Book Title: Kriyagarbhit Chaturvinshati Jinastuti
Author(s): M A Dhaky, Jitendra B Shah
Publisher: Z_Nirgrantha_1_022701.pdf and Nirgrantha_2_022702.pdf and Nirgrantha_3_022703.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249341/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAgaracaMdrakRta kriyAgarbhita "caturvizatijinastuti saM. madhusUdana DhAMkI jitendra zAha kavi sAgaracaMdranI ahIM prastuta thaI rahelI kRti-caturvizati nistava-nIcenI traNa hastapratone AdhAre saMpAdita karI che : 4. sva. muni puNyavijayajIe utArelI (ke utarAvelI) stutionA saMgrahamAMthI prApta thaI che. enuM srota munijIe tyAM darzAveluM nathI. 4. bhAMDArakAra InsTiTyUTa oNpha oNrienTala risarca, puNenI sAvacUri kAgaLanI prata kramAMka 259/ A-1882-83. akSaro parathI te 17mA zatakanI lAge che. ane 4. lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAdanI bheTa-surakSA saMgrahanI prata kramAMka 885, je 15mA-16mA saikAnI hovAnuM jaNAya che. traNe pratonA milAnathI pATha zuddhaprAyaH banI zakyo che. stotrakartA kAvyasaMgrathana, chaMdazAstra, tathA alaMkArazAstranA niSNAta hovAnuM spaSTarUpe jaNAya che. 25 padyamAM nibaddha prastuta kRtimAM 24 vividha chaMdono viniyoga karyo che. chellAM traNamAMthI be (23mAM ane 25mA), zArdUlavikrIDitamAM bAMdhelAM, padyo eka tarapha rAkhatAM bAkInAM badhAM ja alaga alaga chaMdamAM nibaddha che. (chaMdonAM nAma mUla hastapratomAM noMdhAyelAM che.) pratyekamAM kriyApada pracchanna rAkhIne kavie kAvyacAturI batAvI che. kAvya-baMdhAraNanI dRSTie tema ja zailIne lakSamAM letAM, ane temAM rahelAM marma, pravAhitA, mAMjulya, ane prasAdAdi mUlaguNonI upasthitine kAraNe e madhyakALanI sarasa stuti-racanAo mAMhenI eka gaNI zakAya tema che. kartAe AkharI padyamAM potAnuM "sAgaracaMdra' nAma pragaTa karyuM che, paNa svaguru, gaccha, Adino nirdeza dIdho nathI. sAgaracaMdra nAma dharAvatA keTalAka madhyakAlIna munio thaI gayA che ane temAMthI ApaNA kartA koNa hoI zake te vize have vicArIe. (1) ajJAtagacchIya goviMdasUrinA ziSya paM. sAgaracaMdranAM, vardhamAnasUrinA gaNaratnamahodadhi(I. sa. 1143)nI svopajJavRttimAM, be padya udbhUta thayAM che, jemAM ekamAM gUrjarezvara jayasiMhadeva siddharAjanI prazaMsA karelI che. AthI emano samaya IsvI 12mI sadI pUrvArdha hovAnuM spaSTa che. (2) parNatalagacchIya hemacaMdrasUrinA, eka uttara-madhyakAlIna prabaMdha-kathita ziSya, sAgaracaMdra : emanI kavitA ane rUpathI mahArAja kumArapALa prabhAvita thayelA. temano kALa prAyaH IsvI 11501175no hovo ghaTe. (3) rAjagacchIya kavi mANikyacaMdra sUrinA guru sAgaracaMdra, jeo prAyaH IsvI 12mI sadInA AkharI caraNamAM thayA che. (4) nAgendragacchIya vardhamAnasUrinA ziSya sAgaracaMdra, jemanI eka apabhraMza racanA tAjetaramAM prApta thaI che, ane jeno samaya IsvI 13mI sadInuM trIjuM caraNa hovAnuM jaNAya che. