Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIMbaDI jJAnabhaMDAranuM avalokana* prastuta purAtana hastalikhita jaina jJAnabhaMDAranuM avalokana lakhavA pahelAM tevA prAcIna jJAnabhaMDArAnI sthApanA ane tenA rakSaNane lagate keTaleka paricaya Apavo e asthAne na ja gaNAya. jJAnabhaMDAronI sthApanA purAtana hastalikhita tADapatrIya, 1kapaDAnAM tema ja kAgaLanAM pustakonA aMtamAM daSTigocara thatA aneka nAnA-moTA ulekho tathA AcArya udayaprabhakRta dharmAbhyadaya (varatupAlacaritra), prabhAvakacaritra, jinaharSakRta vastupAlacaritra, kumArapAlaprabaMdha, sukRtasAgara mahAkAvya, upadezataraMgiNa Adi aitihAsika caritragraMtho, kumArapAlarAsa, vastupAla-tejapAlarAsa Adi aitihAsika rAsAo tema ja chUTaka jUnAM pAnAMomAM maLatI vividha noMdhAne AdhAre spaSTa rIte jANI zakAya che ke dareka gacchanA samartha jJAnapriya AcAryAdi munivarganA upadezathI ke potAnA * saddagata pU. muni zrI caturavijayajI mahArAje saMpAdita karela "lIMbaDInA jaina jJAnabhaMDAronI hastalikhita prationA sacipatrane paricaya-lekha. - 1. kapaDA upara lakhAyela pustaka virala je jovAmAM Ave che. pATaNanA saMdhanA bhaMDAramAM kapaDA upara lakhela be pustako che, jemAMnuM eka saMvata 1418mAM lakheluM 2585 IcanA kadavALAM 92 pAnAMnuM che. sAmAnya khAdInA kapaDAnA be TukaDAne cokhAnI lahIthI coDI tenI banne bAjue lahI copaDI akIkanA agara tevA koI paNa ghUMTAthI ghUMTI tenA upara lakhavAmAM Avela che. A sivAya anya bhaMDAromAM kavacita kavacita te te gAmanA saMghe te te samayamAM vidyamAna AcAryAdi upara mokalAvela comAsAnI vijJaptinA tema ja sAMvatsarika kSamApanAnA sacitra paTe, karmagraMthanAM yaMtra, navapada-paMcapadanI anAnupUrvI, sUrimaMtrAdinA paTe Adi paNa kapaDA upara lakhela jovAmAM Ave che. A sarve ekavaDA kapaDAne uparanI jema taiyAra karI lakhela hoya che.' 2. jene pustake tADapatra, kAgaLa ane kapaDA upara ja lakhAyelAM maLe che te sivAya bhojapatra, keLapatra Adi upara lakhAyela maLatAM nathI; tema tenA upara lakhAyAne saMbhava paNa nathI. mAtra yationA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18]. jJAnAMjali AMtarika ullAsathI aneka rAjAoe, maMtrIoe tema ja dhanADhaye gRhasthoe tapazcaryAnA udyApana nimitta, vinAgamizravaNa nimitte, potAnA athavA potAnA paralokavAsI svajananA kalyANa mATe, sAhitya pratyenI potAnI abhirucine kAraNe agara tevA koI paNa zubha nimitte navIna pustakAdarzI lakhAvIne athavA purAtana jJAnabhaMDAre astavyasta thavAne kAraNe keI vecatuM hoya tene vecAtAM laIne moTA moTA jJAnabhaMDAronI sthApanA karI che athavA potapotAnA zraddheya AcAryAdi munivargane tevA pustakasaMgraha adhyayanAdi nimitte bheTa ApyA che. A sthaLe dhyAnamAM rahevuM joIe ke sAdhAraNamAM sAdhAraNa vyaktioe pote alpasaMpanna hoya chatAM uparokta zubha nimittomAMnuM koI paNa nimitta prApta thatAM teoe paNa "TIpe TIpe sarovara bharAya" e nyAye mahAnamAM mahAna jJAnabhaMDAro UbhA karavAmAM mahattvapUrNa phALo Ape che. AvA vyaktigata alpa phALA dvArA je kAmo thayAM che, athavA thAya che, tene je bAda karI laIe to samartha vyaktioe karAvela kAryonuM mApa somAMthI paNa agara tethI paNa vadhAre bAda karatAM je Ave teTaluM ja thAya. eTale pramANamAM nAnA sarakhA dekhAtA A phaLAonI kiMmata paNa jevI tevI nathI. pUjyapAda zrImAna devardhigaNi kSamAzramaNe graMthalekhanano AraMbha karAvyo tyAre ane te pachI paNa aneka samartha tema ja sAdhAraNa vyaktioe vizALa jJAnabhaMDAronI sthApanA karI haze athavA karI che, tene lagatAM aitihAsika sAdhanonA abhAvamAM tema ja mArA potAnA tadviSayaka UMDA abhyAsane abhAve te cirakAlIna bhaMDArano paricaya na ApatAM mAtra te jJAnabhaMDAronI vizALatAne khyAla Ave jamAnAmAM arthAt sattaramI ane khAsa karIne aDhAramI-ogaNIsamI sadImAM avyavasthita rIte lakhAyela keTalAka maMtra bhojapatra para jovAmAM Ave che. 3. ahIM je je nimitte pustaka lakhAvAtAM tenAM keTalAMka pramANono ullekha AgaLa TipaNImAM svAbhAvika Avaze. ane zeSa nIce ApavAmAM Ave che-- ___ saMvat 1844 varSe miti bhAdravA sudi 2 tithau likhitaM / paM0 IzvarasAgaragaNinA zrIyodhapuramadhye | baMba / maNihArA arerAjajI jJAnAbhivRddhaye kAripitaM citram // - ha7 sUtra satra, lIMahI. saMvat 1301 varSe kArtika zudi 13 gurAvadyeha salaSaNapure AgamikapUjyazrIdharmaghoSasuriziSyazrIyazobhadrasUrINAmupadezena kumarasiMhamAlUputrikayA jasavIrabhAryayA solaNabhaginyA jAlUnAmikayA putrarANigapAlharAyoH svasya ca zreyo'rthaM pAkSikavRttipustikA paMDi0 pUnApArthAt utaravapitA | -tADapatrIya pAkSisUtraTIvA, sAMvarI. aupapAtikasUtra rAjapraznIyasU0 pu0 maMtri chADAkena gRhItvA zrIbhuvanatuGgasUrINAM vAcanAya pradattA / taiH prapATTalake kSiptA // -tA trIja, lIMDI. koI koI vAra munio paNa zrethe graMtha lakhatA- saMvat 1211 varSe Azvinavadi 1 budhadine pUrvabhAdrapadanAmni mUlayoge tRtIyayAme paM0 maNibhadraziSyeNa yazovIreNa paThanArthaM karmakSayArthaM ca likhitaM / / ..... ' -naM. 22e fsattaroTina, sane.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ lImaMDI jJAnabhaDAranuM avalAkana | 19 teTalA khAtara pAchalI zatAbdImAM rAjA-mahArAjA Adie je jJAnabhaMDArA sthApyA che, tene TUMka paricaya A sthAne ApavAne sahapa che. rAjAoe sthApela jJAnabhaDArA--rAjAomAM jJAnakAzanI sthApanA karanAra e gUrjarezvarA prasiddha che. eka vidvapriya sAhityarasika mahArAjA zrI siddharAja ane bIjA jainadharma pratipAlaka mahArAjA zrI kumArapAla. siddharAje traNa se| lahiyAe ekaThA karI sarvadarzInanA graMtha lakhAvI rAjakIya pustakrAlayanI sthApanA karyAMne tathA AcArya hemacaMdrakRta sAMgopAMga sapAdalakSa (savAlAkha) vyAkaraNa graMthanI seMkaDA pratie lakhAvI tenA abhyAsIone ApyAneA tema ja aMga, maga Adi bhinna bhinna dezeAmAM bheTa mokalAvyAne ane te te viSayanA abhyAsIone te te graMthe pUrA pADavAcAnA ullekha 4prabhAvakaritra tathA kumArapAlaprazna dhamAM che. mahArAjA kumArapAlane mATe paNa kumAra-pAlaprama dhAdimAM ekavIsa jJAnabhaMDAra sthApyAnI tathA peAtAnA rAjakIya pustakAlaya mATe jaina AgamagraMthe ane AcAya hemacaMdraviracita yAgazAstra-vItarAgastavanI hAthapAthI svarNAkSare lakhAvyAnI noMdha che. A sivAya anya rAjAee jaina graMthA lakhAvyA haze tema ja jaina jJAnabhaMDArAnI sthApanA paNa karI haze, paraMtu te saMbadhI khAsa ullekha nahIM maLavAthI te mATe mauna dhAryu che. matrIoe sthApela jJAnabhaDArA--maMtrIomAM jJAnabhaMDAra lakhAvanAra prAggATa (peAravADa) jJAtIya mahAamAtya vastupAla-tejapAla ane esavALa jJAtIya mAMDavagaDhanA maMtrI pethaDazAhu khAsa prasiddha che. mahAamAtya vastupAla-tejapAla nAgendragacchIya AcArya vijayasena tathA uDDaya. prabhasUrinA gRhastha ziSya hatA. temanA upadezathI temaNe jJAnabhaMDArA lakhAvyAnI noMdha jina gaNita vastupAlacaritra, upadezatara'giNI AdimAM najare paDe che. maMtrI pethaDazAhu tapagacchIya 4. rAjJaH puraH purogaizca vidvadbhirvAcitaM tataH / na varvatraya varSa (yAvat ) rAjJA pustaka telane phrU rAjAdezAnniyuktaizva sarvasthAnebhya udyataiH / tadA cAhUya saccakre lekhakAnAM zatatrayam // 104 // pustakAH samalekhyanta sarvadarzaninA tataH / pratyekamevAdIyantAdhye tRNAmudyamaspRzAm // 105 // --tyAddi hemacandrasUripravande kumArapAlaprabaMdha, patra 17 mAM Ane maLatA ja TUMka ullekha che. 5. jinAgamArAdhanatatpareNa rAjarSiraNA ekaviMzatiH jJAnakozAH kArApitAH / ekAdazAGgadvAdazopAGgAdisiddhAntapratirekA saurairNAkSavarlekhitA / yogazAstratrItarAgastavadvAtriMzatprakAzAH sauvarNAkSarA hastapustikAyAM lekhitAH / saptazatalekhakA likhanti // patra 66-67 / / ku0 pra0 / / upadezataraMgiNImAM 21 jJAnakoza sthApyAnuM jaNAvyuM nathI, kintu jaina AgamanI sAta prati tathA hemacaMdrakRta prathAnI ekavIsa pratio lakhAvyAnuM jaNAvyuM che-- zrIkumArapAlena saptazatalekhakapArzvAt 6 lakSa 36 sahasrAgamasya sapta pratayaH sauvarNAkSarAH zrIhe mAcArya praNItavyAkaraNacaritrAdigranthAnAmekaviMzatiH pratayo lekhitAH / / patra 140 / / 6. vastupAlacaritramAM traNa bhaMDAra lakhAvyAnuM jaNAvela che. upadezataraMgiNImAM nIce pramANe jaNAvyuM che:
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20] jJAnAMjali AcArya dharma dha SasUrinA ziSya hatA. temaNe AgamazratraNa karatAM bhagavatIsUtramAM AvatA vIragautama nAmanI senAnANAthI pUjA karI. te ekaThA thayela dravyathI pustako lakhAvI bharUca Adi sAta sthAneAmAM bhaMDAra sthApyA hatA. A sivAya ma`trI vimalazAha, mahAmAtya AmrabhaDha (AMbaDa), vAgbhaTa (bAhuDa) Adi anya matrIvAe jJAnabhaDAreA avazya lakhAvyA haze, paraMtu tene lagatAM kazAM pramANA jovAmAM AvyAM nathI. dhanADhaya gRhasthAe sthApela bhaDArA--trIjA vargamAM dhanADhaya gRhasthA Ave che. temanAM nAmeAnI pUrI noMdha ApavI e te zakaya ja nathI, chatAM je nAmeA ApaNA samakSa vidyamAna che, tenIye sapramANa noMdha karavA jaIe teA prastuta avaleAkanane kinAre ja mUkavuM paDe. eTale phakta vAcakAne sAdhAraNa rIte khyAlamAM AvI zake teTalA khAtara tevA dharmAtmA gRhasthAnAM be-pAMca nAmane paricaya ApavA e ja basa gaNAze. jema mahAamAtya vastupAla Adie peAtapeAtAnA gurunA upadezathI pustake lakhAvyAM che, tema kharataragacchIya AcArya jinabhadranA AdezathI dharAzAhe maheApAdhyAya zrImahIsamudragaNAnA upadezathI nadurabAranivAsI prAggATanAtIya saM. bhImanA pautra kAlue, AgamagacchIya zrIsatyasUri, jayAnaMdasUri, vivekaratnasUri--A traNe eka ja guru zrIvastupAlamantriNA sauvarNamaSImayAkSarA ekA siddhAntapratileM khitA, aparAstu zrItADakAgadapatreSu maSIvarNAJcitAH 6 pratayaH / evaM saptakoTidravyavyayena sapta sarasvatIkozAH lekhitAH // patra 142 / / 7. zrIdharmaghoSasUripradattopadezavAsitacetasA saM0 (maM) pethaDadevena ekAdazAGgI zrIdharmaghoSasUrimukhAt zrotumArabdhA / tatra paJcamAGgamadhye yatra yatra ' goyamA' AyAti tatra tatra tannAmarAmaNIyakapramuditaH sauvarNaTaGkakaiH pustakaM pUjayati / pratipraznamuktahATaka 36 sahasrAdibahudravyavyayena samagrAgamAdisarvazAstrAsaMkhyapustaka lekhanatatpaTTakUlaveSTanakapaTTasUtrottArikAkAJcanavAtikAcAravaH sapta sarasvatI bhANDAgArAH bhRgukaccha - suragiri-maNDapadurga-arbudAcalAdisthAneSu bibhraasvamUvire / vatra rUAE // sukRtasAgara mahAkAvyanA sAtamA taraMgamAM pethaDapustakapUjAprabaMdhamAM paNa Ane maLatA ja ullekha che. mAtra tyAM dharmadhASasUrinI AjJAthI koI sAdhue Agama saMbhaLAvyAnuM jaNAvavAmAM Avela che. zrAvito-tato nurvAeiyativASitam | zuzrAva || 6 | ityAdi. 8. dharAzAhe lakhAvela jIvAbhigamasUtravRtti, odhaniyukti saTIka, sUrya prajJapti saTIka, a'gavidyA, laghukalpabhASya, sasiddhAntaviSamapadaparyAya, cha MdonuzAsana Adi pratA jesalameranA bhaMDAramAM vidyamAna che. tenA aMtamAM nIce lakhelane maLatA ullekhA che saMvat 1487 varSe zrIkharataragacche zrIjinarAja sUripaTTAlaGkArazrI gacchanAyakazrIjinabhadrasUrigurUNAmAdezena pustakame tallikhitaM zodhitaM ca / likhApitaM sAhadharaNAkena sutasAiyAsahitena // 77 9. A kAlUzAhanA paricaya meLavavA icchanAre jaina sAhitya sa`zodhaka, pu03 aMka 2mAMne naMdurabAranivAsI kAluzAhanI prazasti " lekha jovA. kAlUzAhanI lakhAvela vyavahArabhASyanI prati jema bhAvanagaranA saMdhanA bhaMDAramAM che, tema lIbaDInA bhaMDAramAM paNa temanI lakhAvela AcArAMganiyukti ane satramRtAMgavRttinI pratie vidyamAna che, jenA atamAM vyavahArabhASyane akSarazaH maLatI prazasti che. *
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIbaDI jJAnabhaMDAranuM avalekane paraMparAmAM dUra dUra thayela AcAryonA upadezathI eka ja saMtatimAM dUra dUra thayela prAgvATajJAtIya pethaDazAha, maMDalIka tathA parvata-kAhAe navIna graMtho lakhAvI jJAnabhaMDAre sthApyA hatA. keTalAka evA gRhastha hatA, jeo koI vidvAna munivare navIna graMthanI racanA karI hoya tenI ekIsAthe ghaNuM nakale lakhAvatA. keTalAka evA paNa hatA, jeo mAtra kahapasUtranI ja prato lakhAvatA ane potAnA gAmanA upAzrayamAM agara gAmegAma bheTa ApatA. A rIte dareka gacchanA AcAryAdi munivarganA puNya upadezathI bhinna bhinna jJAtinA seMkaDo dharmAtmA eka eka gRhasthe eka eka ja nahi paNa anekAneka jJAnabhaMDAro sthApyA hatA. A saunAM pavitra nAmanuM smaraNa karavuM zakya nathI, e sthitimAM eka eka agara tethI vadhAre pustako lakhAvanAra vyaktionAM pAMca-dasa nAmonI noMdha levI tenA karatAM te sarva vyaktione hArdika dhanyavAda apa viramIe e vadhAre yogya che. jeo A puNya puruSonAM nAma tema ja temane savizeSa paricaya meLavavA IcchatA hoya temane Do. kilahorna, DaoN. piTarsana, sI. DI. dalAla Adi saMpAdita prAcIna jaina jJAnabhaMDAranA riTe jevA bhalAmaNa che. upara nivedana karavAmAM AvyuM tema, Aja sudhImAM seMkaDo jJAnabhaMDAro UbhA thayA ane kALanI kuTilatAne baLe, rAjyanI UthalapAthalane lIdhe, jaina yAtivarganI patitatAne kAraNe, tema ja jaina samAjanI ajJAnatAne lIdhe paNa te badhAya zIrNa-vizIrNa thaI gayA, gUjarAta, mAravADa, mevADa, dakSiNa, baMgALa Adi dezomAM vasatA patita yativarge seMkaDe bhaMDAro naSTa karyAnI vAta sau koI jANatuM haze. paraMtu te ja dezomAM vasatA ajJAna AgevAna gaNAtA jaina gRhasthavarge svayaM tema ja keTalIeka vAra aNasamaju hovA chatAM ciraprajita hoI moTA tarIke paMkAyela aNasamaju 13munivarganI preraNA ke sammatithI 10. A saunA paricaya mATe juo : purAtattva, varSa 1, aMka 1 mAMno "eka aitihAsika jaina prazasti" zIrSaka mAro lekha. ( 11. AcArya abhayadeva, dharmasAgara upAdhyAya AdinA graMthonI prazastimAM je gRhasthoe ekIsAthe premapUrvaka aneka Adarzo lakhAvavAnA puNya kAryamAM potAnI lakSmIno vyaya karyo che, temanAM nAmanI noMdha lIdhI che. 12. lekhayitvA varAn kalpAn lekhakaiH rUpasaMyutAn / gatvA ca sarvazAlAsu svAJcalaM yo prasAraye (?) // - 5tra vrata, tIMvado. gandhArabandire tau jhalamalayugalAdisamudayopetAH / zrIkalpapustikA api dattA: kila sarvazAlAsu / / -nizIthacUrNInI prati, pAlItAraNA. 17. ahIM karAyela munivargane ullekha ghaNAne kalpita lAgaze, paraMtu te rIte vahetI nadIomAM ane kUvAmAM padharAvI AvanAra gRhasthonA moDhethI sAMbhaLelI A vAta che. A sivAya pAlItANAmAM bhIta uparanA vastupAla AdinA zilAlekho jIrNa avasthAmAM AvI javAne kAraNe bhItonI zobhAmAM ghaTADo thato hovAthI tene simenTa tema ja raMgathI pUrI devAnI salAha paNa AvA mahAtmAo taraphathI meLavI tene pUrI dIdhAnI vAta tyAMnA gharaDA kArabhArIo saMbhaLAve che. astu. jyAM vahIvaTa karanArAo niprANa hoya, tyAM AthI bIjI zI AzA rAkhI zakAya?
