Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ che kacchI bhASAmAM paNa jUnAmAM jUnA kavi acalagacchanA jaina munivare zrI nityalAbhajI ane zrI jayaharSajI g ka A baMne munionAM prabhubhaktinAM kAvyo prabhunI prIti darzAvanArAM kacchI bhASAmAM maLe che, tenuM aitihAsika mUlya ghaNuM che. jayaharSajI paNa acalagacchanA ja sAdhusamudAyanA hatA. A baMne munio mekaNa dAdAnI pUrve thaI gayela che. sarakhI bhASA parathI bane kRtio guru-ziSyanI athavA eka ja kartAnI bhAse che. | gujarAtI bhASAnuM prathama vyAkaraNa banAvanAra jema kulamaMDana gaNi hatA, arthAt jainAcArya gujarAtanA prathama vyAkaraNa-lekhaka hatA. gujarAtI bhASAnA Adi kavi narasiMha mahetA hatA e mAnyatA paNa pramANathI apuSTa che. jainAcAryoe banAvela rAsanAM kAvya narasiMha mahetAnI pUrve racAyelAM thokabaMdha maLe che. gujarAtI bhASA jevo ja itihAsa kacchI bhASAmAM paNa jaNAya che. kAraNu, mekaNa dAdAnI pUrve thaI gayelA kavionI kRtio kavinA nAma sAthenI bahu virala kahevAya tevI che. have ApaNe e be kRtione joIe. - pAzvajina stavana [ kacchI bhASAmAM] sughaDa pAsa prabhu re, darisaNa velaDenI jija; darisaNa te lAkha Tana, lAkha Tana, lAkha TakAnajo re. kAmaNagArA tejA neNa, sughaDa pAsa prabhu re, darisaNa velaDonI dijaja. sAMI asAMje tuM aMi, tuM aMI, tuM aMye re. darisaNa0 1 mihUDA lagetA tejA veNa. sughaDa pAsa adha thakI asI AviyA, AviyA, AviyA re; saphala janama theye aja. sughaDa pAsa darisaNa mahera kara jajajI meM mathe, meM mathe, meM mathe re, bAMha grahejI lajaja. sughaDa pAsa darisaNa0 2 , , grAArya kayAAmasmRtigraMtha
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ haes ses...... .....se-stock is best series o f kaphaka[11] dila lage muje te mathe, te maLe te mathe re, thele veMdhe kaha, sughaDa pAsa darisaNa) saje dI toke saMbhArIyAM, saMbhArIyAM, saMbhArIyAM re, mIha bApIyaDA jiha. sughaDa pAsa darisaNa0 3 jagameM deva diTha jA, diThA jajA, diThA jajA re; te vaDe pIra. sughaDa pAsa darisaNaasI vAmajIje naMda ke, naMda ke, naMda ke re, darisarNa thaAsuM khAlI khIra. sughaDa pAsa darisaNa 4 gherajhI vaga to je nAM mathA, nAM mathA, nAM mathA re; mugati dAtAra. sughaDa pAsa darisaNa) tha ThAkura bheTayo, bheTayo, bheTo re, nityalAbha" je AdhAra, darisaNa velaDanI dijaja sughaDa pAsa prabhajI. darisaNa- 5 have bIjuM stavana jANe vAMsaLI sAMbhaLIne adhIrI banelI gopikAnA bhAve rajU karatuM hoya tema bhakta nArInA mane bhAve rajU kare che. bhASAnuM sAmya bahu che. "thara je ThAkura bheTo" parathI tharapArakaranA pArzvanAthanI stuti ApaNe joI. have bhaktanI tAlAvelI darzAvatuM bIjuM zrI jayaharSajInuM stavana joIe. pArzvanAtha stavana amAM AMu nehaDo kaMdhI, geDI para dhI, kesaraje ghera gherIdhI, vigI AuM pUjA ! kudhI. Ina vAmajI nIgara eDe, be nAe jugameM teDe, amAM AMu nehaDe kaMdhI. 1 saraMga marata pAtAla jA, mADu jajajA sevi pAya; kAmaNagAro pAsajI Aya la, muje dilameM bhAya. amAM 2 sapi saryA je baraMdhA, dine je navakAra pAsajI je nAle ganI duA, iMdra IMdrANI sAra. amAM 3 e Arya karayANAgautama smRtigraMtha che