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Vol. ill 1997-2002 sAgaracaMdrakRta kriyAgarbhita "caturvizatijinastuti' 133 (5) pArzvanAthanI tAMtrika upAsanA saMbaddha kAvyanA racayitA, je 13thI 15 zatakanA gALAmAM thayA hovAno saMbhava che". prathama daSTie to stotrakartA siddharAjanA samakAlIna, prathama sAgaracaMdra, hovAno saMbhava lAge che. kavitA-prauDhI tema ja kartAe pote potAnA mATe "vidvAnuM" pratyaya lagAvelo hoI e saMbhava Ama to balavattara banI rahe che. paraMtu temAM eka vAMdho Ave che. IsvI 14mI sadI uttarArdhanA arasAmAM racAyelA caturazItiprabaMdha aMtargata "kumArapAladeva-prabaMdha'(pratilipi IsvI upamA zatakano pUrvArdha)mAM kahyuM che ke hemacaMdrAcAryane eka sAgaracaMdra nAmaka rUpavAnuM ane vidvAn ziSya hatA. emaNe kriyAgurUka caturvizatinamaskArastavanI racanA karelI jeno saMdhyA-pratikramaNa samaye pATha karyo, je sAMbhaLI rAjAe kumArapALa) udgAra kADhyA "aho kavitA ! aho rUpa !" have A saMdarbhamAM je stotrano ullekha che te to spaSTatA ahIM saMpAdita stotra ja jaNAya che. ane jo prabaMdhakAre siddharAjane sthAne kumArapALa na ghaTAvI lIdhuM hoya to A stotrano racanAkALa prAyaH IsvI 1150-1160nA arasAno thAya. siddharAja putrahIna hato ane kumArapALane paNa pUrvAsthAmAM putra kadAca thayo hoya to te hayAta nahoto. atyAre to prakRta stavana hemacaMdra ziSya sAgaracaMdrakRta mAnavuM ThIka raheze. A stutinA kAvyAMga, alaMkAra-vicchatti, gopanIya kriyApada, rasa AdinI carcA to kAvyazAstranA tajajJo kare te ucita gaNAya, traNa hastapratonuM milana karI pATha taiyAra karavAmAM 5 magendranAtha kA ta amRta paTelanI maLelI sahAyano sAbhAra saharSa svIkAra karIe chIe. TippaNo : 1. A viSayaka vigato mATe juo mohanalAla dalIcaMda dezAI, jaina sAhityano saMkSipta itihAsa, muMbaI 1932, pR. 254-255, kaMDikA 362-363. 2. tadaMge vizeSa carcA mATe juo prathama saMpAdakano lekha "kavi rAmacaMdra ane kavi sAgaracaMdra," saMbodhi aMka 11/1 4, amadAvAda 1982-83, pR. 68-86, A lekhane sAMprata saMkalanamAM samAvI lIdho che : juo ahIM pR. 15819. 3. ejana. 4, juo ramaNIka zAha, "A. vardhamAnasUriziSya zrI sAgaracaMdra muni viracita uttarakAlIna apabhraMza bhASA-baddha neminAtha rAsa," anusaMdhAna aMka 10, amadAvAda 1997, pR. 36-43. saMpAdake tyAM prastuta vardhamAna sUrine gaNaratnamahodadhinA kartA mAnyA che, paraMtu te graMthakartAe to potAnA gacchanuM nAma ApyuM nathI ane gururUpe goviMdasUrinuM nAma ApyuM che. bIjI bAju nAgendragacchamAM thayelA je vardhamAna sUrie emanuM vAsupUjyacaritra saM. 1299 | Isa. 1243mAM samApta kareluM, te vardhamAnasUri A neminAtha rAsavALA sAgaracaMdranA guru hovAnuM saMbhave che. pa. juo zrIsIridrasUriviti: zrIvatradharAnandu, mutradhAna-ntiAna," jainastotra saMdoha, dvitIya bhAga, saMha caturavijaya muni, amadAvAda 1936, pR. 227-228. 6. saM. AcArya jinavijayamuni, sithI jaina graMthamALA, graMthAMka 41, muMbaI 1959, "naravarmaprabaMdha," pR 112-117. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 madhusUdana DhAMkI: jitendra zAha Nirgrantha zrIsAgaracandrasUriviracitaM vividhacchando'laGkRtaM kriyAguptakaM ca zrIcaturviMzatijinastavanam (mAlinI vRttam) jagati jaDimabhAji vyaJjitApUrvanIte ! prathamajanitatIrthAbhyunate ! nAbhisUte / jina' ! vRjinavitAnadhvaMsinI tAvakIna kramakamalanamasyAM kAJcanasyAbhilASam // 1 // (ziravariNI vRttam) apetaH rekarmAbdheracalaparicaryAparicayAt pratiSThAmApannaH zivamajaramAsAdya paramam / rajanyAH svAmIva tvamajita ! jinAsmAsu tamasaH, samucchrAyaM chAyAdalitatapanIyAmbujaruce ! // 2 // (vasantatilakA chandaH) zrIzambhava ! tribhuvanAdhipate ! rayeNa - vyAlolamindriyabalaM balavannigRhya / nirmUlitoccatamamohamahIruheNa gambhIra eSa bhagavan ! bhavatA bhavAbdhiH // 3 // (maJjubhASiNI) bhavataH svabhAvasubhagAGgacaGgima vyavadhAnabhIrumanaso 'bhinandana ! marutAM girau jananamajjanottaraM navabandhurA bharaNaDambaraM surAH // 4 // (troTakam) yadi siddhivadhUparirambhavidhau tvarito'si tataH sumate ! sumatim / vinibarhaNamulbaNamohatatestuhinAmalasadguNakeligRham / / 5 / / (mandAkrAntA chandaH) zrImatpadmaprabha ! jina ! bhavAn bhavyapadmakabhAno ! pAdAnamrAna punaritarAn durgatidvArato yat / naitantryAyyaM tava khalu jane darzitaprAti kUlye sauhArda vA dadhati sadRzI vizrutA cittavRttiH // 6 // (dodhakavRttam) vizvajanIna ! supArzvajinendo ! vArinidhe ! karuNArasarAzeH / Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 Vol. III - 1997-2002 sAgaracaMdrakRta kriyAgarbhita "caturvizatijinastuti tvadguNabhAvanayAmatimAnya: svasti paraM parayA'pi sa tulyam // 7 // (bhujaGgaprayAtam) tavAntaHsabhaM dezanArambhabhAjaH sphurantyAdarAbhAvitanyAsamantAt / janaH 10sve'timAnaM ciropArjitena maleneva candraprabha ! projjhitAtmA // 8 // (puSpitAgrA vRttam) suvidhijina ! kadAcanApi paGko-12 dbhavasubhagau sakalazriyAM nivAsau / na hRdayaviSayaM tvadIyapAdau niyatamato'hamabhAjanaM zubhAnAm // 9 // (drutavilambitam) kharatarAghanidAghabhavaklama prazamavArida ! deva ! natAtmanAm / bhagavatA bhavatA zubhamadbhutaM, caritapUtamahItala ! zItala ! // 10 // (upajAtizchandaH) jalAJjaliM dAtumanA jana ! tvaM balIyase cedbhavazAtravAya / vitIrNalokatrayakampanAya zreyAMsamazrara starasastadAnIm // 11 // (zragviNI vRttam) svAminaH kinnarANAM narANAM ca ye svargiNo ye suraizvaryabhAjazca ye / prApya sarve'pyahapUrvikA sarvadA te bhavatpUjane vAsupUjya ! prabho ! // 12 // (guNamaNinikara chandaH) 15nirupamaparahitavitaraNanirata ! tvamasamazamadhananidhanavirahita !! vimala ! vimalayatamaguNagaNavibhavaiH sakalabhuvanatalavadanatilakatAm // 13|| (svAgatA chandaH) zItadIdhitikalArucirAmA tvadguNAvalirananta ! jineza ! / yo na kRtstrajagatAmapi "kukSau mAdRzAM kathamasau kalanIyA // 14 // (rucitA chandaH) cirAjitA sucirapittajanmanA gurUSmaNA prati kalamAkulIkRtAH / giraM payo "madhuratarAM nipIya te zarIriNo jinavara ! dharma ! nirvRtim // 15 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 