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22] jJAnAMjali purAtana kImatI pustakAne udheIthI khavAI javAne kAraNe, jIrNa thavAne lIdhe, pANIthI bhIMjAI te coMTI javAne athavA bagaDI javAne kAraNe, uMdara Adie karaDI khAdhela hAvAne lIdhe, UthalapAthalanA samayamAM ekabIjA'pustakonAM pAnAMe khIcaDArUpa thaI avyavasthita thavAne kAraNe agara tevA anya koI paNa kAraNe vahetI nadIomAM, dariyAmAM athavA jUnA kUvAomAM padharAvIne nAza karyAnI ghaNA gheADAene khabhara haze. A pramANe pheMkI devAyela saMgrahamAM seMkaDA alabhya--durlabhya mahattvanA graMthA kALanA mukhamAM jaI paDayA che. AvA ja pheMkI devAne taiyAra karAyela aneka sthaLanA kacarArUpa manAtAM pAnAMenA sa MgrahamAMthI vijJa munivage keTalAye azrutapUrva tema ja labhya paNa mahattvanA seMkaDA graMtho zodhI kADhavA che ane haju paNa zeAdhI kADhe che. A ThekANe A vAta lakhavAnA hetu eTale ja che ke jee A vAta vAMce tenI najare kayAreya paNa tevA avyavasthita prAcIna pAnAMene saMgraha jovAmAM Ave te teo tene koI paNa vighna muni agara gRhastha pAse laI jAya ane tema karI naSTa thatA kImatI graMthaine jIvita rAkhavAnA puNya athavA yazanA bhAgI thAya. atyAre ApaNA jamAnAmAM jaina muniva tathA jaina saMdhanA svatva nIce vartamAna je mahAna jJAnabhaMDArA che, te badhAya uparAkta jJAnabha'DArAnA avazeSothI ja banelA che. ane e jJAnabhaMDAreAnI purAtattvajJAnI STimAM je darzanIyatA ke bahumUlyatA che, te paNa e avazeSone ja AbhArI che, ema kahevAmAM jarA paNa atizayAkti nathI. A avazeSone ApaNe aneka vibhAgamAM vaheMcI zakIe; jema ke samartha jJAta ke ajJAta AcAyaeNkRta alabhya durlabdha graMtheA tathA temanA ja sudhArela sUtra, bhASya, cUNI, TIkA Adi graMthA; mAnya TIkA, caritra, prakaraNa Adi graMthAnI tenA kartAne hAthe lakhAyela prate athavA tenA prathamAdarzo arthAta graMtha racAyA pachI vizvasta vidvAna vyaktie lakhela pahelI nakala; mAnya AcAryAdi mahApuruSanA hastAkSarA; pAcIna mAnya graMthAnA purAtana AdarzA-nakalA; mAnya rAjA, maMtrI gRhastha Adie lakhAvela pratie; sacitra pustako; kevaLa citro; svarNAkSarI-rU pyAkSarI pustakA ityAdi. sAdhAraNa khyAlamAM AvavA mATe ja A vibhAganI kalpanA che. jJAnabha'DArAnuM rakSaNa A sthAne rakSaNanA e vibhAga pADIzuM: eka te rAjadvArI Adi kAraNAne aMge thatI UthalapAthalanA jamAnAmAM AvezamAM AvI vipakSI ke vidhI prajA dvArA nAza karAtA jJAnabhaDAreAnuM rakSaNa; ane khIjo zaradI AdithI nAza thatA jJAnabhaMDArAnuM rakSaNu. prathama vibhAgamAM mahArAjA ajayapALanI mahArAjA kumArapALadeva pratyenI dveSavRtti tathA meAgalAnI temanA humalA samayanI svadharmAMdhatA jevA prasaMge| samAya che. AvA prasaMgeAmAM vipakSIo ke vidharmIo sAmA thAya tyAre temanA sAme thaI jJAnabhaMDAreAne sthAnAMtara karavA mATe athavA bacAvavA mATe dUradarzitA tema ja parAkrama ja kAma Ave che. ajayapALe kumArapALa pratyenA vairane kAraNe temanAM karela kAryAMne nAza karavA mAMDayA, tyAre maMtrI vAgbhaTe ajayapALa sAme thaI jaina saMdhane tyAM vidyamAna pustakabhaMDAra Adi khaseDavA mATe tvarA karAvI. jaina saMghe paNa samayasUcakatA vAparI tyAM vidyamAna jJAnabhaMDAra Adine gupta sthAnamAM ravAnA karI dIdhA, ane mahAmAtya vAgbhaTa tathA tenA nimakahalAla subhaTA peAtAnA dehanuM balidAna ApI yamarAjanA atithi banyA. jaina saMdhe A bhaMDArA te samaye kyAM saMtADavAM ? pAchaLathI tenI koI e saMbhALa lIdhI ke nahi ?--Adi kazuM ja koI jANatuM
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIMbaDI jJAnabhaMDAranuM avalokana [ 23 nathI, tema ja te hakIkatane ullekha paNa kyAMya thayo nathI. saMbhava che ke tene jyAM rAkhavAmAM AvyA, tyAM ne tyAM ja rahyA hoya. keTalAkanuM kahevuM che ke te badhuM te samaye jesalamera mokalAyuM hatuM, paraMtu tyAMnA killAmAM atyAre je pustakasaMgraha vidyamAna che, te jotAM tema mAnavAne kazuM ja kAraNa nathI maLatuM. tyAMnI daMtakathA pramANe killAnA anya gupta bhAgamAM te saMgraha hoya to kAMI kahevAya nahi; paNa tevo saMbhava ja nathI, tema ghaNI vAra AvI kiMvadantIo vajUda vinAnI ja hoya che. - jema jaina saMghe mogalenI caDAInA jamAnAmAM pratimAonA rakSaNa mATe jAmanagara, prabhAsapATaNa, unA, ajAharA, govA,rAM teja IDara, pATaNa Adi nagaramAM maMdiranI aMdara gupta agamya mArgavALAM tema ja akaya UMDAIvALAM bhUmigRho-bhoyarAM banAvyAM che, tema jJAnabhaMDAronI rakSA mATe banAvyAnuM kakyAMya jANavAmAM ke sAMbhaLavAmAM nathI. AnuM kAraNa eka ja jaNAya che ke jaina maMdira e jAhera tema ja lakSaNayukta makAna hoI tene zodhatAM vAra na lAge ane jJAnabhaMDAronI jema pASANamayI mUrtione sthAnAMtara karavAmAM muzkelIne prazna hoI tenuM gopana najIkamAM najIka sthAnamAM thAya e ja iSTa hovAthI tene mATe guma sthAne javAnI pharaja paDI; jyAre jJAnabhaMDAra rAkhavAnA sthAnanI khAsa oLakha na hovAthI tema ja prasaMgavazAta tene sthAnAMtara karavAmAM kazoya muzkelIbharyo prazna na hovAthI tene mATe tevAM gupta sthAno racavAnI AvazyakatA ravIkArAI nathI. Ama chatAM ema mAnavAnuM nathI ke bha surakSita rAkhavA mATe tevI yojanA karavAmAM nahotI ja AvatI. AnA udAharaNarUpe ApaNI samakSa jesalamerano kille vidyamAna che, jemAMnA makAnamAM tyAMnA bhaMDArane surakSita rIte rAkhavAmAM Avyo che. AcArya siddhasena mATe ema sAMbhaLavAmAM Ave che ke temaNe gupta staMbhane auSadhI vaDe ughADI temAMthI maMtrAnAyanAM keTalAM upayogI pustake bahAra kADhayAM ane staMbha acAnaka jamInamAM UtarI gaye. AvA-bahurUpIbajAra ane mRgalInA navalakathAmAM varNavAyela talesmAtI makAna jevA-gupta staMbha ke makAne, e sadAne mATe IrAdApUrvaka adazya karavAnAM maMtrasaMgraha jevAM pustako mATe bhale upayogI gaNAya, anya pustakasaMgrahane rakSaNa mATe, jene adhikArI Akho samAja che, AvA staMbho ke makAna upayogI na ja hoI zake. bIjA vibhAgamAM varasAdanI jalamizrita zaradI, udheI, udara Adine samAveza thAya che. udhaIthI jJAnabhaMDAranuM rakSaNa karavA mATe pustaka mUkavAnI peTI, majUsa ke kabATa AdinI AsapAsa dhULa-kacare na vaLavA devo tema ja jamInathI addhara rahe tema piTI Adi rAkhavAM, ane uMdarathI bacAvavA mATe, jemAM pustako rAkhavAmAM AvatAM hoya temAM, uMdara pesI jAya tevI polANa ke rasto na hai joIe, e sau koI jANatuM hoya che. paraMtu pustakane zaradIthI kema bacAvavuM ? coMTI javAno saMbhava hoya tevA puratakane kema rAkhavuM ? cuMTI gayela pustakane kema ukhADavuM ?-ItyAdi bAbatothI to AjakAlano jaina munivarga paNa lagabhaga ajANa che, eTale tene lagatI bAbatanI noMdha karavI vadhAre Avazyaka che. pustakanuM zaradIthI rakSaNa hastalikhita pustakanI zAhImAM guMdara paDato hovAthI varasAdanI jalamizrita zaradI lAgatAM te cUMTI jAya che. mATe zaradIthI athavA caTavAthI bacAvavA mATe tene majabUta rIte bAMdhIne rAkhavAM joIe. jaina muniomAM eka kahevata prasiddha che ke " pustakane zatrunI jema majabUta bAMdhavuM. " Ane artha e che ke majabUta baMdhAyela pustakamAM zaradI pravezavA na pAme. adhyayanAdi mATe je pustaka bahAra rAkhyuM hoya tenAM AvazyakIya pAnAM chUTAM rAkhI bAkInAne bAMdhIne ja rAkhavuM. bahAra rAkhela pAnAMne paNa vadhAre paDatI havA na lAge te mATe kALajI rAkhavI. jaina hastalikhita bhaMDAranA kAryavAhake comAsAmAM bhaMDArane ughADatA nathI, tenuM kAraNa paNa pustakane "havA na lAge e che. '