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ [118 ]tishali dashesh s fastastestasta stasta sadadas a dada | s[vad | Sails d meA deva DhDhiA jajA, deva na keDe kampa; tuM nirAgI gati nivAraNa, aDe kame jo duzma. amAM0 4 jeDAM vinA teDAM inake bhajiyAM, jagameM vaDe pIra; je hu jo sAMmI malyA, khIllI huA khIra. amAM0 5 kaccha kalAmanA taMtrI zrI mAvajIbhAI sAvalA mane lakhe che : gujarAtI sAhityanA itihAsamAM paNa sauthI prAcIna dastAveja purAvA pUrA pADavA che. kacchI bhASAno itihAsa paNa A hakIkatanuM punarAvartana karaze mAhitIne adhAre ane sAmagrI parathI prathama dRSTie lAge che. ( A pachI vize jijJAsA darzAve che. ) sAmAnyataH ema manAya che ke, kacchI sAhityane itihAsa, upalabdha mAhitIne AdhAre, saMta mekaNa dAdAthI zarU thAya che. paraMtu A paraMparAgata mAnyatAmAM pheraphAra karavA paDe evA anya kavi (ke kavie ) age likhita AdhAra prApta thayA che evu uparanAM kAvye sUcave che. ahI'' nityalAbhajI' vize kaIka maLatI mAhitI ApavA prayatna karuM vikramanI aDhAramI zatAbdInA uttarArdha kALamAM thaI gayelA e kavi che. lAlajInI kRti pAjita stavana je kacchI bhASAmAM lakhAyelI te ApaNe rajU karI che. jaina muninA sAhitya ema ame Ape mekalela taMtrIzrI hastalikhita prata acalagacchAdhipati zrI vidyAsAgarasUrIzvarajInA vijayarAjyamAM vAcaka (upAdhyA yajI) sahajasu MdaragaNi ziSya vAcakapaDita nityalAbhagaNie gujarAtI bhASAmAM aneka kRtie racI che, je kRtionAM prApta nAmeA A pramANe che: (1) zrI vAsupUjya jina stavana, (ra) zrI zItalanAtha stavana, (3) zrI geDIpArzva jina kacchI stavana ane (4) sadevaMta sALi gA ( ullekha zrI mohanalAla dalIcaMda mahetA kRta prasiddha graMtha gUrjara jaina kavio.' bhA. 2, pRSTha 141 upara karavAmAM AvelA che. ane kavinI sAhityakAra tarIkenI pratibhAnI noMdha levAmAM AvelI che.) emanI dareka moTI kRtimAM sthaLa ane saMvatanA ullekha jovA maLe che, je anusAra uparoktamAMthI prathama be racanAo anukrame vi. saM. 1776 ane 1791mAM aMjAra cAturmAsa rahIne karAyelI che. emanI kRti A sAthe prathama rajU karI che, te aMjAranivAsI zrI sAmacaMda dhArazIe sa. 1982mAM chapAvela maDAkAya graMtha 'paMcapratikamaNAdi sUtrANi "mAM paNu prakAzita thayelI che. zrI Arya kalyANano saMskRtigraMtha chuM : zrI nityaprathama ja