madhusUdana DhAMkIH jitendra zAha Nirgrantha (praharSiNI vRttam) saMsAre vana iva durgatitriyAmA vyApAraskhalitadRzAM ciraM janena / pratyUSe ravimiva sukSiNena (?) vIkSya tvAM zAnte ! prakaTita durgamokSamArgam // 16 // (pramitAkSarA chandaH) kRtakarmanirmathana ! kunthujina ! prayatastvamujjvala tapazcaraNe / api sArvabhauma vibhavaM tRNavanatanaikanArakijanarAjagaNa ! // 17 // (zAlinI vRttam) kSAntyAdhAra ! dhvastadurvAramAra ! jJAnodAra ! prAptasaMsArapAra ! / '22muktedAra ! vyaktadharmAvatAra ! svarNAkAra ! prANijAtaM jinAra ||18|| (vaizvadevI vRttam) 25gIrvANazreNimuktamandAramAlA srastaM kiJjalkaM sarvato visphurantam / etasminnIle malinAtha ! tvadaGge prAtassaM bhAnoomanIva prakAzam // 19 // (prabodhitA chandaH) mRganAbhisanAbhitA26 rucA vapuSastvaM yadi suvrata ! prabho ! / nanu nirmala nirmalAtmanAmupamAnatvamupAgataH katham // 20 // (pathyA chandaH) bhavataH kamAGgalinakhAvalInirgatai rajanIzvarojjvalataraiH prabhAjAlikai:27 / bhagavan ! name ! namanazAlinAM mauliSu 2"sphuTamAlatIkusumamAlikAlaGkRtiH // 21 // (hariNI vRttam) niyatamiti no mithyAvAdAH smaraM saha "tRSNayA, yadasi vimukho rAjImatyAmathApi nRpazriyAm / kathamiva tataH svAmin ! neme / rato viratiH striyAM zivapadapura: sAmrAjyAtau bhRzaM ca samutsukaH // 22 // (zArdUlavikrIDitam) bhartA bhogabhRtAM maNipraNayavAn yadUrdhvamArge'zubhad dhyAnAgneH skhalayan sphuliGgazabalaM dhUmodgamADambaram / sa tvaM pArzva ! vizuddhavaibhavanidhe ! vyAdhUtabhUtagrahagrAmasthAma sunAmadheya ! bhagavan ! vighnaughanighnaM janam // 23 // Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Vol. III-1997-2002 sAgaracaMdrakRta kriyAgarbhita 'caturvizatijinastuti' 139 (stragdharA chandaH) AtmanyuddhRtarAge vizadataralasajjJAnalakSmIryadIye yasmin kalpadrurUpe praNayamupagate sveSu vezmAGgaNeSu / yatpAdAgreNa meru kSitidharamadhunA devadeva ! pumAMso bhItatrANaikatAnaM vyasanazatavinAzAya taM vardhamAnam // 24 // (zArdUlavikrIDitam) itthaM tIrthakRtAM tatetribhuvanazrImaulilIlA srajo vidvAn sAgaracandra ityabhidhayA labdhaprasiddhistutim / sarvAGgaM paritanvatI sumanasAmAnandaromodgama nAnAvRttanivezapezalatarai ryuktAM kiyAguptakaiH // 25 // pAThAntarANi : 1. (ka) janavRjina, 2. (kha) kaMjanasyA, 3. kammA, 4. (ka) manasebhinandana, 5. (ka) ramyaDambaraM, (ga) vanabandhurA bharaNa 'mbaraMsurAH, 6. (kha) kaulye, 7. (ka) mAnyAH, 8. (kha) sutulyam, 9. (ka) sadA, (ga) darAdA, 10. (ka) zceti, 11. (kha) taino, 12. (kha) bhava, 13. (ka) kama, 14. (ka) bhyasta, 15. (ka) nirupadhi, 16. (ka) ramataguNagaNa, 17. (ka) kSukSa, 18. (ka) kUla, 19. (ka) (kha) madhuratAM, 20. (ka) dakSa, 21. (kha) varma, 22. (kha) (ga) nAka (ga) narAjaNaH, 23. (ka) muktidvAra, 24. (kha) nirvANazreNI, 25. (kha) (ga) stya, 26. (ka) tvAM, 27. (kha) jAlakaiH, 28. (ka) smita, 29. (kha) kRSNayA, 30. (ka) (ga) bhAge, 31. (kha) sra, 32. (ka) vRtti,