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24] jJAnAMjala cAMTI jatAM pustakA mATe--keTalAMka pustakAnI zAhImAM zAhI banAvanAranI aNusamaja athavA dhRtAne lIdhe guMdara vadhAre pramANamAM paDI javAthI sahaja mAtra zaradI lAgatAM tenAM pAnAM cAMTI javAneA bhaya rahe che. tevAM pustakAnA dareka pAnA upara gulAla chAMTI deve, bhabharAvavA, eTale tenA coMTavAne bhaya apa thaI jaze. cAMTI gayela pustaka mATe--keTalAMka pustakane vadhAre pramANamAM zaradI lAgavAthI te coMTIne rATalA jevAM thaI jAya che. tevA pustakane ukheDavA mATe pANiyArAmAMnI sUkI jagyAmAM athavA pANI bharyAM bAda khAlI karela bhInAza vinAnI paNa pANInI havAvALI mATalI ke ghaDAmAM jalamizrita zaradI lAge tema mUkavuM. havA lAgyA pachI coMTI gayela pAnAMne dhIre dhIre ukhADavAM. jo vadhAre coMTI gayela hoya te tene vadhAre pramANamAM zaradI lAgyA pachI ukhADavAM, paNa ukhADavA mATe utAvaLa na karavI. A sivAya e paNa eka upAya che ke jyAre cemAsAmAM puSkaLa varasAda varasatA haiAya tyAre cAMTI gayela pustakane makAnamAM khullu mUkI devuM, ane havA lAgyA pachI uparanI jema ukhADavuM. phera coMTI na jAya mATe tenA dareka pAnA upara gulAla chAMTI devA. A upAya kAgaLanA pustaka mATe che. tADapatrIya pustaka coMTI gayu hoya te eka kapaDAne nItare tema pANImAM bhIMjAvI tene pustakanI AsapAsa lapeTavu. jema jema pAnAM havAtAM jAya tema tema ukhADatA javuM. tADapatrIya pustakanI zAhI pAkI hAvAthI tenI AsapAsa nItaratuM kapaDuM lapeTatAM tenA akSarA bhUMsAvAne ke kharAba thavAneA jarA paNa bhaya rAkhavA niha. paraMtu irAdApUrvaka akSara upara bhInuM kapaDuM ghasavuM nahi. pAnAM ukhADatI veLAe pAnAnI zlaSNu tvacA ekakbIjA pAnA sAthe coMTIne tUTI na jAya te mATe sAvadhAnatA rAkhavI. A sivAya jJAnabhaMDAra rAkhavAnAM sthAne bheja rahita tema ja cAmAsAmAM pANI na paDe tevAM hAvAM joI e e jagavidita che. pustakonuM rakSaNa zAthI zAthI karavu e mATe keTalAMka likhita pustakAnA aMtamAM judI judI jAtanAM saMskRta padyo lakhelAM hoya che, je upayegI hAvAthI A ThekANe utAru chu :~ jale rakSet sthale rakSet rakSet zithilabandhanAt / mUrkhahaste na dAtavyA evaM vadati pustikA || agne rakSet jalAd rakSet mUSakebhyo vizeSataH / kaSTena likhitaM zAkhaM yatnena paripAlayet // udakAnila caurebhyo mUSakebhyo hutAzanAt / kaSTena likhitaM zAstra yatnena paripAlayet // pRSThakaTigrIvaM vakradRSTiradhomukham / kaSTena likhitaM zAstra yatnena paripAlayet // jJAnapaMcamI--ahIM prasaMgApAtta jaNAvavuM joI e ke kArtika zukala paMcamIne jJAnapathamI tarIke oLakhAvI dareka zukala paMcamI karatAM tenuM mAhAtmya vadhAremAM vadhAre gAvAmAM AvyuM che. tenuM yukti saMgata kAraNu hAya teA te e ja che ke varSARtumAM jJAnabhaMDArAmAM pesI gayela snigdha havA pustakone bAdhakartA na thAya ane pustako sadAya peAtAnI sthitimAM kAyama rahe te mATe tene tApa khavADavA joI e. tema ja, upara jaNAvavAmAM AvyuM tema, comAsAnI RtumAM bhaMDArA baMdhabAraNe rAkhela hAI tenI AsapAsa vaLela dhULa-kacarA sApha karavA joI e, jethI udheI Adi lAgavAnA prasaMga na Ave. A badhuM karavA mATe sauthI sarasa, anukULa ane vahelAmAM vahelA samaya kArtika mAsa ja che,
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 25 lImaDI jJAnabhaMDAranuM avalAkana kAraNa ke A samaye, zaradaRtunI prauDhAvasthA hoI, sUryanA prakhara tApa ane bhejavALI havAne taddana abhAva hoya che. vizALa jJAnabhaDArAnA herapheranuM A kA sadAya amuka vyaktine karavu khedajanaka tathA agavaDatAbhayuM thAya, jANI kuzaLa zvetAMbara jainAcAryae kArtika zukala pAMcamI (jJAnapa'camI)ne divase prApta thatI apUrva jJAnabhaktinuM rahasya, tenAthI maLatA lAbA Adi samajAvI te tithinuM mAhAtmya vadhArI dIdhuM, ane lokone jJAnabhakti tarapha vALyA. leke paNa te divasane mATe gRhavyApAra l tyAga karI yathArAkaya AharAdikane niyama, pauSadhatrata Adi svIkArI, jJAnarakSAnA puNya kAryoMmAM bhAgIdAra thavA lAgyA. je uddezathI ukta tithinuM mAhAtmya gAvAmAM AvyuM, tene te atyAre abharAI upara mUkavAmAM AvyA che. arthAt pustakabhaMDArA tapAsavA, tyAMne kacarA sApha karavA, pustakone taDakA dekhADave, bagaDI gayela pustakeA sudhAravAM, temAM jIvaDAM na paDe te mATe mUkela gheADAvajranA bhUkAnI nirmAlya peTalIe badalatI Adi kazuM ja na karatAM mAtra " sApa gayA te lIsoTA rahyA e kahetI pramANe AjakAla zvetAMbara mUrtipUjaka jaineAnI vastIvALAM ghaNAMkharAM nAnAMmeTAM nagarAmAM ceDAMghaNAM je hAthamAM AvyAM te pustakonI ADaMbI sthApanA karI tenA pUjA--satkAra AdithI ja kRtakRtyatA mAnavAmAM Ave che. .. uparokta jJAnapa`camI tithinA mAhAtmyanA kharA rahasyane ane te divasanA byane visAravAne kAraNe ApaNA ghaNAMya sthaLonA kImatI pustakasaMgraheA udheI AdinA bhakSya banyA che, jenuM tAjuM udAharaNa suratanA vaDAcoTAnA upAzrayamAM mUkela pUjya zrI 108 zrI, meAhunalAlajI mahArAjanA ziSya munirAja zrI jayamunijIneA pustakasaMgraha che, je tapAsa karAyA sivAya paTArAmAM purAI rahevAthI temAMnAM ghaNAMkharAM pustakA vaDAMe evAM kArI khAdhAM ke jethI te kazAya kAmanAM na rahyAM ! paraMtuta jJAnabhaMDAra sthApanA--prastuta jJAnabhaMDAranI sthApanA kayAre thaI athavA koNe karI e mATenuM likhita kazuM ja sAdhana maLI zakayuM nathI. tema chatAM verA DAmA devacaMdranA vakhatathI prastuta bhaDArano vahIvaTa avicchinna rIte cAlyo Ave che. te pahelAMnAM lIMbaDImAM lakhAyelAM keTalAMka pustaka bhaMDAramAM dekhAya che e uparathI ema kahI zakAya ke A bhaMDAra temanA pahelAMnA samayano che. bhaMDAramAM je pustako vidyamAna che e--lIbaDInagara sthAnakavAsI sapradAyanuM pATanagara hoI temanI sAthenI carcAmAM vAraMvAra pustakonI jarUrata jaNAyAthI-munivanAM mUkelAM hAvAno sa Mbhava vadhAre che. e paNa saMbhava che ke kadAca zeDa DeAsA devaca6 peAtAnI lAgavagavALA kAI sthaLanA pustakasaMgrahane lAvyA hoya, ahI eTalu jaNAvavuM joIe ke zeDa DAsA devacaMda AdinI jJAnabhaMDAra pratye hArdika lAgaNI hovA chatAM temaNe pustako lakhAvavAmAM najIve ja avyaya karyAM che. e vAta eTalA uparathI kahI zakAya che ke AkhA bhaMDAramAM DeAsA vaheArA ane temanA vaMzajanAM lakhAvelAM mAtra e-cAra pustako ja najare Ave che, ane te paNa sUtrakRtaniyukti jevAM nAnAM nAnAM, prastuta jJAnabhaMDArane jeTalA vistAramAM atyAre ApaNe joIe chIe teTalA vizALa te vakhate na heAya e svAbhAvika che. kayAre kayAre konA taraphathI bhaMDAramAM pUrti karavAmAM AvI, e saMbadhI pUrNa hakIkata maLI nathI, tema tevI AzA paNa na rAkhI zakAya. cAlu zatAbdImAM sa. 1920 mAM * vArA DAsA devacaMda ane temanA vaMzajone phreMka paricaya " puravaNI ''mAM pharAvAze,
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnAMjali kharataragacchIya zrImAna ddhisAgarajI mahArAja ahIM AvyA tyAre temanA kahevAthI zrIsaMghe keTaluMka pustaka vecANa laI umeryuM che. tathA saM. 1979-83 mAM aMcalagaccha, pAyacaMdagaccha, zrImAna vinodavijayajI mahArAja ane sAdhvIjI zrI nemazrIjI AdinA pustakasaMgrahone paNa umere karavAmAM Avyo che. bhaMDAramAM tADapatrIya je prato che te zeTha DosA devacaMda, pitAnA bhAgIdAra sthAnakavAsI mahetA DAsA dhArasI khaMdhAra sAthenI carcAne prasaMge pAMcase (500) rUpiyA DipojhiTa mUkIne pATaNanA saMghavInA pADAnA tADapatrIya pustaka bhaMDAramAMthI lAvelA che. A vAta jema ahIM prasiddha che, tema pATaNanA te bhaMDAranA rakSaka paTavAo paNa te DijhiTa potAnI pAse hovAnuM kabUle che. A rUpiyA zeTha DesA devacaMdanA potAnA ke lIbaDI zrIsaMghanA te, koI jANatuM nathI. vahIvaTa-jJAnabhaMDArano vahIvaTa zeTha DosA devacaMdathI laI Aja sudhI tenA vaMzajo karatA hatA. saM. 1946mAM te saMghanI sattA nIce soMpA. saMghanI sattAmAM AvyA pahelAM ane pachI paNa bhaMDArane sudhAravAne bahAne, tenI TIpa karavAne bahAne agara vAMcavA levAne bahAne vahIvaTa karanAranA vizvAsano athavA temanI aNasamajano lAbha laI kaI kaI mahAzayoe pustako astavyasta karyAnA tema ja pAchAM nahIM ApyAnA avazeSe jovAmAM Ave che. AcAragacUrNa Adi pratio adha bAkI rahela che, naMdIcUrNa, zrAddhavidhi Adi pustako sarvathA nathI, svarNAkSarI bhagavatIsUtra harAI gayuM che ane liMgAnuzAsana pajJa TIkA puratanA aMtima pAnAne rAkhI bAkInuM pustaka corI laI tenA badale koI rAsanAM teTalAM pAnAM joDI dIdhAM che. zrImAna RddhisAgarajI tema ja prophesara ravajI devarAjakRta TIpe jotAM ghaNAMca pustake astavyasta thayAM jaNAya che. sthAna-Aja sudhI bhaMDAra saMgInA upAzrayamAM raheto hato. pAchalAM keTalAMka varSa thayAM tene navA maMdiramAM rAkhavAmAM Avyo hato. hAla tene jUnA derAsaranA uparanA bhAgamAM banAvela jJAnamaMdiramAM rAkhela che. A jJAnamaMdira baMdhAvavA mATe lIbaDI nivAsI dazAzrImALI jJAtIya puNyAtmA zeTha bhagavAnadAsa harakhacaMde pitAnAM mAtuzrI dIvALIbAInA zreyArthe rU. 5101 Apela che vyavarathA--prAraMbhamAM