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ divasisasts-is e des sess es >> Messes of his fesd . sesse-desh, noMdhavA lAyaka bAbate e che ke, (1) A tema ja anya kRtio mULa devanAgarI lipimAM lakhAyelI maLe che. (2) ukta gaNigrInI keTalIka kRtio keTalAka kacchI jainene jIbhane Terave ramI rahI che. (3) ahIM ApeluM stavana kacchI bhASAmAM maLe che. A kavinA vyaktigata jIvana vize kazuM paNa jANI zakAyuM nathI. paraMtu uparokta karachI stavanamAM je bhASA vaparAI che - khAsa karIne "amAM," "sAI, pIra, Adi zabdo prayojAyA che; jema ke, "lAkha Takana" te, tema ja anya viziSTa uktio evA anumAna tarapha nirdeza kare che ke kartA kacchanA athavA siMdhanA tharapArakara pradezanA hoya. emanA cAturmAsa kacchamAM hoya ane tyAM ekathI vadhu nA karI hoya ane vividha graMthanI prato lakhI hoya te teo kacchanA hovAno tarka vadhu majabUta bane che. vaLI "thara ThAkura bheTo" e tharapArakaramAM emaNe karela nivAsa niHsaMzaya siddha kare che. kartA goDI pArzva nAthanA parama bhakta che. emane daLadAra stavana graMtha ghaNuM jJAnabhaMDAromAM upalabdha che, jemAM gujarAtI, hiMdI ane kachI stavane che. kaccha uparAMta suratamAM paNa temane cAtunivAsa vadhu rahetuM. tyAM paNa temaNe racanA karI che tevA AdhAra maLe che. karacha kalAmanA taMtrIzrI potAnI noMdhamAM lakhe che : "ka kalAmane mATe e harSanI vAta che ke, karachI bhASAne eka etihAsika adhyAya sarva prathama bahAra lAvanAra saMzodhana temAM pragaTa thAya che. vidvAna jena munizrI pUjya kalAprabhasAgarajInA mUlyavAna saMzodhananA paripAka samI prastuta kacchI kati Ama te sIdhuMsAda stavana che, tema ja je kavinI daSie tenI kakSA bahu UMcI nathI, tema chatAM bhASA -ItihAsanI daSTie enuM mUlya che. tema ja saraLatAnuM viziSTa saudarya tema ja AvI bharI bhakti emAM avazya vikase che. "sughaDa," darisaNa, velaDonI" jevA taLapadA zabda ane "lAkha Takanane," "tuM vaDe pIra , "theAkhuM khalI khIra,' 'gherajI vamAM teje nAM mathA" jevA rUDhiprayogo khAsa dhyAnapAtra che. "mIMha bApIyaDA ji ha, (meghane jhaMkhatA bapaiyAnI jema) e upamAM kavitvazaktinI nirdezaka che. ema to 'darisaNa velaDonI jija" e sIdho abhigama paNa hRdya che." A kAvya upara kaccha kalAmamAM zrI prabhAzaMkara phaDakee eka carcApatra lakhyuM che, te atre noMdhapAtra che. zrI prabhAzaMkara phaDake prazna uThAve che. nityalAbha muninA nAme pragaTa thayelAM e be kAbenA kartA eka ke bhina? te pachI carcAkAra lakhe cheH mArca '76 aMkamAM munizrI kalAprabhasAgarajInA saMzodhana dvArA sAMpaDelA "vAcaka nityalAbha muninuM eka kAvya emanI paricayAtmaka noMdha sAthe chapAyuM hatuM. bIje mahine e ja kavinuM bIjuM kAvya "kacachane kavitA vAraso'mAM pragaTa thayuM. me aMkamAM kavi zrI "tejane patra carcApatramAM pragaTa thaye. bIjA kAvyanI chelI paMkti mAM karAyelA "je harSa" zabdanA ullekhane nirdeza karIne jayaharSa nAmanA traNa varSa pahelAM thaI gayelA kavinI e racanA hovAnuM jaNAvyuM. ogaSTa aMkamAM munizrI kalAprabhasAgarajIe AnA uttaramAM ukta beu Dr : . nAzi Arya kayAdAmotama smRtigraMtha (DE
