaLarUpa che. tele sAMbhaLatAM meha jAya che ane kaLikALanA melane nAza kare che. mANiyasuMdarasUri e racanAranuM nAma che. te suMdara guNanA bhaMDAra nemanAthanA caraNakamalane upAsaka bhramara che. varI zrI Arya ka yANagautamasmRtigraMtha
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ testostesh testestostestostestesboostoskestestostesksestestostestes obtesteskestestestostestestoskobestats.stosteskseskskesteste desododedest testostestosteste(322] (pachInI kaDIo nathI. have bIjI pratonI kaDIo laIe. ). yAdavakuLanA alaMkAra hIre, megha sama gaMbhIra, madanane rokanAra vIra (nemi prabhu) ! tuM amAro svAmI zyAma ane dhIra che, hAthI jevo sabala, prakRtithI siMha samAna, ane sUya jevI kAMtivALA zarIravALo che. 90 jeNe AMtarika zatrune sahelAIthI jItyA che, viSama mohamadane raNumAM haryA che, evA nemIzvarane A saMvAda che. te yadukulamAM maNirUpa rAjImatI rANI tuM te amArI mAM ane eka mahAna ddhAnI gRhiNI, jagamAM prasiddha che ane mokSarUpa mahelamAM tAruM nizcala sthAna che. 91 racanAranA nAmamAM je kaya joDAkSara che, temAM be akSara maLyA che, te pramANe neminAtha ane rAmatI baMne tyAM mokSamAM maLyA che ane "suMdara parama brahma sAthe bhaLyA che ane tyAM duHkha rahita vilAsa kare che. A ne.mejinanuM carita sArA chaMdamAM rasathI ane AnaMdathI suNo bhaNe ane sAMbhaLe che tenuM haMmezA maMgala thAya che. A kaDImAM "ka" ane "suMdara' e bethI kavi pitAnuM nAma "mANikyasuMdara' eka rIte batAvI Ape che. (zrI vijayavallabhasUri smRti graMtha) yasmAnnodvijate bhUtaM jAtu, kiMcit kathaMcana / abhayaM sarvabhUtebhyaH sa prApnoti sadA mune // jenAthI koI paNa jIve kaI prakAranA saheja paNa ugane prApta nathI thatuM, te sadA ya sarva jIvothI abhayane prApta kare che. ahiMsA sarvabhUtAnAmetat kRtyatamaM matam / etat padamanuddhignaM vasiSThaM dharmalakSaNam // badhAM prANIo mATe ahiMsA ja sarvottama kartavya che, ema jJAnIoe mAnyuM che. A pada uddegarahita, variSTha ane dharmanuM lakSaNa che. zaraNyaH sarvabhUtAnAM vizvAsya sarvajantuSu / anudvegakaro loke na ca yudvijate sadA // ahiMsaka sarva ne zaraNabhUta hoya che. te badhAne vizvAsapAtra hoya che. te jagatamAM prANIomAM uga pedA nathI karato ane na to te kadI koInAthI udigna thAya che. e Arya kayANa gautamasmRti graMtha cheeka