pustakonI rakSA mATe tene kAgaLanA tema ja lAkaDAnA DabAmAM mUkI, te DabAone sutarAu paDa sAthe bevaDAM rasIla mazarUnAM baMdhanothI sArI rIte bAMdhI mAsamAM rAkhela hatAM. dareka DabAmAM jIvaDAM na paDe te mATe ghaDAvajanA bhUkAnI pATalI rAkhavAmAM AvelI hatI. graMthane vibhAga jANavA mATe tyAre zI vyavasthA hatI te kahevAya nahi, paraMtu saMbhavataH jema anya prAcIna bhaMDAromAM graMthane vibhAga jANavA mATe kAcA sUtaranA derAthI tene bAMdhela hoya che, tema AmAM paNa hevuM joIe. saM. 1954mAM pUjya zrImadvijayAnaMdasUri (AtmArAmajI) mahArAjanA praziSya mad vijayakamalasUri (te samayanA kamalavijayajI) mahArAjazrIe comAsuM karyuM tyAre temaNe eTale sudhAro karyo ke dareka graMthane oLakhavA mATe tene pratanI jADAI-pahoLAI pramANamAM cAra AgaLa lAMbAM kavara gaMdarathI eDI balaiyAnI jema caDAvI tenA upara te te graMthanuM nAma, patrasaMkhyA, tene naMbara ane DAbaDAne naMbara lakhavAmAM Avyo. anukrame pustakasaMgrahane majUsane badale kabATamAM rAkhavAmAM AvyuM. aMtima vyavasthA thayA pahelAMno A sAdhAraNa ItihAsa che. A anukrame thatI Avela vyavasthAmAM be moTI truTio hatI : eka te e ke je DAbaDAmAM pastake rAkhavAmAM Avela hatAM, te DAbaDA ghaNuMkharA temAM mUkela pustako karatAM savAyA lAMbA-pahoLA
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIaDI jJAnabhaMDAranuM avalokana [ rahe hatA, jethI jeTalI vAra pustake levA-mUkavA mATe tene bahAra kADhavAmAM Ave teTalI vAra temAMnAM cha pustake bhAMgIne bhUko thaI jatAM eTaluM ja nahi, paraMtu je sArI sthitimAM hatAM te paNa akALe nAzanA mukhamAM pahoMcatAM hatAM. bIjI e ke prato upara je kavare caDAvela hatAM te guMdarathI coMTADela hoI tene bahAra kADhIne punaH caDAvavA jatAM, caDAvanAra kuzaLatAthI caDAve tathApi Adi-aMtanAM pAnAM phATI jatAM; ane A rIte ghaNIye sArAmAM sArI pratAnAM Adi-aMtanAM keTalAMya pAnAM jIrNa thaI gayAM che. A sivAya vAMcavA Apela pustako vAMcanAranI bekALane lIdhe athavA pAcho AvyA pachI tene vahIvaTadAranI kALajIne abhAve keTalAMka pustako ane keTalAMeka pustakonAM pAnAMo astavyasta thaI gayAM hatAM. tema ja anya ga7nAM pustake, tenA khAsa rakSaka koI na rahevAthI, saMghanI sattAmAM AvyA bAda avyavasthita dazAmAM paDyAM hatAM. - uparokta kAraNone lIdhe bhaMDAranI vyavasthA punaH thAya e Avazyaka hovAthI saM. 1978mAM pravartakajI mahArAja zrI kAMtivijayajIe comAsuM karyuM tyAre mArA pUjya guru zrI caturavijayajI marAje bhaMDArane vyavasthita karavAnuM kArya zrIsaMghanI sammatithI hAtha dharyuM. A vakhatanI vyavasthAmAM bhaMDAramAMnI dareka pratinAM pAnAM gaNI, ekabIjI pratamAM pesI gayela pAnAMne yathAsthAna goThavI, tene pratipramANa kAgaLanAM kavaro vIMTALI, tenA upara nAma, patra, naMbara Adi lakhavAmAM Avela che. dareka pustaka dITha ane nAnAM nAnAM be-cAra pustaka dITha be pATIo tenI sAthe ceDela phatAthI bAMdhela che. tenA upara bhaMDAranA nAmanuM chApeluM lebala coDI temAM paNa pustakanuM nAma, patrasaMkhyA ane naMbara lakhavAmAM Avela che. A kArya karavAmAM muni zrI jayavijayajI, muni zrI nAyakavijayajI tathA muni zrI meghavijayajIe ghaNI sahAya karI che. A pustakane tenA mApanA DAbaDAomAM mUkI tene suMdara, majabUta ane havAno saMcAra na thAya tevA kabATamAM rAkhavAmAM Avela che. uparokta saghaLI vyavasthA mATe vaDhavANakaeNmpanivAsI vIzAzrImALIjJAtIya dharmAtmA zeTha maganalAla vAghajIe rU. 251 ApyA che, jenuM anukaraNa jaina samAjanI Itara vyaktio kare ema ApaNe IcchIzuM. TIpa-prAraMbhamAM bhaMDAranI TIpa hatI ke nahi te jaNAyuM nathI. tema kaI vRddha puruSane paNa te saMbaMdhI kazI khabara nathI. chatAM ApaNe eTaluM saheje kalpI zakIe chIe ke AvaDA vizALa bhaMDAranI TIpa na hoya ema banI ja na zake. astu atyAre to saM. 1920 mAM kharataragacachIya zrImAna RddhisAgarajIe tathA saM. 1960 nI AsapAsamAM jaina zvetAMbara konpharansa taraphathI Avela prophesara zrIyuta ravajI devarAje karelI TIpa vidyamAna che. zrImAna RddhisAgarajInI TIpa karatAM prophesara mahAzayanI TIpa vadhAre mahattvavALI che; kAraNa ke temAM teoe graMthanuM nAma, patra, bhASA, kartA, zlokasaMkhyA, graMtharacAyA-lakhAyAnI sAla Adi sarva mAhitI ApI che, jyAre RddhisAgarajInI TIpamAM mAtra graMthanuM nAma ane patrasaMkhyA sivAya kAMI ja nathI. chellI TIpa mArA pUjya guruzrIe karI che. A TIpa kevI thaI che ? tema ja aprAsaMgika hovA chatAM e paNa kahI dau ke A veLAnI bhaMDAravyavasthA kevI thaI che?--e parIkSAnuM kArya huM mAthe na rAkhatAM tenA parIkSakane ja soMpI viramuM chuM. pustaka-bhaMDAramAM kAgaLanAM ane tADapatranAM ema be jAtanAM pustaka che. tADapatrIya cha prata sivAya bAkInAM badhAMya pustake kAgaLa upara lakhelAM che. kAgaLanAM pustakomAM vadhAremAM vadhAre lAMbI prati vanasAroddhArakaTIvAnI che. tenI laMbAI 17 IMcanI ane pahoLAI 43 IMcanI che. tAkSatrIya pratAmAM jJAtAdharmavALAM ane tenI dIvAnI prati lAMbI che. AnI laMbAI 37 ane
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28] jJAnAMjali pahoLAI 2 IMcanI che. kAgaLanAM pustakomAM sauthI prAcIna prati prazvanodvarATI nI che, jenI laMbAI-pahoLAI upara noMdhavAmAM AvI che. AnA aMtamAM lakhyAno saMvata nathI, paNa tenI lipi Adi jotAM te caudamA saikAmAM lakhAyelI jaNAya che. tADapatrIya pustakomAM jJAtAdharmavALAM ane tenI TakAnI prati prAcIna che. Ane aMtamAM paNa lakhyAnI sAla nathI. bhaMDAramAM svarNAkSarI be prato che, te sivAya badhAM pustako kALI zAhIthI lakhelAM che. lAlazAhIne upayoga kAgaLanAM keTalAMeka pustaka mAM thayela che, paraMtu te zobhA nimitte athavA graMthanA mukhya vibhAgo dhyAnamAM Ave teTalA khAtara ja, tethI vizeSa nahi. badhAMya pustaka jaina devanAgarI lipimAM lakhelAM che. kAgaLanI pratA 14tripATha, paMcapATha ane zUdra ema traNe prakAre lakhelI che. bhaMDAramAM prAkRta, saMskRta, gUjarAtI, hiMdI jaina-jainetaranA dareka viSayanA je je graMthe vidyamAna che, teno vistRta paricaya meLavavA IcchanArane prastuta lisTamAMnuM trIjuM pariziSTa jevA bhalAmaNa che. darzanIya vibhAga - bhinna bhinna daSTie jevA IcchanAra mATe bhaMDAramAM zuM zuM darzanIya che, tene nirNaya teo pote ja kare e ThIka gaNAya. mAtra jeo TUMka mudatamAM bhaMDAranuM sthUla darzana karavA icchatA hoya temane mArgadarzaka thAya tevI temAMnA viziSTa tema ja darzanIya vibhAganI noMdha ahIM karavAmAM Ave che. zuddha graMtho-bhaMDAramAM je keTalAeka graMthe vidvAna munivaroe sudhArelA jovAmAM Ave che, te saumAM vadhAre mahattvanA graMthe keTalAka jaina chedasUtranI bhAga-cUrNanI prata che, je anya bhaMDAramAM ATalI zuddha durlabha che. uparokta chedasUtronI pratiomAM gItAjamaNanI prati zuddhatama che. daSTidoSathI rahI gayela azuddhine azuddhi na gaNIe to "A pratimAM bhUla ja nathI" ema mAnavAmAM jarAya atizayokti nathI. A apekSAe paM jUmadhyapU Adi graMthe UtaratA ja gaNAya. chatAM temAM vidvAna munione hAtha phare che. A cheda graMtho sivAya naM. 12mAM digaMbara AcArya vidyAnaMdasvAmikRta pramAWIFrIkSA graMthanI prati che, je zuddhatama hovA sAthe AkarSaka dhanazalithI alaMkRta che. A prati katakalpabhASyanI pratine jhAMkhI karI de tevI che. ThekaThekANe vizALa TipaNI, pAThAMtaro, pramANazAstrIya graMthomAM AvatI lAMbI carcAmAM dUra dUra sudhI vAraMvAra AvatA tat zabdanA arthanI gUMce TippaNa karyA sivAya ukelavA mATe karela vividha cihno ityAdi te pratinA zodhakanI advitIya nipuNatAne vAcakane khyAla tyAre ja AvI zake ke jyAre te pratine pote sAkSAta hAthamAM laIne jue. A sivAya tisthAna, dhAtuIRIT Adi ghaNAya graMtho sudhArelA che, paNa te dRSTie saMpUrNa tapAsa karela na hoI keTalA graMtha sudhArelA che te kahI zakAya nahi. uparokta graMthonA aMtamAM tenA zodhakoe potAnA nAmano ullekha karyo nathI, jema naM. 6 utarAdhyayana laghuvRtti, naM. 6 Avazyaka Tippana, naM. 11 bRhatkarmastavavRttinA matamA tanA zodhA - 14 vacamAM mULa graMtha ane upara nIce tenI TIkA ema traNa vibhAgamAM lakhAtA pustakane tripATha tathA vacamAM mULa graMtha ane upara nIce tema ja be bAjunA mArjInamAM tenI TIkA ema pAMca vibhAgamAM lakhAtA pustakane paMcapATha kahevAmAM Ave che. tripATha-paMcapATharUpamAM saTIka graMthe ja lakhI zakAya che. A rIte lakhAyela pustakamAM mULa graMtha ane tenI TIkAno vibhAga karavAno zrama dUra thaI jAya che. hAthInI sUMDhanI jema vibhAga pADyA sivAya saLaMga lakhela pustakane zUdra tarIke oLakhavAmAM Ave che,