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hastastastedadlastestosteca sede dadedoodoodsedlodedoslodasteste de deseste sa deslo steso luctes desossada se sastoteles debeslebest [12] . . kAbe eka ja pustakamAM pragaTa thayAM hovAnuM jaNAvatAM umeryuM , "je harSa' aMgenI atihAsika mAhitI prApta karavAnI bAkI che. uparanI carcAmAMthI eka vAta UpasI Ave che ke bane racanAonA kartA eka hovA ke judA hovAnI tarapheNamAM kaI saMgIna nirNAyaka AdhAra jaNAtA nathI. evA AdhAranA abhAvamAM, evuM nirNAyaka tattva kRtionI aMdarathI ja prApta karavAno prayatna karavA jevuM che. kRtimAM vaparAyelI bhASA, racanArIti jevAM to kRtinA katva vize hamezAM ghaNuM ghaNuM kahI detAM hoya che. (kartAnI jANa ke IcchA bahAra paNa !) ApaNA praznaspada kAne A rIte tapAsIe te (1) baMne kRtionI bhASAmAM kaze pharaka nathI. taLapadI jUnI kacchI bhASA beumAM prajAI che. (2) siMdhI bhASA sAthenI nikaTatA beumAM jovA maLe che. pahelI kRtimAM "gherajI vime," "sAMI," "Takanajo." mehera," "vaDe pIra" jevA prayogo che, te bIjImAM "gaDIye para veMdhI, dAtAra' jevA zabdo che. kavi siMdha ke tharanA hovAne athavA emane lAMbe nivAsa thayAne saMbhava saMzAdhaka munizrIe darzAvye ja che. ( eka kRtimAM pitAmAM ja "thara ThAkura evo prayoga thaye che.) be judA judA kavio upara ATale badho samAna prabhAva paDe kharo? udAharaNa tarIke nityalAbhanA ja samakAlIna mekaNa dAdAnI racanAomAM siMdhI zabdaprAge ke laDhaNe ATalI mAtrAmAM maLatAM nathI. (3) beumAM "jajajA" ( ghaNuM) e zabda vaparAya che. eka ja saMdarbhamAM sahejasAja pharaka sAthe ekanA eka zabdo projAyA kahI zakAya tevuM che. 4) pahelA padamAM jagameM deva DiThA jA" ane bIjAmAM 'beA devA DiThA jajajA" kahevAyuM che. "kAmaNagAra." "khalI khIra," "vaDo pIra" jevA zabda beumAM vaparAyA che. (5) beunI racanA-ghATI ekasarakhI jaNAya che. (6) ane kRtiomAM racanA-kauzala eka ja kakSAnuM che. uparokta parIkSaNa be saMbhAvanAo tarapha nirdeza kare : (1) yA te "jaya nityalAbha muninA aMtevAsI ziSya hoI zake. jethI nityalAbhAjInI lekhanazailI emaNe AtmasAt karI hoya athavA te (2) bane kRtio nityalAbhajInI ja hoya. paNa pAchaLathI thayela "je harSe " e potAnA nAme calAvI hoya. jo ke A bIjo vikalpa vadhu sabaLa lAge che. kavi zrI "teja" "pUjya munirAja zrI kalAprabhasAgarajI "kavitAvArasA vibhAgamAM pArzvanAtha stavana" jayaharSajInuM che te kayA AdhAre kahI zakAya ?" ema lakhe che. te bAbata jaNAvavAnuM ke "geDI pArzvanAtha sArdha zatAbdI smAraka graMtha, (pR. 76 ) mAM A racanA kartA "jayaharSane nAme pragaTa thayela che. A graMtha mArI pAse che. bAkI A muni jayajI tapaganA nahIM, paNa alaga7nA hatA. Ama kacchI kAvyaracanAnA itihAsamAM acalagacchanA A be jaina munio AdyakavinI bhUmikAmAM prakAze che. * rA) nI zrI Arya kalyANagaumasmRtigraMtha