Book Title: Ketlak Alpagnat ke Agnat Mulna Gujarati Shabdaprayogoni Charcha
Author(s): H C Bhayani
Publisher: ZZ_Anusandhan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/229554/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. 2. 3. keTalAka alpajJAta ke ajJAta mULanA gujarAtI zabdaprayogonI carcA khamaNa, khAmaNuM, choNavuM khamaNa 'chINIne karelo chUdo' ('koparAnuM khamaNa ') khamaNavuM khamaNI ('khamaNavAnuM ojAra') saM. kSi. 'kSaya thavo', 'kSINa thavuM'; kSapay 'kSaya karavo', 'kSINa karavuM'. prA. khavay ; kriyAvAcaka nAma saM. kSapaNa, prA. khavaNa > khamaNa. khAmaNuM 'khAbaDuM', 'chIcharo kyAro', 'vAsaNa mUkavA sAruM karelI besaNI' khamaNa uparathI khAmaNa 'kotarI, khodI khADo karavo; evo khADo' evaM mULa hoya. saM. kSINa, prA. chINa, guja. chINavuM, chINI, chINa. saM. kSano kh karavAnuM gujarAtInuM sAmAnya valaNa che. paNa kSa no cha thayAnAM udAharaNa paNa maLe che, to te zabdoM evA valaNavALI bolImAMthI (jema ke hiMdI, marAThI) AvyA hoya. prAkRtomAMnI paristhiti paratve juo pizelanuM prAkRta vyAkaraNa pariccheda 317-323. ghAyAM paDaghAyAM harivallabha bhAyANI - ghAyAM paDaghAyAM (saM. ghAta-pratighAta, prA. ghAya-paDighAya). ('ghAyala thavAthI, DUbI javAthI vagere kamote marelAM'; bhAdaravA vadI caudaze emanuM zrAddha karAya che. bALAMbhoLAM e evI ja rIte nAnAM bALaka marI gayAM hoya emanA zrAddhano rUDhithI manAto divasa che.) paDagho, paDachaMdo, paDajIbha, paDabhIMta, paDapUcha, paDikamaNuM vageremAM Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 saM. prati, prA. paDi parathI Avelo paDa ke paDi maLe che. prAkRta mATe juo pizela, pariccheda 219. jaDa . 1. jaDa 'acetana', 'lAgaNI, buddhi ke sphurti vinAnuM' (saM. prA. jaDa) jaDa parathI bhAravAcaka jaDDa (apabhraMzamA) te parathI jADu (artha parivartana; jema hiMdI moTA = 'jADu') 2. jaDa 'mULiyu'. jaDamULa (paryAvAcaka samAsa). saM. jaTA, prA. jaDA, jaDa (Tarnara, 5086). 'jaDa ukheDI nAkhavI', 'jaDathaDa', 'jaDiyuM', 'jaDadhuM' ('mULADiyu'), jaDIbuTTI emAM jaDI 'auSadhinA guNavALu mULiyu' - 'camatkArika guNavALu mULiyu'. Tarnara. 3. jaDa 'khIlI', 'strIonuM nAka, ghareNuM'. kadAca kramAMka 2 vALA jaDa parathI A arthavikAsa thayo hoya. sajjaDano saMbaMdha AnI sAthe hovAnuM jaNAya che. 4. jaDa : jaDavU 'sajjaDa besADavU', 'besaNImAM naMga joDavU', (Tarnara, 5091). ___5. jaDavU 'zodhatAM hAtha lAgavU'. jaDatuM 'baMdha besatuM , maLatuM'. jaDatI levI mAMno jaDatI AnI sAthe saMkaLAyelo haze? 6. jaDa vAsavI 'hiMduonA bALakone janoI hovAnA prasaMge ke paraNanArAone, mAthAnA vALamAM phoie vIMTI bAMdhavI'. jaDavAsaj AmAM jaDa ane vAsavU nuM mULa zuM che te spaSTa nathI. ajjaDanuM mULa spaSTa nathI. bRguko. mAM dezya 'upapati, jAra'no artha dharAvatA zabdanI sAthe tene joDyo che paNa e aTakaLa nirAdhAra che. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 55 1. ____2. jUTuM , eTuMjUDhuM jUTuM 'khoTuM, asatya'. jUTha, jUThADu , juThANuM ('juThANuM jaladI pakaDAya, Akhara jUTho jana pastAya'). bhAra devA, utkaTatA darzAvavA juTuM vagere. jUThaM 'chAMDeluM anAja', 'eMTu, ajIrcha, ucchiSTa'. jamavu-jUThaq. Tarnara (kramAMka 5255, 5256, 5257) pramANe mULa saM. juSTa, prA. juTTa 'vAparelu', 'vAparIne bhraSTa karelu', 'jeno AsvAda lIdho che tevU'. guja. jUThaNa 'chAMDeluM anAja'. jUThaNa 'khelamA elephala, jULU paNa bolanAra ; raMgalo' (bhavAImAM jUThaNano veza). eTuM( ke eMTuM)jUDhuM. AmAM kozo eTunA tathA ajItuMnA mULa tarIke saM. ucchiSTa, jUnI guja. uchIThaM Ape che, paraMtu ema karavAmAM dhvanidRSTie ghaNI muzkelI che. jenI pAchaLa saMyukta vyaMjana che tevA uno a ane cha no j banyo teno khulAso kema Apavo ? 3. jhADa, jhADabuM-jhUDavU 1. jhADa 'vRkSa, choDa' ; saM. jhATa 'jhADI, jhADa'. prA. jADi 'velonuM jhUDa' (Tarnara, kramAMka 5362). guja. jhADI, jhADavU, jhADa (va, kha svArthika pratyayaH jema ke va- lADavo, kaDavU, kha- DALa, mALa). jATa eTale 'jaTAono, mULano jaththo' 'thaDiyuM'. saM. jaTA, apa. jaDa, guja. jaDa 'mULiyu'. __2. jhADavU 'vALavU', 'jhApaTavu'. jhADavU-jhUDavU (jema jhATakabuM jhUTakavU, jhApaTa-jhUpaTa) 'jhADIjhUDIne ghara sApha karavU.' 'jhADu' (Tarnara, kramAMka 5328). jhUDaq (lA.) 'sakhata mAra mAravo'. 3. jhADo 'dasta'. kramAMka 2 nA jhADabuM sAthe saMkaLAyelo cha ke kema Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 nathI kahI zakAtuM. jhADe pharavA jaq mAM jhADe kramAMka 1 vALo jhADa kadAca hoya. sarakhAvo, dizAe jaq. jhaDi prA. 'niraMtara vRSTi', 'varasAda- tophAna', guja. jhaDI. enuM mULa juduM ja che. (Tarnara, kramAMka 5329). par3acho paDacho 'zeraDIne cheDeno pAMdaDAno bhAga'. saM. chada 'pAMdaDuM'. eTale praticchada '(zeraDInA) mULanI sAmenA, sAme cheTenAM pAMdaDAM'. saM. praticchada, prA. paDicchaa, guja. paDacho. paDacho 'sahAro, AdhAra', paDacho na levo 'pAse na javU' (lAkSaNika), paDache nAkhavU ke mUkavU 'sarakhAmaNI karavI' - ethI huM ajANa cha.