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 lIbaDI jJAnabhaMDAranuM avalokana tejo rAjagaNie karyo che. naM. 6 pratinA aMtamAM nIce pramANe lakhela che? likhitaM le. nemAkena // suvihitaziraH ziromaNi-durvAdivRndatama. parAsananabhomANisamagravidyApaNyavipariNazrItaporatnopAdhyAyaziSyatejorAjagariganA svAnyopakRtaye / zodhitaM pustakamidaM vAcyamAnaM ciraM nandatu // naM. 11 pratimAM Ane maLato ja ullekha che. mAtra aMtamAM eTaluM umeravAmAM AvyuM che ke va senAnA putafma | "A pratimAM zodhake ghaNI ja TippaNI karI che. uttarAdhyayana ladhuvRttinA aMtamAM zlekabaddha prazasti che, je vistAranA bhayathI jatI karavAmAM Ave che. A tejarAjagaNi soLamI zatAbdImAM vidyamAna hatA. temanA hastAkSara jevA IcchanAre naM. 26 mavamavanA prakAranI prati jevI, tenA aMtamAM nIceno ullekha che : - bhavabhAvanAprakaraNaM samAptaM / saMvat 1565 varSe caitra sudi 2 dine guruvAre zrItimirapuryA zrItaporatnopAdhyAyendrANAM ziSya vA0 tejorAjagaNibhira'lekhi // zubhamastu lekhakavAcakayoH / / svarNAkSarI prato - . rU4mAM vaFsUtranI sacitra svarNAkSarI prati che. tenAM pAnAM 96 che. lipi manohara che. paNa temAM svarNanuM pramANa madhyama hovAthI lipi jeTalA pramANamAM jhaLakavI joIe teTalA pramANamAM jhaLakatI nathI. A daSTie to A prati madhyama ja gaNAya. pratinA aMtamAM nIcenI prazasti che: . ___ kalpAdhyayanamaSTamaM zrIbhadrabAhusvAmibhiH pratyAkhyAnapUrvAnniyUDhaM dazAzrutaskandhamadhyagatam // graMthAna 1216 // saMvat 1514 varSe / mAgha sudi 2 some / maMtri devAlikhitaM / ||d0|| prAgbATAnvayazekharo[5] jani baro: mantrIzvaraH kezavaH / tatpatnI jinadharmabhakticaturA saMzobhate dematiH / tatputro guNarAjamantrI nipuragaH pAsAdiputrAnvito / bhAryArUpiriNarAjito vijayate lakSmIyuto dharmavAn // 1 // tena mAtRpramodAyA'lekhi zrIkalpapustakam / vRddhazAkhAtapogacche zrIjJAnakalazAd guroH // 2 // vidyAgurorupAdhyAya'caraNakIrtipado juSAM / vijayAt sindhumizrAraNAM pradattaM bhaktibhAjinaH // 3 // zrIpUjya bha0 zrIvijayaratnasUrIndragacchAdhipe / paM0 vijayasamudragaNIndrANAM dattaM zrIkalpapustakam // naM. 3412 mAM adhyAtmarasika zrIdevacaMdrajIkRta adhyAtmatA tathA zItatrafnanastavananI 12 pAnAMnI prati paNa svarNAkSarI che. A pratinI lipi tema ja tenI jhaLaka taddana sAdhAraNa che. pratinA aMtamAM "curA DosA paThanArtha fmatI pona gura 22 'ema lakheluM che. A DosA vahorA te zeTha DosA devacaMda ja samajavA. citra-citronI vividha namUnA jevA IcchanAre naM. rUha naMgUMdIpaprajJaptisaTI, naM. ha7 kalpasUtra sacitra, naM. 3411 kalpasUtra svAkSarI sacitra 24 // traSNa prata tathA naM. 3420 vartamAna-anAgata-atIta covIsa jina, vIsa viharamAnajina mane sola satInAM citra, naM. 1820 nArInA trio jevAM. naM. 97 ane 395 pratamAM je citra che te suMdara, bhAvavAhI ane svAbhAvika che. jema keTalAMka prAcIna kalpasUtrAdi pustakamAMnAM citra beDhaba ane asvAbhAvika hoya che, jema ke-paDakhAbhara Ubhela mANasa AdinA eka kAna. eka AMkha Adi zarIranAM aradhA avayavo joI zakAya, chatAM citramAM be AMkha, be kAna Adi dekhAva karela hoya che, tathA temaNe paherela vAna dekhAva e
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnAMjali vikRta cItarelo hoya che ke bhAna mANasane kapaDAnI kothaLImAM gaLA sudhI pUryA hoya ItyAdi. A pratomAM tema nathI. svarNAkSarI pratinAM citro suMdara hovA chatAM svAbhAvika nathI. A sivAya tIrthakaranAM, satIonAM ane nArakInAM je citra che te sAdhAraNa che ane saMbhavata: ogaNIsamI sadImAM cItarAyelAM che. ahIM citrono je suMdara-asuMdara vibhAga pADavAmAM Avyo che, te mAtra mArI sthala daSTie ja. zAstrIya citrakaLAnI daSTie jenAra AthI viparIta paNa kahe. cahAya tema che, tathApi citronI apAyela A sUcI temane paNa upayogI thaI paDaze. upara jaNAvyAthI atirikta sUtrakatAMgasaTIka Adi keTalIye pratonA Adi-aMtamAM tIrthakarAdinI suMdara mUrtio cItarelI jovAmAM Ave che. paraMtu te saunI noMdha na letAM phakta judI judI jAtanAM citrone namUnA ekIsAthe jovA maLe tevAnI ja ahIM sUcI ApI che. sAMdhela pustako-vAcako! tame kadAca duniyAmAM ghaNuMya pharyA hazo ane ghaNAMya sthaLonAM kImatI pustakAlaya tathA temAM darzanIya graMthavibhAga Adi joyela haze, tathApi lIbaDInA jJAnabhaMDAramAM vidyamAna sAMdhela pustaka jevAM sAMdhela pustaka jevAnI nasIbadArI tamane kyAMya nahIM ja sAMpaDI hoya, ane eTale ja Agraha karuM chuM ke tame kyAre paNa lIbaDInA pAdharamAM thaIne pasAra thAo tyAre A bhaMDAranA darzanIya vibhAgane ane khAsa karIne temAMnAM sAMdhela pustakane jovAnuM na visaratA. te bhaMDAramAM sAMdhelI prata pAMca che. te prato uMdare karaDI khAdhI hoya athavA sahAya te kAraNe cothA bhAga jeTalI goLAkAra khavAI gayela hatI. tene kharataragacchIya zrI jinaharSasUrie ane temanA ziSyoe saMdhAvIne punaH jIvatI karI che. pratone eTalI nipuNatAthI sAMdhavAmAM AvI che ke buddhimAna gaNAto mANasa paNa tenA pAnAne prakAza sAme rAkhI tenI chAyAne potAnI AMkha upara lAvyA sivAya tene kyAM sAMdhelI che e ekAeka na kahI zake. sAMdhyA pachI je akSaro lakhavAmAM AvyA che te paNa AbAda prathamanA lekhakane maLatA ja che, eTale jenArane je ema kahevAmAM na Ave ke "A prati sAMdhela che" to tene ema kyAre paNa na lAge ke mArA hAthamAM sAMdhela pustaka ApavAmAM AvyuM che. A sAMdhela prato kAMI eka-be-pAMca pAnAM jevaDI nAnI nathI, kintu nIce jaNAvavAmAM Avaze tema hajAro zlekapramANa mahAna graMtha che. te saune AdithI aMta sudhI ekasarakhI rIte sAMdhI pratipaMkti mULa lekhakane AbAda maLatA akSaro pUravA e ayAMtrika yuganA mAnanI kaLAne apUrva Adarza ja gaNAya ne ? prato ane tenA aMtanA ullekho naM. 40 jItakalpabhASya patra 38 aMtamAM-saMvat 2344 varSe saMdhANatam | naM. 46 paM pamASTha patra 46 (aMtamAM kAMI nathI) naM. 42 paMcakalpacUrNI patra 43 aMtamAM-saMvat 246 varSe rUDha pusta saMvatam ! naM. 43. bRhatkalpacUrNI patra 157
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALI jJAnabhaMDAranuM avalokana aMtamAM-saMvat 16dara varSe zrIvatta zrIvarata zrInivarTunarihaMtane jIvirSasuurishissyaiH saMdhApyAlekhi // naM. 44 nizithabhASya patra 66. aMtamAM. zakaddara varSe zrIvatarI zrInirvabhUfma: saMdhANa sevitam zrIratu saMdhAya // upara pramANenA aMtima ullekha parathI ema joI zakAya che ke saM. 1544 thI saM. 1563 sudhI arthAta chUTaka chUTaka ogaNIsa varSa sudhI prate sAMdhavAnI kriyA cAlu rahI. lekhakanI khUbI-naM. 1149 mAM yojAnArI ratudayanI 13 pAnAMnI prati che. tene lakhavAmAM lekhake lAla zAhI ane kALI zAhIne upayoga karyo che. graMtha lakhavAmAM lAla zAhIne upayoga evI rIte karela che ke jethI dareka pRSThamAM be be akSaro vaMcAya che ane AkhI pratanA akSaro saLaMga karatAM nIce pramANe vaMcAya che - gaya vasaha sIha abhisena dAma sasi diNayaraM jhayaM kuMbha / paumasara sAgara vimAraNa bhavaraNa'5 caya zrIAdinAtha zrImahAvIra pratinA Adi-aMtanA pRSThane cheDI bAkInAM covIsa pRSThamAM A pramANenA ogaNapacAsa akSare vaMcAya che. lekhaka barAbara ghaDAyela na hovAthI jevA spaSTa ane sughaDa akSaro dekhAvA joIe tevA dekhAtA nathI. chatAM lekhake kevA kevA prakAranI dhUnavALA hoya che, eno khyAla prekSakone jarUra Avaze. A sivAya tADapatrIya pustake, suMdara suMdara lipinAM kAgaLanAM pustaka tema ja bhaMDAranI navI vyavasthA Adi paNa darzanIya ja gaNAya. pustaka meLavanArane mATe- pustaka laI janAranI aprAmANikatAne aneka vAra kaDavo anubhava karI bhaMDAranA hAlanA kAryavAhakoe keTalAMka varSa thayAM kAyado karyo che ke pustaka maMgAvanAra pAse dara eka pAne eka rUpiyo rokaDuM DipeMjhiTa mukAvavuM, ane te rIte paNa pustaka aradhu ja ApavuM, je baso pAnAMthI vadhAre pAnAMno graMtha hoya to ekasAthe so pAnAM ja ApavAM, vadhAre nahi. A kAyado ekaMdara anumodanIya to che ja, chatAM koIka vAra AmAM apavAdanI AvazyakatA hoya che, tene vicAra kAryavAhaka svayaM kare ema ApaNe IcchIzuM. prastuta lisTa-prastuta lisTane bhaMDAramAM je kramathI pustako goThavela che te rIte chapAvyuM nathI, paraMtu akArAdi kramathI chapAvavAmAM AvyuM che. aMtamAM cAra pariziSTo ApavAmAM AvyAM che. te paikI pahelA pariziSTamAM sArI zrI nema zrIjInAM pAchaLathI umerela pustakonuM lisTa ApavAmAM AvyuM che. bIjAmAM graMthakartAonAM nAmanI anukramaNikA ApavAmAM AvI che, jethI te te graMthakartAnA keTalA graMthe A bhaMDAramAM che Adi jANI zakAya. trIjA pariziSTamAM viSayavibhAgavAra graMthanuM lisTa ApavAmAM AvyuM che, jethI bhinna bhinna viSayanA graMtha jevA IcchanArane vadhAremAM vadhAre anukULatA thAya. A pariziSTa karavAmAM savizeSa kALajI rAkhavA chatAM kyAMya astavyastapaNuM dekhAya te vidvAne 15. A gAthAnI samApti "mavadhu zukraya " e rIte thAya che, chatAM lekhakanI gaphalatathI te chUTI gayuM ane badalAmAM navA akSaro umerI dIdhA.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 ] jJAnAMjali tene daragujara kare. ceAthA pariziSTamAM lIMbaDInA jaina maMdiranI pratimA uparanA lekhe ane lagabhaga AjathI 150 varasa agAu thaI gayela tyAMnA saMdhamAM ane dhArmika kAryamAM AgevAna zreSThiva upara lakhela jaina muninA patranI nakala ApavAmAM AvI che. prastuta lisTa ane tenAM pariziSTo karavA mATe saMpAdake ghaNA zrama karyAM che, chatAM temAM truTi jaNAya teA vidvAne tene sahI le evI mArI saune vina Mti che. lIMbaDI sTeTanu gorava--koI paNa rAjyamAM purAtana danIya vastuonu`hevuM e tenA gauravamAM umerA gaNAya. jo lIMbaDI sTeTa vastunI kiMmata karI jANe teA prastuta jJAnabhaMDAra e tene mATe AchA gauravanI vastu nathI. upasaMhAra-aMtamAM jemaNe tana, mana ane dhanathI prastuta jJAnabhaMDArane vasAvyA che, tene puSTa karyo che, tema ja tenA rakSaNa ane tenI vyavasthA mATe zrama sevyeA che, te saune dhanyavAda a mArA avaleAkanane pUrNa karuM chuM. [ lIMbaDI bha'DAranuM sUcipatra, I.sa. 1928 ] puravaNI -X-- zeTha DeAsA devacaMda ane temanA piravAra veArA zeDa DeAsA devacaMda ane temanA parivAra paricaya meLavavA mATe ApaNI samakSa khAsa e sAdhanA vidyamAna che: eka kavi jerAmakRta tapasyAgIta, je gUrjarabhASAbaha, anumAne 1839mAM racAcela ane 6 DhALabaddha 81 kaDInuM che. ane khIju lAlavijayakRta tapamahumAnabhAsa, je gUrjara, 1879 mAM racela ane 21 kaDInuM che. bhAsamAM mAtra pUMchamAInA tapanI ja hakIkata varNavI che, jyAre gItamAM DAsA veArA AdinI bIjI vizeSa vAteA paNa gAvAmAM AvI che. AmAM je vAteA che temAMnA eka akSarane paNa atyAre lImaDImAM koI jANatuM nathI. eTale ahIM tene sAra ApavAmAM Ave che. tapasyAgItanA sAra gUjarAtadezamAMlI...maDI gAma hatuM. tyAM rAjA harabhamajInAre vakhatamAM peravADajJAtIya vArA zeDa devacaMdanA putra DAseA hateA. tene hIrAbAI nAme patnI hatI, tenAthI jeThA ane kasaleA be putra egaNucyAlA varSamAM re, mahA vide pAMcama jANi; zAMtinAtha supasAyathI, kIdhA tapa bahumAna re. 20. tapabahumAnabhAsa. kavitA 1. * kAThiyAvADa gUjarAtamAM kayArathI gaNAvA lAgyuM ? '-nA purAtana ullekhA zeAdhanArane jerAma A ullekha upayegI thaI zake kharA. 2. A rAjA harabhamajI te pahelA harabhamajI jANavA ke jeoe pAtAnI rAjagAdI ziyANIthI upADI lIMbaDI ANI hatI. tee I. sa. 1786, vi. saM 1842 sudhI vidyamAna hatA. ! 3. zeTha DeAsA devacaMda bhalagAmaDethI lIMmaDI rahevA AvyA hatA, ema temanA vaMzajonu kahevu che. saMbhava che, rAjA harabhamajInI sAthe ja AvyA hAya.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIMbaDI jJAnabhaMDAranuM avalokana [ 33 thayA. jeThAne pUchabAI nAme patnI hatI, tenAthI jerAja ane merAja be dIkarA thayA. ane kasalAne senabAI nAme patnI hatI, tenAthI lakhamIcaMda ane trikama be dIkarA thayA. - saM. 1810 mAM mahAtmA zrI devacaMdrajI padhAryA, tyAre DosA vorAe prabhu padharAvavAnI IcchAthI pratiSThA mahotsava zarU karyo. gAmagAmanA lokone notaryA. AvelAone rahevA mATe taMbu AdinI goThavaNa karI ane temane mATe ThekaThekANe pANInI paraba besADI. sattarabhedI pUjA, aSTottarI snAtra AdibhaNAvI zrI devacaMdrajI pAse pratiSThA karAvI sImaMdharasvAmInI pratimA sthApana karI. lekene sukhaDInAM jamaNe ApyAM. anya varNanA lokone paNa jamaNa jamADI saMdhyA saM. 1812 mAM jeThA vorA svarge gayA. saM. 1814mAM DosA vorAe saMdhapatinuM tilaka karAvI siddhAcalane saMgha kADhayo. saM. 1817mAM sAsu-vahu hIrabAIpUjIbAIe saMvipakSI paM. uttamavijayajI pAse upadhAna vahI mALa paherI. saM. 1820mAM bIjI vAra DosA vorAe paMnyAsa mohanavijayajI pAse pratiSThA karAvI ajitavIrya nAmanA viharamAnajinanI mUrti besADI ane gAmegAma kaMketarI lakhI siddhAcaLajIno saMgha kADhavo. pUjA, sAmivala, prabhAvanA Adi karatA ghera pAchA AvyA.A rIte dharmakaraNa karatAM karatAM DosA vorA saM. 1832nA posa vadi 4 ne divase devaloka gayA.A ja varSamAM pUjIbAI e potAnA pati jeThA verA pAchaLa corAsI jamADI. ane e ja varSamAM paM. padyavijayajI vivekavijayajI sAthe lIbaDI tarapha AvyA. temane praveza mahotsava ghaNu ThAThathI karI mAsuM rAkhyA ane upadhAna Adi dharmakaraNI pravartI. saM. 1839mAM paMpadyavijayajI mahArAja lAlavijayAdimunio sAthe bIjI vAra comAsuM rahyA. comAsAmAM pUchabAIe potAnI sAsu sAthe ekAMtamAM nizcaya karI kasalA vorAne pUchyuM ke je tamArI sammati hoya to huM pAMtrIsa upavAsa karuM. kasalAe kahyuM ke tamArA udayamAM hoya te tapa kare, 4. sImaMdharasvAmInI pratimA zAMtinAthanA jUnA maMdiramAM vidyamAna che. tenA uparane lekha ghasAI gayo che, eTale ahIM ApI zakI nathI. 5. sukhaDInA jamaNanuM nAma sAMbhaLI vAcakonA hRdayamAM glAni sAthe yuvAna mANasanA dAMta bhAgI nAkhe tevAM goLa-ghauMnA loTanAM DhephAMnI smRti thaI Avaze. paraMtu vAcake tema na mAnI le. jema suratanI baraphI, khaMbhAtanI sUtarapheNI ane bhajiyAM, bhAvanagaranA dazerA upara thatA phAphaDA, jAmanagaranA aDadiyA ItyAdi te te dezamAM vakhaNAtAM viziSTa pakavAnno che, tema lIMbaDInI sukhaDI e paNa paMkAtuM eka viziSTa pakavAnna che, jenI joDa bIje na jaDe. A pakavAnsamAM ochAmAM ochuM maNe maNa ghI nAkhavAmAM Ave che. eTalA uparathI AnI viziSTatA ka9pI zakAya. vAcaka ! je tamane vizvAsa na hoya ane lIMbaDImAM tamAre koI vizvasta snehI vasato hoya to jarUra A nagaranA jamaNanI sukhaDI maMgAvI cAkhI jeje. 6. ajitavIryanI pratimA zAMtinAthanA jUnA derAsaramAM che. tenA upara nIce lekha che? saMvat 1820 varSe mAhasudi 13 dine vorA DosA devacaMda zrIajitavIrya......... A lekha simenTa lagADI dAbI dIdhuM che. pAlItANunA lekho dAbI devA mATe ANaMdajI kalyANajInI peDhI ane svargastha zrIyuta veNIcaMda saracaMda ekalA ja jasa khATI jAya e lIMbaDInA lokone game kharuM? 7. tapabahumAnabhAsanA kartA lAlavijayajI te A ja, go. 5.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 ] jJAnAMjali paNa tame vRddha che, tamArI kAyA nabaLI che ane tapasyA ghaNI meTI che, eTale te mATe amArAthI anumati zI rIte apAya ? tame tamArI jiMdagImAM upadhAna vahyAM che, pAMca upavAsa, dasa upavAsa, bAra pAsakhamaNa (15 upavAsa ), mAsakhamaNa ( 30 upavAsa ), kasUdanatapa, kalyANukatapa, vIsasthAnakatapa, AMbelanI oLI, vadhu mAnatapanI tetrIsa eLI, caMdanabALAneA tapa, AThama, pAMcama, agiyAraza, rAhiNI Adi ghaNI tapasyA karI janma saphaLa karyAM che. amArA gharamAM tame jaMgama tIrtha samAna cheo. tamane AvA duSkara tapa mATe anumati kema apAya ? pUMchamAi e vaLatA uttara ApyA ke tame samajI che, A mAnavadeha kAM vAra vAra lAdhavAnA che? tenAthI je sAdhyuM te kharuM. chevaTe kasalA veArAnI sammatithI pUjIbAI e tera upavAsanuM pacakhANa kayuM. A samaye kasalA veArAnI patnI sAnamAi, jeNIe eka vAra mAsakhamaNu tapa karela che, teNIe paNa pAMtrIsa upavAsa karyAM. jerAja ane merAjanI patnI mULImAI ane amRtakhAI nAme hatI, temAMthI amRtakhAIe mAsakhamaNu karyuM. bahena avalabAI e paNa mAsakhamaNa karyuM. jANe AkhA saMdhamAM tapasyAnI labdhi pragaTI hoya tenI jema eka dara 75 mAsamaNuE thayAM ane saMdha AkhAmAM evamahAcchava, prabhAvanA thaI rahyAM. A tarapha azAtAne udaya thavAthI pUMchamAInuM zarIra ekadama lathaDI gayuM, jenA samAcAra jANatAM ja dhIMgaDamala11 dhArasIne putra mahetA DAsAira tema ja saMdhanAM mukhya mukhya strIpuruSa| tyAM AvyAM, ane 8. avalabAI kANu ? e ahIM jaNAvela nathI. sastaMbhavataH kasalA veArAnI bahena dIkarI hAvI joI e. 9. 50 padmavijayajIe samarAdityanA rAsamAM paNa A hakIkata varNavI cheH-- teNe varSe tihAM saMdhamAM, tapa kIdhAM ghara gharabAra re; paceAtera mAsakhamaNa te, thayA jinabiMba mAnanahAra re. 14 10. tapabahumAnabhAsamAM eTalu` vadhAre jaNAvavAmAM AvyuM che ke, rAjA harabhamajIe tapasyA karanArane rUpiyAnI lahANI karI hatI. 11. dhI gaDamala e dhArasI mahetAnuM upanAma athavA aTaka hoya ema lAge che. 12. DAsA mahetA mATe lIMbaDInAM dharaDAM pAsethI ema sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke te sthAnakavAsI hatA ane vArA DeAsA devacaMdanA bhAgIdAra hatA. banneya bhinna bhinna saMpradAyanA hAI vAra tahevAre javA-AvavAmAM bhinnatA paDatI, e vAta ajJeyane rucatI na hovAthI nizcaya karyo ke yA tA ApaNe banneya sthAnakavAsI hovA joI e athavA ApaNe banneya mUrti pUjaka hAvA joI e, paNa bhinnatA teAphIka nahi. chevaTe banne jaNAe mUrtine mukhya prazna uDAvyA, jenA niNaeNya mATe DAsA verA pAMcasA rUpiyA DipojhiTa mUkI pATaNanA saMdhavInA pADAnA bhaMDAramAMthI jJAtAdha kathAMga, rAjapraznIyAmAMga ane uvavA trAdinI tADapatrIya pratA lAvyA, je pratA atyAre lIMbaDInA jJAnabhaMDAramAM vidyamAna che. aMtamAM nirNaya thayA bAda DAsA mahetAe ane temanA kuTue sthAnakavAsIpaNAtA tyAga karyAM. A tyAganI vAta DAsA mahetAnA vaMzo paNa svIkAre che. DAsA mahetAnI bharAvelI samaMdharasvAmInI pratimA lIMbaDInA zAMtinAthanA jUnA derAsaramAM vidyamAna che. tenA upara nIce pramANe lekha che : saMvat 1820 varSe mAdhazudi 13 dine DeAsA dhArasI sImaMdharajinabiMbaM kAravita zrI pAchaLathI A mahetAkuTuMba sthAnakavAsI thaI gayuM che. ahIMnuM saMdhavI kuTuMba eka vAra mUrtipUjaka hatuM te paNa atyAre sthAnakavAsI che. A lokonA lattAmAM je maMdira hatu' te zAMtinAthanA jUnA ma Mdira sAthe bheLavI devAmAM Avyu` che. padmavijayajIe kasalA veArA upara lakhela patramAM DaeNAsA dhArasI tathA sahe samala tathA jhaverIne dhalAbha kahevA" ema jaNAvyuM che te DAsA dhArasI A ja jANavA.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIMbaDI jJAnabhaMDAranuM avalAkana { upa pUjIbAI ne tapasyA pAravA mATe samajAvaTa ane Agraha karyAM. paNa pUjIkhAIe te peAtAnI sAkhe nava upavAsanuM pacakhANa laI lIdhuM. temane pANInA badalAmAM sAkaranuM pANI ApyuM, paNa peAte sAvadhAna hAvAthI tene eLakhI lIdhu ane pheMkI dIdhuM. chevaTe temanuM zarIra taddana lathaDI gayuM eTale temaNe te sAgArI anazana svIkArI AhAranA sarvathA tyAga karI dIdhA. ane sa vAne khamAvI cAra zaraNa laI ceAvIsame upavAse sa0 1839nA zrAvaNa vadi 11ne divase devagata thayAM. A pachI tarata ja paryuSaNApa esatu hovAthI kAI te dharmamAM aMtarAya na thAya mATe kasalA verAe rAvA-kUTavAnu'13 mAMDI vALI dharmakaraNI karavA mAMDI, saMvatsarI dAna dIdhuM ane sadhane pAMca pakavAnnanu jamaNu ApyuM, pUjImAInA tapanimitte ujamaNuM karyuM. ane aDhAra varNa ne jamaNuM Apyu. jerAma kavi ja kahe che ke A rIte aDhaLaka dhanane kharcanAra kasalA vAreA cirakALa ve. kalaza15.pahelAM sAta (1807)mAM zAMtinAthanA prauDha prAsAda karAvyA. te pachI e bi'bapratikA ane saMdha kADhayA, kasalA vArAe tapa, ujamAM, ceArAsI Adi karyAM gItamAM jaNAvyA sivAyanuM veArA DAsA devacaMdanI bharAvelI e pratimAe vidyamAna che, jemAMnI eka navalakhA pAtha nAthanI che, je hAla navA maMdiramAM che ane bIjI AdrinAthanI dhAtunI paMcatIthI che, je jUnA maMdiramAM che. A banne pratimA sa`. 1860mAM bharAvelI che. gItamAM jaNAvyA pramANe DAsA verA sa0 1832mAM devagata thayela hAvAthI A pratimAe temanI peAtAnI bharAvelI nahi paNa temanA parivAramAMnA kAI e temanA nAmathI bharAvelI hovI joI e. A ja varSamAM DAsA vArAnA pautra merAjanI bharAvela eka zyAma pratimA jUnA derAsaramAM che e uparathI ema kalpI zakAya ke kadAca merAje uparokta pratimAo bharAvI hoya. traNe pratimA uparanA lekhA~~~ saMvat 1860 varSe vaizAkha zudi 5 caMdravAsare lIMbaDInagaravAstavyazrIperavADajJAtIyavRddhazAkhAyAM sA / devacaMda tatputra sA / DosAkena pratiSThitaM ca zrItapAgacchadhirAjabhaTTAkarazrIvijayajinendrasUribhiH // zrIrastu // zrInavalakhApArzvanAthabiMbaM bharApitaM saMvat 1860 varSe vaizAkha sudi 5 caMdravAsare lIMbaDInagaravAstavyapAravADajJAtIyavRddha. zAkhAyAM sA / devacaMda tatputra sA / DosAkena zrIyAdinAthabiMbaM bharApitaM pratiSThitaM ca bhaTTAraka zrIvijayajinendrasUribhiH zrItapAgacche | saMvat 1860 varSe vaizAkha suda 5 caMdravAsare maharAja jeThA bharA0 13. vAra tahevAra ke kavyAkattavyane vicAra karyA sivAya maranAranI pAchaLa revA-kUTavAnuM naryuM dhatIMga macAvatA atyAraneA jaina samAja--ane khAsa karIne lIMbaDIvAsI jaina samAja--A viveka tarapha AMkha ughADI jue teA ThIka. 14. jerAma kavi e te samaye lIbaDInA AzrayamAM vasatA bhAjaka hAve joI e. 15. kalazamAMnA " prathama proDha prAsAda zAMtijina sAte kIdhe " e ullekha parathI ema jaNAya che ke DAsA vArAnI dekharekha nIce zAMtinAthanuM maMdira, tenI pratiSThA Adi sa0 1807mAM karAyAM. jo temaNe pAte 1810mAM pratimA padharAvI tyAre ja A maMdiranI pratiSThA Adi thayela hAta te| jerAma kavi avazya teveA ullekha karata.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ u6] sAnAMjali DosA vorAnI lakhAvela svarNAkSarI adhyAtmagItAnI prati bhaMDAramAM che, jene ullekha avalokanamAM AvI gayo che. kasalA vorAnI lakhAvela sUtrakRtAMgani ktinI prati che tenA aMtamAM nIce pramANe ullekha che? __ zrIlIbapurIvAstavya voharA zrIpAMca DosA sUta voharA kasalA likhAvItaM saMvat 1821 nA varSe zrAvaNa vadi aSTamyAM candravAsare / bhAMDArAgAreNa / A ullekhanA aMtima mAM rAmareja zabdane sudhArIne mArA vAMcavAmAM harakata na gaNatI hoya to kasalA vorA bhaMDAranA saMrakSaka arthAta kArabhArI hatA ene A purA gaNI zakAya. kasalA vorAnA AgrahathI padyavijayajI mahArAje samarAdityane rAsa racAnuM tenA aMtamAM jaNAvyuM che aDhAra ogaNacAlIsamAM, kAMya mAMgyo rAsa e varSe re; lImaDI comAsuM rahI, kAMI dina dina caDate haraNe re. 12. voharA kasalA Adi de, bhilATA sahasamala nAme re; tasa Agrahe prAraMbhIo, valI nija Atamane hete re. 13. padmavijayajI mahArAje kalA vorA upara saM. 1833mAM temaNe pUchelA praznonA uttararUpe eka patra lakhyo che te jotAM tema ja tenA uparanuM "saMghamukhya vorA kasalA DosA yogya lImaDI nagare " A pramANenuM ThekANuM jotAM kasalA vorA karmagraMthAdi sUkSma padArthonA kevA jJAtA hatA ane lImaDInA saMghamAM temanuM kevuM sthAna hatuM e samajI zakAya tema che. A patranI nakala jevA icchanAre pariziSTa naM. 4 jevuM. (vaMzavRkSa 37me pAne).
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ "zeTha DosA devacaMdanA vaMzaja ravajI vorA devacaMda DisA kalA jerAja merAja lakhamIcaMda khImajI karamacaMda hakamacaMda lAlA lakho L- premacaMda pAnAcaMda jasarAja ThAkarasI karatUra metA vadhu caka | oghaDa devasI valama je ziva - | manasukha vADIlAla gaphalata jagajIvana mAhata amulakha zivalAla sukhalAla --- jesaMga ' pepara jayaMtIlAla zoti chagana nAnacaMda |-- mANekacaMda magana ujamasI mehana
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnAMjali DosA vorAnuM A vRkSa temanA vaMzaja pAsethI meLavyuM che. AmAM meM tapasyAgItane anusAre sudhAro-vadhAro karyo che. jemanI nIce mIMDAM mukAyAM che te to nAmazeSa thaI cUkyA che. atyAre A vRkSamAMnA mAtra sAteka mANase hayAta che. DosA vorAmAM je kAryadakSatA, je dharmabhAvanA ane je teja hatAM te atyAre keImAMye nathI rahyAM. paramAtmA A saune potAnA vRddhonA sthAnane ane dharmane ajavALavAnI bhavya paLa arpaze to ApaNe avazya khuzI manAvIzuM. pATaDI, saM. 1984, mahA vadi 4.